Ka Oiaio, Volume VII, Number 45, 3 January 1896 — Page 4
| This text was transcribed by: | Sandy Murdoch |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/
Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.
HOOLAHA HOOLAHA ! ! !
Owau o ka mea nona ka inoa ma ialo iho nei, ke hoike, aku nei au na kanaka a pau loa, ua makaukau wau i na wa a pau loa, no ka hana ana i na piula a me na paipu wa i a pau loa ke loaa mai na kouoha i a u he oluolu ka uku a he mau ka paa o ka'u mea e hana ai. E loaa no au ma Leleo, kokoke i ke alanui Kaaahi o Dilinahema. S. K. KILA.
Chas P. Colburn Carlos A. Long
KA HUI HAWAII HOOPUKAPUKA WAIWAI PAA, NA HOAIE!
E hoolile nui ana i ko laua manawa i ka malama ana i NA WAIWAI O KA POE MEA WAIWAI NA MALAMA KAUOHA NA HOOPONOPONO NOHO KAHU WAIWAI. A me na hooponopono ana @ na hana a pau o ke ano hooko i @@ @hoia ka mea i hilinaiia.
E ohi i na uku hoolimalima ina ukupane a me na mahele loaa @@.
E hoolimalima a e kuai a@@ i na waiwai no ka uku komisina @@haa.
E hoopukapuka aku hoi i @@ dala me ke akahai loa.
A e hoike akea aku ana ho@@ na moolelo waiwai o kela a me ke@a hana i waiho ia mai ma ko laua @lima me ka oluolu, i na wa a pau e makemakeia ai.
July 15, 1895 1mdly.
Waiwai Haule !
Ua loaa i ka mea nona ka inoo malalo iho kekahi eke dala, ma lok o ka Makeke hou ma ka Poalimi@ nei, Novemaba 15, a eia na waiwa' oloko.
1-- Komo gula
2-- Hapaha kini
3-- Eha kenikeni
Huina waiwai io i kehoia $30.40
O ka mea nona keia mau waiwie kii pololei ao i ka mea nona kaa noa malalo iho, a e loaa no oia ma ka Makeke hou i na la a pau, me na hooia kupono, iloko o na la he loa i ole pela e lilo no ia i ka mea n5a na kainoa i hoike ia. O na lilo o keia hoolaha ana, no ka mea nona keia mau waiwai.
KEMALIA, KUHIA.
Apua Honolulu Nov. 18 1895 nov18 3tsdly
Laau Bama Kunu
A
LOGAN,
No na Mai Kuna,
No na Ma'i Hano,
Na Mai Punia'
etc. etc.
He laau hope ole kela no na Keiki opio a me na kanaka makua,
I hoomakaukau wale la no e
BENSON, SMITH & CO., jun 10 tfd
Na Mea Kahiko Noe-uo Iapana.
Ua wehe ae nei au i na m@@ hou i laha mua ole maanei nei p@@ Iapana mai.
Na pahu iwi--ea maikai loa.
Na kahi iwi--ea a me Pine @@ooho
A pela aku, kumukuai @@ahaa Loa.
kNA EA IWI PALAOA
E laa hoi na balaki niho @@ aniani lima, na Kahi lauoho, na pahu Iulii, a pela aku @@
Na Lako Da@@ @@
Na Hu@ Pupu Momi Maoli
Na Lole Silika,
Hainaka Silika!
Na Lole Keokeo Iapana,
Na Papale Helemeia mama loa
Na Silika Mauu,
Na Pakana Wahine emi no---$1.50
Na Moena Iapana nani,
Na Kookoo me ke au dala,
Na Huewai waihooluu
@Like @ole
Na Pola a me Kilu--ai,
Pa holoi lima,
Na Kiaha i kahiko
Lau ia
Me ke gula
Me ua mea he lehulehu wale
E kipa mai ma ko'u Halekuai ma ka aoao Ewa iho o kahi o Daimana, Alanui Moi.
