Ka Oiaio, Volume VII, Number 28, 13 September 1895 — Page 4

Nupepa ka oiaio.

J. B. Bush, L unahooponopono.

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

POALIMA  SEPT. 13, 895.

 

KE KULANA O KA MA ʻ I

 

Na ma ʻ i i ka Poaono                          8

Mai ka Lapule a ke aumoe                 6

   Huina mai mamua aku                  48

                                                           

    Huina pau                                     62

 

Na make i hoike mua ia                    37

Na make i ka Poaono                         7

Na make a ke aumoe Lapule             1

 

     Huina                                          45

 

O keia iho la le ano o ke kulana o ka ma’i korela, mai mua mai o ka ponei, hora 12 aumoe.

 

AKAKUU KA MA ʻ I

 

He eono mau mai hou inehinei.

He elua no Kunawai, a he elua no Kalia, hookahi no Kakaako he Iapana.

Na Ma ʻ i onehinei…………………6

I hoike mua ia…………………...62

 

           Huina……………………..68

 

Make i hoike mua ia……………..45

Make a ke aumoe nei……………..4

 

            Huina…………………….49

 

Na inoa o ka poe i loohia inehinei, penei:

Keneko, he Iapana ma Kakaako; ma‘i i ke kakahiaka; hoike mai hora 6:10 a. m. a make 10:15 a. m.

Mary Puaahina, Waipilopilio; mai i ke kakahiaka; hoikeia mai hora 7 a. m. ma’i opiopio.

Keohaliku, no Waipilopilo; ma’i i ke kakahiaka, a hoike ia mai i ka 7 a. m. ka 13 o na ma’i mai Waipilopilo mai.

Kuhaunui, ma Kalia, ma’i 4:30 a hoike mai i ka 5 p. m.

Makanui, ma Puunui; ma’i i ke kakahiaka, hoike ia mai i ka 5 p. m.

Luika, Kalia, a me Lum Kau, Alanui Papu, make ma ke kakahiaka o nehinei.

 

KULANA O KA MAI AHULAU.

 

UA MALU KA MA’i

 

Maikai ka hana. Luna Nana.

 

Me he la e Pio ana ka Ma’i.

 

Na Ma’i onehinei………………..2

I hoike mua ia…………………..69

 

              Huina pau                       71

 

Na Make i hoike mua ia…………52

Na Make a ka Ponei………………0

 

               Huina pau                       52

 

E like me ka mea i manaoia, ua paa a ua malu mai ka ma’i, a e aneane aku ana e pio loa, mamuli o ka lalau ana o na luna nana i ka hana me ka hoopono a me ke kupaa a hoomanawanui i ka hana a me na akeakea a kekahi poe Hawaii e kuee mai mamuli o na manao alakai hewa a manao nonohua o na alakai Kiai-aina kuko pono pilikino no lakou iho.

He elua wale no mau ma’i o nehinei, he makuakane Pukiki me kana wahi keiki. O Antonio Cabral ka makua, a o Manuel ke keiki he eha makahiki. No ka loaa koke ana o keia mau ma’i, ua manao ia e ola ana laua, elike me ke ola ana o kekahi poe i loaa mua aku a i hookuu ia.

O Hanale Kukona, i manao ia ua ma’i kolela ia, ua make i ke kakahiaka onehinei i ka hora 7:15 a. m.

No ka mama ana mai o ka ma’i, ua hoalo ia ka halawai mau a ka Papa Ola i kela a me keia la, inehinei.

Ua paa pono ka manawa o na Kauka a pau i ka hoomaemae ana ina moku e holo ana no na awa o na mokupuni o Hawaii, Maui, a me Kauai.

Eia ke kaha ia nei ke kii, a ke kau ia nei ka helu o kela a me keia hale, ma kekahi palapala kii, e hana ia nei e C. V. E. Dove a me T. E. Cooke. Mamuli o ka loaa ana mai o na hoike piha mai na Luna nana, ua hiki ke hoopaa ponoia ka inoa o na mea a pau, a me ko lakou wahi noho, a me na mea e ae e pili ana i ko lakou ola kino a e hiki ai hoi i ka Papa Ola a me ke Aupuni ke hoomaopopo i kahi a me ka hana a kela a me keia mea a me kona ola kino a me kona ohana.

Ua maheleheleia inehinei ke kulanakauhale iloko o na apana kupono no ka haawi ana i ka ai i ka poe pilikia o na Hawaii.

