Ka Oiaio, Volume VI, Number 2, 12 January 1894 — Page 2

NUPEPA KA OIAIO.

John E. Bush, Lunahooponopono

John K. Penikalaka, Puuka.

 

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

 

POALIMA, INAUARI 12, 1894

 

Ua Noho ke Komite.

Ma ka la 27 o Dekemaba i oleloia ai e noho ai ke Komite o ka Aha Senate e kuka i ko lakou mau koike imua o ka Senate e pili ana i ka mea i kauoha ia e ka Peresidena a me ka hoike a Mr. Blount no ka mea i hana ia e ko Amerika Luna Aupuni a me kona aumoku kaua, i ke Aupuni Hawaii.  E nana aku kakou i ka mea hou ma ka mokumahu la we leta mai Kapalakiko mai o ka la 17 o keia mahina.

 

Keia iho la ke Anonui ma ka Repubalika

            I ike pono ai ka lahui, a i wehe ia ai ke koloka hookamani o ka hoohui-aina, ma kekahi aupuni repubalika, ke unuhi aku nei makou i keia mau itamu, no kekahi o na hana nani e ikea mau ia ana ma ke aupuni repubalika o Amerika, e hoike mau ia ana ma ke aupuni repubalika o Amerika, e hoike ana, i ka lanakila a me ka maluhia ole wale o ke ola a me ka noho ana ma Amerika, ka hana i ike ole ia ma ke aupuni o Europa, a i nele loa hoi ma ke aupuni moi lua ole o ke ao nei o Beretania Nui, malalo o ke alii hanau o ka aina, Vitoria Penei ua ano hana la:

1.       “He 40 ka nui o na pahu-dala i lilo aku i na powa i hoopaa iho i na kaa ohua o ke alahao o Mobile & Ohio i ka po o Dekemaba 30.”

2.       “He hakaka me na pukiki-poka kai ulu ae mawaena o na makaainana o ke kulanakauhale o Hartford, Inediana, a me na kanaka aea-hauka, ka poe e uhipaa nei i keia aina.”

O keia  e liki nei.  O keia aku ke kulana o ka noho ana o o ka kulana o ka noho ana o ka repubalika nani a hapaimemeue ma a me auna piheetero o Hawaii e liki nei.  O keia aku ke kulana o keia Paeaina ma keia hope aku ina e ko ka pule a ka poe hoohui-aina.  Ke ike nei no kakou i keia wa, i ka helehelena a me ke ano o keia poe, ma o ka poe paa pu o ke aupuni P. G:, e hookomo liilii ia mai nei maluna mai o na moku lawe ohua mai Kapalakiko mai a me na awa e ae o ua repubarika nani la ma ka Pakipika.  He hookahi mea maopopo, i ka wa e hoi iho ai o ke aupuni i kona kulana mua, e lilo ana no keia poe i lawe a i auwana hele mai o noho palaualelo ma Hawaii nei, ma na hana lima nui a ke aupuni noho manawa, o ka poe waiwai no nana i lawe a hoohoihoi i keia poe, oiai he poe kanawai ole keia, he poe powa, pakaha, lawelawe, ona, a pela aku ke ano o ka hapanui o keia poe.

 

 

HO IHO I NUI.

            Ua manao ka Avataisa o ka hoomau ia ana o na hoailona alii a me na kia hoomanao aloha aina a aloha lahui oia kekahi muku e paakiki nei o ka naau o na kanaka Hawaii, I ke kue i ka hoohui-aina a me na pahele e ae aku e hoolilo i ko lakou inoa lahui malalo o na aeahaukae o na aina e mai.  Ua hoololi ae ua nupepa la i kekahi mau huaolelo o ke mele, “Holomua” haole, i keia hoololi, oia ka oi aku o ka hoololi kupono:

            Hawaii Ponoi Hou.

                        Pakaha Hawaii,

                        Kipi i ka Lahui

                        Na welo mikanele

                        Na Pi Gi.

                        Ino ka ia e,

                        Ia Kole Kaaka,

                        Pale i ka nani

                        Me ka uahoa.

 

            O Ka Makou Hoi Penei:

                        Nani Hawaii,

                        E upu ia nei

                        Na welo mameua,

                        O ke au aihamu.

                        Ka hana pihetero

                        A ka mamo a Kama

                        Aohe he mea koe

                        He ai-a-puaa.

