Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 39, 25 September 1924 — Page 1

Page PDF (1.63 MB)

View this newspaper issue

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau

Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii

BUKE LXIII-HELU 39 , NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POAHA, SEPATEMABA 25, 1924 NA HELU APAU. 6627

Hoopii Hou Ia
ae ka Uku Ohua
o na Kaa Uwila

hiku Keneka o ka Holo Hoo-
kahi ona ma ka la 1 o
Okatoba ae Nei

AEIA KE KUAI MUA

ANA MA NA TIKIKI

Hoopii pu ia ae ka Uku o na

Kamalii Hele Kula ma Kela

wa Hookahi

E hoomaka ana ma ka Poakolu o eia pule ae, ka la 1 o ka mahina

Okatoba, e uku ana na ohua apau

kau ana maluna o na kaa uwila e ehiku keneka no ka holo hooahi ana, a he 3 me 1-3 keneka o a kamalii kula, i kuliko ai me ia

ke komisina o na hana o ka lehuehu i hooholo ai, a i hoike ae ai i e akea ma ka Poalima aku nei i ala.

O ka uku o ehiku keneka no ka holo hookahi ana, ua hoomahua-uaia ae ia mai ka uku mai o elima

keneka, elike me ia i auhau mau ia ai na ohua i na makahiki i kaa-ope aku nei, ahiki wale ho i keia nanawa; o ka uku hoi o na kamalii kula, ua hoomahuahuaia ae mai ka lua keneka me ka hapa no ka holo lookahi ana, a i ka ekolu keneka me hookahi hapakolu keneka.

No ka manao ana nae e oluolu iki mai ka uku o ke, kaa uwila, ua hiki no ke kuaiia he eha tikiki no ka iwakalua-kumamalima keneka, oiai nae, ina ma ka ehiku keneka mau e uku ai no eha holo aua, ua like ia me iwakalua-kumamawalu keneka; a no na kamalii kula hoi, ua hiki ke kuaiia na tikiki ekolu no ka umi keneka.

Ua lokahi ke komisina ma ka hoopuka ana ae i ka lakou olelo hooholo, no ke noi a ka hui kaa uwila o hoomahuahua hou ia ka uku o na ohua mai ka elima keneka mai a i ka ehiku keneka no ka holo hookahi ana.

He mau manawa lehulehu i malamala ae ai he halawai e ke komi-sina o na hana o ka lehulehu, no ka hoolohe ana i na manao ma ka aoao e apono ana i ke noi a ka hui kaa uwila, ame ka aoao e ku-e ana i kela noi, me ka hoolimalima okoa ia ana o kekahi poe loea, o Amerika, ma na mea e pili ana i ka waiwaiio o na waiwai o ka hui, ame ka uku kupono e kakiia no na ohua.

O ka hopena iho la keia o na halawai lehulehu o ka malamaia ana, o ia ka ae ana aku o kela komisina i ke noi a ka hui kaa uwila. Penei ke ano nui o ka olelo hooholo a na komisina no kela noi:

"Ua hooloheia keia ninau imua o ke komisina, ma na halawai akea i kaheaia ma ka hale Kapitala, maloko o Honolulu nei, maluna o ka palapala noi a ka Hui Kaa Uwila Honolulu, e noi mai ana o hoopiiia ae ka uku ohua, a ma ka la 19 o Sepatemaba, i hoopuka ae ai keia komisina i kana olelo hooholo; no laila ma kela ke kauohaia aku ne ka Honolulu Rapid Transit Comp any, Limited, a ke hoamanaia nei, o hoomaka ana mai ka la 1 aku o Okatoba, 1924, ahiki i ka loaa hou ana aku o ke kauoha a keia komi sina, e kaki aku i na ohua maluna o kona mau laina kaa ame kona mau kaa buss, a malalo o na rula ame na hooponopono e ku nei i keia manawa, ame na rula ame na hoo ponopono, e kauia ana a aponoia e ke komisina i kela ame keia mana wa, keia mau ana uku kaa mahope ae nei, a e komo pu ana ma ia mau uku kaa, me ka uku ole, ka hoololi kaa ma kona mau laina apau e komo pu ana ke kuapo ma k ano hoololi mai na kaa buse mai a i na kaa uwila, pela hoi mai na kaa uwila aku a i na buss.

"1—Uku kaa piha i 7 keneka kuike, a i ole eha no ka 25 keneka ina e kuaiia ma ke tikiki.

"2—Ka uku no na kamalii kula
3 no 10 keneka, ma ke tikiki wai
no.

I kulike ai me na hoike o ka loa ana mai i Honolulu nei, mai Wai luku, Maui, mai, ke hoi liilii la na Pilipino olohani, i na hana a lako i haalele aku ai ma na mahiko, koe no na Pilipino, i ike mau ia ka palaualelo aole no o lakou hele i ka hana.