 

HE HOOLE KUMU OLE.

 

Ua hoike mai la na agena a ke Komite Kokua i ka Papa Ola i hoonohonoho aku ai e hele iwaena o ka lehulehu, a e hooko i na kauoha a pau a lakou i ike ai he kupono, no ka hoomalu ana i ka ma’i korela e ai ana ole nei i ka lahui Hawaii, e noho ana ma na wahi e laha ae nei ka ma’i i kinohi. He oiaio ua ike kino makou i kekahi poe i hoole mai i ke kauoha a keia Komite, a ko lakou hele ana aku e hoopaa i ka inoa o na mea a pau, ko lakou mau makahiki, ka lakou hana paha, a me ka nana pu ana i ke kulana o ka noho ana a me ka maemae o kahi o ka noho ana.

He kakaikahi loa nae ka poe i alakai hewaia e na ao ana lalau a kekahi nupepa e alakai hewa ana a lilo he mea hoopuiwa i na kanaka, e hooliloia ana keia mau hana he mau hana pilikalai aina, a he hoohui aupuni paha. Ua hupo keia mau alakai ana e lilo ai he hoohuoi kumu ole na na kanaka, i na hana e hanaia aku nei no ka pono o ka lehulehu, a no ka mahele Hawaii hoi, ka poe e luku nui ia nei e ka poino ma’i ahulau. He naaupo no hoi na kanaka e hoole nei i ka hana a na luna i hoonohoia ai ma kela a me keia apana.

Ua kuhihewa maoli no kekahi poe, a ua uahoa naaua kekeua wale iho no kekahi poe.

I mea e pau ai ke kuhihewa o ka poe e hahai ana i na alakai olalau a me na manao kuee i na hana a na agena o ka Papa Ola e hana aku nei no ka pono a me ka ola o na mea a pau, e hoomanao ka lahui, he mana piha, a he mana nui ko ka Papa Ola a me kona mau hope a agena paha, malalo o ke kanawai. Ua ike maka makou i keia mana e hookoia ana maluna o na mea a pau, me ka oluolu ke keakea ole ia, aka, me ka mana a pau i loaa i na luna hooko ma ke kauoha ku i ke kanawai a me na luna aupuni. Ua ike maka kakau i ka mana o ka Papa Ola, e komo ana i kela a me keia hale, e nana e kauoha e hoomaemae, e lawe i ke kino o ke kanaka mai kekahi wahi a kekahi a ke hoomalu i kona noho ana malalo o na kumu i hoakakaia ma ke kanawai, i ka wa o na pilikia e hoea mai ai, e like mea ia e ikeia nei i keia wa. Ua hiki hoi i ka Papa Ola ke kauoha e puhi ia na hale i ke ahi, a pela aku. Ua hiki iaia ke hoopuka i na rula, a no ka pono a me ke ola o ka lehulehu e hoopaa i ka inoa, ka hana, a me ke ano o ka noho ana, a pela aku, o kela a me keia mea mai ke keiki ai-waiu a ka elemakule e ku ana ma ke kae o ka lua. A ua hiki ia ia ke kahea i ka mana hooko e lalau mai i ka poe e hoole ana i na kauoha a pau ana e kauoha ai, ina e hoole a akeakeaia.

 

KA HOOMALU ANA.

 

Mahope o ka hoomalu kupono ana, ua manao makou, aole he pilikia ma’i korela i koe iho i ka poe i hoomaluia. Nolaila, ua hiki no ka hele ana o kekahi mea a kekahi apana aku, a i kekahi mokupuni aku paha. O ka mea hopohopo wale no, ehia la ka nui o na la kupono e hoomalu ai e pakele a e maalahi ai. Ka hemo ana aku nei no ia o Makanui mai Kapuukolo aku me kona mau hoa i loohia iho la i ka ma’i korela, a i make aku la. He hookahi la mahope o ka hookuuia ana, ua loaa oia i ka ma’i, a he mau hora ua make hoi. Heaha ke kumu? oia ka ninau. A heaha ka mea kupono e hanaia? He elua kumu o ka loaa ana o Makanui ma i ka ma’i. Ua kuuia mamua o ka wa kupono akahi, a ua lawe pu aku la oia i na aahu i haukae i na wai ma’i o ka mea i loaa i ka ma’i korela. Ua olelo o Lalana ka agena o ka Papa Ola ua ike oia iloko o ka waihona lole o Makanui i kekahi lole i kohu i na wai ma’i o kekahi mea, a oiai hoi e noho pu a noho kokoke ana o Makanui ma kahi o Alika Kamika, ma Kapuuukolo; aole anei o keia ke kumu e laha ai ka ma’i mahope o ka noho ana a lawa na la hoomalu? Aia ma keia hana e loohia ai kakou i ka pilikia.