 

 

E KIPAKU IA ANA.

            Ma ka nupepa Avataisa o ka Poakahi nei, ua oleloia ma kekahi itamu, e noho ana ka Aha Eclesiastia o ka Ekalesia Uniona, (Kaukeano) e kipaku i ka Rev. E. G. Beckwith.  O keia kekahi o na kanaka kupono o ka hoomana Kalawina, a o Rev. Hairam Bingham, ka lua.  No ka ae ole paha o keia kahu hoopono e hoomanawanui i na kauoha e ao i ka manao o kanaka, e like me ka na hoahanau okipuu oia auna i makemake ai, na manao ia oia e kupaku.  Aole no ka hewa.  O ke kanaka kuko, a manao koko, oia ka mea i makemake ia e na hoahanau hookaunani o ka hoomana Kalawina.

 

 

KA POE OLA LOIHI A HANAU NUI.

            Ma Rusia he mahuahua ka poe ola loihi ma ia aina, he nui ka poe hareri, ka poe oi aku, a he ekole he hookahi haneri a me kanalima na makahiki.

            Ke hoomanao nei makou i ka ohana hanau nui a kekahi kanaka Rusia he mau makehiki i hala aku he iwakalua, i ka ike ana i kona moolelo hoohua nui.  He elua ona mare ana; me ka wahine mua, ma ka pulua, pakolu, a paha, ka hanau ana oia wahine, a he kanaka ka nui oia ohana.  Me ka lua o kana wahine, pela no ke ano, a he kanakolu ka nui me ia ohana.  He kanahiku ka nui a pau loa ia waa make aku ka lua o ka wahine.  Ua haawi ia he makana dala e malama ia ai kona ola e ka Emepera Nicolas o Rusia.

            Ma Enelani hoi he oi loa aku ka poe ola loihi.  Aia kekahi o keia lahui ma Humboldt, ma keia kapakai o na mokuaina o Amerika, e noho nei, nona na makahiki he 105, a ke mau la no kona ikaika, ka pololoi, a me ke ano opiopio o kona kino no ia mau makahiki.  He 115 makahiki o Sir Moses Montifiore make aku oia i keia mau makahiki koke aku nei no.  Ma Sekotia kekahi poe ola loihi, e @hiki ana i ke keneturia a me ka hapa.

            Ma Guatamala, he hookahi kanaka e ola ana i ka 1892, nona na makahiki he 168, a me he la oia paha ka o@.  O Mikila hoi ko Hawaii, he 100 M.H.

            O ke kumu o keia ola loihi, ua hoomaopopo ia mai ka moolelo o keia poe, ua loaa ia lakou, mamuli o ka paa rula ma ka ai ana a me ka noho ana ma na ano a pau, a me ka noho akahai a me ka ailaukua ole ma na ano a pau.  O ka poe ai uuku loa i na io holoholona ka poe ola loihi loa, i lilo nui ka ai ana ma na huapalaoa a me hua ai e ae, a me na lau nahele, a o ka ia ka io ai,

 

He Luna Aupuni Hou.