Ma ka Poakahi iho nei, i hookohu ae ai o Kiaaina Farrington ia Wil liam E. Edmonds o Hawaii Hikina i lala no ka papa hoopaainoa o ka poe koho baloka no kela apana, ia Edward K. Hanapi, i lala no ka papa o Oahu nei.

Hoopauia ke Kakauolelo
a ka Elele W. P. Jarrett

Nui na Kumu Hoohalahala i Ikeia ma Kana

Mau Lawelawe Hana Ana Malalo o ka

Elele Jarrett ma Wakinekona

Apono Ole ka
Papa Kiai i ka
Inoa o Pacheco

Ku-e na Hoa Repubalika o ka

Papa i ka Hookohu a ka

Meia Iaia

Lilo i ka Makala ke Eo

Ma ka Heihei Ano Nui

Kau o Hilo ma ka Helu Elua ma ka Heihei

Waapa o ka Papa Ekahi ma ka Poano i

Hala o na Koa ka Hope Loa

Haalele o W. K. Bassett i
Kona Noho Lunakiai Ana

Hookahahaia ka Manao o ko Honolulu Nei
Poe no Kona Huli Hoi Ana Aku no Ame-
rika me ka Maopopo Mua Ole


	Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i huli hoi mai ai o B. G. Rivenburgh, ko komisina mua o na aina, aupuni, a kakauolelo hoi a ka Elele Jarrett mai Wakinekona mai, maluna o ka mokuahi Manoa. Ua huli hoi mai nei oia, me ka moeuhane mua ole, he huakai keia o kona hoopauia aku; o kana i manao ai, e lilo oia i mea kokua ku, no ke koho hou ia o ka Elele Jarrett ma keia kau koho baloka Novemaba ae nei, ua hoole ae nae o Jarrett, aole ona makemake e omo pu mai o Rivenburgh, iloko na hooikaika ana nona, aka nana ponoi no e hoouka i kana paio ka-aiaina ahiki i kona lanakila ana. Aole i hoike akea ia ne ke kumu kela manao ana o ka Elele Jarrett e hoopaa i kana kakauolelo, koe wale no, kona mahalo ole, i na hana a Rivenburgh, ma kona kulana he kakauolelo. Ma ka ninauia ana aku nae o Ri-venburgh ina paha e huli hoi hou aku ana ola no Wakinekona ma ke ano he kakauolelo na ka Elele Jarrett, o kana pane, ua kanalua loa oia no kona apono i kela kulana no ka lawa ole o kona uku, he elua wale no haneri me kanalima dala o ka mahina. Iwaena nae o kekahi pohai o na Demokarata, ua manao lakou, hookahi kumu nui o kela ala ana mai o ka pilikia mawaena o ka Elele Jarrett ame kana kakauolelo, o ia no kela haiolelo a Jarrett o ka wai-ho ana aku, ma ka manawa e noonooia ana ka Bila no na Pono o Hawaii nei. Ma ka manawa ka e noonooia ana o kela bila, i koi aku ai ka Elele Jarrett i kana kakauolelo e hoo makaukau mai i kekahi mau mea ano nui i pili ia Hawaii nei, oiai ua makemake oia e haawi i kekahi haiolelo, no ke kakoo ana i ka bila Ma kahi nae o ka hoomakaukau ana i na mea i makemakeia, ua ki	aku la o Rivenburgh i ka haiolelo o ka Elele Kalanianaole, i paa ma- loko o _______-olelo, iaia e kakoo ana ilapula, o kela hai- pe mai ai, a haawi i ________ Jarrett. Ua heluheluia kela haiolelo a Jar- rett, a ua pa 'iia iloko o ka moolelo o ka ahaolelo; ua hoea loa mai hoi kope o kela haiolelo i Hawaii nei. a ma ka hookukuia ana me ka hai - olelo a ka Elele Kalaianaole, ua kulike ma na ano apau, a mai Hawaii aku nei ka lohe, i hoikeia, ai ka Elele Jarrett, no kona kii i ka haiolelo a Kalanianaole. Akahi no a loaa ka ike i ka Elele Jarrett, eia ka i kopela ka haiolelo a ka Elele Kalanianaole e kana ka- kauolelo, pela i loaa ai kana hai- olelo; ua piha loa oia i ka huhu, ne ka ninau okoa ana aku i kana kakauolelo, i kona kope ana i ka haiolelo a ha'i; o ka Rivenburgh pane ka, oia no ka mea nana'i hoo- makaukau i kela haiolelo aa ka Elele Kalanianaole, a i ka manawa nae a Jarrett i ninau aku ai iaia, e waiho aku i na hooia no kahi i loaa mai ai o na makaukau e hiki ai iaia ke haku i kela haiolelo, aole oia i hoike iki aku, ahiki wale no i ka haalele ana, aku o ka Elele Jarrett, a huli hoi mai la no Hawaii nei. Aole ka o kela wale ae la no ke kumu o ka makemake hou ole ia o Rivenburgh i kakauolelo; no kaka- ili mea ka ana i kamailio ai no L. L. McCandless ame na kanaka Hawali, oiai oia e hooikaika ana e hookohu - ia mai o G. J. Waller i kiaaina no Hawaii nei. O kekahi kumu hou ao ka o kona makemakeia ana e hoopau, no ka makaala ole i kana hana, he mau manawa lehulehu ka i koawale ai oia mai we kulanakauhale aku a i ka wa e ui ae ai ka Elele Jarrett nona, aole iho la oia, oiai nae he mau hana ano nui loa kekahi i make- makeia ai oia e lawelawe mai.