A. BARNES,
I@lai 15 1895 jul15 1mo
A keia Poalua ae e hoomaka hou aku ai o Silva o ka HEIAU o na PAIKINI HOU, ma ka aoao Ewa o ke Aalanui Papu, e kuai hooemi ai i na lole a me na kahiko kino a pau o ka oiwi kanaka, nani, maikai, me ke kaulua ole. Nolaila, o ka wa kupono loa keia o na makamaka e hele ae ai i kona hale kuai, i loaa na anoai nani, a me na lole paa, na huluhulu, na marino, a pela aku, i like ke kuai ana me ka haawi wale. He hookahi mahina o keia mau @@na kohu manawalea maoli i @@ a i hooloihi ia i lawa ai ka @@no i na kuaaina, a me ka u@@iawa hoi e hele mai ai e ike maka i keia lokomaikai @@lena ole o ko oukou hoa @ha.
M. G. SILVA.
HE OLA KA MAI
I NA
Laau Lapaau a Sequah!
He Nui na Hawaii O@ ka Lumakeke
He Hoike Maikai Ke a.
Aole hoi kekahi laau @la mau i hookomoia mai ma Hawaii @oi i kaulana koke i ke ola o na m@u elike me ka laau lapaau a Sequah.
He nui o oukou'i ikemake i ke ola o ka poe i lapaao ia mal@na o ke kaa Kariota o Sequah me Honolulu nei. Ua kok@a ia ka poe i hiki ole ke hele @ono i ka pii ana aku iluna o ke kaa. Ua iho mai hoi lakou mai ke kaa iho ua ola ko lakou Lumakeke.
He nui na hoike waha i hoike ae i ko lakou oia. Ua hele pololei mai ka lakou hooiaio mai ka puuwai mai. Ua kupono loa no ka hauoli ma o ka poe i hoolaia mamuli o ka laau lapaau a Sequah, oiai he ma'i paakiki a ola ole hoi ka Lumakeke, e mahalo ana i ka laau i ola ai lakou.
A eia nae, he poe no kekahi aole ana e manao ana he oiaio! E ehaeha ana lakou, oiai kekahi poe lehulehu ua hoolaia elike ai me lakou, me ka hiki wale no ke loaa keia laau e ola ai.
E Hamoia ka,
AILA HAMO A SEQUAH maluna poho o kahi @ekeha ana a komo pono ka laau. E komo ana ka aila ma na maka o ka ili a hiki loa i kahi o ka pilikia.
He mea kupono no hoi e ai i ka laau maloko. O keia ka laau nana e hoomaemae ia loko o ke kino mai na mea maikai ole. He kupono e nu ia ka laau.
HOOLA A SEQUAH
i ka wa e hamoia ana o ka Aila Hamo a Sequah. O keia ka @@ a e pohala koke ae ai o ka ma'i.
O ka olelo a ka poe i ikemai @ he mea hookoikoi ia.
Honolulu Mei, @ 1895
Dr. Sequah
ALOHA OE:--Ua lilo he mea oluolu @a'u e hoike aku i ko'u ike ma ka aoao o kau mau laau waiwai @ui. Iloko o na pilikia o ka mala@@ o Ianuari i hala, ua hele hoi au @@ko o ka wa ua, a ua loohia ia hoi @u i ka Lumakeke pehu. Ua pili @ ia ko'u kino. Ua eha ia au a @@ a ua upehupehu hoi. Ua hoao @u i kau laau inu a me hamo. A@ i emo ua pau ke ehaeha, ua na wale ka pehu, a aole i loihi ua hiki ia'u ke hele mao a maanei. Ke makemake nui nei au e hoa@ ka mea i loaa i ka ma'i Lumakeke i kau mau laau lapaau. Ua o@ au i ua maa laau la @@ oia aku a @ no kekahi poe e aku.
LOUIS BE@@@
Heaha ae la ka mako@@ e olelo aku ai, koe wale no, ka i aku, @ hoao oukou, e ka poe i ma'i ia. Aia no ma ka omole no kuhikuhi piha ma ka olelo Hawaii.
KUMUKUAI HOOKAHI DALA.
Aia wale no e kuai ia ai ma ka Hale Laau o ka
Hui Laau o Hobron Ma
Sept. 24, 1895 Sept. 24tfd
O ka Scribner Saseparila.