Ma ka ninaninau ana i na wai popo wale, ua poino hoi ke kino. Pela hoi kekahi wahine o Kapuukolo, i ka wa e puhiia ana na lole a me na hale i haumia i ka anoano ma’i. I kona ike ana i na koa e mea iho ana e lawe i kekahi kihei iloko o ke ahi, ua hoonohonoho koke iho la oia i kana bepe maluna o ke kihei.

Ua oi aku kona minamina i ke kihei, mamua o ke ola o ke keiki i eha ai a i luhi ai. Pomaikai nae keia wahine, a me kana keiki i ka lele ole ana o ka ma’i a keia kihei a malaila aku a ke keiki a me ka ohana, a pela aku. He ulia pomaikai wale no. Nolaila, aia wale no ka pono o ka ae ia o na kanaka e launa huikau me na kuaaina a maopopo loa, ua pio a i hunaia ua lole a me na kumu ma’i e ae. Pela no aole he mea maikai e ae ia ka poe o Kapuukolo, a me ko Waipilopilo, e hoololi i ko lakou wahi e noho ai, ke ole e aponoia e ka Papa Ola.

Ia makou e hooponopono ana i na pohihihi o kekahi poe ma ka pa hale mamua pono iho  o Kawaiahao, ia wa koke no ua komo mai la kekahi malihini mai Kalia mai, kahi e hui mai la ka ma’i me he la, e holo pee mai ana. Malia paha, aia ma keia kanaka ka ma’i, a o ka hopena aku kona hoopoino ana i na mea a pau, oia paha. He hana aloha anei keia? Aole. He ku keia hana i ka pepehi kanaka, a i ko makou manao, kupono no ia mea e auwana hele ana mai kahi ma’i aku, e hoomalu koke ia, a e hoopauia.

He mea pono loa kela apana keia apana e kaupale aku i ka poe e noho lewa hele ana ma ia wahi aku a ma ia wahi ae, aole hoi e hookipa, aka, e ao aku e hoi a e noho malie ma kona wahi i noho mua ai.

 

UA HOOMAEMAE IA.

 

Ma ka auina la onehinei i pii aku ai o Kapena Paka me 14 mau kokua, no uka o Puunui, no kahi hoi i puka ai o ka ma’i i kela la aku nei, oia o Makanui a me kekahi elemakule e iho. Ua hoomaemaeia aku la na loi ai, ma o ka luia ana i ka puna, a pela no hoi me na wahi pelapela e ae, e hoopuni ana ia wahi. Ua hiki aku la ka huina o na barela puna luia ai malaila i ka 22, a me he la ua pau loa aku la ka anoano korela i ka make. Ua hoike ae la o Kapena Paka, ua mahuka aku la he elua mau kaikamahine mai ka hale aku o na kanaka i loaa ai i ke korela, a eia laua ke pee nei iloko o ke kulanakauhale. Eia na makai ke hanu nei ma ko laua meheu, a i na he loaa he hoihoi wale no ma ka Haukipila e hoomaluia ai.

 

NA MEA I HOOPIOIA.

 

O na mea pau i puhiia i ke ahi, a i laweia e ke aupuni, eia no ke hoopaaia nei, a mahope aku e hooponoponoia ai. No ka pono a no ke ola o ka lehulehu, ua kupono e puhiia na mea a pau i loohia i ka anoano o ka ma’i korela a e hoomaemae na kanaka mamua o ka hookuuia ana e hele ma na wahi e aku o keia kulanakauhale. No keia hana, ua hoonoho ka Papa Ola i kekahi Komite na lakou e kauoha e puhiia na lole a me na hale, a e haawi i ka palapala ae e hele aku ma kekahi wahi hou aku.

 

KA POE UAHOA.