	Nui ka puiwa ame ka hookaha- haia o ka manao o ko Honolulu nei poe, no ka waiho ana, mai o ka Lunakiai W. K. Bassett, o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolu- lu i kona noho lunakiai ana, ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala; a. kau aku la maluna o ka mokuahi Matsonia, ma kona alahele no Kapalakiko. Aole i maopopo iki i ka Meia, Wilson, a pela hoi i na hoa o ka papa o na lunakiai kela, manao haalele o ka Lunakia Bassett, i ko- na kulana, A ua hoopuiwa loa ia aku ka meia, i ka manawa i loaa aku ai iaia o ka palapala waiho oi- hana a ka Lunakia Bassett, ma- hope iho o ka haalele ana mai o ka mokuahi Matsonia i ke awa ae nei. Aole he mau kumu maopopo i hoa- kakaia maloko o kela palapala wai- ho oihana, koe wale no, ko ka Lu- nakiai Bassett hoike ana ae, e holo ana oia no Kapalakiko, no ka noho paa ana malaila me kono ohana. Aole o Bessett, i lululima me na luna oihana o ke kulanakauhale, a i ole kukakuka pu paha me kekahi o lakou, no. kona waiho i ka noho lunakiai ana, a oki loa aku hoi, me ka papa hooko o ka nupepa ana i noho hana aku ai ma ke ano he lunahooponopono, o ia ka Honolulu Times. O ka Lunahooia Bicknell nae ka i hoakaka ae, no kona hui kamailio pu ana me Mr. Bassett ma ka Poa- kahi aka, ma ia kukakuka ana, i hoike okoa aku ai o Bassett iaia, no "kona manao e pau ana kona noho ana maanei nei, a e pau ana ka paka ana o kana nupepa. Ua hooninau aku ka aia iaia, e pili ana i na kaukani dala elima ana i aio ai, no ka hoomau ana i kana nupepa, a o kana pane, ua aneane loa kela mau dala e pau, me ka maopopo ole iaia, o kahi e loaa hou mai ai ke dala, no ka hoomau ana aku i na nupepa nei ana. He palapala kekahi ana o ke ka- kau ana a waiho ma kona pakaukau, na ka papa hooko o ka Honolulu Times, e waiho mai ana i kona noho lunahooponopono ana no kela nu- pepa.	Ma ka oleloia, he nui na limahana o kela nupepa, i uku ole ia ko la- kou mau ukuhana, o ka wa aku nei i hala, a ua hookahaha loa ia aku ko lakou manao, i ka wa i mao- popo ae ai, ua holo aku o Mr. Bas- sett no Kapalakiko, me ka hoopo- nopono mua ole i kela mau uku- hana. Aponoia ka Waiho Oihana Ma ka noho ana o ka halawai a ka papa o na lunakiai, ma ka au- wina la o ka Poaha mai, i waiho mai ai ka Meia Wilson, i ka palapala haalele oihana a ka Lunakiai Bas- sett, me ke apono lokahi ia ana o kela waiho oihana, mamuli o ke- kahi olelo hooholo, i waihoia ae e ka Lunakiai Petrie. O ka hoopiha ana aku i kela hakahaka, mamuli o ka waiho ana mai o ka Lunakiai Bassett i kona kulana oihana, o kekahi ia o na ninau ano pohihihi, me ka nui o na inoa, i houpuupuia ae, no ka hookohuia mai e ka mea. Ma ke kanawai i hanaia, e pili ana i ka waiho hakahaka ana o ke- kahi hoa o ka papa lunakiai, e haa- wi ana ia i ka mana i ka mea; e hookohu mai i kekahi mea, mo ke apono nae o ka papa o na lu- nakiai. Ho elua wale no mau hoa Demo- karata i koe o ka papa i keia ma- nawa, me eha mau hoa Repubalika, aia ka hapanui o ka papa i na Re- pubalika, nolaila aia wale no a apo- no aku na hoa Repubalika,o ka papa, o kekahi mea a ka Meia Wilson, e hookohu mai ai alaila lilo oia i lunakiai, ina aole, e ku mau ana no ka papa, elike me ia, i keia ma- nawa, me hookahi noho i waiho hakahaka. Hookahi nae mea maopopo loa i ka nana aku, aia wale no a hui pu aku ka mea hou i manaoia e hoo- kohu i lunakiai, me na loina lawe- lawe a na hoa Repubalika o ka papa, alaila hoopiha koke ia kela makalua, aka ina no e hui pu, aku oia ma ka aoao ku-e, me na hoa Demo karata elua i koe. o ka papa, e ala mau aku ana na ku-e ana ma ke kahi aoao, no ke apoho ana i kona hookohu oihana.