Oia wale no ka laau hoomaemae ko ko e kav moakaka nei imua o ka maka o ka lehulehu i keia la. Aole he mea oiaio e ae e ku nei maluna o ke kahi kahua paa e ae mamua o keia. Aole wale na kuai ana o ka Scribner Saseparila i mau kona ku ana. oiai na laau e ae i hoea mai i ka makeke a nalo loa aku, aka, ua mau aku ka pii o na kuai ia ana o keia laau i kela a me keia makahiki, e hoike ana o ka Scribner Saseparila.
Ka Mea e Hoolilo Nei
i na hoaloha he lehulehu wale ma na wahi a pau. O ke kumu o keia, no ko mea, ua ike ka lehulehu he laau oiaio maoli keia Scribner Saseparila. Ua ike lakou ua hoomaemae io ia ke koko, hoomaikai ae a hooikaika hou ae ke koko. Ua ike lakou o ke koko maemae
A uhua
oia ka mea i kupono i ke ola kino maikai a o ke kumu hoi o na mai he lehulehu wale mailoko ae no ia o ke koko maikai ole.
Ua ike pono hoi lakou ma ka hoao maoli ana a ma o na hoike, i hiki ole ke hoole ia ka maikai, ua hiki i ka Scribner Saseparila ke hoola i na mai i ka wa e ola ole ai i na laau e ao. Aia noi iloko o ka Scribner Saseparila na mea like loa e hiki ai ke loaa ke koko
Ulaula a Ola Maikai
a e haawi ana hoi i ka ikaika e i we ke ola i na wahi a pau o loko o ke kino kanaka. E pale ana i na mea ino a e hoeueu ana a e hoonui aku ana i na hu'a koko, ka mea hoi e hoike ana @na wa a pau i ke ano o ke koko, a e hoolilo maoli ana hoi he wai hoola io ke koko. Ma ka hoomaemae ana o ka Scribner Saseparila i
Ke Koko
ua hooluuia mai ka ono ai, hoopii hou ia ao na ikaika e emi mau ana o ko kakou kino, e hoopau ana i ka nawaliwali wale mai, ka molohai a me ka molowa mai, e hoola ana i ka mai maeele wale mai, i ka mai o ka puuhoowali ai, a me na mai a pau e ae o ke koko, a e hoola hou ae ana i ko ano o ke kanaka holookoa.
No ka oiaio o keia mau mea e olelo ia nei, aole makou e hooiaio ana ma ka makou e olelo nei, aka, ma o na olelo hoike hoi a na tausani i hilinai e olelo ana no ka laau Scribner Saseparila.
heluhelu oukou i na hooiaio a@ ma na kolamu e aku o keia nupepa. Ua hooia mai lakou i ka maikai o keia Scribner Sasepariia a he ola hoi ka mai i keia Scribner Saseparila.
E koi aku oukou i ka Scribner Saseparla,
ke kuai i laau hoomaemae koko, no ka mea, ua ola na mai o kekahi poe e aku a e ola ana no hoi kou ma'i. E hoao ae; a e emoole loa ana kou ike i ka loaa kok@ o ka oluolu a me ke ola aku,
E kuai ia nei ma kahi
Kihi o Alanui Moi a me Papu.
Honolulu, Iune 8, 1895 jun10@
Kuai hooemi, kuai manuahi, a i ole he haawi wale aku no me ka nana ole ia o na lilo iloko o keia wa hune, a nele hoi o ka aina, eia ma ka halekuai KALAHIKI, penei na kuai ana, na Alapia huluhulu pelu palua o 39 iniha ka laula, he .35 keneta wale no o ka I-a, 30 iniha laula, 25 keneta o ka I-a, 26 iniha laula .10 keneta o ka I-a, na papale kaleponi eleele o na ano a pau $3.00 mamua, a i keia wa $1.00, na papale ma@ no $1.00. E kipa, e komo, e wae nou iho, i ike pono i ka nani uluwehiwehi o KALAHIKI, he ole hoi ka lohe pepeiao. E ike ia kakou hoa kanaka, mai kipa hewa ke aloha i ka manu Kolaka, ua like ia me ka manu Kolea, uliuli ka umauma, o ka hoi no ia i Kahiki, e ia ono ai.
