| | | | | | | | | | E KIPAKUIA ANA KA POE
NOHO MA KAHAKAI Ina e hooko ole ana ka poe apau e noho nei ma na papa'ihale ma na kahakai, i na kauoha i haawiia aku ia Iakou e ka Lunanana A. K. AT-i.ol", o '-a pu; i iloko o na la he kanaono, mai L la 28 mai nei o Iulai, alaila e Ir -oia ma ana lakou, e haalele iho, i na wahi a lakou e noho nei, a i ole e laweia ae ana na keehina wikani apau ma ka aoao o na luna oihana o ke aupuni, i wahi e ka .le ako ai kela mai na aina pili kahakai aku. Ma ka Poaono aku nei i hala, i wai'. / ae ai ka Lunflu aa Arnold i kana hoike im. o ka Peresidena Trotter o ka papa ola, e hoakaka ana no ke kulana o ka noho ana o na kanaka ma kahakai, mawaena o no ' .nui Sheridan ame Ward. Wahi a kela hoike, e hoakaka ana ia, no ka haawiia ana ak* kekahi kauoha e ka Lunanana Arnold i ka poe he mau papa'ihale ko lakou mawaena o na alanui ae Ia i hoikeia maluna, o hookomo koke Iakou i mau paipuwai, ame na paipu lawe i na meaino; ina aole lakou o hana pela hookahi no alahele maopopo no lakou o ia ke ku ana a haalele i kela wahi. He mau wahi e ae no kekahi i ikeia ke kupono ole e ka Lunanana Arc old, elike me kana hoike o ka waiho ana ae i ke keena o ka papa ola; a ua haawiia aku na kauoha i na ona o kela mau wahi, e hoopau koke i na pilikia, iloko o ka manawa kupono, mamua o ka laweia ana ae o na keehina ma ka aoao o ke aupuni, e loaa mai ka Ka maikai. I ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: — E oluolu mai ae e hookomo iho i keia mau manao hoomaikai: HE HOOMAIKAI PALENA OLE Mamuli o na makana pua i hoowehiwehiia iho maluna o ke kino puanuanu o kuu papa i haalele mai i keia ola ana, Mr. Colburn H. Maemae, ma ka la 27 o Iulai, 1925, maloko o ka halema'i ma Hilo, e na makua o'u, ka ohana, ame na hoaloha, pela hoi ko lakou ukali pu ana mai i ke kino wailua o kuu papa no ka Uwapo Kuhio, a hii mai la au iaia ma ka Haleakala no ka aina hanau nei, ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai palena ole ia oukou apau, a ke nonoi aku nei e lawe aku ia hoomaikai, me na ma-nao kui'o mai ia'u aku. . Ke pahola pu aku nei no hoi au i na hoomaikai palena ole i ka poe apau i hui pu mai me a'u iloko o Ke anaina hoomanao o kuu papa aloha, i malamaia e na Makua Rev. Wm. Kamau ame Rev. H. K. Poepoe maloko o ka Luakini Kahikuonalani, ma ke Sabati, ka la 2 o Augate nei, a pela hoi ka poe apau i komo pu mai iloko o kona huakai hoolewa no ka ilina ma Waikele, Ewa, kahi i waihoia aku ai kona kino wailua no ka manawa mau loa. Ke kalokalo ae nei au i ka'u leo pule i ko kakou Makua ma ka lani, Nana no e pahola mai i na hoomaikai oi ae mailuna moi maluna o oukou apau. Owau iho no iloko o ka luuluu am eke kaumaha no kuu papa aloha. MRS. SARAH KAAIAHUA Waipahu, Aug. 10, 1925. | HE 24 POE HAIHAI KANAWAI
KAA OTO HOU I PAA AE I KA
