Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 24, 15 June 1922 — KA HUAKA'I HOOKAHAKAHA MA KA LA O KAMEHAMEHA [ARTICLE]

KA HUAKA'I HOOKAHAKAHA MA KA LA O KAMEHAMEHA

Elike me na makahiki i hala ka hoomanaoia o ka La o Kamehameha e na ahahui Hawaii apau e ku nei maloko o ke kulanakauhale ma ke ka'ihuaka'i ana nia na alanui me na aaliu ame na hoailona like ole, na hae ame na kahili, a pela lioi me ka malama ana i ke unaiQa no ka hooloke ana i na haiolelo, na himeni wae i hoomakaukania pela no ma ka Poakahi nei maloko o ka pa alii.

Mai ka Paka Aala ka huakai o ka hoomaka ana mai e ka'i ma ke alanui Moi, a ua lehulehu na ahahui i komo pu ma ia huaka'i; i ka hoea ••inu o ka huaka'i ma kahi o ke kii ) Kamehameha ua ku puni ae la lakou ,a mahope o ka pau ana o na liana malaila lehulehu na ahahui i liaalele mai i ka huaka'i he hapa uuku wale no i ka'i aku noloko o ka pa alii no ka hoolohe ana i na haiolelo ame na himeni i hoomakaukauia no ia la, a no ka hooko ;ina aku hoi i ka papa kuhikuhi hana. O ke Kapena Robert Parker Waipa ka ilamuku o ka la me ke kokuaia e kona mau paalalo. No ke ano o ka hoonohonohoia ana o ka huaka'i elike ia me malalo nei:

1, ka Bana Hawaii; 2, ka Hui Kamehameha; 3, ka Hui Kaahumanu; 4, ka Hui o na Oiwi Hawaii Wahine; 5, ka Hui o na Oiwi Hawaii Kane; 6, ke Kamehameha Alumnae; 7, Lunallo Circle; 8, Ahahui Lunalilo; 9, 6ana a ka Puali Hoola; IQ, Hui Manawalea L. D. S.; 11, Hui Opio L. D. S.; 12, Hui Poola o na Wahine; 13, Ka Aha'hui Mamaka Kaua; 14, Hui ka Hale o na Alii; Ahahui a na Opio; 16, na Kula Aupuni; 17, Ahahui a na Kaikamahino o Hawaii; 18, Kawaiahao Alumnae. I ka akoakoa ana o na ahahui maloko o ke kahua o ka pa alii ua hoomakaia na hana elike me ka papa kuhikuhi hana ma ka hora 9:30, mahope iho o ka noho ana o na ahahui apau maluna o na noho i hoomakau- j kauia e ke komite, a ua ike ia ka I holopono o na hana me ka loaa ole o kekahi mea akeakea e houlolohiia ai na hana a hala wale kekahi ma- j nawa. Mahope o ka pau ana o na liana i hoomakaukauia ma ka papa kuhiku)ii hana mamua iki iho o ka hora II o ia kakahiaka ua ku ke j anaina iluna a himeni "Aloha Oc," a i ukaliia mai hoi ia himeni ana e ka paani ana mai o ka bana Hawai i ka mele lahui '' Hawaii Ponoi," me ka himeni pu o ke anaina. Mamua o ka hoolauna ana mai o ka lunahoomalu ka Lunakanawai John R. Desha i ka papa kuhikuhi hana, ua haawiia mai kekahi mele e ka Bana Hawaii me ka lakou mau meakani, alaila hoakaka mai 1$ ka Lunahoomalu Desha i kekahi mau huaolelo pokole e pili ana i ke kumu o ka akoakoa ana aku o na ahahui ma ia wahi ma ia manawa, o ia hoi ka malama ana i na hana hoomanao no ke kanaka ko'iko'i loa iwaena o 'ka lahui Hawaii oia ka Na'i Aupuni Kamehameha. O keia nialalo nei ka papa kuhiktrhi a ka lii:'