No Keaha i Hanaia @@?
Maloko o kekahi mau Halek@ai, aole hoi he haawina i @na kanaka maoli na hookipa ana elike me na hoa kuoi haole. He hewa loa keia. Ua hooikaika loa makou e hookipa i na hoa kuai Hawaii ma@na ano @ pau e like me ia i hoo@anaia i na haole. Oia ka mea pono. Ua like no ka maikai o kau kala. Ua ku@uma keia manao iwaena o na kanaka, aole hoi he loaa ia lakou na mea kuai elike me ia i na haole. Malia paha he oiaio keia. He hapakue no ka ike o kekahi poe kalepa i hana ai i keia mea. Aole o makou manao, a aole loa no hoi mamua i manao, he mea pomaikai ka haha ana i kekahi ano hana elike me ia. Ua kaena iho makou, i ke ano o ka makou mau mea kuai. O keia h@ kekahi o na mea koikoi loa e pili ana i ka oihana kalepa laaa laaaau. E hoopaakiki ana makou e loaa ka mea maikai i na manawa a pau, mah@pe mai na mea e ae.
OKA UKU ANA I KE KUMUKUAI.
I kakau ia ma ka omole a ope @aha he mea mau ia no na makahiki i hala a hiki wale i ko makou komo ana mai i ke kaliua kalepa. O ka makou makemake e lilo i oihana kalepa nui ka makou. Ua hiki wale no ia makou ke hooko i keia, aole ma kekahi alanui e ae, mawaho @ ke kuai emi ana mamua e na halekuai e ae. O keia ka makou e hana nei. Oia ka makou mau kumukuai e kuai nei e kamoe ana mai ka 10 pa haneri a ke 30 pa haneri ka emi iho malalo o ka @@ halekuai o ae. E haawi ana makou i na hoakuai dala k@@ke e 10 pa haneri o ka lakou mau kuai ana i niki i ke 50 keneta a pii akui. He hoomakaulii nui keia. Aole makou i manao ua ike ka nui kanaka Hawaii i keia hoemi a makou, @oini aole makou i hoike akea aku i keia mea mamua ma ka olelo Hawaii.
MA HAAWINA LAAU LAPAAU
E ma'i ana i kekahi manawa? A e hele ana hoi i ke Kauka. E haawi mai mai aua ke Kauka i kekahi palapala o ke ano o na laau. E lawe mai i ua palapala 'la ia makou e hoopiha aku. E pomaikai ana oe a e kuhikuhi aku ana makou ia oe i ke kumu. Ma na kulanakauhale e ae he hana maa mau ka haawi ana i ke kauka i kekaku uku komisina. He mea oiaio o oe ana ka mea nana e uku keia uku kaulele. Aole o makou ae @ uku i kekahi kauka i keia uku kaulele. E kaki ana makou i ka uku kupono, e hoohana ana i na laau lapaau maikai loa, i hoomakaukau ia e ka poe akamai loa i ka hana ana i na laau lapaau. He mea ole ke Kauka a oukou i hele ai, e lawe mai i ka palapala o ka laau ia makou, a na makou e hana aku. Ina e hoopaakiki mai ana e hele o@ i kekahi halekuai laau e ae e hilinai iho o keia kekahi o na "Kauka uku pahaneri" a e uku kaulele hou iho ana oe he 50 keneta a pela aku.
Ua ao aku @la makou ia oe. E kuohana ma ia ao a@@. No kou pomaikai ia mau hoaka ana, a no makou pu iho hoi.
HUI KUAI LAAU LAPAAU HOBRON.
KA HUI HANA LAAU HOEMI KUMUKUAI,
dec6tfd.
AINA KUAI
He aina kuai kupono no na Hale Noho ma ke Kaona nei.
