Ka Oiaio, Volume VII, Number 48, 24 January 1896 Edition 03 — Page 2

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

 

@PA KA OIAIO.

@  M. BUSH. Lunahooponopono.

OKA PONO KA AIALII E

OLA AI KA AINA.

POALIMA IANUARI 24, 1896.

 

KA NINAU HOOHUI AINA

  Ua ike a na lohe kakou, ma na nupepa mai o na aina e a me ko loko nei pu hoi kekahi, a mai ka poe hoi kekahi i hoi kino mai nei ma ka mokuahi Alameda o ka Poalima nei no ka lawe ia ana e ka olelo hooholo no ka hoohui ana aku ia kakou ma ke ano he mokuaina no Amerika Huipuia mai kekahi hoa mai o ka Ahaolelo Lahui Ola Kihi nui a palapala e ko@  a oia no hoi ka makou mea i hoike mua aku ai, he aupuni @ ole o Amerika ke @  ia @  ke uno e kana mau lawelawe @  ana o hiki ai iaia @  hoopoli@  i ke kekee a kona mau kanaka i hana ai, e hiki no la kakou ke hoomaopopo iho, ma na piha ana o keia mau makahiki ekolu, aohe mau hoololi ano hou i ike ia aku, ua hooponopono ia ae hoi.

  Nolaila, ae hiki ia kakou ke ike he aupuni piha maalea loa o Amerika, @ ke-ano o kana hooko kona a lawelawe ai, ma ka ae e kona lehelehe e hooko, aka, ma ka hana ana he mamao loa mai ka hiki ke ika ia aku, ua hanaia mai la.

  Eia keia ninau i lawe ia ae la iloko o ka Ahaolelo Lahui o na aupuni m@ lo la kakou i hilinai ai, ma ke ano olelo hooholo, ke @loili la ma na kapuai wawae o ka Lunahoomalu o ke Komite o ka na Aina E, a o na kanaka la oio @  Mokapa, kekahi o na kakoo ikaika o ka aoao o @  nei ia kakou iloko o na @ku nalu o ka Hoohui aina, nana e hookupaa mau nei i ke ku @ o ke aupuni i lawe ia ma ka ikaika o ka mana o ka lakou mau mea kana.

  Ua nui no hoi na olelo palaualelo a kekahi poe e lawe holo nei me ka olelo no ana hoike  o Hakela aia@  ikaika keo o ka pono ma ka aoao @  aupuni kumu ano kinohi mai a o ko lakou aoao ka na nawaliwali loa a hiki ole ke manaolana no ko lakou mau pono."

  He mau olelo makani wale no ia, no ka mea aole e hiki ia Kakela ke kou i ka pohaku i ka hale aniani a lakou i kukulu ai, o poo i ka nahaha a weluwelu liilii a pale kakou ia mau olelo palauolelo, a e nana aku i ka mea oiaio, ka hoea mai mahope aku.

 

KO EUROPA KUPIKIPIKIO.

  O na ao houliuli o ka kaua, aia ia ke hooka@ mau aia ma ke alo o na Pou @ puni a pau o Europa, a he wa alo no e poha ae ai, a o ka hoomi ka koke no ia o ko kaua me ka weliweli nui.

  Ua maopopo o ia kakou, ma ka heluhelu @ i na moolelo ke aka hookolaku la o kekahi mau Aupuni ma ke ikaika a me ka lako pono i ana mea kona, elike paha me K@aia Farani Geremania, Enelani a me kekahi mau Aupuni a ae iloko o na mahele aina o Europa, e l@  ka nui hewahewa o na koa, a me ka noo holomua ana o ka naauao imua.

  e nana aku kakou i ko Geremania makaukau, ma kekahi o na Aupuni e hono mana nei maluna o kona mau lako kana, a i hiki hoi ke hoonui ia kona mau heluna koa i ka @ pokole, ma ka heluna o na miliona, a aia no hoi hona mau mokukana ke, kaahele la ma kela a me keia wahi o ka honua, e hapuku ana i na aina nawaliwali iloko o ke lakou mau lima, me ka hoopalapala ana aku i kona mana e hiki ai ke ku ma kona aoao o ka papa ekahi o na Aupuni keikikane o ke ao nei.