 

Oiai na Luna Mana o ka Papa Ola e kaapuni ana ma ka lakou apana hana, oia hoi ke komo ana ma kauhale, ua nui no ka poe i kue mai, a me ka hoole ana mai i ke komoia aku o ko lakou hale a me ka hoike ole mai i ko lakou inoa me na makahiki. O na hana uahoa kumu ole no ia o keia ano, he waiwai ole a he hopena pilikia, e like hoi me kekahi wahine i hoonahoa aku ai i ke kiai o Manoa ae nei, i ka ponei, me ka hooleia mai aole e hiki iaia ke holo no Manoa, ua paakiki, a ua hoole aku la i ka mana o ke kiai, a o ka hopena ua laweia aku la oia no Halewai, akahi no a weheia ae la ka alu o kona mau maka. O ka palenaia o ka poe a pau e kue ana i ka mana o ka Papa Ola.

 

UA AKAKUU MAI KA MA’I.

 

Mai ka hora 5 o ka Poakahi nei a hiki i keia kakahiaka aole he ma’i i loheia, a he hiohiona hoohauoli keia i na mea a pau, a oi loa aku la ka poe e hooikaika nui nei e kinai i keia kupuino e luku mao ole nei hoi i ka po a me ke ao. Aka, aole nae no ka hoomalolo mai o ka ma’i, oia ka mea e hoopalaleha aku ai i ke kiai a komo ana ma ka home o kela a me keia. E hoomau i ka makaala ana, a e hoike aku i ka Papa Ola ina poe e kue ana i na rula, oiai hoi eia no kekahi poe lokoino ke holo malu nai, a he mau hana hoopoino wale no  ia i ke ola o ka lehulehu e like me kela mau wahine o Puunui. Ina ua komo ka anoano ma’i iloko o laua, aole o ko laua mahuka ana oia ko laua mea e pakele ai mai na lima aku o ke Aupuni kai no e noho malie iho i ka home, aole hoi o ka holo i o ianei e hookae hele ai. He mau hana lapuwale loa keia a na Hawaii e hana ai, a he aloha ole no hoi i kona hoakanaka.

 

MAI KUHIHEWA.

 

Mamuli o na manao kuhihewa o kekahi poe e noho ana ma Kalia, ua hoao mai la ka mea nona ka hale a makou i noho aku ai, e kipaku i ka noho ana aku ilaila, no ka manaoia o makou kekahi poe i komo pu iloko o ka hoomalu ana o ka ma’i korela oiai au a me ko’u ohana e noho ana ma ka Apana o Kapuukolo, a mamuli o ka makemake o ke aupuni e anai a hoomaemaeia kela mau wahi e pili ana i ke kahawai o Kapuukolo, a me na wahi a pau e pili ana i ka lihi kahawai o Nuuanu, ua loaa ia makou ke kumu kupono no e nee ai mai kekahi Apana a i kekahi Apana, me ka palapala ae mai ka Papa Ola mai, e noho ma kahi a makou i manao ai ua kupono no ko makou ola kino.

O ka hoao ana o kekahi mea e kipaku ia makou me ka ninau mua ole, aia na koikoi a pau o ke kuhihewa maluna ona aole hoi ia he mea na makou e ahewa aku ai iaia, me ia no ia.

Mai oi loa aku ko makou mahalo iaia, ina oia i ninau pono me ka oluolu i ka’u wahine, i ke kuleana o ko makou noho ana malaila, a loaa na hooia kupono, e like me kekahi poe e holo hele nei i o a ianei no ka makau i ka ma’i,  me ka apono ole o ka Papa Ola, ua kupono loa ia poe e kipakuia mai kahi ana, a i ole a lakou paha i noho aku ai, me ke ano hoopilikia i ke ola o ka lehulehu.

Ke haawi nei makou i ke aloha i ko makou mau enemi.

Me ka Oiaio,

Simon P. Kanoa

Leialoha Kanoa

Miss Kapela

 

Kalia, Sepatemaba 11, 1895.

 

Eia o E. B. Thomas (Kamaki) ke puhi nei i puna keokeo, mai ka poahku puna o Ewa.

 

OLUOLU KONA OLA KINO.

 

He oluolu maikai no ke ola kino o ka Moiwahine Liliuokalani, e noho nei ma kona home ponoi, ma Wasinetona Hale. He mea maopopo no hoi, u la no kona naau no na popilikia e loohia nei i kona lahui ponoi, e like no hoi me ko lakou aloha ia ia e noho ana i ka hoopaahaoia.

 

KE AUPUNI IAPANA.

