| kula kiekie mai no kona a'o kula ma kuaaina me kona hooikaika po- noi i Hona hoonaauaoia ma ke kula kiekis. Mai Indiana i komo aku ai oia i ke kula kahunapule Union me ka manao ikaika iloko ona e hookupono iaia iho no ke kulana kumua'o hoo- mana maloko o kekahi kula nui, o ke kula nui ana i manao aku oia ke Kula Nui Columbia. I ka 1915 i loaa ai iaia ke degere M. A. ma ke kula nui Columbia, a e hooikaika ana oia e loaa iaia ke degere Ph. D. ma ka manawa i komo aku ai o Amerika i ke kaua nui o ke ao, oiai nae ua loaa kona palapala hoo. maikai mai ka Union mai i ka 1916. Ma ka manawa i komo aku ai o Amerika i ke kaua ua lawe oia i ka hana hoonaauao ma ka Y. M. C. A., a na oihana kaua, (mamuli o kona hooleia ana aole e komo pu me na keu Amerika i ke kaua,) ma ka Mokupuni Mare. I ka mahina o Maraki 1919, ua holo mai la oia i Hawaii nei ma ke ano he mea alakai no ka hana kaua lahui no ke teritore ma ka Y. M. C, A., a ma ia kulana oia i hana ai ahiki i kona hookohuia ana ae i kumupoo no ke kula kiekie Makini!*. Ua holo hou aku oia i Okalana a i kona hoi ana mai i ka mahina o Augake na noho ae la oia i kumu poa no ke kula p na keikikane Kamehameha i ka 1922, Ua waiho aku oia ia kulana hana, i ka mahina o Aperila no ke pani ana ae ma kahi o Vaughan MacVaughey, ma ke ano he kahukula nui a mai ia manawa mai kona paa. ana la kulana. HE 1165 KANUI O NA HAUMANA O SANA LUI I KEIA MANAWA. Aia maloko o ke Kula Nui Sana Lui i keia la he 1165 ka heluna o na haumana a na lahui like ole a maloko o ia heluna o na keiki Hawaii piha ame na hapa-Hawaii ka oi aku he 392, a o na kiki Pukiki aku he 354. No na keiki a na lahui Asia he 260, a no na lahui Anglo-Saxons he 158. Ma keia mau heluna haumana ae la o na keiki Hawaii no ka oi aku o ka nui a o na keiki Pukiki ka ukali aku. No ka moolelo e pili ana ia kula he liilii loa ka loli i ikeia i Heia makahiki mamua o ko na makahiki i hala ma la heluna o na haumana Hawaii ame hapa Hawaii, ma na makahiki i hala ua ikeia he 403, na mau haumana Hawaii ame hapa-Hawaii, i keia makahiki he 10 ke emi mai; no na keiki pukiki he 307, no na keiki o na lahui Asia he 247, a no na keiki a na lahui Anglo-Saxons, 135, he huina nui o 1119; he 46 ka oi hou ae o na haumana i keia makahiki mamua o ko ka makahiki i hala. Î ka 1910, mamua o ka ike ana o ka piha loa o ke kula i na haumana he 282 ka nui o na haumana Hawaii ame hapa-Hawaii, na Pukiki he 146, na lahui Asia he 131, a he 93 o na lahui Anglo-Saxons. Iloko o na makahiki lehulehu i hala ahihi no i nei manawa ua hookipaia aku na keiki o na lahui like ole ame na hoomana like ole iloko o ia kula, a elike no me ia hookipa mau ia aku pela ana no ma ka manawa e paa ai o ka halekula hou ma te kahua hou ma ke Awawa o Palolo, a no ia halekula hou hoi ka huina o $250,000 e hooikaikaia mai nei e loaa. Mailoko mai o ke Kula Sana Lui i puka mai ai kekahi mau keiki a i lilo hoi i mau kanaka makaukau ma na oihana like ole e lawelawe mai nei