Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 35, 27 August 1925 — Page 5

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, AUGATE 27, 1925. ELIMA


HE HOALOHALOEA NO KUU LEIA-I E ka Nupepa Kuokoa, ka elele i mama nana e lawe aku ma ke- .me keia pe'a o ka aina aloha E oluolu mai kou ahnui, e hoi- ke aku i ka puolo waimaka e kau ae "- maluna, i ike mai ai na kini e noho ana ma ka puka ana A ka la i Haehae a hoea aka i ka la ko- v .<• '-. i Lehua, i ka ukana luuluu kaumaha a ka puuwai. Ua hanauia kuu lei o Elenoa Ki- rr keo i ka la 11 o Ianuari, maka- hiki ly-O, a haalele iho la ia maua, - r. iu makua, na pokii ame na kupuna i ka la 7 o Aug. 1925, i ka hapalua e ka hora umi o ke kakahiaka, a •- • piha iaia na makahiki elua me na mahina keu eono o ka hanu ana i na ea o keia ola honua ana. Aloha kuu lei heleloa, kuu pua milimili hoi, eia ka e ako 0 ia ae ana kou pua, a mae koke no kou r ini me ka onaona. E kuu hanaumua e noho mai la i ka eheu o na manu, aole ka oe e ike iki ana i na maka o ka kaua jfi. pela hoi ia oukou e o'u mau hanaumua kaikuahine, aole ka ou- kou e ike hou ana i na maka o k» kakou lei aloha; ua pau hoi ko oukou ike hou ana iaia mamua o kuu kaa, no ku hele ana aku e ike ia oukou apau. Auwe kuu lihaliha i na hana a ke aupuni e, maluna o kuu milimili, pela hoi ka manaonao i ke kui a ke kauka, i ka houhou ao i ke kui o ka lokoino, ahiki i ka lele Ioa ana ie o kona aho hope loa. Ua piha ka uka ame ka kai i na kini ou, eia nae o maua wale no kou mau makua ame kou kupuna- wahine ke ike ana ia oe, auwe no hoi ka manaonao ke hoomanao ae nou e kuu leia-i. Ke haawi ae nei no makou i na manao hoomaikai i ka Makua Lani, no ka mea Nana ao i haawi mai a Nana no i lawe aku. O makou iho no iloko o ka luu- JAMES KIMOKEO MARY KIMOKEO KALILI KAMAHAO HOALOHALOHA KO MRS. E. K. KAAI-A E Mr. Lunahooponopono o ke Kilohana a ka Lahui; Aloha oe:— E oluolu mai i wahi rumi kaawale e ka kakou hiwahiwa, no ka'u uka- na luulu e kau ae la maluna, i ike -ai ai na kini ohana, e noho ma la ma ka puka ana a ka la i Kumu kahi a i ka la welo i Lehua, no kuu wahine aloha i hala aku la i ke ala hoi ole mai. Ua kipa mai la ka anela o ka make ma ke kakahiaka o ke Sabati, ka la 12 o lulai, a lawe aku la i ka hanu hope loa o kuu wahine aloha, a waiho iho la i ka ukana luuluu na'u ame na keiki ame na moo- puna a maua e u aku ai. Ua hoomaka mai ka nawaliwali ana ma na lala o ke ano lolo, ma ka mahina o Iulai 1924, pela ka hoomailo ana a komo i keia maka hiki 1925. ua like me hookahi ma kahiki ka hoomanawanui ana, i na ehaeha, a hele aku la ma ke ala hele o ka poe i hala e mao. Ua malamaia na hana haipule e pili ana no ke kino lepo o kuu mea aloha ma ka luakini e na kahuna pule Rev. H. P. Judd, ma ka aoao o ka Papa Hawaii ame Rev. W. K Poai, kahu o ka ekalesia o Kalihi ame Moanalua, a komite hoi no ka ekalesia o Waianae, ma ka aoao o ke ekalesia. O na manao i kamailioia, ua pina me ka ilihia, no ka mea he makua- hine i kupaa mahope o kona Haku ana i aloha nui ai, m o na hana hope ma ka lua, a hoomoeia aku la me na moopuna i hala e mamua, ma ka ilina o Waianae, no ke kakali ana aku i ka pu a na anela, i ka la e hoalaia mai ai na mea apau. "Pomaikai ka poe make, ke ma- ke iloko o ka Haku, ma kela hope aku he oiaio wahi a ka uhane, i hoomaha lakou i ka lakou luhi, a ke hahai nei no hoi ka lakou mau hana me lakou." Ma ka la 13 o Iulai i hoomoeia aku ai kuu wahine aloha. E hoo- maikaiia ke Akua, ke Keiki ame ka Uhane Hemolele, Amene. Ua hanauia kuu wahine aloha ma Keekee, Puna, Hawaii, i Feb. 2, 1851, mai na puhaka mai o J. H. Pahio me Kaliloa Kai. He keiki- kane nae ka hiapo, ua make e no i koaa wa opiopio, a ola mai kona kaikuahine, kuu