 

Eia ke aupuni Iapana ke hoouna nei i kekahi luna kiekie e hele e nana i na wahi kapili mokukaua, a ina hoi e ike ana i kahi kupono e hana i na aelike no ke kukulu ana i kekahi mau mokukaua ikaika loa.

 

IKEPONO.

 

Ua ae ua lahui Asia, he ma’i kolela keia ma’i ahulau, e pahola nei ma Honolulu, a ua make no hoi ka ma’i a lakou i lapaau ai, oiai na olelo kaena he ma’i ola wale no ke kolela i na Kauka Asia.

 

NA LETA.

 

(Aole makou e lawe i ke koikoi o na mea i hoopukaia o ka poe kakau mai i ko lakou mau manao. O na hala a me na hewa e hoolahaia ana malalo o keia poo maluna no ia o ka poe nona mai ka manao).

 

Honuakaha, Sept. 9, 1895.

Ia J. F. Colburn.

J. E. Bush.

 

Aloha olua:

Ua haawi mai olua iloko o ko’u lima i ka laau Kelela, a na Kauka Brodie & Murrey ma ke ano haawi laulaha no ka pomaikai o ka lehulehu. Ua inu iho nei makou, a me ka poe i loaa maoli i na hiona o na ma’i nei, he poluea, he nalulu a luai hoopaipailua, a hi no hoi, ua nui ka poe a’u i haawi aku ai elike me ka rula o ka inu ana; a ua nui ka poe i hoolaia. Me ko lakou mahalo mai i ka laau. Ua pau kela omole mua, a ua loaa hou mai nei ka omole hou, ua haawi aku au mai ka poe i oo, kanaka makua, na keiki, a me ka poe opiopio loa, a o na bepe ai waiu, na na makuahine e ai ka lakou a ma ka waiu e loaa ai ia lakou ka laau.

Ke kakau pokole nei au ia olua, a e hai ae ma ka Nupepa i ike pono na Hawaii a pau.

O ka poe a pau a’u i haawi ai i ka laau, aole lakou i loaa hou a hiki i keia la, he 67 inoa a’u i haawi ai e inu i keia laau, ua palua a pakolu kahi poe o lakou ua pau loa i ke ola, a ke noho nei lakou a pau me ka hooia mai, me ka hilinai piha, he laau maikai ua kupono loa no keia ma’i.

Edward K. Lilikalani.

K omite Haawi Laau,

Mahele Ewalu.

 

NU HOU KULOKO.

 

Ma ka mokupea na ohua o na aina e, e holo nei.

Eia ke Kanikela Hawaii ke kokua nei i ka Papa Ola.

Ua loaa kekahi mau Pukiki i ka ma’i kolela.

Ke loaa nei na nunu a me na kanaka i ka ma’i kolela.

Ua holo aku ka Hawaii e hooili nanahu mai Kahului nei ae.

Aole he ma’i korela mai nehinei mai. No ka hoolohe keia.

O ka apana ekaeka oia no ka apana a Henry Smith.

He ekolu bipi i kalua ia ma Ewa i mea ai no ko laila poe. Na Alika Dowsett mai na bipi.

Ua papa loa mai na kanaka o Ewa, aole e komo aku kekahi mea ma Honolulu aku nei.

Ua hopu ia o Ah Pau no ke komo hewa ana aku i ka hale o kekahi Pukiki.

Eia ka hapanui o na keiki puhi ohe, ke kokua mai nei ina Komite komo kauhale.

Aia ia J. A. McCandless ka hooponopono o ka hana ma kahi kanu ma’i kolela ma Halawa.

Ina o ka poe aole i paa ko lakou mau inoa, ua kupono lakou e haalele i ka poepoe honua.

O Kaninau ke kanaka i make ai i ka ma’i kolela ma Puuhale ae nei, he malihini oia mai Puna Hawaii mai.

O ka Iapana i ma’i i loaa ai inehinei, ua loaa aku ia C. B. Wilson, oiai, hoi oia e komo kauhale ana, me na Komite e ae he umi.

Aia wale no me ka palapala ae mai ka Papa Ola mai e holo ai na moku holo pili aina.

Ua hoolimalima na mahiko o Hilo i ka mokuahi Hawaii,  e holo pololei ae no na mahi raiki o Koolau i raiki a hoi pololei aku i Hilo.