HOPUIA He 24 poe haihai kanawai kaa oto hou, mai ka poe kalaiwa kaa laikini ole a ka poe holonui a maikai ole o na kukui, i paa ae i ka hopuia e na makai ma ka po o ka Poalima o ka pule aku la i hala maluna o na alanui Moi ame Beretania a i kauohaia aku e hoea ae mamua o ka aba hoomalu ma ke kakahiaka o ka Poaono mai. O ka hapanui o ka poe i hopuia a koe hookahi, no ka holonui, no ka maikai ole o ke kukui, a no ke kalaiwa kaa laikini ole. O ka mea hookahi i hopuia no ke kalaiwa kaa oto me ka laikini ole ke wahine haole, nona ka inoa o Mrs. G. Fravibank. O ka Lutanela makai McCallum me kona mau ko. kua A. G. Silva ame Thomas Kekua, ka poe na lakou i hopu i keia poe ae la. He nui aku ka poe e kalaiwa kaa laikini ole mai nei mai na kane a na wahine, o ka paa olo aku i na makai. Ma na hora kakahiaka o kela Poalima he ewalu poe haihai kanawai i paa ae i ka hopuia no ka holonui me ka noonoo ole i ko hai ola, a i hookomoia ae bo hoopii no lakou no ke kue i ka Pauku 441 o na kanawai kulanakauhale ame kalana. Na na makai Townsend ame Carreira ia poe i hopu. Mamuli o ka hopuhopuia ana o kekahi mau kalaiwa no lakou na kaa i hoopowehiwehi ole ia ke aniani o na ipukukui, ua hoike ae ka makai McCallum ua pau ka ikeia ana o na kaa me na kukui hulili o ka malamalama iloko o ua la i hala. O ka hapanui o ka poe i hopuia no ka inoino o na kukui. Aohe hoomaopopo o ka poe no lakou na kaa o ko kukui aniani ulaula hookahi mahope o ke kaa aohe ia i lawa, wahi a McCullum, i kukui keokeo o ka malamalama kekahi e pono e kauia maluna pono ae o kahi o ka papahelu laikini, i mea e hiki ai ke ike pono ia aku ka helu o ke kaa ma kahi he 50 kapuai ka mamao. He mau la aku nei i hala ua piha kui omua mai o na halehana kaa otomobile i na kaa oto no ka hoao ana i na kukui omua ame hope o ke kaa, i hiki ai ke hanaia mai a kulike me ka hoakaka a ke kanawai kulanakauhale ame kalana e pili ana i na kukui O ka poe i hopuia ma ka po o kela Poalima i hala no lakou keia mau inoa: Sam Fook, C. H. Min, John Wise Jr. I. Otani, W. E. Curry, L. Mor-ida, H. T. Houston, George Frear, C G. Gillim, N. H. Chung, J. K. Atcheley, P E. Almeida,H J. Shiner, Dr. T. L. Games, Fred Ornella, Miss G. Fravibank, Masao Tanabe, J. M:%OcV. John V. Seabey; H. Derby, George Beckley ame C. H. He-witt. MAKE KE KANAKA HAKA MA KA UWAPO KO KA INU AKA I KA LAAUMAKE He kanaka hana ma na uwapo a nona ka inoa i kamaiaa wale ia no o Lorenzo, ka i make maloko o ka halema'i Moiwahine ma ka hora 2;58 o ka auwinala Poalima aku nei i hala, mamuli o kona inu ana i ka laaumake i hoohuiia iloko o ka waiona, elike me ka olelo a na makai, he waiona i loaa mai ia kanaka mai kekahi mai o na ohua oe | | | | | | | | | | | | | | | MAKE O HELEN DWIGHT MA-
LOKO 0 KA HALEMA'I MOI-
WAHINE O Mrs. Ellen Haaheo Dwight o ke alanui Makiki, ka wahinekanemake a Charles B. Dwight, a o kekahi o na makuahine maikai loa a i kamaaina nui ia no hoi ma Honolulu nei, ua make oia ma ka bora 3:35 o ka auwinala o ka Poaha o ka pule aku la i hala maloko o ka Halema'i Moiwahine, kahi ona i okiia ai no kekahi eha maloko o kona opu ma ka Poakolu o ka pule i hala. Ma ka auwinala o ka Poalua nei ka malamaia ana o kona anaina heolewa ma kona home, a ma ka Ilina o Nuuanu i hoomoeia aku ai kona kino wailua. No ka manawa e malamaia ai o kona anaina hoolewa aohe i hooholoia ma kona manawa o ka haule ana. Ua hanauia oia ma Honolulu nei ma ka la 6 o Okatoba, 1864, a iaia i moe aku la ua piha iaia na makahiki he 61 me