ma na hana aupuni a maloko o na keena oihana i keia la. EKOLU MAU INOA I MANAOIA E HOOKOHU AKU MA KAHI W. E. GIVENS. Ma ka mahina o Iune e hiki mai ana e waiho mai ai ke Kahukula Nui Givens i kona kulana, a no ke kanaka e hookohuia ae ana ma ko-na wahi he ninau pohihihiia i keia manawa. He ekolu mau kanaka no lakou na inoa, Crawford, ka hopo kahukula nui o ka papa hoonaauao Samuel Wilder King ame Frank B Midiff, ke kumupoo o na Kula Ka mehameha, na kanaka i houpuupu-ia ae no ia kulana. 0 Mr. King kekahi mea noi no ke kulana kahukula nui nu Ra ma nawa e noonooia ana ke kanaka kupono ma kahi o Vaughan Mac Vaughey i waiho mai, ma ka ma nawa i hookohuia ae ai a Mr. Givens i kahukula nui, a ma ka manawa o kamailioia ana na hana i lawelaweia e Mr. Givens maloko o ka aba olelo na hapai hou ia ae ka noonoo ana no Mr. King, a ma ia manawa nae ua hoike ae o Mr. King i kona manao ma ke akea aole oia» he mo ha e alualu ana no ia oihana no kona hookohuia mai. No ia manawa aku la nae ia, aka oiai e haiea haka ana ia kulana hana i keia ma nawa elike ole ana a malia o ae o Mr. King e lawe ia kulana a i ole hoole hou ae no paha ke haawiia aku iaia e ke kiaaina. No ko Mr. Midiff manao e waiho i kona kulana ua ke ano he kumu poo no na kula Kamehameha no ka lawe ana ae i ke kulana kahu kula nui no ko Teritore be ninau pohihihi no ia. O kekahi inoa i kamailioia oia o Miles E. Cary, ke kumupoo o ke Kula Kiekie Makinile, a o kekahi inoa oia o Elmer A. Brown, ke kumupoo o ke Kula Kuhio ma Kamoiliili, | KU KA AHAHUI HOOLE WAI- ONA A NA WAHINE MAANEI. Ma kekahi halawai i malamaia maloko o ka Hale o ka Papa Hawali ma k» auwina la o ka Poaha aku la i hala i kukuluia ae ai o na wahine he ahahui Uniona Hoole Waiona na na wahine a he 70 mau wahine i hoopaa ae i ko lakou mau inoa i mau lala, no ia ahahui. O keia malalo nei na luna nui i kohoia: Mm. Wallace R. Farrington, peresidena hoohanohano; Mrs. Alice P. Broughton peresidena; Mrs. W. L. Hopper hope-peresidena; Mrs. Ada Whitney Weinrich kakauolelo; Mrs. J. T. Doyle ke kokua kakauolelo, a o Mrs. Cecil C. Martin puuku. Ma ke ano he mau hope-peresidena mai na ekalesia like ole mai o ia keia mau inoa malalo nei; Mrs, William D. Westervelt, mai Kaukeano mai; Mrs. Mrs, O. S, Walker mai ka ekalesia Metokia mai; Mrs. H. B. Cooper mai ka ekalesia Christian mai: Mrs. A, S, Baker, mai ka ekalesia Uniona mai o Kalihi; Mrs. J, H, Hyde mai ka ekalesia Mamona mai, a a ke Kauka D. E. Bonde mai ka hoomana Adventist mai. O Mrs, G, H. DeKay ka lunahoomalu o ia halawai, a na Mrs, T. Harada ame Rev, G. H. DeKay i haawi ae i ko laua aloha i ka lala hou 0 ka Ahahui Hoole Waiona Lahui Uniona i ku ae la. He palapala ka ikauohaia e hoouna aku i ka peresidena Miss Anna A. Gordon e hoike aku ana i ka mahalo a na lala o ka ahahui i kukuluia maanei no ka hana a Mrs. Anna Marden DeYo, ka elele a ka ahahui lahui makua ma o kona kukulu ana i ka ahahui hoole waiona Uniona Lahui ma Honolulu nei. Ma