wahine aloha. Make kona mama i ka wa no e bele loa ana, a lilo aku la kona hanai ana i na kupuna, ahiki i kona ani ana. Mare kona papa i ka wahine hou, a noho pu no me laua i kekahi wa Oiai e noho kumukula ana kona papa no ia mau apana, na kona makuakane no i hoomahele i na kumumua o ka ike, no ka hooma- huahuaia ae ma ka nee ana mai o ke an o ka manawa. Mamuli o ke kaheaia ana mai o kona papa e ka Makua Rev. T Coan, e hoi i Onomea i haiolelo no ia ekalesia, nolaila, ua noho aku la ma ia wahi no kekahi manawa me na makua, ahiki i ka haalele ana i na makua. Oiai e noho ana ka ohana o Auki- kina ma ka mahiko o Onomea, ua hoi aku la eia e noho hana malalo	o kela ohana, ma ke ano he kaika- mahine malama keiki, a kokua no hoi ma kekahi mau hana liilii e ae e haawiia mai ana. He mau maka- hiki kona noho hana ana me kela ohana. Noho me ka ohana o Rev. T. Coan ma Hilo Taona, a oiai hoi o Mrs. Coan e malama ana he wahi kula kaikamahine, na komo oia maloko kela kula me na kaikamahine mua, a ma ia noho ana no ka maka- hiki a oi, ua nee no Waiohinu, Kau, ua noho ma ia kula, oiai o Rev. O. H. Kulika e malama ana ia kula, pela no kona noho ana ahiki i ka wa i kukuluia ae ai ke kula kai- kamahine ma Haleiwa, Waialua, ua loi aku la oia a noho maloko o ia kula, no kekahi muu makahiki. Hoohuiia ma ka Mare Ua mareia maua ma ke keena Lula imua o na hoa-kula ona me na kumu, na makua e ka Makua Rev. Tito Coan o Hilo, Hawaii, i ka la 17 o Iune, 1869, a hoi aku la mai na Koolau aku no Honolulu, a noho ma Kapauhi, e kali ana i ka wa e holo ai ka "Hoku Ao" no na aina Kilipaki me Makala. I ka mahina o Iulai, holo aku la mahoo, no na mokupuni i hoikeia ae la malana. O ka poe maluna o ta moku ma kela kelepa, o ka Rev. H. Aea, ma ka ohana, he misionari i hele mua a hoi mai hoomaha, a e hoi hou ana i kona kihapai; D. Ka- noho me kona ohana, J. D. Ahia me ka ohana, S. K. Nawaa, me tana wahine a o maua no hoi, ua iike me eha paa misionari hou, ma keia huakai; a noho o Ahia ame Kanaho me ko Iaua mau ohana ma Tarawa Abaian, Kilipaki, a holo loa ka moku no Makala, a inalaila ma- kou i noho ai O S. K. Nawaa hoi laua i Mile, a o maua hoi i Ebon. He ekolu a maua mau mokupuni i noho hana ai, no ka ha'i ana aku i ka olelo maikai a Kristo i kolaila poe no 12 makahiki, a i ka 1881, i ka malama o Dekemaba, ua hoi loa mai la no Hawaii nei. I ka 1882, kahea ka Papa Ha- waii ia maua e hele i ka ekalesia o Kalapana, Puna, oiai ua make ke kahu o kela ekalesia oia ka Rev. Kamelamela, hoi aku la a noho ma ia kihapai; he ohana wale no ka poe ma ia kihapai no ka'u wahine. Maikai ka noho ana me lakou. I ka 1835, hanau iho la ka maua kaikamahine, oia hoi o Mrs. Lizzie Lowell Kupau, e ola nei, a mai ia laua mai he 9 moopuna. I ka 1886, kahea hou ka Papa Hawaii, e hele maua i ku aina Kili- paki. I ka mahina no o Iulai, haa- lele iho Ia ia Honolulu nei no ka mokupuni Kilipaki a noho ma Tabi- teuea. No na makahiki he 12 ka noho hana ana me kolaila poe, a hoi mai la i Hawaii nei, i ka 1808, i ka malama hope o ka makahiki Pau no hoi ka hana a ka Papa Ha- waii ma ia mau mokupuni, a kaa ka hana i ka Papa o Ladana, ahiki i keia wa. I ka 1900, noho ma ka ekalesia o Waianae, a no na makahiki ehiku ka lawelawe ana i ka hana me la- kou maikai no hoi ka hana ma ia manawa, no ka mea, he nui na ka naka e ola ana, aole like me ko keia la; a i ka 1907, waiho aku la i ka hana iloko o kela ekalesia. I ka 1908 komo i ka hana alanui aupuni, aeia mai la au e S. Kila ka luna hoohana o ia apana o Wai anae, he mau makahiki ka hoomana wanui ana, oiai, he mea pono ia. ia. I ka 1911, kahea hou ka Papa Hawaii ia maua e hele i Honokohau Maui. Hele no a noho ma kela ekalesia; no umi makahiki, he