He $7,700 ka nui o na dala i hookupuia no ke kokua i ka poe i nele i ka pono ai a me i’a. He pono hale kalepa i haawi na $500.

He 1136 ka nui o ka poe i hanai ia e ke Komite Hoopau Pilikia o na Hawaii i ka Poaono: he 1138 i ka La Kapule.

No ka pa-ma’i a pa make ana o kekahi mau lahui e aku, ke komo pu mai nei lakou e hoomaemae a e kokua.

E haule wale ana ka hoopii a A. V. Gear ia Kenyon a me Norrie, no ka lawe ana o na mea hope i ka inoa o ka nupepa “Kuokoa.”

Eia ke palukuluku nei ke Komisina Limaikaika, o na Hoopae Limahana, no ke kipa ana i na Pukiki he poe negero.

Ma ka hoike a ka mea nana i kaana ke ano o ka wai kahe mai Nuuanu mau, ua ike aole he kupono loa ka wai no ka inu ana.

Ua kipakuaia mai kekahi o na Luna o ke Alahao i hoi aku ma kona home ma Waianae, me kona ohana pu, e na kanaka oia apana.

Hoihoi hou ia aku na ohua o ka Malulani mai ka aina aku, i ko lakou pae ana ma Kau, a hoihoi loa ia mai i Honolulu nei.

Na Hope Makai Nui Williams i kipaku mai i ka pae aku o na ohua, elike me ka makemake o ka lehulehu, o na mahiko no ka ahewa.

Eia ke hoomakaukau ia la kekahi wahi o Halawa, i wahi kanu kupapau mai Korela. Aia ka hana malalo o J. A. McCandles.

Ua ae ia ke kaaahi e holo aku no Halawa a noi mai, aole hoi he makemake o ko Ewa poe e holo loa aku ilaila, a pela ko Waianae.

Ua kokua aku o John Nott me ona kakini ipuhao pola pa, a me kekahi mau mea lililii e ae, no ka poe pilikia o Kamoiliili.

O Keoni Kolobana ka Luna Hoomalu o ke Komite Kuwaena o na Kokua i ka Papa Ola. Oia, o Kakina, Kini, Kamika, Kane, Kale Hapakini. Mai hoolalau aku e na makamaka i ka manawa e hele mai ai o ka poe kakau inoa, mahope auanei lakou manao ua loaa i ka ma’i kole, puhi ia ka hale i ke ahi.

He 27,000 ka nui o na ma’i Korela ma Iapana, he 17,000 i make aku. Ua laha ka ma’i iluna o ka mokukaua Italia Umbria, ma kekahi awa o Iapana.

O Rev. S. H. Davis ka ohua i hoopae ia aku ma Kailua, Kona, a no ia kumu, i kue mai o Hilo a me Kau, a kau palena mai la, aole e ae ia ko Kona poe e hele aku ma ia mau apana.

Ua hoonohoia mai la na kiai mai Kahuku, Kau mai, e hoopale mai ana i ka launa aku o ko Kona poe me na apana aku o Kau a me Hilo, oiai ua hoopae ia aku na ukana e ka Malulani ma Kona.

He elua pule e noho ai na ohua Pake ma Kahi hoomalu, mamua o ko lakou kuu ia ana aku e hele no na mahiko. He 108 Pake i hoopaa ia malalo o ka palapala aelike hana.

Pakele o Kapalama i ka ma’i kolela, i ka holoiia o ka lole o Makanui a me kona hoa i loaa ai i ka ma’i ma Kunawai, no ka hookaheia ana o ka wai, a he wahi kio mai ke kahawai aku.

Ua hoole ia na kauoha a ka Luna Kanawai Alapaki Kauka, no na mea ai, a pela aku, e ka Papa Ola. Na mea wale no i ae ia e lawe ia ia na kuaaina, oia kai ae ia aku. He laiki a me ka palaoa.

Na moku i hoomaluia no ka makaukau e holo i na Mokupuni e aku: James Makee a me Waialeale. Ua makaukau o Claudine a me Likelike i keia la, a me ka Makee a me Kauai.

He 13 ka nui o ka poe i lawe ia mai no ka ma’i, mai Waipilopilo mai, a i ka lapule nei i puhi ia ai ko lakou kauhale i ke ahi, a o ka poe hoi i ma’i ole, ua lawe ia mai e hoomalu ma ka Haukapila, ma Kakaako ae nei.