	Iloko o na manao kahaha o ka lehulehu, no ka hopena o ka heihei waapa o ka papa ekahi, ma ka Poaono aku la i hala, i aha'i ae i ka waapa o ka Makala i ke eo, maluna o na waapa apau i komo ma kela heihei, me ke poho wale o na manaolana o ka poe apau, i manao a ko lakou mau waapa pakahi aai o eo o kela heihei. Aole nae o kela wale ae la no ka mea hookahaha, aka ua hookahaha pu ia ko ka lehulehu manao, i aha'i ana o ka waapa o Hilo, i ka helu elua o na waapa keia o ka Healani, ame ko na koa, he mau waapa i ike maoli ia ka holo, ua haule loa kela mau waapa mahope; lookahi nae kumu pakalaki o ka waapa o na koa, o ia no ka haki ana ho elua hoe, a o kela ka waa- pa hope loa, o ka hoea ana mai i ka pahu eo. He ekolu waapa ka mamao o ka waapa o ka Makala, i ka wa i hoea ai i ka pahuhopu, mamua, o ka waa- pa o Hilo; o ku Helani aku mahope o ko Hilo, o ka waapa aku o na makai, a o ka waapa o na koa ma- hope loa. 0 ia Mau ke Alakai Ana. He elima ka nui o na waapa i komo ma kela heihei, o ia ka waapa o ka Makala, ko Hilo, ka Healani, na Makai ame na koa. I ka hoomaka ana o na waapa e holo, ua oili mua ka waapa o ka Makala, me ka hahani loa aku o na waapa o Hilo ame ko na koa mahope, a i ka hoea, ana i ka hale ipukukui, i oni aku ai ka waapa o ka Makala. Me kela manao paa e aha'i i ka lawakua, maluna o na hoa heihei, i kuupau aku ai na keiki o ka Makala i ko lakou ikaika hoe, a ia hele ana aku o na waapa, i kaawale loa aku ai ka Makala mamua, a iloko no hoi o kela, manawa hookahi, i haki ai hookahi hoe o ka waapa o na koa; o ka wa ia i oni aku ai ka waapa o Hilo a kau i ka helu elua. Me kela manao e kau i ka helu elua, ua hooikaika hou aku la na keiki o ka waapa o na koa i ka hoe ana, eia nae ua haki hou ke- kahi hoe; o ka pau loa ae la kela o na manaolana no ke, komo aku iloko o kekahi o na helu kiekie, aka nae, me eha hoe wale no i koe; i hoomau ai na koa i ka hoe ana i ko lakou waapa ahiki i ka pahueo. Na Heihei e ae. Aole wale no o ka Makala, ka i aha'i i ka hanohano o na heihei ma kela la, aka o kekahi mau hei- hei waapa e ae no kekahi, no ka mea he mau heihei no i aha'i ai ka Healani ame Hilo i ke eo, a ma ka olelo pokole ana ae, ua kaana like ia no ka hanohano o ka la, mawaena o na hui waapa like ole. Na Heihei e ae He heihei waapa o na kaikamahi- ne ka heihei mua loa o kela la He elua mau waapa i komo ma keia heihei, me ke kaa ana o ke po i ka waapa Helu 1. He heihei waapa aku no no na keiki, ka elua o ka heihei ma ka papa kuhikuhi, ua kaa i ka waapa o Hilo ko eo ma kela heihei, he ekolu waapa ka mamao mai ka waapa aku o ka Healani. He heihei no na wahine opio ka ukali aku mahope o kela heihei mua ae la, mawaena o na kaikamahine ka hui Kunalu me ka Honolulu O keia kekahi o na heihei pihoihoi e ka noonoo, eia nae ua kaa ke eo kela heihei i na kaikamahine o ka hui Kunalu, me ekolu waapa ka mamao mamua o ka waapa o na kaikamahine o ka hui Honolulu He heihei "waapa aku mawaena o ka Healani me ka Makala, ua kaa ke eo o keia heihei i ka Healani he ekolu waapa ka mamao mamua o kona hoa mokomoko, i ka wa hoea ai no ka pahuhopu. Ua lilo hou no i na kaikamahine o ka hui Kunalu, ke eo ma kekahi heihei mai, he waapa ka mamao ma mua o ka waapa o kona hoa moko moku. He heihei keia no na kai kamahine o ka papa elua. He heihei waa aku mahope o kela heihei mua ae la, ua aha'i ka Out rigger i ke eo o kela heihei, a haule ka waa o ka Hui Nalu, he elua wale no kapuai ka oi o ka waa o ka Outrigger mamua. He heihei waapa loloa hou aku mawaena o na waapa o Hilo, Ma kala ame ka Healani. Ua aha'i ka waapa o Hilo