  O ka l@ a me ka noa@ e kona mau ki@ Aupuni, oia ka mea @ i ulupa i ka ikaika a kekahi mau Aupuni o Europa, elike me ko Farani haule pio ana iloko o ka lima o ka Emepera o Peru@ a o Geremania Haita hoi i kela wa.

  Na ia mea i hapai ae iaia mai ke kulana haahaa ae, a i ka helu o na papa kiekie o na kulana hooponopono Aupuni o Europa, ka mea hoi nana i hookaakaa aku i ka maka o kekahi mau Aupuni e ae, he Aupuni oia na lawa i ka makaukau e paio me kona mau enemi i na wa a pau.

  O keia uluaoa e hoohahana la ma Aferika Homa, ua lilo ia he puupuu nui nana e koi la ia Pelekane e kaua laua i na wa a pau, mamuli o ke ake hookahuli Aupuni o kekahi poe Pelekane iloko o ka aina repubalika o Transvaal, me ka manao e kaili i na hooponopono ana o ke Aupuni mailoko mai o ka lima o Peresidena Krueger, he haole Geremania ma kona koko.

  O kana mau hooponopono aua i kela wahi Aupuni repubalika o Transvaal, na lilo i mea mahalo mui ia, a mamuli o ka hana a kona mau enemi, ua komo ka aina iloko o ka haunaele, a ua pau na kipi i ka hopuhopu ia a hoopaaia iloko o na halepaahao, a ke kali ia ala ko lakou mau ola malalo iho o ka pahuku o ka amana likanaka, i na wa a pau e loaa mai ai na apono ia mai ke Aupuni mai o Enelani, ka mea nana e noho hoomalu nei i kela wahi Aupuni, uuku me ke kiai ana i kona maluhia.

  Eia hoi e Rusia, Farani, a me kekahi mau Aupuni keikikane e ae o Europa, ke hoomakaleho mai nei ko lakou mau helehelena maluna o keia mau ao poluluhi o kau la maluna o Enelani a me Geremania, a ko ako mai nei lakou o ko Geremania a me Enelani ulele hakaka ae, o ko lakou wa ia e hele palapu mai ai ma ka aoao a lakou i manao ai e kakoo aku.

  O ko Enelani makaukau i na mokukaua, i oi pakolu aku kona mau heluna mamua o ko Geremania, oia kekahi kumu e hiki ole ai i kona hoa paio ke manao o hakaka laua maluna o na ale ahiu o ka moana, a mai ko lakou aina makuahine mai.

  O ko lakou mau halelana i ke kai, na like me na Kohola e lana hele ana maluna o ka ilikai, a ke hoopapa aku oe ma kekahi wahi o ko lakou mau kono, e kapeku koke no ko lakou hiu, a e hoike koke mai no lakou i ka huhu wela o ka inaina ma ko lakou mau helehelena.

  Pela no i ike ia ai o Enelani ma na wai o ka Moana a hiki i keia la, a ua kapa mau ia ko lakou mau halelana i ke kai, o na Pilikua Au Moana o na ale kai ehuehu, ka nunui a ku i ka weliweli.

  A o ko lakou mau makaukau kana, he mea ia na na Aupuni a pau o ka honua nei i kau ai ka weliweli iaia, e hoomaka ana mai ka hikina a ke komohana, mai ka Akau hoi a i ka Hema, na ka lakou me ka haalulu iaia, elike me ke poo o kona kalaunu, @e holoholona liona, ke alii oia launa a ke Akua i hoonoho mai ai maluo na ka ili o ka honua.

  Ke hoomaka kona keo weliweli e uwo, e holo auanei na holoholona a pau mai kona alo, aole loa hookahi mea ae o lakou e ku aku e hakoko imua o kona huhu enaena e pahola ana.

  Ua hoomaopopo no kakou i ka Enelani mau hana e pili ana no ka ninau hoopaapaa ia nei ao Venezuela aole oia i kuemi mai i hope, elike me ka hoolaha a kekahi mau nupepa Amerika e noke mau nei i ka hoino, me ka olelo ana he pakaha a lima nui o Enelani ma na Aupuni nawaliwali o Amerika Homa, (a koo hoi ko lakou pakaha ana ia Hawaii nawaliwali, aohe hoolaha akea ae), me ke kauhiki ana, ua hewa loa kela mau hana a Enelani.

