Ka Oiaio, Volume I, Number 5, 8 January 1896 — Page 2

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

 

KA OIAIO PUKA LA

J.E. BUSH,     LUNAHOOPONOPONO.

HONOLULU,                        IANUARI 8, 1896.

 

KA PUALIKOA ROMA MA AMERIKA.

 

            E like me ka hoike a ka wanana, he mana kekahi nana e hoala hou ae i ka mana o ka holoholona (he aupuni holona) i hoike mua ia e ka apokolo ma Hoikeana 13:11 17, a i hoike ia mai hoi ma ka pauku 18, owai la ua mana la i kukulu ia e keia aupuni. Mai ka makahiki 1844, ua hoomaka mai kekahi poe haipule e wehewehe i ka pili o na wanana a hiki ia wa, a ua maopopo eia kakou ke ku nei i ka "manawa o ka hopena," ka manawa i hoike ia mai ai ke kanaka o ka hewa e noho ana iloko o ka luakini o ke Akua a olelo ana he Akua ia, (2 Tesa. 2:3,4; Hoik. 13:18). I keia wa ua ku ka mana o Roma ma Amerika, ma o ka mana o ke koho balota, oiai aia keia mana ma ka lima o ka hoomana Catolika Roma i keia la, a ke paio nei hoi oia e lilo ka mana o na kula, me ka loaa ana o na haawina kokua dala mai ke aupuni mai.

            Ma kekahi nupepa e loaa nei ia makou mai Amerika mai, akahi no a poha iho ka malamalama i kekahi hapa o ka lahui Amerika, e pili ana i ke kulana hookiekie a hana ino aku o keia mana i kuhikuhi mua ia e ka hoomana La Ehiku, ma ka hoike ana a ka Olelo a ke Akua. No ka hooko ana i kana hana kakauha, e like me ia i na la ina la, ua kukulu ia kekahi puali malalo o kekahi inoa alakai hewa, i kapa ia ka "Irish Nationalists." Ua hoohiki keia poe e kinai i ka leo kuokoa o na Amerika i ko lakou wa e ikaika ai ke hooko ia hana. "Ma kekahi halawai i malama ia ma Red Branch Hale, La Kapule, Dekemaba 8, a i hoike ia ma ka nupepa Chornicle, o Kapalakiko, o ka la 9 o Dekemaba, ua olelo ae kekahi o na @@ai oia halawai me na olelo peni: "Ke ulu @ ka kakou hui ma na wahi a puni ka aina; aole e loihi a e piha ana hoi iloko wale no o keia kulanakauhale he 50,000 piha. Iloko o kekahi la e kolo aku ana hoi keia poe nahesa (na amerika maoli) iloko o ko lakou poopoo, a haku pu aku i ko lakou mau poo a nalo, a hooki hoi i ka lakou mau kamailio paipai i ko kakou poe." E olelo ana keia i na haiolelo e kue ana ia lakou, ka poe hooloe-pope. "Owau no kekahi e komo kino pu e kaua aku i keia poe misionari a ke diabolo, a e hakaka hoi me lakou me ka ikaika i loaa ia'u. E like me ka loihi o ko lakou komo ana mai i keia aina nani, pela no lakou e kaua ia aku ai, ina he mea hiki ia'u; a o ko'u manaolana a me ko'u manaoio, i ka wa e piha pono ae ai ka hui Lahui (i olelo ia) e kua lili iho ana na olelo hoopunipuni a keia poe hoopunipuni, e pepehi maoli ia ana.)

 

            "Ua olelo ae lakou, iloko o ekolu mahina e piha ana ko lakou nui i ka "150,000 poe i ao paikau maikai ia" o ko lakou hui.

            "Eia he 700,000 a 1,000,000 paha ka nui o na kanaka i lako i na mea kaua ma Amerika malalo o ka mana o Roma. He mau makahiki kona ao koa ana a hoolako ana i na mea kaua. He manao kona ma keia hana - heaha la? He maopopo aole no ke ao ana i ka euanelio. Malia paha he euanelio o ka pauda a me ke kepau. Aole paha no kekoo a hoomau ana aku i ke kulana hoopaa i ke ola o ke aupuni; e kokua aku iaia i na hora o kona pilikia. Ua lawe mai makou i ka hooia no ka makou olelo mamuli o keia mau hoike. Akahi - I ka wa hiki ia Roma, ke hoike mai i kona makaukau e kakoo i ke kanawai a me ka maluhia i ka wa o na hoole hana o na limahana o na alanui hao i ka 1894, aole oia i hooko ia mea. I ka wa e Kiaaina Markham i kahea ai i na Puali Kiai Lahui o Kaleponi e kokua i ka hoomalu ana i ka maluhia, ua hoike mai hoi na hoahanau Roma i ko lakou aloha aina ma ka hoole ana i ke kahea a ke kiaaina. Akolu - Ua hoike pololei ia mai au e kekahi kanaka i hilinai ia ua makaukau na kanaka Roma me ekolu piha kaa pu e hele ana mawaho ponoi o ke kulanakauhale o Sacramento, e komo mai iloko o ke kaona a kiki aku i na koa kumau o ke aupuni Amerika. I paa wale no keia mamuli o ka mana leo o na hoa Amerika iloko o ka hui a na limahana.