mau makahiki hana, oiai ka ikaika e mau ana i ke kino, o ke Akua wale no ka i ike, i na mea i luluia aku, ma ia kihapai hope loa, a maua i paa hana ai. Iloko o ka mahina o Sepatemba 0: ka 1921, haalele aku la ia lakou iloko o ka ke Akaa alakai ana; ho mai a noho ma Waianae me na keiki, na moopuna, kokua pu no oa bana me ko Waianae poe no na makahiki ekolu, me na malama he umi, a kii mai Ia kona Haku ana hilinai ai, a hoi aku la i kahi ana i hoomakaukau ai, a wehe ae la ka pili a maua i pili ai, mawaena aku o na ale kualoloa o ka Moana Pakipika a i na Paeaina o Mai konikia, o ka oihana kuwaho, a ma na kihapai kuloko o ko Hawaii Pae aina; o oukou no na hoike no kuu wahine aloha, no kana mau hana kona man ano o kona ola haipule ana, me kona malama ana i ka hanohano o ka nohona o ka berita a maua i hoopaa ai imua o ke Akua a imua hoi o ke kahunapule nana maua i hoohui, a na ka make wehe ae la; o ia iho la ka hookoia an», o i» olelo: "A na ka make e hookaawale i kekahi o olua mai ke ia berita ae." Iloko nae o keia ola palua ana he kane na ka wahine hookahi, a he wahine na ke kane hookahi. He 56 makahiki, he mare gula ka i loaa mai. Ua loaa aku oia ia'u i ka 18 o kona mau makahiki, a ua loaa mai hoi au iaia i ka 24 o ko'u mau makahiki, nolaila he 6 makahiki ke kowa o kekahi mai kekahi mai, na ke aloha i hoopaa me ke kulana lana ole, a moe aku la me ka malu- hia iloko o Iesu Kristo. Ua noho iho maua malalo o Kona	malu, me ka oluolu, a ua ono kona hua i ko maua ai aaa. "O ka wa- hine noho pono, he papale alii ia no kana kane." Ke hoomaikai aku nei au i na hoaloha me na ohana, no ka lakou mau makana bo-ke pua, no ka ilina o kuu wahine aloha. Owau iho no o S. P. KAAIA Waianae, Oahu. HE HOOMAIKAI NUI IA MR. AME MRS. JOHNSON Mr. Solomon Hanohano, aloha oe: — E oluolu mai kou ahonui, no'u Loi kekahi wahi rumi kaawale o ka kaua wahaolelo, ka ipukukui uwila hoi nana e hoomalamalama nei ia Hawaii aloha, kahi aina nuku haia mu ia e na luhiehu o na nani ike ole, no ka'u hoomaikai nui pa- ena ole. Oiai na koa meakakau nei e noho ana me ka nanea i ke aho lawe malie a ka makani Eka o ua aina nei, i ka Ia'i kupolua a ehu, a e kilohi pu ana no hoi i ka nai o ka opua, ka opua halihali wai o ua aina kaulana nei, o ia hoi o Kona kai opua i ka Ia'i 0 pua hinano ua malie, iho mai la ka'u aliikane maiuka mai a lawe pu mai la i ka leo kono o ko maua haku wahine, Mrs. Johnson, e kono mai ana ia'u e pii aku iuka. He mea e ka hauoli, moe iho la ia po a ao ae la Iulai 29, he Poa- kolu ia, paa kahi opeope o ka pii aku la no ia. Hiki aku la au i ka hale, hoomaha liilii iho Ia, a pau ka lakou paina ana, ma ia kakahiaka, o ka liuliu hoomakaukau iho la no ia no ka pii ana no ko laua home kuahiwi o ia hoi o Kapalena Aina. Haalele iho la ia kai aei i ka hora eiwa, o ia hoi ia Honipua Home, ka home i holo i ke mele elike me keia mau lalani mele. Auhea la o pua melia, Hoa pili o Kealiipoe, Ua kohu iiwi maka polena, Ka popohe ula mai i ka la, Kahiko ka nani i Honipua, I ka ohu o Kealiipoe, Ua kohu lei hulu mamo, Ka memele i ka a-i, a haalele i ko laua home kaona. Huli aku la ka makou huakai no ko laua home kuahiwi, me ka piha ulumahiehie i owili pu ia me ka hauoli. Oiai no ko'u haku wahine Mrs. Johnson e pailaka ana i ko maua alahele, ua hiki aku la maua i kahi a Mrs. Robinson i hana ai, he loko- wai keia o Koheo ka inoa, he nani okoa no ia ke nana aku, ina paha i pau pono na hemahema, elike me ka mea i manaoia, auwe ehe nani mai hoi kau! Pau ka makaikai ana ma ia wahi hoomau aku la ka pii ana ahiki i ka hale; mea e no hoi ka hauoli i ka hui pu ana me na kamaaina opio o ua home kuahiwi nei, oia hoi o Mr ame Mrs. Laukikila, hauoli mau ko laua ano, omamaka