  @  no @  uluaoa hakaka ma @  o Geremania a me Enelani oia hou no na koino ana he lehulehu malana o ko Enelani hoi@  aka, ke ku mai nei no oia a olelo, aohe o oukou kuleana e kamailio ai pela, no ka mea, ke hooponopono nei no au i ka hewa a ko'u poe kanaka i hana ai ma ka aina malihini, me ko'u kauoha pu aku ia lakou, e hooki i na hana ano a lakou i manao ai e hana, a na maopopo ia kakou ia mea ma ko Enelani hoao koke ana e kinai i na hana kolohe a kona mau makaainana e noho ana ma ka aina malihini.

  O ke kumu wale no paha e mahani ole ai ke kaua mawaena o keia mau aupuni elua, oia ko Rusia komo ae e kokua ma ko Geremania aoao, kona hoaloha pilipaa i na wa a pau, a malia paha o hihia pu aku no o Farani i ka umiumi, ma ke komo pu ana aku o kakoo ma ko Geremania aoao, oiai o Enelani, he enemi kahiko no Farani, a aole e nele ko lakou alu ia Enelani ma keia hooulu hakaka ana, a ia wa hoi e ike ia ai ma keikikane o lakou, nana e noho poo ka mana hoomalu holookoa o Europa.

 

"Mamalahoe Kanawai."

- KA -

HUIKALA PUUWAI ALII NO KA

PEPEHI KANAKA KIEKIE.

 

KONA KAHUA I KUKALA MUA IA AI E

KAMEHAMEHA.

Ka Hakaka Ulia-Koko ma na Kapakai o Puna.

  Ke hoopukaia aku nei ka moolelo o ka Na'i Aupuni Kaulana o Hawaii, no ka hoomanao i ko kakou kulana heluhelu me ka hoomaikeike aku i keia hanauna hou, i na loli ano nui o kekahi mau hana kaulana loa i hooko ia no ka pomaikai kumu o ka aina a kakou a pau e haaheo nei iloko o keia la, a mamuli o ka like ole o ka paa kuauhau a kekahi poe e ae me na mea i hoopuka ia maloko o ka "Makaainana" e kekahi kanaka hohe wale malalo o ka inoa "Paumakua," a o D. M. Punini kona inoa ponoi; nolaila, ke hoopukaia aku nei keia moolelo piha no ka hili ia ana o ke poo o Kamehameha ma Puna, a me kona kukala ana i ke Kanawai Mamalahoa ma Kohala i ka wa i pepehi ia ai o Keoua, a na ka lehulehu nana e kaupaona like mai i na mea kaumaha ma ka paa moolelo.

  He mea hiki ole ke hoole ia he huaolelo Hawaii maopopo ka "Mamalahoe," i kukala ia ma Hilo, aka, aole nae oia ke kanawai Maluhia ma ka manao e like me ka Paumakua D. M. Punini i olelo ai ma kona heu mua, no ka mea, ua pepehi ia he kanaka malalo oia kanawai no ka hoolaa heiau, a na koi pu aku kona mau kea iaia, e luku-a-puaa ia na kanaka o Papa no ka hoeha ana iaia, nolaila, heaha ke kohu ke hoopuka ia kela mau huaolelo ne ke ola ana o Kainiki ma?

  Eia hou kekahi kumu kanalua.  Ino he "Kanawai Maluhia" io ka "Mamalahoe," alaila, heaha ke kumu i pepehi ia ai o kekahi kanaka kiekie iloko o ka aina ma ia hope koke iho no?  Owai o keia mau Kanawai elua na huaolelo pololei no ke "Kanawai o ka Maluhia," ina he pepehi kanaka hou no kekahi i hana ia mahope koke iho, no oia manawa?

  Ke noi mai au ia oe e Paumakua, oiai ka'u moolelo e hoakaka ana, e hooiaio mai oe i ka pili o ke "Kanawai Maluhia" maluna o "Mamalahoe," oia maoli ke Kanawai a Kamehameha i kukala ai ma kona inoa kaulana, a pakele na poe kanaka kipi, maewaewa ma ke kahua kumu ole e hana ai pela?