keia ku ana ae la o keia ahahui a na wahine aohe teritore hou aku maloko e Amerika i koe me ke ku ole a kekahi ahahui o kela ano. Aneane he 25,000 mau Ahahui Hoole Waiona, o na wahine i kukuluia a ma kahi o ka miliona na lala. He halawai na na luna nui i kohoia ke malamaia ana ma kekahi manawa ma keia mua aku. O ka Ahahui Hoole Waiona a na Wahine Kristiano ua ikeia ia ma na wahi apau he ahahui na na wa-hine Kristiano, i hoohuiia no ka hoopakele ana i na home; ka hoopau loa ana i ke Huai ame ke kalewa ana i ka waiona, ka malama ana i ko kanawai ame ka hooikekie ana ae i ke kulana o na makaainana. HOAHEWAIA O ERSTINE NO KA HOEHA E KE KIURE A DESHA. O ka olelo hooholo a ka papa kiure a ka Lunakanawai John B. Desha o ka hoihoi ana ae i ka aha ma ka Poakahi nei ma ka hihia hoeha o Ernstine, ua pili ka hewa hoeha me ka mea eha ku i ka make iaia no kona hoeha ana ia E. S. Lee, he Korea kumeka kamaa no Wahiawa. Ma ke kakahiaka o keia Poaono iho e kau aku ai ka Lunakanawai Desha i ka hoopa 'i maluna ona. He hihia keia i hoohalahalaia mai ka aha hoomalu ae o Hono-lulu a i ka aha kaapuni, ua hoopa 'iia o Ernstine e ka Lunakanawai Harry Steiner ehiku la e paa ai maloko o ka halepaahao, a no ia olelo hooholo i hoohala ae ai o Ernstine imua o ka aha kaapuni a hoahewaia mai la no hoi e ke kiure. Ma ka moolelo elike meia a na hoike o ka hoike ana ae imua o ka aha, ua hoeha maoli ka o Ernstine ia Lee, ke Korea kumeka, ma ke ano me he holoholona Ia, Ma ka manawa e holo aku ana ko Ernstine kaa oto a e holo mai ana hoi ko Lee kaa ka hooku'i ana, ua hoi hou mai la o Ernstine a alualu mai la mahope o ko Lee kaa, a i ka loaa ana mai o Lee, ua pepehiia o Lee a oha loa e Ernstine elike ma ka oleloike a na hoike. Ma ka la 6 o Maraki keia hoehaia ana maluna o he alanui Waikakalaua. WAIHO KE KAHUKULA GIVENS I KONA KULANA Ua hoea mai i ka hooko maoli ia ana o na houpuupu o na la aku nei i hala, no ka waiho mai o ke Kahukula Nui W. E. Givens, i kona noho poo ana no ka oihana hoonaauao ma Hawaii nei, mamuli o kona hoouna ana aku i kaua palapala waiho oihana imua o Kiaaina Farrington, ma ka Poakahi iho nei. I ka waiho ana aku i kona noho poo ana no ka oihana hoonaauao ma Hawaii nei aole ia malalo o ke kahi kumu okoa ae, e laa paha na manao ku-e a koonei poe, i hoala ae ai nona, aka no kona apono ana aku, e lilo i kokua lunanui no na kula aupuni ma Okalana, Kaleponi. Ma ka la 29 o Iulai ae nei, € pau ai kona paa ana i ke kulana kahukula nui ua hoopaneeia aku kela manawa, a komo iloko o ka mahina o Iulai, i hiki ai iaia ke hooponopono i kana mau hana apau mamua o kona haalele ana iho ia Honolulu nei, no ke kahua hou o kana hana. No ke pani ana ae i ka makalua e hoohakahakaia iho ana, ma ka waiho ana aku la o ke Kahukula Nui Givens i kona kulana, aole he mea i loheloheia ae iloko o keia mau la; a oiai e hoomaha ana na kula aupuni, ma ka la 10 o ka mahina ae nei o Iune, e lilo ana ka manawa hoomaha o na kula, i wa nui