            Ua huli hoi mai he ekolu mau kanaka hou, oia no o Mr. H. W. Severance, Mr. J. M. Smith a me kekahi misionari i holo auana aku mai Hawaii, a hoi mai o Mr. W. N. Armstrong (Limaikaiko).  He mae maopopo loa aole lakou hoi mai nei i Hawaii e paani a e noho wale aka ua hoi mai lakou no kekahi kumu.  Ae elua o keia kuakolu i lohe ia ua noi mai mamuli o ka pa leo ia aku nei e ko nei poe o hoi mai i ke Kanaana a lakou i kako ai, a e noho oihana.  Ua hoike ae ka n@pepa A@ataisa, ka wahaolelo o na misionari, i ka hana ia ana o kekahi kanawai e ka Ahaolelo hou o ka aina i kukuluia ma ke kumukanawai o ka limanui a me ke kaihi mana e hookaawale ana i ka noho Peresedena o ke aupuni noho manawa mai ka oihana o ko na aina e.  Mamua o ka hookoia ana o keia ua hiki hou mai la keia keiki auana a na misionari i hiki ke hoohalike ia me ka hoi ana mai a ke keiki auana.  He oiaio aole oia i hoi ahuwale mai aka aole oia i hoi ahuwale mai aka aole oia i lilo i ona miliona ia ai ma ka aina a lakou e hapai memeue nei, he aina helelei wale mai o ka waiu a me ka palaoa.  A e like me kekahi bipi palau, a kano kaa paha i luhi, a i aoo ua kau mai nei kona maka i ka aina a na makua o lakou i ai-alii ai, oiai ua hulilua ae ke au o ka hooponopono  aupuni ana ma ko lakou @@@, e hoi mai e ai pu i ka luhi o na kupuna na makua a me na hoahana@ i hooikaika ai.  I ka wa i akaka ai o ka ilihune a me ka pololi o kekahi o lakou ua imi koke ia i wahi nona i loaa ai he pono no keia hipa auwana oia hoi he@ihana.  Ua hoike ia ae nei e ka Holumua nona ka keia oihana a no ka mai lolo@aa a ka Peresidena ua hoonee ia aku oia i kii no Pakaka.  Ke hoi ae o Limaikaika ma ka oihana o ko na aina e, a o Severana ma kahi o ke Kakauoleio o ka Papa Hoonaauao like me ka lohea ia a hoopau ia aku o Kini o ke Kuhina Kalaiana, no kekahi keiki misionari hou alaila hookeia kela olelo a Davida, he mea maikai no na hoahanau e noho pa iloko o ka lokahi, a o keia iho la paha ka lakou nei hooko ana ia mea ma na hana lima ikaika e kue ana i na hana pono a me ko ko Akua kanawai.  Aka eia iho ke kauka Kawika ua hiki pu mai me lakou a ina aole e loaa ia ia kekahi haawina mai loko o keia puu e muimuia nei e na nalokeleawe alaila, e huki ia ana na @@@o o na keiki misionari e ke kauka, a e ai kaeole ana lakou i ka momona o ka aina a o ka hope e ku he loaa i ka mai ahulau he hilahila!

 

NA HOOHULIHULI PAHELA.

            Mamuli o ka nuku ia ana mai o ka mea iaia ke kakau leta ana o na mea hou no ka hui teleparapa hoike mea hou.  oia hoi ke Kahunapule S. E. Bihope. no kona hoike kapakahi a hoopunipuni maoli no i na mea i hana ia ma Hawaii nei @loko o keia au hulihia o kakou e noho nei.  He mea maopopo loa ua kuhihewa ia ma ke au o ka moe o keia kanaka. he Levi, he kanaka i’o la hoi oia no ke Akua, a aole hoi na ke Satana, ka makou o na hoopunipuni a me ka hoino imihala Aka i keia manawa, ua ike ia kona ano a no ia kumu, ua a’o ia mai oia e mihi a e hoopololei i kona ano a @ hoike i ka mea oiaio maoli mai na aoao a elua iloko o keia hana, he hoolui aina a he makee aina.  Malalo o keia kumu no hoi aole ana e nele ka ui ia akku o ka p@ei @uaopopo pono ole maoli i ke ano o na ninau e piti-ana i ke kulana o ke aupuni a me ko lakou manao ponoi no na mea i hana ia, a me ke kumu mai o ka hana ia ana, a pela aku e pahele ia ana ka poe e ninau ia ana i ke Kahunapule kakau mea @@u, a o kona mau agena aku hoi ma na kuaaina.  Ua awili ia no hoi na hana maalea ma keia hana ana, i hiki ai ke kukulu ia kekahi mau hana kolohe @@@ a ka aoao hoohui aina, mamuli o keia mau hana, me ka olelo ia na ka lahui.  No keia mea, ke a’o aku nei mahou i na aloha aina a pau, mai puni wale mai i keia mau hana ke hana ia aku, ke@ole mai ka waha aku o ka Hui Hawaii Aloha Aina makua a me na Hui Lala ma na wahi a pau o ka Paeaina, i kauolia ia ma o na Luna Nui, ia lakou ia mana, ma na hoolaha akea, e hookumu ia aku ana ma o ka Peresidena o ka Hui Poo e ku nei ma Honolulu, o @@@@ wale anei kakou i na alopeka kanaka a me na nahesa ai honua, a lilo hoi i mea e hoopoino wale ia ai ka lahui.  O ka hoolohe ke ola, a o ka hookuli ka make!

 

HE HUAKAI HAUKAE.