  I ka manawa o Kamehameha a me na 'lii e noeho ana ma Kaipaleoa, Hilo, Hawaii, ua malama ae oia me kona mau kahuna, he anaina kuka i ka po o Kane, no ka hoolala i ka papa hana e hoala ai i hale heiau no ke akua ma kekahi kahua o Kanaokapau, ma ka aoao hema o ka muliwai o Wailuku, e pili pu la me Kaipalaoa.  O keia papa hoolala a Kamehameha i waiho i waiho aku ai imua o na Kahuna, ua hoohelo lokahi ia e hooko i ka manao o ke alii e like me kona makemake, a ua kapaia ka inoa o keia heiau o Kahaleioleole.

  Ua kukuluia ka hale o ke akua iloko o ka wa pokole, a i ka p@ ana o ka heiau me ka makaukau i kekahi mau mohai, ua ike ia he hookahi mau mohai, ua ike ia he hookahi hemahema nui koikoi i koe, oia ke kino kanaka e hai aku ai iluna o na laau ohia olokea i kapaia he LELE.

  No keia hemahema i hoike mua ia ae la, ua olelo iho la o Kamehameha i kekahi o kona mau kanaka koa ukali ponoi, e holo ana lakou maluna o na waa kaulua makai o Keaukaha ia wahi, no ka mea, ua kokoke mai na la e kauwila ai ka Hale Heiau ana i kukulu ai no ke Akua, a i kumu e mana ai ka manaoio akua, he mea pono e lapaau ia kela hemahema nui iloko oia mau la pokole hookeai o ke kukulu Hale hoano no ke akua.

 

KA LONO LAUAHEA.

  H lono kai hoopu-a ia ae inehinei, e waiho iho ana ke Kuhina Amerika Willia i kona kulana maanei, a huli hoi aku no ke ao Kanawa ma ka Mokuaina o Kenetuke.  O na lono keia i lohe ia, koe aku ka mea oiaio maoli, malia paha, e pololei oi aku ana.

 

HE KUMU NO.

  Ua pai ia ae ka leta a Mr. Makoe, ke poo o ka hui filebusta i loheia no keia makahiki ae nei i hala, e holo mai ana mai Amerika mai e kaili hou ae i ke aupuni Hawaii e ku nei, a hoihoi hou ae i ke aupuni moi, i hoolaha ia maloko o ka nupepa Chronile o Kapalakiko.  O ke ano nui o kana leta, e hoike ana oia, he oiaio no, ua manao no eia e holo mai ia i Hawaii nei e hookahuli i ke aupuni Repubalika.  Aka, na ike oia aole i hiki mai ka wa kupono.

 

HE NUI MA KAMAILIO.

  Maloko o na nupepa, ke lohe a ke ike mau ia nei na kalai ana no ka hoohui aina me Amerika.  aka ke hoohuihui ia na olelo a pau, me he la aole loa e hiki ia Amerika ke hana i keia mea mawaho aku o kona aekai, no kona ike iho he hana ia e hoohamama ana i ka ipuka i paniia aku ai ko waho aole e komo wale mai a hoohui wale aku i kekahi aina o na mokuaina o ka mahele Komohana o ka poepoe honua.  "Oia hoi ka Monroe Doctrine," he rula i kukuluia e ka Peresidena Monroe.  O ka makemake pilikino o kekahi poe he okoa ia, i ko ka mea i ku i ka pono o ka lahui holookoa.

 

HE KOMISINA IMI OIAIO.