kupono no ka noonoo ana mai o ke kiaaina, i kana kanaka i make | HAULE IA MOKULELE ILOKO O KE KAI. He lono ma ka radio moi Wailuku mai o ka loaa ana ae ma ka Poali- ma o ka pule aku la i hala, ke hoa- kaka ana no ka halawai ana o ke- kahi o na mokulele a na mokukaua me kekahi pilikia ma ka lewa, a no ia pilikia i haule iho ai iloko o ke kai ma kahi i kokoke i ka home o Harold Rice e pili kokoke ana ma Puunene, mahope iki iho o ka hora 5 o ke ahiahi Poalima. O na kana- ka e kau ana maluna o ia mokuea, oia ke Kapena Montgomery, ka Lu- kanela Neilson ame ka Lukanela Clyde Smith, aohe lakou i eha o ka mokulele nae ka i nahaha ma ke- kahi wahi. Ua koloia ae ia mokuea ahiki i ka pae ana i kula ma kahi kokoke i ka hale o ke kalapu ma Kahului. Ia H. Rice ka e noho ana ma kona hale, ua ike aku oia i ka opeapea ana ae o ia mokuea a haule iho la iloko o ke kai; o kona holo aku la no ka ia a loaa kekahi waa a hoo. maka aku la ka hoe ana no kahi o ka mokulele poino, e lana mai ana iloko o ke ka'i eia nae iaia i holo aku ai ua poiia mai la kona waa e kau ana e ka nalu a kahuli, a au hou oia i kula. Mahope wale iho ua loaa iaia he mokukolo a oia ame William Walsh o Kahului ame ke kapena McNichols ka i holo aku maluna o ia mokukolo ahiki i kahi o ka mokulele, a i ka paa ana o ko kaula i ka mokulele ua koloia ae la ia ahiki i ka pae ana i kula, a pa- kele na olulo. ——————— KA AHAHUI PAEAINA O KA EKALESIA O IESU KRISTO O KA POE HOANO 0 NA LA HOPE NEI, MA KA KALIHI. E kuu Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha kaua:— Mamuli no .0 ka hanohano kiekie o ko Hawaii aina, a lahui, pela no ke aupu-ni hoola o ke Akua i pahola ae ai apuni, a nolaila, ke pahola aku nei au i na mea i hanaia ma ka noho ana o koia ahahui paeaina ma Kali-hi o Aperila 34, 25, 36, 27, ma ka Poalima 24, e na haiolelo mai ka peresidena paeaina mai, ame kona mau hope ame na misiona haiolelo i na mokupuni i kohoia i kela kau mua i kohoia ai a ma ka Poaono 25, a. m., ae, i noho mai ai ka Ahahui Manawalea me kona mau lunanui no na hoike hui a na elele mai na mokupuni mai, ame ko Oahu nei, no ka pono holomua o na lala Ahahui i kukuluia apuni. Ma ka hora 12 i kukuluia mai ai kekahi luau nui e hanai ana i ka nui i hiki mai no umi-kumamalima haneri a oi aku, i hanaiia e ka ikaika hoohana e ka Ahahui Manawalea wale no o Kalihi. Puaa laulau, ame i'o pipi, aku maloo, Samano luau i hui pu ia a laulau limu lipoa, manauea, aalaula o Waikiki aala i ka ihu ke hoonuu pu ae, me ka io puaa momona. Nui ka hoonuu ono pu me ka poi. Ma ka p. m., ae, i noho mai ai ka Ahahui Kamalii ma ko lakou mau lunanui, na hana i maamau o ia Ahahui no, a noho hou mai ma ka hora 7 p ia p. m., no na hookuku himeni hookani pila kika me ka hao kila, ame na haiolelo noeau a na opio kaikamahine a opio kane. O ka olelo hooholo a na lunakanawai o ia po, o Laie ka i puka ma na hana apau o ia po. A hookuuia ma ka a. m., Sabati 26 ae. Ua noho e ka ahaluna apuni mamua