            Ua kau aka ka moopuna uhane ole a Anaru laua me Kakina, oia @ o L. A. Thurston me ka loio Iudaio Hatch, maluna o ka mokumahu Auseteralia, no Kapalakiko.  Ua kue@aa iho nei oia i kahua nei e hookahuli hou i ke aupuni noho manawa ana a me kona mau hoa kipi i kukulu ai mai la oia e ka mana o ke Aupuni Amerika, e noho nei me kakou ma ke ano he ana hooponopono i ka hoopii a ka Moiwahine Liliuokalani a me kaka aoao hoohui-aina, i ae ia e na aoao elua ma ke kakauinoa ana a Mr. Dole maluna o ka palapala hoopii a ka Moiwahine i ka Peresidena o Amerika Huipuia.  Iloko o kona kulapa ana iho nei ua ike oia i ke ano ole a me ka omilumilu o kana wahi ike a me ka ike o kona mau hoahanau i hoao ai, i ko kakou wa e hoaano aku ai e hookahuli i ka euanelio o ka pono, a na kupuna o lakou i lawe mai ai i Hawaii nei.  Poohu aku la Leahi ke hoi pahua la ke kolohe, aka e like me ko Satana hookuukuu ia ana he manawa e auana hele ia me kona mau hoa e hana i ko lakou mau manao lapuwale, pela iho la oia i huli hoi aku la,me ka naau i piha i ka ehaeha, a me ka manao e hooikaika e ike ia mai ke aupuni repubalika a lakou i hoolala iho nei me kona mau hoa a holo aku la.  O keia ka hana nui a Kakina a me Hatch i holo akku la a o ka hana mua, oia no ka hooikaika ana i ka Ona Miliona Spreekles e kokua aku I keia mano i kona mau hoa.  Aka, e like me ka loaa ana o ka O ia lakou, ma@mua mai a keia wa ma ka lakou mau hana kolohe. Oela aku ana no keia, a he mai nui aku ka hopena loa – he HILAHILA.

 

HE OLELO NANE I KA LAHUI

            He wahine e holo ana maluna o kona @o ponoi; i kekahi la. ua ku ko kekahi wahi keiki opiopio e kai@@ i ka lio o kalaila, ua hele aku la oia a   wahine; aka, ua manaooia, aole e hiki ke hookeia ia manao ona;   No loaa kekahi kanaka ikaika a kuka pu oia me ia no kona manao e kaili i ka wahine: ma kona nno noi ana, ua ae mai ke kanaka ikaika e kokua i ua keiki la, ma ke kaili ana ae i ka lio o ka wahina.  Ua lako ke kanaka kokua, me na kaulaili hoohei, me na pu panapana hilii. me ka hoipa hili-lio.

            Ma ka auinala o kekahi la, ua maalo ae la ka wahine maluna o kona lio; ia wa i lele koke mai ai keia mau kanaka opio; a paa aku la i ka wahine a me kona lio, a kiloi ae la i ka wahine nona ka lio ilalo, a kaili aku la i ka lio a lilo aku la ia laua.

            Ma ia wa hele ka wahine e hoopii i ka Lunakanawai, e koi e hoihoi ia mai ka lio. Mahope iho e ka lohe ana o ka Lunakanawai i na olelo hoike e pili ana i ka mea nona ke kuleana io maoli;  ua hooholo ka Lunakanawai, no ka wahine no ka lio.  Kauoha ka Lunakanawai i na olelo hoike e pili ana i ka mea nona ke kuleana io maoli; ua hooholo ka Lunakanawai, no ka wahine no ka lio.  Kauoha ka Lunakanawai I kela mau kanaka opiopio elua. e hoihoi i ka lio i ka wahine me ka uku pu i na dala o ke koina: - Ae mai ke kanaka opio ikaika, e hoihoi i ka lio i ka wahine; aka, oiai aia ka lio I kahi keiki op@o kolohe kahi i paa ia ai, ua hoole mai la oia, a olelo mai @@; Aole e loaa aku ka lio oiai, mamuli no o ko’u ikaika ka lilo ana mai o keia lio ia’u.  Na kela kanaka ikaika no e huli i lio. a hoihoi aku i ka wahine.  Aohe no eu kuleana e ka Lunakanawai, e kanoha mai ai ia’u e panai aku i ka hana kolohe a kela kanaka i hana ai i ka wahine.

            E! e lohe oukou; e paa ana no au i ka lio no’u; ka mea i loaa ia’u ma ko’u ikaika ponoi iho.  Aole loa au e haawi pio i aka aku ana.