na mahina keu he 10. He lala ku maikai oia no ka Ahahui Kaahumanu, kekahi o na ahahui Hawaii kahiko loa i kukuluia e na Hawaii malalo o ka noho poo ana a Miss Lucy Peabody. Ia Mrs. Ellen Dwight i hala aku Ia aa haalele iho la oia be mau mea aloha lehulehu mahope nei, he mau keiki elima ame na moopuna ehiku. O na keiki oia o Mrs. Charles W. Spitz, aia maluna o ka mokuahi Matsonia i nei manawa, a i ku mai ma ka Poalua nei mai Kapalakiko mai. Mrs. Alfred K. Smythe, ke kakauolelo a ka aha kaapuni a John E. Desha; Joseph L. Dwight, kakauolelo o ka aba hoomalu o Honolulu; James A. Dwight o ka hale Lui & Kuke, ame Charles B. Dwight, ka hope loio kuhina teritore. O Alfred K. Smythe, ka hunonakane a Mrs. Dwight aia maloko o ka halema'i Moiwahine, kahi ona i okiia ai no kekahi io ulu he mau Ia kakaikahi aku nei i hala. pakeke maluna o ka mokuahi Peresidena Pierce ma ka Poakolu aku i ka manawa a ia moku i ku mai ai mai ka Hikina loa mai. Ua hoolimalimaia ua kanaka la e hue i na ukana o ka moku. Aneane ma ka hora 1 o kela auwinala Poakolu loaa aku ua kanaka la e waiho ana ua pouli ka noonoo maluna o ka uwapo, a ua laweia ae a ka halema'i o na poino ulia maluna o ke kaa ma'i o ka halema'i. Iaia malaila ua hoike ae ke kauka he koikoi loa kona kulana ma'i a no ia kumu ua hoihoiia ae oia i ka halema'i Moiwahine a ma laila oia i make ai ma ka Poalima mai. Ke hoao mai nei na makai e huli a loaa alw f(lP^--*'; M *? a Ia mamua o ka noho ana o ka aha
a ke koronero. Ua ninaninauia na
kanaka hana ma na uwapo, o ka
lakou wale no nae o ka hoike ana
ae i na maki o ka inoa wale no o
ia kanaka i lona ia lakou o Lorenzo.
O kona inoa mua a hope paha ia,
aohe mea i mopopo. Aia ka hewa
la o ka waiona. HOOKAHI LA KULAIA NO NA
LIMAHANA Malalo ae nei o ka mahiko o Ewa,
ma keia Poaono e hoea mai ana, e
haawi holookoa ia ana kela la, mai
Ke kakahiaka mai ahiki i ka po
ana, i la kulaia no na limahana, he
makana ma ka aoao o na ona o ka
mahiko, i na limahana, no ke ku-
lana holomua i loaa i kela mahiko i
keia makahiki.
I ka haawi ana o ka mahiko i
kela la, i la kulaia no na limahana,
e uku piha ia ana na limahana apau
no kela la, me be mea la, ua lawe-
lawe maoli lakou i ka lakou mau
haaa maamau no kela ame keia la,
a mawaho ae olaila, e haawiia aku
ana imua o kela mau limahana ame
ko lakou mau ohana, na meaai, i
hoomakaukauia e ka mahiko, e lawa
ai na mea apau.
ko ka hoolilo ana i kela la, i la
ano nui, ua hoomakaukauia kekahi
pswv bftHuyfamoho no na lealea hoo-
ikVa kino, a oiai e malamaia ana
1 nA^eiea, he elua mau bana puhiohe
oi ka oihana koa, e hoea ae ana, no
ka hoohauoli a no ka hoonanea ana
ka lehulehu.
E hoomaka ana na bana lealea
ma ka hora eiwa o ke kakahiaka, a
ka lealea mua lua, he alualu puaa,
hamoia me ka aila.
He ekolu mau puaa liilii, e hookuu-
a ana mai ko lakou mau wahi ma:
i hoopaaia ai, a ia wa e alualu ai
lala ame keia mea i makemake e
lio ka puaa iaia.
E ukali aku ana i kela lealea ae
la he hookuku hukihuki kaula, be
ejalu hui ka nai, o umi kanaka o
ki hui hookahi.
He nui boa ae na lealea maluna
oka papa kuhikuhi, e piha mau ai
ka manawa ma kela la, i na hana
hopihoihoi noonoo.