Na Luna Haawi Laau o Kawaiahao apau mawaena o alanui Beritania, Puowaina, Moi a me Alapai, oia o J. K. Z@b@an, a me David Lauka, i ka laau a Boredie a em Murray. Mai hoomoloka.

Ma@@@@ hoike a kekahi poe Luna e hele nei e nana i ka maemae o na home o ka lehulehu, ua like no ka hoike o kekahi poe waiwai me ko na ilihune i ka maemae ole, a ua kauoha koke ia aku lakou e hoomaemae koke.

 

Eia ke kuai hoemi nei ka Hale Kuai lole o Egana ma Alanui Papu. Ua lilo ka nani he mea ole i ka emi o ke kumukuai. Ke kaheawai iho la no ia a na Pukiki kane, wahine a me na keiki.

 

E kipa nui ae e na makamaka, e kuai i na kamaa aulii ma kahi o Makanani, alanui Papu, he oluolu ke ku kumukuai.

He hoikeike nui ko ka Halekuai HEIAU o na PAIKINI, ma ke ahiahi Poaono, no na WAIWAI e kuai ia aku ana me ka makepono loa, ma na kumukuai haahaa loa i ike ole ia mamua.

Mai poina i keia e na makamaka.

 

He Kuai Hoopoho Nui Lua Ola ko ka Halekuai, HEIAU o na PAIKINI, e ku nei ma ke alanui Papu, Helu 510 no 30 la. E kipa mai e na makamaka i ike pono oukou i ka makepono o na mea kuai, a me ka oiaio o ka’u e hoolaha aku nei.

 

E loaa ana he Eono HAINAKA MANUAHI, i ka mea e piha ai o kela a me keia 10 poe i komo a kuai maloko o ka HALEKUAI HEIAU o na Paikini, e ku nei ma ALANUI PAPU, Helu 519; ma ka POAONO apau o ka malama o Sepatemaba. No ka manawa KUAI HOOPOHO wale no keia.

He 30 wale no la o keia Laikini ma’i kolela ou e mana ai, nolaila ke kono aku nei au ia oukou a pau loa e hele koke mai iloko o keia mau la, i loaa ai ia oukou ka laau lapaau kupono o na kumukuai haahaa, au e kuai ai i keia mua la.

M. G. Silv.

Alanui Papu Helu 519

 

E awiwi mai ka poe e makemake ana e loaa ko lakou pastel e hana ia ne e Messrs. Westfall Requa. He ku keia i hana ia me na wai hooluu e like ai ka helehelena a me ka ili me ko ke kino maoli. E haalele ana laua no ka huli kaahele ana ma kahi okoa aku, ma ka la 15 o Augate. Nolaila, o ka poe mea Kii e eleu mai lakou i hiki ke hoonui a ke pai a pena ia iho a like loa me ke kino maoli.

Ma ka la 2 o Sepatemaba e loaa ai ko’u Laikini Kauka Lapaau ma’e kolela, mai ke Aupuni Repubarika mai, a ke hoike aku nei au imua o ke akea ua hiki loa ia’u ke hoola aku i ka poe a pau i loa ai ka ma’i kolela o na kumukuai kiekie i kau ia mai maluna o oukou e na Halekuai eae o keia kulanakauhale, mamuli o ka loaa ana ia oukou o na waiwai a oukou e makemake ana ma ka hapalua o na kumukuai, a ma keia ano, ua ola oe ke kipa mai maloko o kou Halekuai nei mai ia la aku.

E hoomanao e na makamaka ma ka Poakahi, Poalua, a me ka Poakolu o keia pule ae, e kuai aku ai au i keia mau Waiwai ma na KUMUKUAI HOOPOHO; Kasimia o na ano apau. Na Lole Huluhulu o na ano apau. Na Lole Makalena o na ano apau a me na Kinamu o na waihooluu like ole. E kipa mai ma ka HEIAU o ma PAIKINI ma keia mau la i ike pono oukou i ka oiaio o ka’u mea e hoolaha aku nei.

 

HE LEO ALOHA.

 

Ke noi aku nei kou oluolu e hoihoi i kela lei Pikake i loaa ai ia oe ma ke awakea Poaono nei ma Alanui Moiwahine kokoke i Alanui Puowaina i ka ona nona ua lei la ma Honuakaha, ia Mrs. Keawehaku, a i ole i ko makou nei Keena nupepa a e loaa no ka makana kupono

julS tfd.