            E ka Lahui Hawaii: Owai la keia wahine nona ka lio i kaili ia?  I ka wa hea la i kaili ia ai?  Hea wahi keika opiopio ikaika i kokua ai ia ia?  Owai la ka Lunakanawai nana ka olelo hooholo, e kau @a ana e hoihoi ia ka lio i ka wahina                                    KEALOHAAINA.

 

HOOKAHI NO HANA

            Ua hului ako nei ke keiki kakina i na kane a me u a wahine, a me na ia o ke kai, no kana hoikeiki nui ua Kapalakiio Hoo@ahi no mea i koe ho oiohi @  @@ @ aole e loaa ko ke kai muhi e lawe ia ana ko ka aina  - a ua mano ia o Moohololua o Hilo, oia ka mea kupono e hoo ia iloko o ka holowaa wai I hana ia iho nei e Moeheau no ua niohi la.   I ko makou nana aku o ka lana keaka maoli no ka mea kupono ia Kakina ka mea i maa I na hana hoike hoopunipuni.

 

 

UA HEO KEKAHIMAU ALA!

Ua oleloia ua lawe wale ia kekahi mau dala o kekahi Keena Oihana aupuni aku a hooliloia no kekahi mau hoolilo okoa o ke aupuni i na la i hala.  Ina he oiaio keia alaila, eia ka poe i hekau ae nei ma ka limaikaika ma ka mana aupuni ke ku nei me na koikoi o ka lakou mau hana kanawai maluna iho o lakou.  Aole kakou e kuhihewa e niniu ana na hana kolohe a me na hana ku ole i ke kanawai o kekahi lanui, a kekahi auna kauaka i hana ai, me ko lakou manao e lilo ana ia mau hana he mea hookameaka i na na lakou e hana, a he mea hoopai ia i na na hai aku.  He la hooponopono ko kela a me keia kanaka, hui a lahui paha, no ka lakou mau hana i hana ai e kue ana i ko hai mau pono malalo o na kanawai i hana ia me ka aelike o na mea a pau.  He oiaio ua haawi ia aku ka ipuka e hemomaalahi ai ka poe hana hewa a me ka poe kokua hewa, aka, ua hoolilo ia ka lokomaikai o ka poe i kuleana i mea hoowahawahaia.

 

KEANO O KE AUPUNI

(Hoomauia)

Ke Aupuni Repubalika o America.

Aole paha he aupuni i oi aku o na kuea mile malalo o kona mana e like me Amerika.  He aupuni repubalika keia i kukuluia mai loko ae o kekahi o ko Enelani mau panalaau.  Ua hoolaukanaka ia

Aku keia aupuni mai na lakui o Europa, mai Enelani aku nea ka nui, a me ka mua o na kanaka i hookuonoono aku i keia aina palahalaha, momona a nui o ka waiwai.  He ilikini ka lahui e noho ana i ka pae ana aku o ka lahui ikilea o Europa, a e like me ko lakou ano o na lahui i lako i na mea kaua i oi ae i ko ke kahi lahui e aku, ua hookeke aku la hoi lakou i ka poe i nele i na mea kaua e like me ko lakou a hiki i ka lilo ana o ke aupuni a me ka aina ma ka lima o ka poe e noho nei i keia manawa.  He kumu no nae ko keia kahuli ana o ka mana maluna o ka aina mai na kamaaina mai a i na malihini i pae aku; ua anai ia ka poe e noho ana iloko o ka po@li e ka poe i hoonaaoao ia a i hooinalamalama ia e ka hoomana o ke Akua, i kukuluia e Kana Keiki.