Ma ka po ana iho ma kela la, e
mjamaia ai he mau hana hoikeike
holele ahi kao, be mau hoikeike
kiloaioni, ame ke anaina hulahula.
keia ka manawa mua loa, a
ke mahiko, i haawi ae ai i ke-
I la kulaia i kona mau lima-
1 hai, me he mea la, he hoomaka
anakeia, no ka lilo aku o kela hana
i felt kumau i kela ame keia maka-
hiki a he kumu hoohalike no hoi ia
no kekahi mau mahiko e ae e komo
pu ai ai, ma ka haawi ana i ma-
1 kauli i ko lakou mau limahana. | HOOPUNIIA ME KA UPENA A
NA MAKAI NA KEIKI AIHUE KAA BAIKIKALA A KU AE I KA HALEWAI He puulu o na keiki aihue kaa baikikala o na mahina aku nei i hala aneane ma kela a ma keia apana o Honolulu ka i paa ae i ka hopuia e na makaikiu ma ka Poalima aku nei o ka pule i hala, a laweia ae i ka halewai, a ninaninauia e ke poo a na makaikiu Kellett ma ia po iho. Ku ka paila o na kaa baikikala ame pa apana kaa baikikala i weheweheia ma kekahi kihi o ke keena o na makaikiu, a ma ka nanaina o ia mau kaa a pau he mau kaa kahiko wale no. Ua loaa ae i ke keena o ka makaikiu mai na wahi like ole ae o ke kulanakauhale na hoopii he nui no ka aihueia ana o na kaa baikikala, a ma kela paa ana o kekahi mau keiki ame ka lakou hoike ana ae i ka mea oiaio, a kekahi poe o lakou, i huaiia ae ai a ahuwale kela ano hana hoopoino i ka waiwai o hai, komo pu me kekahi mau halekuai kaa baikikala. Aole keia mau keiki i paa ae ai o ku pau ia o na keiki aihue kaa baikikala, ua manaoia he mau keiki hou no kekahi e paa ae ana ma ka Poaono mai. O na inoa o na keiki i paa ae ai aole i hoikeia ae. Ma ka oleloia o na keikikane i hoohuihui ae ia lakou a hoolala a hana maoli i ka hewa aihue kaa Baikikala, o na kaa a lakou i aihue ai ua hoahuia ma kekahi wahi, alaila wehewehe ae la i na apana o kokahi kaa a hoololi no kekahi kaa, a ma ia hana ana ua hiki ole i ka ona nona ke kaa baikikala ke ike mai nona ia kaa, no ka mea, ua loli loa mai kana mea ae i kamaaina. Ua komo pu na keikikane 0 na lahui like ole ma keia hana, pela ka oleloia, o ke kumu, ua huipu na keiki maikai me na keiki kolohe, a i ka ike ana o na keiki maikai i ka hana a na keiki kolohe hookahi ka hana pu ana. E pau ana anei keia ano bana kolohe a na keiki. Pehea e pau ai ua loaa kahi nana e ao i na keiki i keia ano bana oloko o na hale kii onioni. MANAO KEIA LUNAHOOPONOPONO NUPEPA HE KUPONO KE KOI A BEVINS Ma na kalaimanao ana maluna o
ke kumu hoopii i hapaiia mai e kue
ana i ka Loio Kalana E. B. Bevins
(o Maui) ua hoolaha ne ka Luna-
hooponopono Ed. Irwin o ka Nupepa
Weekly Times o Honolulu i kona
manao penei:
"Aole lohe pinepine ia o ka hana
aku o na Luna Aupuni i ka Ikana
o ka lehulehu a oi akiupmimua o ka
mea i kaupalenaia, aka ua lawelawe-
ia no nae na hana a oi wale aku i
kekahi manawa — o ia hoi ke ukuia
mai no ia hana ana. O ka hoopii e
hoopau i ka Loio Kalana Bevins o
Maui ua hookumuia maluna o kona
lawe ana he $500.00 no ka hana ana
he hana i haawiia iaia, ana e olelo
nei he hana i hanaia eia mawaho ae
o na hana i kauohaia e ke kana-
wai nana e hana, o ia hoi ka bele
ana imua o ka Ahaolelo no kekahi
hana pili i ka pono o ke Kalana o
Maui.