i ke eo ma keia	heihei, he hookahi ame ka hapa waapa ka oi mamua o ka Makala, a o ka Healani ka helu ekolu. He heihei keia no ke alualu ana i ke kiaha makana, ua lilo nae ke kiaha makana i ka Makala, a he ki- aha okoa ka i haawiia ia Hilo. He heihei waapa hou mawaena o ka Makala ame ka Helani, ua kaa ka Makala ke eo o kela heihei, Ua kaa ke eo o ka heihei moku ia Wikiwiki, iloko o 39 minuke. He heihei waapa mokuahi ka hei- ei hope loa o ka la; no ka hoo- elakela ana i ka ikaika hoonee na enekini mahu, ua kaa ke eo o ela heihei i ka O.X. 5 e hookeleia ra e V. Genoves. Ma ke ano nui ke olelo ae, o na heihei waapa i malamaia ma kela Poaono, o kekahi ia o na heihei, eleu o ka lawelaweia ana, me ka uiha ole o ka lehulehu i ke kakali ana, elike me na mea i ike mau ia i na makahiki aku nei i hala, ua hele no hoi na uwapo a piha i ka )0e makaikai, i kohoia, aia ma kahi o ka iwakalua kaukani. NALOWALE NA BUKE HOOMANAO O KE KEENA PUUKU He mau la keia i piha me na ea polopolona o na hana poholalo maoko o na keena o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei; o ka hana poholalo hope loa i ikeia ma ka Poakahi o ka pule aku nei i hala, o ia no ka nalowale honua ana o kekahi mau buke hoomanao hele ka nui, o ke keena puuku, ma- ke ano pohihihi loa. He mau buke hoomanao kela i humuia, o na dala i houhou oia aku iloko o ke keena o ka puuku, mai na keena lehulehu mai o ke kulana-kauhale, e hoomaka ana mai ka 1924 ahiki i ka mahina o Sepatemaba o keia makahiki. O D. M. Woodward, ka hope puuku o ke kulanakauhale, ka mea nana i ike i ka nalowale ana o kela mau buke, ma ka Poakahi, me kona hoomaka koke ana e huli, maloko o ke keena o ka puuku, a i ka loaa ole ana iaia, ua waiho aku la oia i ka hoike imua o ka Loio Kalana Heen ame ke Kapena Makaikiu Kellett. Ma ka hoakaka a Mr. Woodward, aole oia i ike i ka manao nui o ka poe na lakou i lawe i kela mau buke hoomanao ma ke ano kolohe, koe wale no ma na mea e pili ana i na hihia o ka poe oloko o ke keena wai i hopuia ai, eia nae aole no ia he kumu hoopomaikai aku lakou, no ka mea ua paa no kela mau mea hoomanao maloko o na buke moolelo o ke keena o ka puuku, ame ke keena o ka lunahooia. Hookahi kumu o ka waihoia ana o kela mau buke hoomanao mawaho o ka pahuhao, mamuli no ia o na hana huli a noii e lawelaweia nei no na hana o na keena o ke kulanakauhale. Me kekahi kaa otomobile a i olo kaa kalaka paha, i laweia aku ai kela, mau buke hoomanao mailoko aku o ke keena o ka puuku, no ka inea he kaumaha maoli, kela mau buke he 115 ke huiia, i hiki aku ma kahi o ka 450 paona. Wahi a ka Lunakiai Hollinger o ka hoakaka ana ae, aole keia o ka manawa mua loa, i lawelaweia ai na hana aihue, i na waiwai o ke kulanakauhale, aka he manawa pokole wale ae nei no i hala, i nalowale honua ai na pepa hoomanao maloko o ka oihana wai, a ma kona manaoio, na kekahi mea no i koe, o kela puulu o ka hopuia ana iloko o ke keena wai i lawelawe ia hana. Imua o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni Banks ma ka Poakahi iho nei, i ae okoa ae ai o Esteban Fernandez, ka Pilipino o ka hopuia ana ma Kauai, no kona pili i ka hewa, i hoopiiia ai oia, o ia ke puhi kolohe ana i ka mala ko o ka mahiko .0 Ewa. Ma kekahi o kela mau pule aku nei, ua wehe ae o David Paoo Jel-lings he keena kuai aina nona ma ka Rumi 10 o ka Hale Hocking ma ke kihi o na Alanui Moi ame Nuu anu. Ma na mea i hoikeia mai he nui kana mau aina kuai emi loa i kulike ole me na kuai a kekahi poe, me ka oluolu pu o na kukai olelo ana e hilahila ole ai na Hawaii i ka hele ana ae malaila e ike ai iaia.