Ke poloai ia aku nei ka poe makemake i aina pa hale no lakou, aa makaukau ka mea nona ka i@@a malalo e kuai aku i kekahi mau apana pa hale oia Alanui Liliha no ke kumukuai makepono. A@a keia wahi ma ka aoao h@ma o Alanui Liliha, oia kela pa hale i noh@@a iho nei e J. Simonson i make @iho nei, mauka ponoi o kahi o Kapena Tripp. Ua mahele ia he elima @a o keia wahi i hiki ai i ka poe uu@u o ka loaa ke kuai i aina no lako@.
No na mea e pali ana, e @mau ia
TERESA OWANA CARTWRIGHT
Honolulu, Augate 7, 1895
aug7t fd
Aina no ke Kuai
O na poe a pau e makemake @na o kuai i aina no lakou, e ninau ae ia
S. K. KILA.
Leleo, Honolulu, Augate 27, 1895
aug28 3mnsd
Malie a ka@@e n@ lani i ka la Hapenuia nei. Nani kela.
Omaimai ka hoi kahi pane a Ke Aloha Aina i ke kaniai o ka Poalima nei i KA LEO o ka mea aka, o ka hoole ana mai aole ka oia i keha, aole hoi i hooioi wale o ka hoaloha e nanahu oe la i ko alelo.
I ka hora 12 o ka po o ka la apopo o kani ai ka bele kanikau, e hoike ana, ua hala, ua nalo, ua make ka A. D. 1895, a o ka 1896 oia ke ola aku ana, a e hauoli pu kakou, huro ! huro !! no ka makahiki hou.
Hauoli Makahiki Hou,
He heihei waapa ko ka makahiki hou, mawaena o na kolu o ka mokukaua Bennington a me Baltimore, no ka hui Matala a me Healani na waapa.
Ma ka hookuku kinipopo o ka Poaono nei, mawaena o Welcome a me Maile, ua kaa ka lanakila i ka inoa hope.
Ua make loa ka hoohui aina pala ka maia, aohe hoihoi ia, a ia Mr. Kakela hoi keia e olelo nei, e hoi mai ana oia me ka lono hauoli oia kumu nui.
E halawai ana ko makou poe heluhelu o KA LEO a me KA OIAIO me ka makou Alemanaka hou, o keia makahiki ae, 1896.
O na kohokoho anoano ipupu, a me na kohokoho helu ka mea makahohi nui a na hale kuai lole o na haole i keia mau la i hala iho la, a ua ike ia, ka pomaikai nui oia hana, ma ka aoao o na oua halekuai lole, a o ka poe koho ua omo pu ia iloko o ke eketalena a na halekuai.
Ua haawi ae na keiki hoehoe waapa o ka uapo ma ke ahiahi la makahiki hou nei, he paina la hoomanao no ko lako@ loaa hou ana me na ulia laki o keia makahiki hou, ua nui ka hauoli i haawi ia e ua poe olohe la o ka uapo a ua maikai hoi ua mea a pau a ke haawi aku nei makou i ko makou aloha Hapenuia no lakou a pau.
E hele e kuai i ko'ou kou laau lapaau ma kahi o ka Hui o Hobron, kihi o Alanui Moi a me Papu. E kuai ana lakou he 10 a hiki i ke 30 pahaneri keneta malalo iho o na mea kuai e ae. E helueelu i @ka lakou hoolaha hou o keia la i ike ai oukou i na olelo @@ak@ka, e alakai ana i kah@ e hoemi mai ai i na lilo no na laau lapaau, a me na mea kuai e ae, wai-ala. kopa-ala, a pela aku. He oiaio he emi maoli no na mea kuai o keia hui.
Ke haawi aku nei ka nupepa KA LEO a me KA OIAIO i ko laua aloha makahiki hou i ko laua mau makamaka heluhelu.
He pahiohe ka ku Bana Pi. Gi. ma ka Eme Kuea i keia ahiahi.
He e ua Kuakai a na Kaaa hi no Waianae i ka la apopo, a hoi ma. no.
KAUKA E. C. SURMANN
Kahu@aiapaau Geremaaia
Keena a me Wahi Noho: 137 Ai. Papu
Na hora hana: 9 A.M. A 11 P.M, 2 P.M. A 4 P.M. 7 P.M. A 8 P. M.