"Ua olelo ae ka Loio Kuhina Ly-
mer ma ka Poakahi nei, Aole he
oiaio o ka olelo he ninau kalaiana
kekahi mahope o na hana i hanaia
ma Maui. O ka ninau wale no oia
keia, ua pili anei na olelo papa o ka
Pauku 168 o na Kanawai i Hoopono-
ponoia i ka mea i hanaia, ma ke
kaupalena ana penei: Aole e loaa
i kekahi Luna Aupuni he uku ma-
hina mau kona he uku hou aku no
kana bana e aku e bana ai.
"He Kanawai kahiko keia a ua
okoa no na hoakaka ana a na Loio
Kuhina mua a kulike ole mo ka ka
Loio Kuhina o keia wa. I ka M. H.
1917, ua hoike ae ka Lolo Kuhina
Smith he manao kanawai e pili ana
i ka hana a ke Kakauolelo o ka
Papa Kiai i ka pono o na limahana
o Honolulu uei, e olelo ana, ina o ka
bana i hanaia e kekahi Luna Au-
puni aia mawaho ae o na bana i
hoomaopopoia no kona kulana oi-
hana, alaila ua kupono no e ukuia
oia, mawaho ae o kona uku maluna
mau. Mahope mai ua olelo ae ka
Loio Kuhina Irwin ina hana kekahi
Luna Aupuni o ke Keena Oihana o
na Hana Hou i kekahi hana ma-
waho ae o kona mau hora hana mau,
alaila ua kupono no e ukuia lakou
no ia hana ma ke ano he hana ia
mawaho ae a oi wale aku mamua
o ka wa bana nau.
"Aole makou he loio no ka Loio
Kalana Bevins, ua kii oia he mau
loio makaukau kona. Aka he mea
kupono no ka hoomaopopo ana ae,
aole be mau olelo maloko o ke ka-
nawai e hoomaopopo ana i ka hana
a ka Loio Kalana e hoike ana o
kekahi hapa ia o kana hana o ka
hele ae imua o ka Hale i ka wa
noho o ka Ahaolelo." HE 14 GALANI OKOLEHAO MB
HOOKAHI IPUHAO PUHI LAMA
I PAA I NA MAKAIKIU No ka elua o na manawa a na
makaikiu hopuhopu waiona o ke ka
apuni ana maloko iho o ke kulana-
kauhale ma ka auwinala o ka Poa-
kolu o ka pule i hala aku la, i paa
ai hookahi ipuhao puhi lama 40 gal-
ani, 17 o 52 galani mau barela lama
i hoawaawaia ame 14 mau galani
rama i paa ae i na makaikiu i ka
hopuia me ka paa pu ae o Kim
Hung Kun, ka mea nana ia mau | | | | | | | | | |
| | | KA NINAU I'A MA HAWAII NEI (Mai Ka Aoao Ekahi Mai) wa i oi aku paakiki e kuekaa aku ai me ka pohihihi pu, ma-
mua o na wahi e ae i hoomaopopoia. He mau kulana paakiki maoli ke kuekaa aha ae, malalo o na alahele maikai loa aka o ka Noho Naaupo o na kanaka o Hawaii nei, e pili ana i na lako i'a, ame ka mea kupono e hoopakele ae ai i keia kulana, o ke kumu nui ia o ke kulana kupilikii maoli i keia manawa. Ka Pilikia I Halawai Mai me ke Komisina Ma ke ano he kumu hoohalike no keia noho naaupo, aia kekahi manao akea, he "nui ka i'a ma Hawaii nei!" Ma ka mea oiaio o na ano i'a kuloko he nui a lehulehu wale. Ma kahi kokoke loa i ka 450 ano o na I'a i kaupapaia-Oi loa aku mamua o kekahi hapa o ka honua nei i heleia; aka o ka heluna i hookaawaleia i meaai, he kakaikahi wale no. He moakaka loa na kumu no ke kaupalenaia ana o na heluna o na i'a. Mamuli mai kekahi o ko lakou hanaia ana. He hiki «o keia ke hoololiia, aole no nae e lanakila holookoa ana. O lakou ka i'o o ko kakou ninau maoli. O kekahi hapa o na kumu he mau mea akeakamai i hana
maoli ia e ke kanaka, mamuli mai o ka molowa ame ka hoopa-
laleha. Ua hiki keia ke hoopauia ma ka hooikaika ana me ka
hoomanawanui.