  Ua lohe mai makou ua koho ia kekahi poe kanaka, e na keonimano waiwai nana e kokua nei ka Papa Misiona o Amerika, e hele ma na kahua a pau i hoonohonohoia a kukuluia ai ka hana misionari ma na aina e ka Papa.  He poe waiwai keia'o ke aupuni Amerika, a o ke kumu o ko lakou hoouna ana i keia Komisina, mamuli no ia o ko lakou lohe i na mea a pau i hoikeia e pili ana i ka hana a na paahana a ke Papa i hoonoho ai ma kela a me keia wahi.  o ke kumu nui o keia hoeueu ia o keia poe waiwai mamuli no ia o ka mea i hoike ia e Komisina Blount a me kekahi poe e ae i ike maka i na hana a na misionari a me ka ekalesia a lakou i hoouna ai e hai i ka euenelio "o ka mu@  oluolu i na kanaka, a p@  Hawaii nei.  Ina @  maopopo ua hoopu@  aku @  LEO O KA LAHUI" a @  KA OIAIO @  i kekahi l@ mai a @  She@  man, he diakona no kekahi o na ekalesia kuonoono ma Amerika Huipuia, e ku la ma Broolyn, he aneane ae nei elua makahiki i hala.  Mamua o ka hoike a ke Komisina Blount no ka hookahuli aina, na hanai mau aku na leta a na wahine o ka hoomana o Kaukeano, a me na kanaka i poniia i ka oihana Kahuna, e like me Bihopa, Emenona, a me na mamo e ae o ka ohana misionari, a na piha ka aina o Amerika i ka hoomaikai ia lakou iho a me ka hoino i na alii a me na kanaka Hawaii.  Ua nui na leta e uhiuhi ana a e hoao ana e pale i ka olelo e kuhi pololei ana na ka ekalesia a ka Papa i hookumu ai a me na keiki a na misionari a lakou i hanai a i hoouna mai ai na hana hookahuli kipi i ke aupuni o na kanaka ponoi o ka aina nei; aka, ua hiki ole hoi ke huna ia ka hana hewa i hanaia malalo o ka poe i hoouna ia mai o ka Papa, a na aai keia mea maluna o lakou a hiki i keia wa.  No ia kumu, i mea e ike ponoia ai ka oiaio maoli me ke kuhihewa ole, a alakai hewa ia paha, oia ke kumu o keia Komisina e hiki mai ai i Hawaii nei, a pela aku ma na wahi e, i lohe a i ike ia na hana ano like me ia i hana ia ma Hawaii nei.  E nana aku kakou.

 

PEPE I KE KAAAHI A MAKE LOA.

  Mahope iho o ka hora 2:30 o ka auna la onehinei, i hoea mai ai ka lono kaumaha ma ko makou keena nei, no ka ulia manaonao i kau aku maluna o Henry Fern kekahi o na limahana o ke Alahao Oahu, mawaena o na kaaahi ukana elua.

  O Henry Fern, he opiopio loa oia o 18 makahiki, a he mea hoopaa hoi oia no kekahi kaa ahi ukana.  O ka wiliki hoopaa kuiki, iloko o ka pa o ke alahao, a aia hoi he elima mau pahu kaa ukana e makaukau ana ia wa.  O ka wiliki i kela wa, ua hoemi liilii mai la oia i na kaa ukana a hiki i kahi hookio mau o na kaa i hoohele lohi ia a oi ole aku mamua o ka mama i ke kanaka hele wawae ke hele.

  O kekahi o na kaa ahi na kokoke loa oia e kaalo ae ma ke kuiki mua, e kokoke la i ka hale hana o ke Alahao, a o ka wa hoi ia o Henry i holo aku ai imua o waenakonu o ke kaa ma kahi o na pine hoonee.  Mamuli o kekahi ulia pakalaki, na hina aku la oia ilalo, a pii koke mai la kekahi kaa maluna o na wawae o ke kanaka opio ma kahi e pili ana i ke kuli.  Aia kekahi puka aleale ma kona aoao, a o kona kua ua pepe a haihai ka iwi.

  I ka wa i pii aku la o ke kaa, ua uwe ae la oia me ka leo nui, a o ka wa no hoi ia i hoopaa mai ai i ke kaa, elike me ka hiki, aka, lohi loa nae ka hiki e hoopakele i ke ola o ke kanaka opio.  Ua telepone koke ia o Kauka Herbert, a ua hiki ae oia malaila mamua o ka hoonee ia o ka mea poino mai ke kaa mai.  Aole i liuliu mahope iho, ua make loa aku la oia. Lloha wale oia.

 

UA HOOKUUIA KA LIMAKOKO.

  Ka ka noho ana o ka Aha Apana o Honolulu nei i ke kakahiaka Poakolu nei, a i ka wa hoi e noonoo ia ana o ka hihia o Arthur Fitzgerald, no ka papahi ana ia John McLain, me na mea make, ma ka po o ka la 13 o Ianuari nei, na hoopuka mai ke kahu o ka Aha i kana olelo hooholo e hoopuka wale ana i ka hihia, me ko kau ole i kekahi alina a ke Kanawai maluna o ka lawehala, a hookahi no paha kumu mai o kona pakele ana, oia ka hiki ole ana ae o ka mea nona ka hoopii e kakoo ana ma ko ka aupuni aoao.  Pakele keia @  ka apua.