Telepona 181,
april24 1m--dly
la aku Ia, mamua, oia no noi ko Mokumeha wa i hele aku ai me na makua a hiki ma kahi o na waa e kau ana me na kanaka, aole no i kaulua iho, ua haawi ae la na leo aloha hope loa me na wai@aka a panee aku la na waa, aia no hoi i keia wa i ike ia aku ai ka puhi Laumeki e oni mai ana iluna o ka ih@hai me he kaelewaa la ke ano ke nana aku.
I ua puhi nei i kokoke mai ai ma kaihu o na waa, aia hoi, ua lou mail@ kona hi u ma ka laau kea o na waa a huki aku la me he au ikaika la no ka moana, a ua kaapono ae la lakou nei mawaho o Mokuaina (Kauwahiailana) kona inoa Hou ma Malaekahana, a ua kaalo ae la mawaho o Kahuku, a ke hele aku no Waialee a me Pupukea, a ke hoomau nei no ka puhi i kana hana no ke aia moana a hiki lakou ma Kamalino mawaho o Waimea, kahi o ke Kala-koi, a ke nee aku la no Waialua, oiai ka ikaika o ka puhi e holo ana imua a ua hala ke kula Pawehe o Mokuleia, a ke huli ae la o Kaena mamua a ke huli maila no Waianae, a kupono lakou mawaho o Makua ua hoomaha iki ua puhi nei mailaila no ka hanai aua iaia a maona elike no me ka mea mau e hana ia ai nona, a mahope iho oia wa, ua oni hou ka puhi no kamakanikaiaulu, a hala o Waianae, ua hiki maila lakou nei no Kalaeloa, a ua hookomo-maila ka puhi Laumeki maloko o na poina nalu me ka pilikia ole o na waa a me na ola kino o na mea a pau hiki i ke komo ana i Puuloa, a ua hoi aku lakou a pae ma Honouliuli me ka maalahi me ka po ole o keia la mai Laiemaloo mai a ua hoi aku no hoi ka puhi Laumeki no kona wahi mau o pela nohoi @ne na kanaka me ko lakou mau opeope mai a Pueo mai me kana wahine, a oia ka Mokumeha i olelo aku ai i kona mau makua ponoi a me kona hanau mua kaikuahine, ua hookoio ka manao o na makua no ka ia me ka holo pono ma na ano a pau ma ka lawe ana a ka puhi Laumeki.
Ka hele hou ana o Mokumeha no Molokai a me Maui.--a noho wahine oia ma Hana, a me kona hele ana i ke kaua,---a loaa iaia na pilikia ma kona kino,---a hooleiia oia iloko o kekahi Pa Puaa,---ma Wananalua.
Mahope iho o ka hala ana o kekahi mau la o ko Mokumeha ho@ ana mai me ka Puhi. Laumeki mai Laiemaloo Koolauloa mai@@.
Ua olelo hou aku la o Mokumeha i kona mau makua a me kona mau kahu nana oia i hanai e ae mai iaia e hele hou i ka makaikai ma Molokai a me Maui, a oia ka na makua hanai i olelo mai ai iaia.
Aole auanei i lawa kou manao hele e ke keiki ma kau huakai mua aku nei i kahi hoi oia mau makua ou a me ko hanau mua puhi hoi, a ke koi hou nei no oe i ka hele.
Hele paha ua hei oe a ko wahi e loaa ai i ka pilikia, a pehea la makou e ike koke aku ai ia oe? nolaila he pono @o e hele iho no @@ Oahu nei, aia nae ma keia mau olelo ua paaloa ko Mokumeha manao no ka hele, a ua ae laelae aku na makua a me ka ohana iaia e hele elike ma kona makemake, a he mea oiaio, ua hooko oia i koua manao maia hope mai me keakea ole ia.
O na manao na mea hou, na mele, na kanikau a me na hoolaha, e hoouna pololei mai ma ka inoa o ka Lunahooponopono o KA LEO, aole ma kekahi inoa e ao.