HAHANA NA OLELO I KAMAILIOIA AE NONA

Ku-e Ikaika ka Lunakiai Hol-
linger no ke Kupono
Ole o Pacheco

O ka hookohu oihana a ka Meia Wilson, o ka waiho ana ae imua o ka papa o na lunakiai o ke Ku-lanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka auwina la o ka Poalua aku la i hala, o ia ka hookohu ana i ka Lunakiai M. .C. Pacheco, i pau, ma kahi o ka Lunakiai W. K. Bassett, i haalele mai i kona noho lunakiai ana, ua ku-eia aku ia e na hoa Repubalika o ka papa, me ka hoalaia ana ae o kekahi mau olelo ikaika mawaena o ka Meia Wilson ame na Lunakiai Hollinger amo Cunha.

Ua ku-eia kela hookohu ana mai a ka meia ia M. C. Pacheco i lunakiai, ma ke koho ana a na lunakiai Repubalika eha, oiai hoi na hoa Demokarata elua i koho ai ma ka aoao apono.

I wahi nae e loaa ai ke panihakahaka ma kalii o ka Lunakiai Bassett, i hoike ae ai ka Meia Wilson, e waiho hou mai ana oia i ka inoa o kekahi mea okoa ae ma ka halawai a ka papa e malama aua ma keia Poalima.

Ma ka manawa a ka Meia Wilson i waiho mai ai i ka inoa o M. C, Pacheco, no kona hookohu ana mia i lunakiai, ua hoakaka pu mai oia, ua hookahua oia i kona wae ana ae i ka inoa o Mr. Pacheco no kela kulana, malalo o na kumu ekolu, o ia no kona kulana makaukau a hoopono, ma ke ano he kauwa na ka lehulehu.

Mahope iho o kela waihoia ana mai o ka inoa o Pacheco, no ke apono ana aku o ka papa, i noi ae ai ka Lunakiai Hollinger, aole e apono aku ka papa i kela hookohu oihana, me ka hoakaka ana ae, no kona makemake e loaa ke kuikahi iloko o na hoa o ka papa lunakiai, ma ka lawelawe ana i ka lakou mau liana, aka ina o Pacheco kekahi hoa o kela papa, aole loa e loaa ana ke kuikahi, me kona kuhikuhi ana ae, i kekahi o na hana a Pa-checo i lawelawe ai, oiai oia e noho lunakiai ana, o ia ke akeakea ana i na alahele e lilo mai ai ka paka o Pauoa ame Atkinson.

Ua kuhikuhi aku ka Lunakiai Hollinger, no ka hoohanaia ana o na limahana o ke kulanakauhale, ma ke pena ana i ka hale o ka Lunakiai Pacheco, me ka ike ole ia o kela hana, a ma ka ulia wale no i maopopo ai, ma o kekahi buke hoomanao oloko o ke keena o ka lunanana kukulu hale.

Ma kela wahi o na hoakaka a Hollinger, i hiki ole ai i ka meia ke noho malie, a pane mai la oia no ka hiki ole i ka Lunakiai Hollinger, ke hooiaio i kana mau mea i kamailio ae ai no ka pili o ka hewa ia Pacheco.

Ua hala okoa kekahi manawa loihi ma ka papa leo ana mawaena o ka meia ame na Lunakiai Hollinger ame Cunha, aka i wahi nae e nee ai na hana imua, i waiho mai ai ka Lunakikai McClellan, he noi e apono ia ka hookohu oihana o Pacheco he noi i kokuaia mai e ka Luna kiai Petrie, ma ka ninauia ana ua koho na Repubalika apau ma ka aoao ku-e, elike me ia ma mua ne nei.

O ka inoa hou a ka meia e waiho ae ana imua o ka papa no ko apono ana mai i lunakiai, ma ka halawa o keia Poalima, a ole i maopopo keia manawa, aka ma ke koho wale ia aku nae, me he mea la o ka inoa o ka Lunakanawai Poindexter, ke kahi o na inoa, a La komite kalana Demokarata, o ke kakoo ana no

ke kulana lunakiai.

UA EMI IHO KA HELUNA O

NA MAKE MAMUA O KO KA

MAKAHIKI I HALA

Iloko o ka mahina o Aukake i hala he 1000 wale no ka nui o na make maloko o Honolulu, e like me ka hoike a Miss M. Hester Lemon, ka luna kakau kope nui o na hanau mare ame mako o ka papa ola o ka hoopukaia ana ae ma ke kakahiaka o ka Poalima aku la i hala. He 36 ke emi iho o na make iloko o ka mahina o Aukake o keia makahiki mamua o ka 116 make o Aukake o ka 1923 i hala.

Mailoko ae o keia 100 poe i make he 60 mau kane a he 40 mau wahine. Ma na lahui he 29 mau Kepani, he 16 mau Hawaii, he 12 mau Pake a he 11 mau Amerika No ka make mawaena o na keiki ua emi loa mai, he 27 wale no ma make i hoikeia ae i ka napa ola. (He 26 poe i make i na ma'i lele like ole, ewalu poe i make i ka ma'i puuwai ame akepau hookahi make mamuli o ke pihoho ana iloko o ke kai, elua mau ola i poino mama o na ulia kaa otomobile, a he elua i make mamuli o ka molia ana ae i no i Ko lana mau ola. No na paamare iloko o ka ma r hina o Aukake he 166, a no na hana 365.