 

@

@

KONA @  KAMA@  O  A@A

@  KE  @ A O

@ IKU MAKAHIKI.

  He kanaka mamuli ka nui o kona mau kamaaina - He pohaku ainiho@  a me ka pohaku maoli na hale Banako i kukuluia ai - Ke ano o ke kulana a me ke ea ma ia wahi.

 

  O ke kulanakauhale o Johannesburg, mamua o ka hoala ia ana o kekahi pualikoa Pelekane, malalo o ke alakai ana a Kauka Jameson, he Agena no ka Hui Beritania Amerika Homa, ka mea nana i hooulu i ke hakaka me ka poe Boers, ka poe kamaaina hoi nona ka aina, wahi a ka nupepa Chroniele.

  O ka nui o na kanaka ma keia kulanakauhale, he 40.000 mawaho ae o laila he 30,000 a oi aku poe hana ma na Maina, ka mea hoi i lawa puni ma ia aina.

  He nui na moolelo e pili ano no ko laila mau loa gula, i oli ia ma na kuahiwi oia aina a na nui hoi a lehulehu wale oia mau Maina.  Ma na huahelu e pili ana no na Maina, aole he mea i ike maopopoia ma ka lima, aka, ma ka malana o Iune i hala, o kela makahiki aku nei, ua hoike ia ae, aia ma kahi o 200,541 auneki ma ke gula, oia hoi, $3,000,000 paha ia.

  O na Baneko, a me na hale kalepa, ua hanaia me na pohaku, i oki ia a kawili pu ia me ka ninihepa, he elua hale keaka, he hotele no kekahi Ona Miliona, he alanui kaaahi iloko o ka wa pokole, o na oihana holomua o ka aina a me ka oluolu o ka noho ana ma ke ola kino, e loaa no ia malaila.

  O ka mea hope loa i hoea ae malaila, aia no ke alahao kaa'hi, i hapai ia malalo o ka olelo hooholo a hookahi kanaka wale iho no, a o ua kanaka la, oia no o Peresidena Krueger, ka mea e noho mana ana maluna o ka aina holookoa o Transvaal.

  He nui na olelo hoohenehene a kue a ka poe hoino i keia hana a ko lakou Poo Hoomalu Aupuni, aka, iloko aku nei o ka malama o Iulai i hala, ua hoau mua ae la ke kaa mua loa e holo, no ke kii ana i na waiwai i huaaia ma ka lepo waiwai o Transvaal.

  O ke ano o keia wahi i kekahi manawa, he oluolu, o ke ano o ka noho ana o na kane ma keia aina, ua maa lakou i ka noho ana mawaho o ka puka o ko lakou mau hale, aka, o na wahine ua kaawale ko lakou ike ia ana, mai ka hoikeike wale ana ia lakou iho imua o ke akea.  O lakou a pau, ua loli ae ke ano o ko lakou mau waihooluu o ka ili.  O ke kulanakauhale o Johannesburg aia no ia ma kahi o 5000 kapuai ae, ke ana iliwai like me ke kai.

  He nui a lehulehu na mea e pili ana no keia wahi kulanakauhale, aka, o ka oi loa aku, oia no ka pipili o ko lakou aloha i ko lakou mau hahawai uliuli na laau nunui a me na mahinaai maikai.

 

PALAPALA HOALOHALOHA.

  la Mrs. J. Alapai:  Aloha oe.

  Loa ka lawe ana aku i ka hanu makamao o kou kokeatua, kau kane i aloha nui ia, oia o Mr. J. Alapai, ma ko olua home noho ma Kapalama, Honolulu. Mokupuni Oahu, Ian. 15, 1896.