HE MOOLELO K@ AO HAWAII
NO KA
Puhi o Laumeki
KA MEA I LIKE ME KA ILIO
PUAAPUALENALENA
Ka mahele elua--a me ka huli ho pe ana o ka Mokumeha huakai hele me ka Puhi Laumeki--ma Koolauloa, Waialua. Waianae--a, hiki i Ewa.
Ua pololei keia man olelo a Makalii, a o keia kanaka lawaia nui o Kaipapau a me Hauula, oia ka lawaia hana i hoopuni i ka upena i kela ia kupua hapa kanaka he Hilu o Kaul@@ena kona inoa, a o ua Hilu ala ka mea nana i pani ka woi mauka o ke kuahiwi a hookuu mai i ka wai a lilo na Loi. Hale a me na kanaka i mea ole a hiki i keia au hou, a oia ka mea i oleloia ai ma ke mele.
O ka Hilu moe kahawai,
Nana i paniia Mana.
I kekahi la malie-a-maikai o ka Laamake, aia hoi, ua olelo aku la o Mokumeha i na makua e manao ana oia e hoi me kona hanau mua Laumeki a me na kanaka no ke one oiwi Laiula i ka le@o a ka makani moe ae, oiai ua lawa kona mau la o ka noho ana me laua a me na haawina hoi o ka pomaika i nai mai aiai aku a me ka puhi Laumeki.
I ka @ohe ana o na makua i keia olelo a ke keiki he mea kaumaha keia me ka pouwai aloha keiki, a oia ka laua i hoomakaukau iho ai i na pono ai na ua keiki la a me ka puhi Laumeki a me na kanaka no ka huli hoi ana, a he mea maa mau no ia i ka poe kahiko ma na huakai hele, o ka ai a me ka ia a me na Olowai, aole ia e poina ia lakou, oia ka mea e lilo ai na ale hanupanupa o ka moana i mea ole i ko lakou mau lima, me ka lakou mau mapunahoe.
I ka makaukau ana o na mea @ a pau no ka, mea, o ka la keia o ka hoi, @ wehe o uwahi.]
Ua olelo aku o Mokumeha i na makua e lawe aku i na mea ai na ka puhi Laumeki, oiai, o ko laua la ia e ike hope loa ai iaia a me kona hanau mua kamehai, a ua hookoia keia ololo e na makua me ke aloha i ka mea nana i lawe mai ka anae i ua Laumeki nei e ai nei i na mea ai a pau, a ia no hoi o Mokumeha a me na kanaka ke ai nei me ka poe o ka hale, a mahope i@o o ka ai aina ua liuliu ae la na mea a pau no ka hoi ana no kahi o na waa e kau aia ma ke one kahakai o Laiemaloo, aia no o Mokumeha me na makua i ka hale i kela wa, a oiai lakou e olelo ana, aia hoi ua lohe pono aku la o Mokumeha he wahi leo kanaka aheahe malie me ne huaolelo maopoopo i ka pane ana mai. E Ka@na e, e hoi kaua.
I ka lohe ana o Mokumeha i keia leo, ua puka aku oia iwaho o ka hale a ike aku la oia i kekahi keiki ehu o ka lauoho e noho mai ana i luna o ke kuula kahi a ka puhi Laumeki e noho ai, ai kona hoomaopoopo ana iho, aole ia he mea e ae o kona hanau mua puhi no, a oia hoi kona ike mua loa ana i ka loli kupanaha ana ae o kona kino i mea kino kauaka maole aia no hoi ke kino puhi ke moe ma@e nei.
A no keia manawa pihoihoi ua olelo aku la o Mokumeha i na makua e hele mai lana o ike i ka milihini hou, ai ko laua ike @ana, he mea e ka piha hauli noi, aole no i liuliu iho, ua nalowale koke ae la ua mea kino kamahao nei mai ko lakou mau maka aka, a o keia ka wa o ua puhi Laumeki nei i oni aku ai no kai o @@maloo a noho a na i loko o ke kau ma k@lae Laniloa e ka@ ana i kona pokii ma na @@ ka.
Aia i keia wa a ua puhi nei i ha@@