maikai ko laua inau helehelena, pehea hoi e nele a ka omamaka, e pulu mau ana i ke ehu ua liilii. Nani keia wahi home kuahiwi, ua lako i na mea apau, aohe hema- hema, maikai ka ulu o na meakanu, ulu ke kulina, kapiki, akaakai, ka palaai, ualakahiki, piki Hawaii, piki Kalepona, a nui wale aku. Mahope o ka hoomaha liilii ana ua ai iho la i ka aina awakea, a mahope o ka ai ana, i hele aku ai e makaikai, i na meakanu, i hoikeia ae la maluna, ke hele aku la i na hora o ke ahihi, iloko o kela mau hora e ike ai be i ko kahiko nan o ua homo nei, o ia hoi, nee mai la ka noe i ukali pu ia mai e ka ua liilii he nani okoa uo hoi ia ke nana aku. Moe iho la ia po a ao ae Poaha ia, he wahi papaina ko ia la, no ka hooakea hou ana i kela home o laua, nui na ono o keia wahi papa aina, o ia hoi puaa kalua, poi uouo poi uala, i'a maka, nala kalua, pa Iaai kalua, ualakahiki kalua, pa piki, a he nui wale aku. Ke kilohi iho oe i na pua pancy e hoouluwehi ana i ke pakaukau auwe, he nani a ka launa ole mai, e ike aku ana oe i na waihooluu like ole. Ua ai a lawa, aohe mea hoohala hala, ua piha pono na mea, apau nolaila ke haawi aku nei au i ko'u mahalo piha i kuu mau haku, Mr Johnson, no na mea a laua i hana mai ai no'u elike me koia mau la lani mele: "He haawi na ka mea hale, Koe ole ma ke kuono." Moe hou iho la ma ia po, a ao ae, lawe hou kuu haku wahine Mrs. Johnson ame Mrs. Laukikila ia'u i ka makaikai iuka o ka Nahaha Ala ae la ma ke kakahiaka o ka Poalima, ke eleu la, hakalia no a pau ka aina kakahiaka o ka liuliu iho la no ia no ka pii ana iuka. Hiki i Pulehua he maikai wale no ia ke nana aku o kahi keia o na keiki a Kinue (Greenwell), ma ia mau wahi a makou e pii nei, ua ahuwale like na kuahiwi nani ekolu o Hawaii, ke mau Ia no ko makou pii ahiki i ka Nahaha, he kipuka nui keia me ke akea pu, he mohala i ka maka ke nana aku. Ike au i ka hale wilu hulu hipa aia ilaila, o ka poe na lakou i hana ia mau mea, ua hala aku Iakou ma kela ao, aka o na mea i hanaia e ko	lakou mau lima, ua koe iho ia ma- hope nei, no ke o ana i ko lakou mau inoa. Aloha no! O ka panini o keia wahi, he ne- nee, ilalo, aole elike me ka panini kai nei, ke kiekie iluna. Hele ku la maua o Mrs. Laukikila e hana panini, a hoi mai la, ai panini ho la makou me Mrs. Johnson. Nani no paha o Kona i na huaai, aohe e maka poniuniu na malihini, he meaai wale no ma na wahi apau. Kau hou ma na lio no ka Pa- ena Aina ka pahu hopu, biki i ka lale paina no hoi ka aina awakea, me ka ai ana i na meaai kuhinia i hanaia e ka makuahine puuwai ha- mama me ka maiau, o ua wahi home nei i ka ohu halii mai iluna o ka au laau; pau kau hou ika lio, iho mai la ma Waihou, o ka home keia o Mr. ame Mrs. Wall. Auwe, he nani ihikapu ke ku- ana o keia home, me ka nani o na ma like ole e hoopuni ana ialoko o ka pa. Hanohano no oe e Lilinoe, ka wahine i ke kapa hau o Poliahu; ke mau la no ka makou iho ana a puka loa i ka hale. Hoomaha liilii no kekaai mana- wa, ua lokomaikai hou mai la no kuu mau haku ia'u, o ia hoi kau mai la au maluna o ka mikini, ahiki i ko'u alanui, lele iho la ilalo, a hoi pololei, loa mai la no ko'u home me ka maikai. Me ka Lunahooponopono o ka Nu- pepa Kuokoa ko'u mahalo, ame kou mau keiki hoonohohua o ka papa - pa'i. Owau iho no me ka oiaio, MRS. HIGGINS Maihi, Kona Akau, Aug 4. 