  OIAI-O kau komo i aloha nui io, oia kekahi o na haumana Kula Sabati o ka Ekalesia Hoolepopo o Kaumakapili iloko o na makahiki loihi a hiki i kona ia i haalele mai ai ia makou kona mau hoa; a

  OIAI hoi O kona haalele ana mai la oe kana wahine na @ iho ia i ka haawe kaunaha, ka manao luuluu, ka kaumaka, ka ehaeha o ka naau, e uwo palanma aku ma keia aoao e ka muliwai eleele aloha ele o ka make: nolaila

  Hooholoia: - O makou o na hanmaulu o ke Kula Sabati o Kauinaka pili me o ko makou Komite 'la, ke hana pu aku mai me na no ke a pa ana ke @ ka @

  @ a me ka @

  Hooholoia: - Ke uwale ae nei ka makou leo pule i ka Manao Mele na Loa e hoomama ia nai hou mau manao kaumaka, a e kaomi mai i na manao oluolu, ka maha a me ka noho Aha hoopii.

  No ka mea, "Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku, E hoomaikai ia ke Akua ma na lani kiekie loa, a he malu ma ka honua, he aloha i na kanaka a pau loa."

  Hooholoia: - E hoounaia i hookahi kope o keia palapala a ka wahine a i na nupepa olelo Hawaii a pau.

  O makou no o na Komite.

W. H. Kailimai                                      D. K. Kaelele

S. H. Kauilaokalani                               S. H. Oni

J. W. Mahelona                                     Adamu Puaaloa

K. W. Nahalau                                      Wm. Chung Hoon

Rev. J. Waiamau.

Kaumakapili, Ian. 20, 1896.

 

   KUU PUA PONI MOI.

Auhea wale oe pua Poni Moi

Hoapili e ka Honekakala

Ke hea mai nei e ke ala

Kuu hoa i ka leo o ka manu

O ka O-o hulu melemele

Nana i kono mai ai'u

E ike i ka aina malihini

Ma ka leta kuu ike ana iho

Lohe ia ke Kaona a puni

Ko kino hookahi a pili me a'u

Aole o ka nui a lehulehu

Haina ia mai ana ka puana

Eono pua lawa kuu lei

Eia mai au o Anoipua

Ka pua laha ole ma ka hikina

Ka hikina mai ia a ko aloha

Paila ana hoi i ka puuwai

Waiwai kena na sila ia

I ke sila paa o ke aupuni

Haina ia mai ana ka puana

Eono pua lawa kuu lei

HOOHENOIA e J. M.

 

   KUU LEI LEHUA.

Auhea wale oe e Leilehua

Kowali - ka o Lawealilo

I loaa oe ia u ma Kepohoni

I ka rumi liilii o Hanalealea

Nau i kaena kuu kikala

Ka bipi liilii omo waiu

Ke ike ala oe i ka eueu

Ko-kea o Kohala ua ike ia

Heaha na hana a ka punalua

I kapa iho ai a he aihue

Hookahi aihue a'u i ike

O ka puni kauoha a ka makua

Ane like paha oe me Pahulama

Ka wahine kuoe i ke alanui

Haina ia mai ana ka puana

O Hoeneikapoliokaipoahi

 

Kaulana mai nei o ka Halehui

O ka bipi kuapuu aohe kahu

Pane olelo ana o Pineholu

I ke kee o ka pua Hukamakani

He unu iho oe no ka la loa

He unu io bipi na ike ia

Na'u i milimili ia Kauila

Puu ai Hawaii moku o Keawe

O ka'u hana ike ia o ka hee nalu

Puni ai o Maui moku o Kama

Ua lole Oahu o Manokalani

O oe no ka ole i ka'u ike

He hua na ka A'o hookahi oe

I pili mai oe i ko kikala

Ko wahi lohe iki hoopunipuni

O ka lohe keia malama iho

Mai lawe olelo hoopunipuni

Haina ia mai ana ka puana

O kuu ipo punalua ua eha oe.

HOOHENOIA E SARAH KAAILAIKI.

Honolulu , Jan. 17, 1896.

 

  E hoomau ia aku ana ke kuai makepono e emi loa @na lole huluhulu nani a ku

@ka maemae ma ka HEIAU @NA PAIKINI, mai keia la @tu a hiki i ka piha ana o ka @hina.  E naue mai.

 

KAUKA E. C. SURMANN

Kahunalapaau Geremania

Keena a me Waki Noho: 137 Al. Papu

                                9 A. M.        A      11 P. M.

Na hora hana:       { 2 P. M.         A       4  P. M.

                                 7 P. M.         A       8 P. M.

Telepona 183.

@