	UKALI KA MARE MAHOPE O KA HANA HOOWELIWELI Me ka waha o ka po panapana, i kauia aku imua o kana ipo aloha, i kailiia mai ai o Miss Louis H Kufferath, mailuna mai o ke kaa otomobile ana e kau ana me kekahi poe e ae, mauka ae nei o ka pali o Nuuanu, ma ka hora eiwa me ka hapa o ka po o ke Sabati aku nei i hala, e Rodgers D. Watson, a la- weia aku la imua o Maxwell Olsen, no ka hoohui ana mai ia laua iloko o ka berita o ka mare. Mahope iho nae o kela mareia ana, a oiai e hoihoi ana i kana wahine no kona home mawaho ae nei o Kai- muki, i paa ai o Watson 5 ka hopuia e na makai, malalo o ke kumu hoopii he hooweliweli, a hoopaaia oia ma- loko o ka halewai ma kela po, a ma ka auwina la o ka Poakahi nei, i hookuu hou ia mai ai, no ka loaa ana o kona bona. I kulike ai me ka moolelo o kela hana hooweliweli, e holo ana o Louis H. Kufferath me kona mau hoa ma- luna o ke Maa otomobile o kona kaikunane nouka o ka pali o Nuu- anu, no ka makaikai ana, i ka hoea ana aku no ka pali o Nuuanu, ua ake 'ake 'aia mai la ko lakou kaa oto- mobile., e kekahi kaa otomobile okoa aku, e ku mai ana ma ke alanui. I ka wa ka i hoopaaia iho ai ka holo o ko lakou kaa, ia wa i hele mai ai o Watson, a hooweliweli mai la ia lakou, me ke, kau ana mai i kana pu panapana, me ko ki ana ae i ka lewa no elua manawa, ma ke ano he hoailona e hoike aku ana, ua piha kela pu panapana me na poka. Ua lele iho la na mea apau mai- luna aku o ke kaa otomobile, o kau ana o ka wahine opio, a ia wa i kau- oha aku ai o Watson, i kana ipo, e bele e kau noluna o kona kaa, a kauoha pu aku la ia George Macy, ke kiakaa, e haalele iho lakou i kela wahi. Oiai ka maluna o kela kaa oto- mobile, i koi aku ai o Watson i ka wahine opio e hele laua e mare, ina aole oia e ne mai ana i kela manao, alaila e laweia ana oia no Koko Head, a malaila e kiia ai i ka pu. Ua ae koke ka kela kaikamahine i ka manao e mareia oia me Watson, nolaila ua holo pololei loa ke kaa no kahi o Oliver K. Stillman, ma ke alanui Kula, a malaila i loaa mai ai ka palapala mare, a mailaila aku no Kalihi, no ka home o Max	well Olsen, a hookoia mai la ka mare maluna o laua. Mahope iho o kela mareia ana, a oiai e huli hoi ana no ka home o Watson ma ke alanui Umi-kumama, hiku, ma Kaimuki, i hopuia ai o Watson, i kona manawa o ka lele ana mailuna aku o ke kaa, ma ke alanui Umi-kumamalua, no ka hoi- hoi ana aku i ka pu panapana ia Solomon Makalena he makai. Ma ka hoakaka a Louise Kuffe- rath, ma ke ahiahi ka o kela la, ka uhai hele ana o Watson iaia, i kona manawa i lawe ai ia Miss Paoa no ka halepule o ka Hoomana o na La Hope Nei, ma ke alanui Moi me Artisian, ma Pawaa ae nei, a ua hoomauia keia hahai, ana, iaia i huli hoi aku ai no kona home, a hookahi ka kumu o kona pakele, o ia no kona lele ana mailuna aku o ke kaa a holo noloko o ka hale. No ke kii hou ana aku ia Miss Paoa, i haalele iho ai kela wahine opio mo kona mau hoa i ka hale no kahi o ka halepule, a mailaila aku no ka Pali o Nuuanu. UMI MAU INOA A NA DEMOKARATA I WAE AI No ka hoopiha ana ae i kahi i waiho hakahaka ia, o ka papa luna- kiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, mamuli o ka haalele ana mai o ka Lunakiai W. K. Bas-sett i kela kulana, a holo aku no Kapalakiko, ma ka pule i hala, i noho ae ai ke komite kalana Demokarata ma ka Poakahi nei, a hooholo i kekahi mau inoa he umi o kekahi o lakou, ka ka Meia Wilson, e hookohu mai ai no kela kulana. Hookahi inoa a ke komite kalana i kakoo nui ai, o ia ka Lunakiai Pacheco i pau, a e holo nei he moho no ke kulana senatoa no Oahu nei, a oia no hoi ke kanaka A ka Meia Wilson, i manao ai, ua kupono no ke kulana lunakiai, no ka mea ua kamaaina mua oia i na haaa o ka papa. O ka poe a ke komite i haawi ae ai i na apono ana no ko lakou mau ano kupono i lunakiai, mawaho ae o Pacheco, oia o Henry Lun-ing, George K. Ali Nee, Harry Creg-son, John H. Farrell, Jos. J. Poin. dexter, Charles H. Rose, Charles Ensue, J. Walter Doyle ame H. H. Plemer.