Pule, Rcv. H. K. Poepoe. 01 i, Mrs. Naha Hakuole. Himeni, " Kaleleonalani." Himeni, '' Makalapua.'' Himeni, "Hawaii Aloha." Haiolelo Hawaii, Rcv. W. Kamau. Himeni, "Kamehameha." Haiolelo Haolo, Lieut.-Comdr S. Wilder King. Himeni, "Kalai o Pua." ! Himeni, "Aloha Oe." "Hawaii Ponoi." Ka Halolelo a liieut-Ooradr. King. "Ke akoakoa nei kakou maanei i keia la no ka hoomanao a haawi ana aku i na hoomaikai i ke kanaka Hawai ikoiko'i loa, ka mea nana i hoohui i keia mau mokupuni a lilo i hookahi malalo o kana hoomalu ana, ka niea hoi nana i hana a i hoonui iae i kona mau pono ahiki i ka lilo ana mahope mai i aupuni moi kumukanawai maloko o Hawaii, a i waele hoi i ke alahele no ka pahola ana ae me ka hikiwa/we loa o ka pono ame kona hoonaauaoia ana «-ipuni na mokupuni nui ewalu maloko o ko kakou paemoku. "Mamua aku o ka noho moi ana 0 Kamehameha aia no he mau alii lehulehu a kaulana, na kanaka kaulana i ke kaua, na kanaka akamai 1 ka holo moana ana, ame na alii naauao, a no kakou hoi kekahi hapa o na moolelo i ikeia maloko o na mele 'kahiko; aka nae, he mau kanaka kaulana wale no lakou ke hoohalikeia me ka Na'i Aupuni kaulana O ka ikaika o ka manao ame ka makemake, ka hoomanawanui, ke kupaa a luli wale ole, o ka moi mua o Hawaii a pau i lilo ai oia i kanaka ko'iko'i a kaulana. Aole i lilo kona hiki ole ana ke hana i kekahi mea a liolopono ole, aole no hoi i lilo kona hoopuhiliia ana ma kekahi hana i mea e hoololiia ae ai kona noo* noo mai ka hana nui ae ana i makemake ai e hooko aku ,ahiki i ka holopono ana.

"I kona manawa e hoopuhiliia ai ma kekahi ano e hoomaka hou aku ana no oia e hana i mea e lanakila ai oia maluna o na akeake nana i hookunana mai iaia no ka manawa. Me ka manaoio mau iloko ona e hoomau aku i kana hana ana elike me ka iini iloko ona no ka hiki aku i ka hopona ana i upu aku ai, oiai nae he mau makahiki lehulehu i hala ae mawaena o kekahi papahana ana i hoolala ai ame kekahi iloko o kana paani ana no ka lilo o ke aupuni iaia ,a iloko o ia mau makahiki lehulehu aole oia i noho wale, aka ua hoopiha mau oia i kona manawa me ka hoonoo ame ka hoolala ana i mea e holopono ai ia mea nui ana i upu ai, -me 'ke kanu pu i na meaai ma na mahinaai ame ke a'o ana i na kana e lilo i mau pukaua nona.

"He oiaio, ua kokuaia o Ka* mehameha e na kuhikuhi puuone naauao, aka aole pela na kanaka ko'iko'i apau o na manawa apau. Ua pipili mai na kanaka ko'iko'i iaia a ua paa mai ke alakai nui i keia mau kanaka me ka pili o kona manao me lakou a o ko lakou iaia me ka paa o na manao lokahi. "O ke koa kahiko Kekuhaupio ame eha mau alii o Kona, na hoahanau mahoe Kameeaimoku ame Kamanawa, ko laua hoahanau hapa Keeaumoku Keaweheulu, o lakou ka i hui mua mai nie Kamehameha me na manao lokahi a mahope mai i huipu mai ai kekahi poe aliikane ame na aliiwahne. Aole mau alii Hawaii e ae ma ka moolelo o Hawaii e paa nei i nei manawa i oi aku ka hooikaika no ka hooko ana i kai makemake o Kamehameha ma-

mua oko ia mau alii. Hookahi wale no mawaena o ia poe i haalele mai ia Kamehameha, eia nae ua ukuia oia me kona ola ma ke kahua kaua ma ke Awawa o Nuuanu.