            Oiai keia aupuni kai manao ia e ka poe hoohui aina, oia ke pookela mana ano a pau ma ke ao nei, a o kona ano repubalika kona kumu i oi loa ai, ua manao makou e wehewehe nui aku i kona ano, a e hoomaopopo nui ia hoi kona moolelo i hiki ai ia kakou ke hoonaauaoia mai ka moolelo mai o kela a me keia ano lahui a mai kela a me keia ano aupuni, i ka mea kupono a kakou e koho ai a e lawe ae ai no kakou iho.  He mea nui no hoike @a oiai ua lawe aku ko kakou noho aupuni ana maluna o ke kahua palahalaha o ka nohoana naauao, a ina he aloha aina io ko kakou a he makee i ko kakou inoa lahui e hoomau ia, e ke a ka wa kupono ia kakou e neho kupono ai;  e ae ai i ka iko a lawe mai i kumo o hoonaauao ai ia kakou iho.  O keia ka mea e hiki ai ia kakou ke paio a loaa ka lanakila no kakou iho, a e hiki ole ai ke hoole kumu a hookae ia kakou iloko o na palena o ko kakou aina ponoi, a e malhalo a ae ia hoi e hookipa ia aku iwaena o ka noho ana makamae o na lakui e @e.   E haalele kakou i ke kaena, a e hoomakaulii kakou i ka ike a me ka naauao i kul@ma i ka lahui ilikea, i hiki ai ia kakou ke paio e loaa like na pono o ka noho ana ma keia pae@ina oluolu a e hoomau ia aku hoi ko kakou kuleana mua ko na oiwi ponoi o ka aina, I kona hoakanaka o kakou e pae malihini mai ana e ina @e kakou i pono no ko lakou noho ana.  NO keia mau kumu na @ @@@@ la kakou e hoopapau i ka i@e e @o ana ia kakou i ka hana naauao e pono ai ko kakou noho ana ma keia ola ana.

            Na ke Akua I hana na mea a pau, “a ua hana ia na mea a pau ma ona la@a nona hoi * * * a ma ona la o mau ai na mea a pau.”    Ma ko makou ano Karistiano ua hoo@uaopopo iho makou, o ke kumu o ka ike a me ka naauao, o ke Akua no ia, ka mea nana i nana na mea a pau, a e like me ia, oia hookahi kai ike i ke ano o na mea a pau, a holaila, ua hilinai @@ ia makou me ka manao io maoli oia maoli no ka oiaio, a aohe he oiaio e aku, a maluna oia kumu ua hilihai makou, aole e lawa ka ike a me ka naauao o ka kakou kamailio a wehewehe ana ke hilinai kakou ma ka ike kanaka, a haalele i ka ke Akua Ololo I hoike pihi mai ai i ko keao I na ano a pau e pili ana i ko ke kanaka noho ana e loaa ai ke pookela o na pomaikai o kela a me keia ano; a me ka naanao piha.  No keia kumu ua kii aku makou i kahi o kana olelo e hoike mai ana no keia aupuni i kupu kamahao ae i ke ao nei, a lawe mai a hookuku me ka mea i ikea maehia a hoike pu ae hoi i ke ano o kona kahua kumu e ku nei, a me ka hana a kona lahui e hana nei, i ke ai kakou i ka nani io a nani ole paha o kona ano e hookele ia nei, a ma ia ano, e ike pono ai kela a me keia mea i ka pololei a me ka pololei ole o ko kakou koi ia mai e hoohui aku me ka Repubalika o Amerika, a I ole e hookahuli ae paha i ke ano o ko kakou aupuni kahiko a’i repubalika e like me ka lakoa nei e manao nei a e like me ke ano o na aupuni repubalika e paio mau la i keia wa ma Amerika@ema, a e noho mokuahana la oia Amerika Akau.

 

KA REPUBALIKA O AMERIKA HUIPUIA.

            Ha aupuni keia i hoike maopopo ia mai ma ka olelo wanana a ke Akua e like ma ka wanana ia ana o na aupuni nui iho ma ka buke wanana o ke Kauoha Kahiko ma Daniela.  Ua

Hoike ia mai ko keia aupuni ano ma ka buke wanana o ke Kauoha Hou mai Hoikeana mokuna 13;10, penei ka heluhelu ana;  A ike aku la au I kekahi holoholona hou e hoea ae ana mailoko mai o ka honua, elua ona pepeiaohao e like me kekahi keikihipa, a olelo ae la aia e like me ka deragona.