            "Ua hoolala o Roma i kana mauhana e malama ia kekahi hoakoakoa nui ana o na koa ma Bridgeport, Koneticuta, i keia kau mehana ae. Ua hooholo ia e hoouna aku i kona mau hui puali koa o na ano a pau malaila e hoikeike kahakaha ai. Ua ulu ae ka ninau: No ke aha e wae ai i ke taona o Bridgeport no keia hoakoakoa ana? No keia mau kumu: Akahi - Aia malaila ka hale oi aku o ka nui o na hale hana poka ma Amerika, (Ka Union Metaltic Cartridge Co). Alua

            Aia iloko o ke anapuni o 125 mile mailaila aku na hale hana nunui, e hana nei i na pu o na ano a pau. Ma Nu Havena, kahi o na pu raifera Wihchester, ma Hatafoda, na pu Hotchkiss, a ma Worcester, Mass., na pu o na ano a pau. Akolu      Aia hoi ma Sprinfield, Mass., ka hale waihona lako kaua o Amerika Huipuia, me 1,000,000 a oia na raifera e waiho la, me na lako e ae. Ina paha e hoopuni ia ana keia mau wahi pakahi a lawe pio ia e keia poe, a me na lako hoi, hoolawa aku i na Katolika mai bosetona, Nu Ioka, a me Kikako, heaha ka mea nana e pale aku i ko lakou kai ana aku no Wasinetona, ke kulana noho o ke aupuni. He weliweli ke kulana. E na Amerika e ala! E kiai i ka enemi, a e hoomakaukau i kaua no ko oukou mau kuleana paa."

 

KA HOPENA AKUA OLE.

 

            I keia mau la, ua ike ia he elua mau opio lawe ola i ike ia, oia hoi o H. Kaia a me Oliva Lewis, a he mau mahina i hala mamua loa aku o Harris, he hapa haole, ma alanui Papu. He wahine ke kumu o keia hana uhane ole a keia poe i hana ai. Pela no hoi i ka ponei, ua kikiki pu aku la o Keoni Kaahanui i kana wahine, a hoao iho la e lawe i kona ola.

            He ma'i lele ka lawe ola kino iho ma na aina e, ka oia aku ma Farani, ka aina piha i ka ike kanaka, a nui hoole akua. He mea oiaio loa, ina aole no ka lokomaikai o ke Akua ia kakou i ka hoouna ana mai i ka Uhane Hemolele i mea kokua ia kakou, ua holopaukiki ko ke ao i na hana luku aku a luku mai, e kaua aku kaua mai, na hana ku i ko Satana makemake i na wa a pau. O ka lawe ola a me ka pepehi kanaka kekahi o na hana a Satana e paipai ai i ke kanaka e hana, oiai he uhane make ko ia kanaka a he luahi hoi nana, a na kona makemake. He mea oiaio no hoi i ka wa o ke kanaka e hana ai i keia hana a me na hana ino e ae, ua ulupuni ia oia e na noonoo hehena, a oia iho la no ka uhane satana i kupono e mahiki ia, e ka mea e noho aku ana ma ka Uhane o ke Akua. Aka, o ka maikai loa no nae o ka noho makaala mau o kakou, a hiipoi hoi i ka Uhane aloha o ke Akua, ka mea nana e paku aku i ka uhane lapuwale lawe ola o satana, ka mea e hele ana ma keia honua, me he liona hae la, e apu ana i kana mea e kuko ai a e pepehi ai hoi. No keia mau la, ke ulu nui nei na ino o na ano a pau, e like me ia i hana ia i ka wa kahiko, a aole hoi he ikaika o ke kanaka ma ona iho e kaomi i ka pa'ipa'i a satana i ko kakou naau e hana i na hana hewa mamuli o na kuko hewa, a hiki i ka ulupuni ana a lawe oia i kona ola a pepehi aku hoi i ko hai ola.

 

Na Itamu Kuloko

 

            Ua huli hoi mai o Kuhina Cooper ma ke Kinau mai Hilo mai

            I keia la i haawi ai o Lunakanawai Whiting i kana olelo hooholo, no ka hihia o ka moku hoopae opiuma Heneriata.

            Paapu na hae Italia e welo ana i ke aheahe lau makani inehinei, no ka hoea ana mai nei, o ka mokukaua Italia Colombo.

            Nui ka ino o keia huakai aku nei a Kinau i Hawaii ke hiki ole la na ohua ke lele ma Kawaihae me Mahukona, a ma Waiakea ka hoolele ia ana.

            E haalele iho ana ma ka Likelike o keia la o Ku na Kini, me Rowele no Maui. He huakai pili i na alanui oia mokupuni ke kumu.

            Ua aa o Moeheau e pili i hookahi tausani dala aole e pakele o Calaudine ia Kinau ina laua e heihei hou ana.

            Ua hookohu ia aku o John En@luth, John Waiakahauki Joseph Atherton i mau Comesina, no ka nana ana i na io pipi i kupono no ke kuai ana aku i ka lehulehu.

            Nui ke ohohia o ko Hilo poe i ka puali Keaka a Wi@th a ua minamina lakou i ka loihi ole malaila. Aia ae la i Maui, a mai laila mai e holo aku ana no Kauai, a holo loa aku no Kaleponi.

            Ma ka auina la o nehinei, ua lele mai ke Kapena o ka mokukaua Italia e launa me Conela Mc Lean, o ka pualikaua Hawaii, a ua kahea ia na koa e hoike mai i ko lakou makaukau ma ka lakou apana hana, imua o ka malihini. I keia kakahiaka o Conela Mc Lean e panai aku ai i ka ike, ma o kona holo ana aku no luna o ka mokukaua.

            No Alekana Young ka noho o ka Senate, pela i lohe wale ia mai nei ma ke Kinau. Aole i loaa pono mai ka heluna nui o na balota, aia paha i keia mau la iho. O ka makahiki keia i hoohakahaka ia ma o ka waiho ana mai o Mr. Notley o Honokaa.