Hoohalike o Ka Naaupo o na Kulana O ke kupono Ioa i ka Lako I'a Aole ka Wai Aka i Meaai! O kekahi kumu hoohalike o ka naaupo no na kulana nana i hoopohihihi i ka lehulehu, o ia kekahi manao laulaha he manao hewa nae, o ke kumu nui o ka i'a no ke kai mai! Ua hoopuniia na mokupuni e ka wai, nolaila e pono e nui na i'a ma na mokupuni. O ka mea oiaio aole no ka wai mai ke kumu e nui ai ka i'a,
aka no ka ai-o ia hoi na kahua hoopulapula "na kipapali" ma-
lalo o ke kai ma na wahi kai papa'u, malaila e ulu ai na mea
like ole, e hoolako mai ai i mau meaai na na i'a.
Nui ka Wai o Hawaii Nei, Aka Uuku na Kipapali I'a Nui ino ka wai ma Hawaii nei. Me he mea la ua oi aku ka nui o kona moana kai mamua o kekahi aina e ae ma ka honua nei. Aka kakaikahi wale no kona mau "kipapali i'a" he uuku wale no keia wahi. O na wai o Hawaii nei ua iho aku ia iloko o ka hohonu o ke kai, ma na huina kulilipi, a iloko o ka mamao pokole wale no mat kapakai aku, e ikeia ana aia ma kahi o ka 18,000 a i ka 20,-000 kapuai ka hohonu—oi loa ka hohonu mamua o kahi kupono no ka hoolako ana i ai na na i'a i makemakeia maluna o ka ilikai! Kekahi Kumu Hoohalike no ka Naaupo—Aole "Noa na Kai
Lawai'a Aka Kupono na "Kailawai'a Hoopakeleia" O kekahi manao laula o ka oi loa aku iwaena o na Hawaii kamaaina o Ka lawai'a noa ame ka hoonoa ana i na pono lawai'a, he kulena ia no na kanaka e loaa nui mai ai na i'a. Ua manao na kanaka o na kahawai hookapu, e hoopakele ana i na i'a, na mua'e ia me ko lakou mau pono, no ia kumu he pono e ku-eia aku. No keia kumu ua lilo i hana paakiki ka holo ana o na kanawai hoopakele e laa ka hookapu ana i ke kikina iloko o na kikina hanau-hua; a i ole kaupalena i ka nui o ka i'a e hiki ai ke hopuia, a kaupalena paha i na maka o ka upena, ame na kanawai o ia ano like, maloko o ka ahaolelo; a i kela ame keia manawa o hoaoia ai e hana i kanawai hoopakele, e ala koke mai ana na ku-e ana a ka poe i loaa na noonoo naaupo, a hoopauia no e ka ahaolelo mahope mai. Kanawai Hoopakele I'a ma na Wahi Apau a Koe o Hawaii Nei O ka hopena o keia kulana, o ia no, keia oiai he mau kanawai hoopakele I'a ma na Mokuaina apau, ua nele o Hawaii nei, i na hooponopono ahaolelo hoopakele i na i'a, me ka mau no o ka lukuia o na i'a e loaa aku ana, me ke ake'ake'a ole ia, ahiki i ka nele loa ana o na wahi i ikeia ka nui o na i'a mamua Na Kuaau o Waikiki ka Hoohalike Ma ke ano hoohalike, i ka manawa i kukuluia ai ka hale hoi- keike i'a ma Waikiki, he 20 makahiki ae nei i hala, nui ka ula me ka amaama iloko o ke kai, mawaho pono aku, a o na i'a o kuaau no ka hoikeike, ua loaa i ka poe hana o ka hale hoikeike, ma kuaau kokoke mai. I keia ^j$j$fo nele na kai e pili kokoke mai ana i ka i'a! Aohe amaama, aole ula, ua panoa ke kai ika i'a! No keaha mai ? No ka mea aohe hooponopono ahaolelo hoo-
pakele i'a!