            Mai kanalua kakou i ka oiaio o ka olelo a ke Akua a hoowahawana kakou i ka mea i kakau ia e pili @na no na mea o keia ao, ke lawe ia mai ne wehewehe kumu ana a me na hoailona a me na hoohalike mai kana olelo ana i wanana mua ai no na mea a pau e hiki ana i keia ao, mahope mai no ka mea oia no ka mea nana i hookumu na mea a pau a ma ia ano ina aole he kumu e ae ua hiki no hui ia ia ke ike mua i namea a pau e hoea mai ana maluna o ka lahui kanaka a me na mea a pau o keia ao ana i hana ai.  Pomaikai ka lahui kanaka ina e imi na kanaka oia lahui i ke ano o na mea a pau e hoea mai ana ma keia ao maikeia kumu oiaio o ka ike ka Olelo Hemolele a ke Akua, ka ma nana i hoike ke kumu a me ka hopena o na mea a pau a me na ano a pau e hoea ana iloko oia kowa@  @@  ko keia poepoe honua.  Ua ka@@e iho makou i ka olelo hoakaka ma keia wahi ma ka makou hoomaopopo o ka oiaio maoli o ke mea e pomaikai ka mea heluhelu e loaa ai ka ike a me ka naauao ia ia e pono a e pomaikai maoli aikona noho ana ua lilo he mea mama i ka noonooo kanaka a o ka moolelo hoopunipuni a me na moolelo kaao i haku ia ua lilo ia i mea oi aku o ka hialaai ia mamua o na olelo oiaio maoli.  He hoai@oua no ia e hoike ana i keano pulelehua a kohu kamalii oka naau o kanaka i nunui na kino a i oo na la a i manao ia hoi ua kanaka makua ka noonoo ana.  Wahi a Paulo i kuu wa kamalii ua kamalii au, a i kuu kanaka makua ua hoomakua iho au.  Pela kakou e hoomanao a e hana ai ma na ano a pau i waiwai ai ko kakou ola ana i keia ao a e hoonani ia ai ke Akua ka mea nana kakou i hana a nona mai hoi kakou ma na ano a pau.

            He aupuni Repubalika o America I “ulu ae” me ka nehe malie ana, i Eke ole me ko na aupuni eha o Babulona, Media Peresia, Aelena a @ae Roma, o ke au mamua o ko Karisto niki kino ana mai ma na aupuni o ke ao nei i ke au kahiko ma kahi i noho ia e na kanaka.

            Ua like ole no hoi kona hoike ia ana imua e ka maka e ke kaula na ko kona mau mua aku.  Ma ka honua oia i hoea ae ai ma ke kai a iloko o ka puahiohio makani hoi na aupuni mua eha e hoike ana ma keia mau hoailona e ulu malie ae ana ka mua ne ka luhi kaua ole i like ole aku me ka puahiohio weliweli o na kaua nui i ike ia ma ke ao nei i ka wa i hoehuihia aku ai kekahi aupuni i kekahi aupuni o na aupuni kahiko mamua o ko lakou @u ana he aupuni a hookoia ai keia olelo wanana no lakou ma Esekiela, 21:27, e i ana.  Nau no e hookahuli, hookahuli, hookahuli ia mea mahoi na hookahuli ia ana o Radeloana, e Mekia Pereisa, a oia aku e Helena, a o keia hoi e Roma a hiki i ka wa, e hiki mai ai ka mea iaia ia pono a e haawi au ia mea nona oia ka lilo ana o na aupuni i okaoka a noho mai hoi ke aupuni o Karisio.               Aole i pau.

 

 

KE AUMOKU KAUA O BERAZILA

            Ma ko makou nana ana maloko o ka Nupepa Herald o Nuioka; ua loaa mai na inoa o ka napa nui o na moku. Iloko o ke Aumoku kaua o ke Aupuni Repubalika o Berazila ma Amerika hema, a penei na inoa;

            1. Aquidabana moku o adimarala Mello,  2. Repubalika, 3. Tamandare, 4. Trajano, 5. Esperanea, 6. Guanabara, 7. Jupiter, 8. Venuo. 9. @aberted, moku o adimarala o Sal. de Gama, 10. Santos, 11. Desteno, 12. America, 13. Aurora, @ moku (torpido) mea hoopahu, 14. Nicthesory, @ moku (torpido) mea hooopahu.

            He nui na moku e ae i komo ole iloko o keia huina, aia no malalo o ke Aupuni o Peresidena Poizott.  O na moku mua 8, aia lakou malalo o ka Adimarala Mello, ka mea I kue nei i ke Aupuni Peresidena.

            O Adimarala Saldanha Gama hoi, mamua aku nei, ua noho oia me kekahi hapa o ke aumoku kaua malalo o ka Peresidena o Berazila, aka, ma keia manawa mahope mai nei, ua haalele aku la oia i ke aupuni, a ele pu akula me Adimarala Mello, pela na oleloia; aka, na haohao ia nae, he manao okoa no paha kona, mai ko Adimarla Mello mai; nolaila, ua mahele ia ke aumoku iloko o ekolu mahele, oia hoi malalo o ke Aupuni kekahi, a malalo o Mello kekahi a malalo hoi o Gama kekahi.