o ka hora 10 a. m., o ka manawa e pule ai. Peresidena Paeaina ame kona mau hope ma ka noho ame na mikiona haiolelo. Ua kaheaia mai apuni ka paeaina ka nui o na Lunakahiko ma ke ku ana iluna a heluia 165 oihanakahuna Aalona, kumu diakona, ua ku mai ka peresidena paeaina a hoolaha mai i na manao ano nui o ia halawai, oia na peresidena apana e noho ana apuni. O ka mua e a'o oe e aloha, e haahaa ko akahai, i hiki ia oe ke a'o aku i na hoahanau o kou apana; I hiki ia oe ke hoopololei i na hemahema o kou apana. Na ke kakauolelo o ka halelaa i pano mai i ka nui o na hemahema a nui ka hana no ka poe i hele ae e komo i ka halelaa. Ua hoike mai ka peresidena halelaa i ka malama pono ole ia o na ki e komo ai iloko o ka halelaa, ame na hemahema, no ka poe e manao ana e hele mai ana e komo e pono e loaa pu mai he pepa apono mai kona peresidena mai. Ka lua. Pehea Ia i holo nui ai keia lahui i ka make, a o na lahui e komo mai, ke holomua nei lakou oiai, o keia lahui, e komo mai nei ke holomua nei lakou oiai, no kela lahui keia aina nani loa, a oluolu a ke Akua i hana mai ai no oukou, maikai kupono na meaai, kalo, i'a ame na huaai, ke nui nei ka make. Ua waiho mai ka peresidena pae-aina e pane pakahi mai kela ame keia i ka lakou hoike e ulu hou ai keia lahui ma kekahi apana pepa. Ua ku-e ae o C. K, Kamoa, e noho maoli no i halawai, no keia kumu ano nui, aponoia. A hookuu- make ai e hookohu mai, no ka lawe ana ae i na ko 'iko 'i o ka "oihana hoonaauao, no keia komo hou ana mai o na kula. | a no ke anaina haipule hora umi. Ua waeia mai na haiolelo no 5 minuke pakahi aia na ke alakai o ka papa himeni o ia a. m. Ua nui ko'u mahalo, aole owau wale no, he nui no ka ikaika ame ka hanohano o ke alakai himeni o Kalihi kona kulana, e haawi ana i kona ikaika me he he kenerala e alakai ana i na pualikaua imua o ke kahua kaua, no ka lanakila o kona aina hanau, a pela i'o noi Ma ka p. m., hora 2 o ia auwina la, i komo mai ai ko Laie papa hi- meni ame na haiolelo o in halawai i kohoia a waeia Ua piha pono na noho mai o a o oluna i hoonohoia, lawa kupono na wahine nunui mai- kai, piha ko lakou mau leo he uuku na opio kaikamahine. Lawa pu ka aoao o na kane na leo e solo pakahi ana iloko o ke aluka o na leo he poe i kupa ponoi ia hana no Laie mai na kumu mua loa mai. Ua piha ka hale i ko lakou mau leo, a o ka'u i nana aku ai i ko Kalihi poe himeni, aole kela piha pono o io Auwaiolimu papa himeni, Ua make; ua pau i na aina hooku- onoono, a hoopulapula, aia i Laie kekahi poe, he poe malihini ko Ka- lihi, he liilii ka hapa nui, o pomai- kai aku ana lakou mahope i ka la- kou kumu akamai e haawi pau loa ana i kona ike ame kona ikaika a ono pu me kona leo. Ma ka halawai o ia po, ke koho ana, a hoomau i na lunanui o ka ekalesia ma ka honua holookoa, e apono aku ana kela anaina holookoa imua o ke Akua ka makua mau loa amene. Me na haiolelo mai na peresidena mai, a ma ka Poakahi ae na a'o ana i na oihana Uke ole o paaia ana ama