1925. HAINA NANE E Mr. Lunahooponopono; Aloha kaua: — E oluolu hoi oe e hoike ae i ka'u kaina no ka nane a ke kieki o ka pali kapu o Keoua. Ku iho la ka nane a ua eueu nei penei: Mahele ekahi: He holoholona ke- ia, e loaa ana keia holoholona ma na wahi a na kanaka apau e noho ai, maluna o ka honua. Haina he Moa. Mahele elua; Aia i ka paa iluna i. ka pa ilalo. O ka paa iluna ame ka paa ilalo, aole no kakou i mali- hini ia mau mea, o ka lani koluna, a o ka honua kolalo nei, a waiho iho la he rumi hakahaka mawaena o ka lani ame ka honua. Haina, Iua. O ka mea apiki nae, ina o hoo- huiia ka mahele mua ame ka ma hele elua, aole e loaa ana ka inoa o ua kama la a aa eueu nei ma na wahi apau, oki loa aku o Hawaii moku o Keawe ahiki loa aku i Nii- hau, ma ka mokupuni wale no o Oahu e loaa ai. Haina piha Moana- lua. Hoomanao ae la au i keia mau lalani mele, a ka poe hku mele: Moanalua ha'i ke au, O Kahauiki hemo ka umoki Ea, kapono aku la paha ka pa huna ihe i ka piko o ke keiki o ka pali kapu o Keoua ea! Owau iho no me ka haahaa, SYLVESTER K. PUOANUI Keei, S. Kona, Hawaii. Aole, ua halahu mai la kau pa huna • ihe, na komo aku la ma ka puka a Kaniho; hoonui hou ia ma ka ike ame ke akamai pahu ihe, puehu liilii ka lehu o kapuahi. — L H. HOALOHALOHA NO COLBUBN HEZEKIA MAEMAE. Ke hoomanao aloha nei makou no ko makou hoapaahana iloko o Kristo Iesu, hoa hooikaika pu o ka pono o ke Akua, e hoomanawanui ana ma na hana apau a ka Haku ana i aloha ai. Ua haalele mai oia ia makou o Ewa nei me ke ola kino maikai, a hole aku la no na Hilo-paliku, e oni an ana nomua no na pono o keia ola honua ana, a ua loaa no iaia kana mea i makemake ai. Ua hele aku oia he kino maoli, a ua hoi mai i kona aina aloha he kino wailua. Aloha no. Ma o makou nei la, na komite o ka Ekalesia makua o Ewa, ke uwe ho- lookoa aku nei o Ewa ia oe. Ke kanikau aloha nei ia oe e: Maemae i ke kai ka pua o ka hala, Ua maewa wale i ka pali o ka Hiwa, He hiwahiwa oe na ka Waikoloa, Na ka i'a hamau leo o Ewa — e, Na ka i'a papa mai i ke kanaka, Mai walaau oe o makani auanei. He oiaio, na hamau io ka leo o ke kanaka, ua pan io ka lohe hou ia ana o kona leo aloha i ka pane ana mai, ua hoi kino aka wailua ka bo ana mai i ke one kuilima laula o Ewa e. He nui ka minamina, o ka haule ana o kekahi kanaka hoopono elike me 0. H. Maemae, he poho kiekie loa ia no Ewa. He nui ke aloha ame ka minamina no ko olua ma- kuakane maikai e na kaikamahine, Mrs. Sera Honokaupu Kaaiahua ame Mrs. Lahilahi Webb, ka ohana ame na hoaloha o ka mea i hala. Ke komo aku nei na mahele Ekolu e ku nei, o ia ka Ekalesia, ke Kula Sabati, ame ka Ahahui C. E., o Ewa e auamo pu i na luuluu, na ehaeha, na kaumaha apau i ili iho maluna oukou ame makou pu no hoi.	Ke pule nei na ka Haku ke Akua Mana loa, Nana ao e hoomaha mai i ko kakou man kaumaha apau, no ke kumu, ua olelo mai ka Haku, Hoik. 14: 13— " Pomaikai ka poe i make, ke make iloko o ka Haku, ma keia hope aku; wahi a ka Uhane, be oiaio, e hoomaha lakou i ko lakou luhi; a ke hahai nei no hoi ka la- kou mau hana me lakou." Ua hoi ko kakou hoaloha i ka ho- me lani, maluna me ka Haku Iesu. Wahi a Solomona. Kek. 12:7, Alaila, E hoi ka lepo elike me ia mamua, o ka uhane, e hoi ia i ke Akua ana ia i haawi mai. Wahi a ka mea haku mele kaulana. Ka lani kuu home e maha mau ai, Pokole paa ole kuu noho maanei, No keaha e ohumu ke i-au paa pu nei, Na eha, na luhi, na kaumaha e. Ua hanauia o C. H. Maemae mai a puhaka aloha mai o Kekahupuu Hookohu (k) ame Honokaupu Ka- laauala (w) ma ka la 19 o Mei M. H. 1862, a hamau no hoi ka leo aloha ma ka halema'i o Hilo, i ka ua Kanilehua, i ka Ia 3 o Augate M. H. 925; ua piha ia Maemae na makahi- ki maikai o ke ola ana i ke 63 a oi. He keiki kupa kamaaina oia no Ewa nui, no Ewa iki, no Ewa Laa- kona — e! He kanaka mikiala i na hana apau e pono ai keia ola ana, e lauahi ana mauka, e kaakaahiki ana ma kai, akahi a ola na anae momona o Kai- hu-o-Palani ua hala o C. H. Maemae He haipule kupaa ma ka pono a hina wale i ka make. Aohe kikiao makani nana i kulai i ke aalii ku makani o Ewa a hina wale i ka make. Ua lobe no oia i ka