Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 24, 15 June 1922 — LEKA A S. W. KING, LUKANELA O NA AUMOKUKAUA AMERIKA I KO OUKOU MEAKAKAU. [ARTICLE]

LEKA A S. W. KING, LUKANELA O NA AUMOKUKAUA AMERIKA I KO OUKOU MEAKAKAU.

Hdn. John H. Wiee, Meakakau no na Komisina Hoae Hawaii, Aloha oe: —Eiike me kau noi, pela au e pahola aku nei i ko'u mau manao, maka huakai i heieia aku nai e a'u, ame kekahi poe e Iho, iiO ka nana ana i na aina o Molokai, ame ko'u hoike ana aku i ko'u manao maluna o na mea i hoomiopopoia e a'u ma keia huakai. ' 'Molekai-Nui-A-Hiaa' \ O MolOkai, ke kamaliiwahine a Hina» i uhi paa ia e na laau mai kona mau kua&iwi, ahiki loa mai no i kona mau kahakal, i piha hoi me kon» mau kauhaie kiniklni, i kaulana hoi maloko o ko kakou mau moolelo kahiko, ke hoike e mai nei no na kahoaka, aia hou aku no he manawa e niuwehiwehi ai kona mau awawa ame kona mau kualono, e lohe hou īa aku ai no ka leo o na keiki i ka hooho mai, ame ka nakeke o na 06 mahi a na kanaka Hawaii, nialuna o ko iakou mau aina mahi.

Ma ka nana aku mai kahi mamao aku, he piea la o keia huli ma keia aoao o Molokai, mai Kaunakak&i mai ahiki i ka Laeokalaau, he aina panoa pohaku wale no. Aka o kona mau awawa apau ame kona mau kuono, kona mau ahua ame na wahi palahalaha, ua hea inoa wale ia no, e hoike mai ana ia kakou o keia 1% ua lunikini ka noho ana a na kanaka ma ia mau wahi i na la 1 hala wale aku.

Iloko o ka waha-o na kanaka e ola mai nei, ua hoike mai lakou, he lehulehu o na wahi o keia hnli nei o Molokai, ua mahi wale ia no e na kanaka, a ua paapu i na hoipo ia mau la. He oiaio, ua hiki ole keia mau mea k6 hoomaopopoia i keia la. "O ka ike maka ka manaoio ana", o keia ka mea i loaa ia'u i ko'u hele ana aku nei e makaikai i keia Moknpuni, a ua booiia ae ko'u manaoio ana e loaa ana ka holomua i na kanaka Hawaii ke hoi aku lakou ma kela mau aina i w&eia nō ka Lahui.

Me ka paanaau o na mooielo o Molokai, i ke au o na kupuna Hawaii o kakou, i ka piha kanaka o keia mokupuni ame ka paa pono i no uiulaau uliuli, ame ko'u ike ana aku nei i ka lepo momona e koe U uo, na meaulu e ohi mau ia nei, mai kekahi ae o keia mau aina, kahi i loaa aku i ka wai, aole e hiki ia'u ke ike iho„ pehea la e nele ai ika kanaka Hawaii i ka loaa ana o na pomaikai, malalo o keia kanawal Home Hawaii i hooholoia mai nei.

O keia Kanawai, ke kiahoomanao o ke kuko ame ke aloha o ko k&* kou Keikialii Kuhio i hala aku, ka Elele hoi a kakou no na makahiki loihi, ua hoomaopapo mai he mau eka. aina mai ke Aupuni mai no kela ame keia mea lawe aina, me ka loaa pu mai o na kokua dala ana, na kokua aloha naauao ana a na Komifti(a,i makemake e hana mni i na mea hoopomaikai i na kanaka Hawaii, me ka loaa pu o kekahi kanaka ike, i ka mahi ame na loina apau o ia oihana, e a'o mai ana hoi 1 kela ame keia mea, akahi no a lawelawe ia hana. Heaha aku U ka mea i koe a ke kanaka e upu ae ai? Aole loa, koe wale do a ua momona ka lepo o ka aina, a ua loaa ka wai ke ola o na aina mahi apau.

Maluna o na aina o Palaau, Hoolehua ame Kalamaula o na koina mua, ua hookoia mai a ua oi aku, o ko lakou mau lepo momona, ulaula elike ka momona me na aina helu ekahi loa o Hawaii nei, ke -waiho la me ke kali mai i ke komo aku o na oo palau a na kanāka uiahiāi,. no ka uku ana mai iaia no na h§oikaika ana i hookomoia aku eia maluna o ia mau $ina. Malana hoi o na apana aina i kokoke e weheia mai, kela hapa makai nei o Kalamiula, ua loaa aku a ua lawa i ka \*ai, no na kanaka e inu ai, na wai kuahiwi, ame na wai hoopulu i oi ac ka momona mamua o ka hapanui o na wai e inuia mai nei no, e keknhi poe kanaka ma kekahi rtau apana o HAwaii nei. O kela mau āpana aina e waiho la makai nei o Palaau, ua loaa ka wai e kahe la i ka moanā, & e hoeiuiia aku ana no na aina, e weheia aku ana ia wahi. Xo Hā aina hoi iqaaka, ke hoolālaia nii e kii aku i na w*i e kahe wale la no ma kela aoao o Molokai, hookahi kahāwai i kt māaāwa hookihi, ihiki i ka ]*wa pono ant, no kekahi kumukuai uuku loa ke Uwe ae kakou a nana i na pomālkai e loaa mai ana mamuli o na tauaani eka e mahiia mai ana. Ina i lawa ke koko Hawaii iloko o'n ē hiki ai la e lawe ae au i kekahi o k*ia mau āpana aina, ina la, owau kekahi e lawe i kekahi o keia mau apaaa aina. Ma kāhi e ukuia ana me na uku kiekie na aina e kekahi poe no na aina i like me keia ma Molokai, me ka paakiki o ka loaa ana mai o keia dala ma k* hoaie ana,, asi

k* a«le pu i ka loaa ana msi 0 a* kokua aloha ana a kekahi K 0 *iaioa elike me keia e lawelawe n«i j keia mau hana, c kokuaia mai ana ko kakou poe lawe *in«, a « | ola ana hoi ia lakou ka a«u ma ke ano malkai lo«. He naa hana keim i loaa ole i na *tnaka • na aina • ae, aole he >|* loaa wale,'* aka e nobo oluoiu ana , me ka hauolf me kou oh. , a e ukuia mai ana kou luhi tuo na hua mai ka lepo mai; e hooulu ana i kou ohana me ka maikai; r hoonaauao ana i kau mau keiki, a e komo jh, aku ana iloko o na hani e pooai kai ai kou mau hoa kanaka, e hoo ulu aaa hoi i mau kaaaka okoa, mikUla bana, a e hoowaiw., «m boi i kou aina hanau, me * % plha ana i ka aina m© na l «n>ka naauao, kuouoono. 6. W. KING,