na bana i hoopaneeia. A he hulahula hoohauoli ko ia po, hoo- pau, i ka maluhiluhi o na opio. Ua hiki aku ka heluna kiekie o na hoike helu a ka papa kiakona i ka ekolu kaukani a oi aku o ka poe i komo ae iloko o elua mahele halawai ma ka luakini, a ma ka ball hulahula o ka a. m., Sabati. Mr. Lunahooponopono, o keia wa- le no ka moolelo makahiki o keia ekalesia ma Hawaii aina a lahui ponoi o kaua, mai nana i kona nui loa, a loihi. Uumiia iho iloko, aloha kaua. J. K. A. KAHUKU. HAINA NANE. Mr Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Welina kaua:— E oluolu mai hoi ia'u no ka'u haina o ka manu hulu melemele puapua ole a ke keiki hanai manu o Kahuku e hoo. puhili nei i ka puniu o na mea apau e huli nei, O ka manu a ua keiki nei, he manu hookalakupua no o ka noonoo, me ka noeau no ka mea e lona ai i ka mea e imi ana. Eia no ka inoa o ua manu hulu melemele puapua ole nei: Eaina. KAlPOLEIMANU, o la hoi he wahine ke kino o ua manu hulu melemele puapua ole nei, nona hoi au e hooheno nei: He manu kuu boa, Noho mai kanahele. Ua olelo ae ua kae 'ae 'a nei o Kahuku, he melemele ka hulu o kana manu, ae he melemele io no ka bulu, i ka hapa waena, o ia hoi lei, nona keia hooheno ana: Hanohano Oahu lei ka ilima, Kohu manu oo hulu melemele. Hanohano io no ka bulu o na manu nei, ina oe o nana ma ke alanui o Maunakea, mauka o ke alanui Moi, e alawa ae oe ma na aoao o na alanui nei, he melemele hoi kau o ka bulu i ke kakau mai, mawaho o na halekuai o na Pake, me ka noho aku no o na kahu e milikaa i ua manu hulu melemele nei Eia hou, ka melemele o ka bulu a ua keiki nei o Kahuku e hale ae ka-kou ma na uwapo e pili mai ai na moku, e ike hou ana kakou i ka melemele o ka bulu i ka paa ia mai, e na kaikamahine kau lei, a oi loa aku ka nani ame ka u'i o ua hulu melemele nei, i ke kauia mai ma ka a-i, e na kamahele e kau ana maluna o ka moku no ka hoi ana i ko lakou home me ua hulu melemele nei. Ua olelo hou ae no ua kae 'ae 'a kiamanu nei, he ono ke poo, ae he ono io no ke poo o ua manu nei, no ka mea aia ilaila kou maka kahi i koiikoi ai; nona keia hooheno ana: Aloha no au i ko maka, Ko ihu waliwali ka'u i honi iho, . He ono kona Kino puipui, pela kona ekekeu, oia no na lima e peahi mai ana ia kaua e kipa maloko i olu ai nei nui kino, hooluhi ino, be ono na u-ha, a moni aku ka haae i na wawae, ae he ono io no ke kino holookoa o ua manu nei; o ia hoi he wahine ke kino o ua manu nei, o kona inoa piha o KAIPOLEIMANU. O ke kupanaha o ka manu a ua keiki nei o ka puapua ole be panapana no nae, ae o ia iho la ka manu puapua ole be wahine, ka mea pili o ka hanu, be panapana no nae i ke ao ame ka po, i o ianei mai kela A. D, 1924 i hala aku la, a pulelo i keia A. D. 1925. E nana aku kakou i na aha hula-hula he niniu poahi hoi kau me ka pakana, e panapana ana i o ianei E nana aku kakou i ke kikala o na wahine aole o lakou puapua he puipui no nae kikala; nona keia hooheno ana: Maunaloa kikala nui upehupehu, | |