leo o kona Haku aloha i ka i ana mai, "E kupaa oe ma ka Pono ahiki i ka make a na'u no e haawi aku ia oe i ka loi o ke ola. Lei maikai lei o ka nani, Ke hooleiia mai, Lei mae ole nani wale, Kau a mau loa no. Wahi a Rev. William Kamau no Colburn Hezekia Maemae ma kana ike a kamaaina no hoi, he kulana haipule pookela no kona, eia ke ku* mu, na ukali malie aku no oia i ke- kahi mau ano o kona Haku aloha, be kupaa oia, he hoopono, he haahaa, he akahai, be oluolu, he lokomaikai, be aloha no hoi. O na hiohiona mai- kai apau aia iluna o keia haipule o Ewa. Oiai oia e hoomaopopo ana eia ka anela o ka make o ke kino ke hoo- kokoke nei ia wa oia i a'o aku ai i kana kaikamahine aloha. Eia ka 'u kauoha hope ia oe. E kupaa oe ma hope o ka pono. E ku mahope o ke ekalesia a kaua i ku ai a waiho na iwi. Aloha no na olelo ao hope loa a ka makua aloha keiki. Ma ka luakini kahiko o Kahiku- onalani e ku nei ma Pearl City i malamaia ai ke anaina haipule hope loa no C. H. Maemae e ke anaina maikai i hiki mai me na Kahu elua Rev. H. K. Poepoe ame Rev. W Kamau, a hoopau na hana ma ka ili na aloha o Waikele, Ewa, ma ke Sabati ekahi o Augate M. H. 1925 0 makou na Komite. Komite Ekalesia:— P. K. KAPANOOKALANI Komite Kula Sabati:— THOMAS KEALA, Komite C. E.:— D. H. KAAIAHUA, Hanaia ma Ewa, Aug.. 16, 1925. KE POOKELA O KE KANAWAI Mr. Solomon Hanohano o ka Nu pepa Kuokoa, ke Kilohana o ka Ma- lamalama; Aloha oe:— E oluolu oe e hookomo iho ma kekahi wahi kaa wale o kau pepa i keia wahi poo manao e kau ae la maluna; ke poo kela o ke kanawai, i ike mai ai na kini Hawaii e noho la ma na wahi apau o ka aina, i ke pookela o ke kanawai hoopulapula. Owau kekahi e noho nei ma ka aina hoopulapula o Molokai nei w ko'u ohana, ka aina hookuonoono hou o Palaau ame Hoolehua. Ua haalele aku i ka aina aloha o Waimea, Hawaii, a'u hoi e poina ole nei ahiki i keia wa, aka mamuli o ka huli ana i ka pono, o ka nob ana, e hooikaika ana e loaa ona mau aina hookuonoono ma Hilo, Papaaloa o ia hoi ka buki helu ma ke kana wai kahiko, aole i loaa mai ko'u helu, a hala ia, hooikaika hou aku i ka aina o Waiawkea e pauaka mai la, ua kiekie loa ka helu iluna pela i loaa ole ai. Hoomakaia keia kanawai e hoo- ikaika e ko kakou alii aloha i hala, na kakoo ikaika loa mana me ka'u aliikane i keia kanawai. Ua paio hahana aku o John Wise ma ka pa- pahele o Wakinekona no ka pono o ko kakou lahui, i kakooia e Rev. Akaiko Akana o ka hopena na la- nakila keia kanawai. Nee aku ma- na no ke kulanakauhale o Honolulu malaila i noho ai no kekahi mau makahiki loihi, na pili mau aku me ka. poe kakoo i keia kanawai e hoomalamalama a e hooakea ana hoi i ka noonoo, he oiaio aole no elike ana ka noonoo o ka poe ku-e am ka poe kakoo i keia kanawai, ina lakou e heluhelu ana no me ke aka- hele. I ka hemo ana mai nei o keia aina hou o Molokai nei, ua hooika- ika a kakooia mai maua e ko kakou	kiaaina aloha e hoi i keia aina a oiai e ake ana no au o ka hemo mai o Hawaii, a hoi no mana i ko maua aina hanau, o kana pane aole kaka ka hemo o Hawaii, ina no kona hemo mai mahope eia he mau keiki na lakou no e lawe. I keia la. Ke hauoli nui nei au ia an iluna o keia aina, a ke ike nei i ka oiaio o na mea apau i olelo- ia he aina pomaikai, kahi hoi o ka waiu ame ka meli, wahi a ka poe ku-e he Iua kupapa'u kanu ola, ua paa ka aina i ka ulu kiawe, aole ia he ai, o kekahi o na komisina ka haku maluna ou. Ke hoole nei au i ka oiaio o ia mau olelo, i ka'u ike maka ana iho la o makou ka haku maluna o na komisina, he kuhi wale aku no oe kau mea e makemake ai, e hoa'o ana lakou e hooko elike me kau i makemake ai, a eia ka ai ke lawe- ia nei a ka puka o ka bale elua manawa o ka pule; eia pu no me ka leka ke laweia