	APONO OLE I KA BILA KEENA HANA Me ka hunahuna ole iho i kona manao ku-e i ka bila, e kukulu ana i kekahi keena noi hana, malalo o ka mana o kekahi komisina, iloko o ke aupuni kulanakauhale, i hoike ae ai ka Meia Wilson, i kona ma- ii so hoole i kela bila, no ke ku-e i ka manao ame ka makemake o ke kanawai kulanakauhale e ku nei i keia wa. Wahi a ka Meia Wilson, ma ke kanawai e ku nei, e hoakaka, ana ia no ka loaa o ka mana i ka meia e hookohu aku ai i ka poe na lakou e hooponopono i na hana o kela mau keena, me ke apono mai nae o ka papa o na lunakiai. Ma keia bila kanawai hoi e hoo- kahua ana i keena oihana hou, e haawi ana ia i ka mana i kekahi papa komisina, a ma kekahi olelo ana ae, ua kailiia kela mana i loaa i ka meia a haawiia aku i ka papa komisina. He mau kumu kue okoa ae no kekahi a ka meia no kela keena ' oihana, o kekahi o ia mau kumu o ia no ka ulolohi loa o ka loaa ena aku o na hana, i ka poe noi a o kekahi ina aia he manao ku-e iloko o ke kakauolelo a ke komisina i kekahi poe noi hana, e hooleia ana lakou, mai ka loaa ana aku o na hana. O kekahi kumu o kona ku-e o ia no ke kuleana ole o kekahi mea e hoakaka ai, no ke ano o kana poe e hookohu aku ai i mau lala no ke komisina limahana, elike me ia i hoakakaia maloko o ke kauoha kanawai hou, no ka hookohuia e kekahi wahine, me kekahi kanaka iloko o na hui, ame kekahi lala e ka oihana kalepa. Ma ke kanawai kulanakauhale e ku nei, ua haawi piha ia ka man: i ka meia, e hookohu aku oia i ka poe apau ana i manaoio ai ua ku pono, ma na wahi apau i kaa aku ai ka hookohu ana iaia. Mahope iho o ka hoolaha ana i ke leahi mau la ma ka aina hoopula pula ma Molokai, i huli hoi mai a ke Kakauolelo Duncan, o na Home Hawaii, ma ke kakahiaka o ke Sa bati aku la i hala.	HOOPAUIA MAI KE KAA UWILA AKU No kekahi mau kumu i maopopo ole, i hoopauia aku ai he elua mau limahana o ka hui kaa uwila, ma ka Poalua o ka pule aku la i hala, e ka Lunanui H. Stewart Johnson oia o J. B. Souza he kiakaa ame Manuel' Vasconcellos he mea ohi dala noluna o ke kaa uwila. O ka inoa mua, he peresidena oia no ka hui Carmen Union, a o ka inoa hope ke kakauolelo. Ma na mea i koho wale ia aku, hookahi kumu o ko laua hoopauia ana, o ia no ko laua lilo i mau mea hoeueu ma na mea pili i ka ukuhana, elike me ke ano mau o na hui uniona. No ka pono o na mea i hoopauia i noho ae ai ka halawai a ka hu uniona o ke kaa uwila, ma ke ka kahiaka o ka Poaha i hala, a ma ka po ana iho o kela la, me ka hoi ana e hu pu aku ka aha kuka o kela umi mona, me ka papa hooko o ka hui kaa uwila, no ka ninau ana aku i na kumu o ka hoo-pauia ana o kela mau limahana. Ma kahi o ke kanaha ka nui o na lala o kela hui uniona i akoako ae ma ka halawai o ke ao, o lakou no na kiakaa ame na kanaka ohi dala o na kaa uwila e hana ana i ka po, a he 140 hoi ka nui o ka poe i akoakoa ae ma ka halawai ka po ana iho. Ma kela mau halawai i malamaia o ka hui uniona, hookahi manao nu iloko o na mea apau, o ia no ka koi ana aku . ka hui kaa uwila, hoihoi hou ae i na kanaka i hoo pauia, ma ko laua mau kulana mua He 22 makahiki ka noho hana ana o J. R. Souza malalo o ka hui kaa uwila, a no kona kokolua hoi umi makahiki o kona noho hana ana no kela hui. No na lohe lauahea e pili ana ka hoala olohani o na kanaka han o ka hui kaa uwila, ua hoike ae la Peresidena Souza, no ka polole ole o kela lono; hookahi mea i hoo holoia e ka hui uniona, o ia no ka waiho ana aku i na hana apau me ka Aha Kukakuka no ka hui pu ana aku me ka papa hooko o ka hui kaa uwila no ka hooponopono-ana i na pilikia apau, mawaena na hakuhana ame na limahana.