            Ua kau liilii no hoi kahi e hoolulu nei o keia a me keia mahele aumoku.  Ua oleloia, aia ko Adimarala mello aumoku, ma ka aoao hema aku o Rio Janeiro a hiki i Monte Video, e hoopuuluulu liilii ana ma Santos, Paranagua, Desterro, Vilianeva a me Alegred.  O ka Adimarala Mello nae, aia no oia ke u@u la e paniku i ke awa o ke kapitala o Rio Jaeiro, me na moku kaua elua.

            O ke aumoku hoi o Adimarala Gama aia no kekahi iloko o ke awa kumoku o Rio Janeiro, a aia kekahi ma ka akau aku kahi i hoolulu ia.  Mamuli o ke Adimarala Gama haalele ana i ke Aupuni, ua kukala ae ka Peresidena e Berazila, he kipi o Adimarala Gama; nolaila, ua kauoha ka Peresidena e hookaawale mai i na aumoku kaua i koe iho, a me na moku hou loa i kapihia mai nei no ke aupuni, ma Amerika a ma Enelani; a aia ko lakou wahi e hoolulu nei ma Pernambuco; he awa ia he aneane 1500 mile ma ka aku o Rio Janeiro.

            O ke kapitala e Rio Janeiro; ma Berazila, oia paha ka oi o ka nani o na kulanakauhale o na Aupuni o Amerika Hema.  He anea@e 1,000,000 ka u@i o na kanaka e noho ana ma ia kulanakauhale, a me na kauhale e pili pu ana .  Mai ke kapitala o Rio Janeiro a hiki i ka palena hema loa o Berazila, he aneane 1200 mau mile, a mai Rio Janeiro hoi a i ka palena hikina akau loa, ma ka lae St. Roque, he aneane 1800 mau mile ka loihi, a mailaila aku a ka lae akau loa he aneane 1700 mile; nolaila, ua hiki aku ka nui o na @@le kapakahakai o Berazila i ka 4,700 ka loa, maloko o ia mau wahi e auana hele nei na aumoku kaua o na mahele like ole ekolu o ka Repubalika o Berzaila.                                              Hawaii Ponoi.

 

NO KA HOIKEIKE HOOILO.

            Ua panee iki ka holo ana o ka mokuahi Auseteralia a hiki i ka hora 1 o ke awakea Poaono nei, mamuli o ka lohi loa o ka hiki ana aw o na waiwai i manaoia e lawe ne ka Hoikeike Hoilo i wehe ia mai nei ma Kaualakiko.  Mawae na o na waiwai he lehulehu wale no k ahoikeike, he mau cofe nui a liilii, na kumu Ti inu nunui a liilii mei Hamakua mai keia i lawe ia he elua mau kapu laau nunui me na ano i’a he lehulehu wale e holo ana, he puhi mano liilii, hea a me ka papai, oia kekahi a na i’a  maloka o keia mau kapu i hoomapopo ia.  O ka hee a me ka papai aia laua iloko o ke kapu hookahi, a ua nano walo ia e ulu ae ana he kana kuloko mawaena o laua i ka manawa e hookuhulukuia ke kai oloko o keia kapu.  He elua mau pipi nunui, a e kau ia ana laua niu ka noho paiolo o Kapahee i ka manawa e hiki aku ai ma kahi Hoikeike.  O Kapahee ke kaeaea o Hawaii nei ma ka hoe nalu me kona papa hee nalu, kana wahine a me ka laua keiki, he ekolu poe kaikamahine hula a me eha mau keikamahine lawelawe e ae no na mea pili i na waiwai o ka Hoikeike.

            E hee nalu ana o Kapahee nia kahi kokoke i ka louka Gala o Kaleponi.  O na kaikamahine hula malolo no ia o ka D Kaahanui malama ana a e hula kui ana lakou ma ke ano maikai.  O kakina ana ka luna hohana nui e keia hoikeike apau.  Ua lawe aka nei o Mris. Keaka Ailan he @@@ mau lede Hawaii, no ke kuai ana i kana mau waiwai Hawaii maloko e kekahi @@@@ o ka Hale Hoikeike o Hawaii nei.  Oluolu na Hawaii apau me ka wehi o keia a me keia ana