nei i ka puka o ka hale, o na kanaka. Auhea kekahi kanawai i ikeia mai ka hookumu ana o ka honua ahiki i keia la, aole loa. O ke kanawai pookela wale no a ke keikialii i hala i ike ole i ka hua o ka pomai- kai ana i hana ai, a i kakooia, aku hoi e kona mau hoaloha ma Hawaii nei. I ko'u hiki ana ma ka uwapo o Kaunakakai, ina i hoike mua ia mai i na komisina e hoi mai ana oe me koa ohana, ua hiki i ke kalaiwa kaa e kii ia oe a hoihoi mai i ka bale o na komisina i hoomakaukauia no ka ohana, ina aole i makaukau kou hale; eia kekahi, he hale u'i maoli no ko na kanaka me ka maemae o ko lakou noho ana, he nui no hoi ka wai, no ka inu ana me na wahi mea kanu kokoke mai i ka hale, a ke hoikaika hou ia nei e loaa keia mau dala ekolu miliona no ka wai e hoolawa ana i na meakanu a na kanaka. Ke komo keia wai o ka Iua gula iho la no ia. O keia paha ka mea a kekahi poe kaukanawai i ku-e ae ai iloko o ka hale senate, a malaila au a lohe i kekahi hoa i ka olelo ana ae, be poe aihue ka poe o ia aina hoopula- pula o Molokai makemake lakou e loaa wale na mea apau, he lalau kela ano olelo, akahi no ka lahui Hawaii a ai i ka momona o ko Iakou aina na ka poe o ka aina e wale no e hoonuu, hooikaika aku Ia i ka uku- hoomau me ke dala nunui no ka lahui e. Makaala loa ka poe hoopulapula i keia ano poe kaukanawai o loaa nonono ka Iakou hana e hoopau ma- nawa ai i ka hale kaukanawai, me ka paio ikaika au a loaa ia Robert Parker Waipa ka uku-hoomau, a no ka poe i kakoo i keia uku ka'u e hoomaikai nei aole no i nalowale ia poe. O kekahi hana apiki loa a kekahi o keia poe kaukanawai, akea ole o ka noonoo, o ia no ko Iakou hoopuni puni ana i ka poe e noho ana iluna o ka aina aupuni i kapaia Kaakau kukui, (Squattersville) aole o Iakou wa e kipakuia ai no ka mea aole kuleana o ke komisina aina aupuni. Ua noho iho kela poe ma ke ano hookuleana maoli, hana hou i na hale, pa, a pela wale aku, o ka mea aloha, e kauoha ana ke komisina o na aina aupuni e nee lokou no ka- naono Ia, he ano kii baloka, a i ole be ano hupo maoli, oiai me ka moa kaka loa o ke kanawai ua kuai aku ke aupuni i aina hoohana. Eia hou no kekahi, o ke kiawe o Kalamania o oleloia nei he ululaau aaki paa, i ko'u ike maka ana iho Ia, he nui ka pomaikai o na kanaka aia no ka lakou puaa ke holoholo ia malalo o ka laau me ka nui o ka hua kiawe i ola no lakou, ua noa keia wahie i ka poe apau o ka aina hoopulapula. Ua ike nui ia no hoi ka poe po maikai ma ke kanu ipu maanei, pela no me na mea e ae apau, nui ka momona o ka lepo. O kekahi mau mea, eono no mahina iluna o ka aina, ua nui ke dala i loaa ia lakou; kekahi no hoi, ka oluolu maikai aole wela elike me Kaunakakai. Eia kekahi mea hoohauoli ia ma- kou, o ia hoi ka ulu o na hana a ke Akua ma keia wahi, ua like wale no na hoomana like ole, maikai a oluolu ka noho ana o na kanaka, no ka mea aia no kela noonoo na ke Akua lakou i hoopomaikai, Ke hoomaikai pu aku nei i ka poe o Ka- lamaula, (Kalanianaole Settlement) i komo pu mai e kokua ia makou i keia mau hana maikai pela hoi me Mr. David Kama'i no ka mea no laua ke kaa e lawe ana i ka poe haipule i Hoolehua, a e malama mau ia ana ka halawai ma ka home o Mr. ame Mrs. Pauole a ke hoomai- kai pu nei i keia makua ia Mr. Ka- waha, ka mea hanohano o Kau i komo pu mai me makou, o kana olelo ua lilo i kiahoomanao na ka poe o ka aina hookuonoono, o ia hoi ua piha o Hoolehua me ka uwila. Ke hoomakaukau nei ka papa hi- meni o Molokai nei, mai ka poe ma- lihini o Hoolehua, Kalamaula ame ka poe kupa o ka aina no ka hookuku himeni ma Lahaina, Maui, a e hiki loa aku ana paha i ka aha paeaina ma Kailua, Hawaii. Ke pii ne o Molokai iluna. Mamua o ko'u hooki ana, eia ke- kahi mau pomaikai i loaa i ka poe