"Ma ka oleloia o ke kumu i loaa ai ka lanakila ia Kamehameha maluna o kona mau hoapaio mamuli no ia o ka hoea ana mai o na haole me na lako kaua, a mawaena o ia mau haole o ka hoea ana mai o Keoni lana ame Aikake Kewiki, a no ka pipili loa o ka naau o ka moi maluna o keia mau haole ma ka oleloia ua hoao o Aikake Kewiki e mauna i kona ola no ka hoopakele ana ae ia Kamehameha, me ke a'o pu aku no ka ohumu kipi e hoolalaia mai ana no ka poino o Kamehameha, a ua make i'o oia mahope mai mamuli o kona hoao ana e hoopakele i ke ola o Kamehameha. "Ua haawiia ka mahalo ia Napoliona no kana olelo ana maluna o ka hae o ka pualikoa i lako me ka pu kuniahi e kau aku ai ka lanakila a ua hooikaika oia ma na ano apau e paa ia pomaikai no kona mau pualikoa. "Ua loaa no i na alii ma na mokupuni he manawa kupono e hoohana aku ai i na haole ame ka lakou mau mea kaua no ke komo pu ana mai e kaua ia Kamehameha ,eia nae ua nele lakou i ka makaukau ma ke ano hou o ke kaua ana, a pela hoi me ka ohi ana mai i na kanaka kupono no ke kaua malalo o lakou. O kela lanakila ana o Kamehameha mamuli no ia o kela manao koa, kuemi hope ole no ka hookoia o kana mea nui i upu ai e rulaia na mokupuni apau e ka mea hookahi. Iloko o na la mamua aku o Kamehameha no na hanauna lehulehu i hala aku, lehulehu no na alii ko'iko'i i hoao e hoohui i na mokupuni apau, a mahope o ka loaa ana o ka lanakila wale no ia i loaa no ka manawa pokole aohe i mau ,aole i hiki ke hoohui i kekahi apana me ka mokupuni holookoa. Ma na aina e ua ike kakou i ka hooikaika ana o kekahi mau al\i e hoohui i kekahi aupuni, ua hoaolakou lanakila maluna o na aupuni e noho kokoke mai ana ia lakou, eia nae i ka manawa hope aole no i hookoia ia manao lioohui a noho mana ana aku hoi maluna o kekahi aupuni. Iloko 0 na lahui liilii o ke ao he lehulehu na kanaka aioha aina oiaio he poe i hana i na hana maikai no ka pono o ka lahui mai o a o a i kupono hoi e haawiia aku na hoomaikai kiekie mamua o na alakai o na nui ka poe no lakou na inoa t kau mau ma na leheleho o ka lehuiehu. 1 "Ma o kona lanakila ana maluna. ♦, na alalai apau, ma o kona naauao J4nc kona hoomanawanui me ka luli ae, ma o kona kupaa me ka mahal|ia no kana hoomalu ana, ma o ke

kaulike o kana rula ana i ko aupuni a ma ka oiaio o kana hookupaa ana i na mokupuni ana i kaua ai a lanakila, me ka inau o kona hoomalu ana, ua pono ka kakou kapa ana aku ia Kamehameka he nui a c haawiia aku hoi ka kakou hoomaikai mc ka hoomanao ana nona ma ke ano oia ke kanaka Hawaii mua loa. Ma kona make ana ua hoomau mai no ka hoomalu ana o kona uhane ame ke kiai ana i ke aupuni ana i hoohui ai me ka. holopono Ahiki mai i ka manawa i noho moi ai o Kamehameha 111 o ka uhane o KaNui, e hana ana iloko o ka poe a Kamehameha 111 i hookiekie ae ai, ka i kiai a i alakai i ka lahni uuku." Malalo o ka Mrs. Chas. L. Hall ame ka Mrs. K. L. Andrews alakai ana na himeni. Ma ia po iho he aha hulahula nui ka i haawiia maloko o ka halekoa e hoomaka ana ma ka hora 8