Aohe Palekana o ka Amaama ame ka Ula Ua hopuia na amaama nunui, i piha i ka hua i ke kikina hanau hua, a pau i ka aiia, mai ka i'a ka hua ame na mea apau! O na amaama liilii, ma kahi o ka iniha ka loa, ua paa iloko o na upena maka liilii kohu paku makika, a hoopoinoia ma kahi o na heluna hiki ole ke heluia. Like pu no na ula pela, ua paa no i ke kikina hanau hua, me ka nana ole ia o na hua a o ka liilii paha o na ula. Ma ke ana e emi mau nei, e lilo ana na ula kuloko, ma kahi o ka laweia i meaai, e lilo ana i mea paakiki ka loaa ana elike me na mea hoikeike oloko o ka hale hoikeike o na mea kahiko, Na Kanawai Hoopakele I'a Kahiko "Ko keaha mai ke kumu? "Iloko o na la kahiko, i ka wa oi aku o ka nui o ka lahui kanaka o Hawaii nei, mamua o keia wa, aohe he komisina i'a, | |
| | | a aole mau kanawai hoopakele i'a, ua nui ka i'a me ke emi pu. I keia manawa he kakaikahi loa lakou me ka pipii pu! No keaha mai ke kumu ?" He mau ninau keia i hoalaia mai.
Kekahi Kuhihewa Nui A o ka pane, o ia kekahi o na manao kuhihewa! Iloko o na Ia kahiko, i ka wa emi o ka i'a me ka nui pu, nui wale na komisina i'a—oiai nae aole i kapaia aku pela, a he lehulehu na kanawai hoopakele—ua kapa aku Iakou i na "komisina" na "kaukaualii" he uahoa a kuoo ku lakou hoomalu ana! Na Hookapu I'a Aia he "kapu" maluna o na i'a, pela no ma na mea e ae—mai-kai kekahi a inoino no hoi kekahi. O ke kapu ino, o ia ka mea e hookapu ana i na wahine mai ka ai ana i ka maia ame kekahi mau mea lehulehu e ae, a ai pu paha me na kane. O ke kapu maikai o ia ka hookapu ana i ka opelu no na mauna eono, mai Ianuari aku ahiki i Iulai, a o ke aku mai Iulai ahiki i Ianuari. (Nana i ka moolelo a Alexander no Hawaii nei, aoao 52). U kaa na kai lawai'a apau malalo o ka hookapu ana a na alii i kekahi manawa maluna wale no o kekahi ano i'a, i kekahi wa maluna o kekahi ano i'o okoa aku, nolaila e makaala mau ia ana ke kulana o na kai lawai'a. I keia manawa, ua aneane e noa na kai lawai'a apau, a ua
noa maoli no e mau ai ka lawai'a ana i na kikina apau, a ma na
ano apau, nolaila mai ka nui ole o ka i'a me ka pipii pu.
Loaa ka Hooponopono Ahaolelo Hoopakele! Akahi ahiki i ke komisina ke hana i mau kanawai hoopakele i'a, oiai nae aole i holopono loa, eia nae aia ia ma ke alahele e hoopakeleia ai na i'a, a e hoomahuahuaia ae ai na i'a. Ma ke aloha o ke Akua a mamuli o ka makaala ole o ka poe kalaiaina, ua holo keia hooponopono kanawai iloko o ka ahaolelo! E Hooikaika ma ka Hoonaauao Ana Ina e hoohanaia ana keia hooponopono ahaolelo me ka hoomauia o kona hoohanaia ana no kekahi manawa loihi, e hoopakeleia ae ana ke kulana e ikeia nei i keia manawa, maluna o ka ninau i'a. I wahi nae e loaa mai ai keia hopena he mea pono e lawelawe koke ia he hooikaika ana ma ka hoonaauao ana i na kanaka, e loaa aku ai ia lakou ka ike, o ke kumu hapa loa mai o ka loaa ana o na i'a, no ka nele i na kanawai hoopakele i'a, a aia ma ka aoao o na kanaka ponoi iho, ka mea e pau ai keia pilikia, ma ka hooko ana i keia mau kahawai me na manao kui'o. Ina e hoike maoli ia aku ana i na mana koho baloka ke kulana oiaio o ka ninau i'a, aole ana e nele ko lakou lilo i poe kakoo me ke kui'o i ke kanawai. Ina aole pela, na keia kau ahaolelo ae e noho mai ana e hoopau i keia hooponopono ahaolelo hoopakele, a o ka oi loa aku i ao ke ino o ke kulana maanei nei. No ke kokua ana aku i keia hooikaika ana e hoonaauao i na
kanaka, ke kumu o ko'u kakau ana i keia mau manao hoakaka,
ma ke ano e kokua aku ana ma ka mawehe ana ae i ka ninau
i'a o Hawaii Nei. No keia pule ae e puka hou aku ai.) | |