o na aina hoopulapula, o ia no ka
wehe hamama ana mai o na hale-
kuai i ka poe i lako olo i ka lakou
mau mea apau e makemake ai, nui
no hoi ka hana e haawiia mai nei
i na kane, he mau pomaikai wale
no keia na ke Akua, aole no keia
kanawai na upiki loa mai ia oe, ua
hiki ia oe ke hana elike me kau
i makemake ai a ke hele hoi ma na
wahi apau au i makemake ai; eia no
ka poe ke hele nei i Honolulu, aohe
kaupalenaia mai.

No na komisina nana e hookele

nei i keia hana ka'u e hoomaikai

nei oia hoi ke Kiaaina W. R. Far-

rington, R. M. Duncan, Rev. Akaiko

Akana, F. E. Wooley, (Princess Ka-

lanianaole) Mrs. J. F. Doods a pela

me ko lakou mau hoa malalo aka,

me ka lakou mau olelo a'o i mea

no na kanaka e pomaikai ai oia iloko

o kela ekolu kaukani dala, e kuai

i mau moa, kumulau puaa pipi waiu

lio, a hoopulapula aku, a he manao

i'o ko'u e pomaikai ana no keia mau

mea liilii e hoomaka ai.

Me keia mau mea hou o ka aina hoopulapula nei ke hooki nei me ke aloha.

Welina no,

MRS. HARRY K. PURDY,
Lot 6, Hoolehua Homestead, Kau-
nakakai, Molokai, Aug. 15, 1925.

HOOLAHA KUAI O NA HOOLI-
MALIMA AUPUNI.

Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha akea ma ka hora 10:00 a. m., Poalua, Sepatemaba 15, 1025, ma ka puka mamua o ka Hale Kapitala, Honolulu, T. H., malaila e kuai hoolilo ia aku ai ma ke kudala akea i ka poe koho kiekie loa malalo o na manao o ka Pauku 73 o ko Kanawai Kumu o Hawaii a o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii o 1925, na Hoolimalima Laula o na aina Aupuni Mahope ae hei:

1. Apana 1 o ke kahua Luapohaku kahiko o Kalihi, Awawa o Kalihi, Kona, Oahu, e pili pu ana i ke Kuea 5, Apana o Kaiulani, ma ka pau ana o na Alanui Perry ame Kamonoalii, nona ka iliaina o 2.29 eka, oi aku a emi mai paha; uku hoolimalima haahaa, $10.00 o ka makahiki, e uku makahiki mua ia.

2. Apana 2 o ka kahua Luapohaku kahiko o Kalihi, Awawa o Kalihi, e pili pu ana i ke Kuea 4, Apana o Kaiulani, ma ka pau ana o ke Alanui Harvey, Kona, Oahu, nona ka iliaina o 3.24 eka, oi aku a emi mai paha; uku hoolimalima haahaa, $10.00 o ka makahiki, e uku makahiki mua ia.

E kaa na hoolimalima e hooliloia aku ana malalo o na kumu aelike apau ame na kulana o na Hoolimalima Aupuni Laula i hoopukaia e ke Keena o ke Komisina o na Aina Aupuni.

E kaa ke kuai maluna ae malalo
o na kulana mahope ae nei:
A. Manawa o na hoolimalima: I
makahiki pakahi mai Sepate-
maba 15, 1925 aku.
B. E uku ka poe e lilo ai, ma ka
haule ana o ka hamare i ka
uku hoolimalima o ka makahi-
ki mua maluna o ka hoolima-
lima pakahi, hui pu me na
hoolilo apau o ka hoolaha ana
ame na kaki e ae apau e pili
ana me ka hoomakaukau ana
i ka hoolimalima i oleloia
No ka hoakaka aku i koo e ninau
ae ma ke Keena o ke Komisina o
na Aina Aupuni, Hale Kapitala, Ho-
nolulu, kahi o ke kii palapala aina
o na aina e hoolimalimaia aku ana
ame ka Hoolimalima Laula e waiho
nei a e ikeia ai.

Hanaia ma Honolulu, maloko o ke
Keena o ke Komisina o na Aina
Aupuni, i keia la 13 o Augate, A. D
1925.

C. T. BAILEY,
Komisina o na Aina Aupuni.
6374—Aug. 20, 27.__________

HOOLAHA I KA FOE PAA AIE

Pawaa Theatre Company, Limited,
Hoopauia

Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i ka poo paa aie apau o ka PAWAA THEATRE COMPANY, LIMITED, e waiho mai i ka lakou mau koi i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ka Hale Waity, Alanui Moi, Honolulu, T. H., iloko o kanaiwa (90) la mai ka hoopuka mua ia ana aku o keia hoolaha, o ia hoi kanaiwa (90) la mai Augate 11, 1925 aku. O na koi apau e waiho o ¹ ) ia mai ana pela e hoole mau loa ia aku no.

FOSTER L. DAVIS

Kahu no ka hoopauia ana o ka Pawaa Theatre Company, Limited. 6373—Aug. 13, 20, 27, Sept. 3.

Nupepa Kuokoa

No ka makahiki (one year)...$2.50

O na Pala ame na Hoolaha apau e hoouna pololei mai i ka ADVERTISER PUBLISHING CO., LTD. wale no, P. O. Box 8110, Honolulu T. H.

217 Alanui Moi, ma Waikiki o ke Alanui Alakea; ka Nupepa Advertiser.

Entered at the Post Office at Honolulu, T. H., as Second Class Matter.

SOLOMON HANOHANO, Luna-
hooponopono.

CHARLES S CRANE, Luna Nui.