Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 46, 12 November 1892 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki...$2 00

No Eono Mahina...1 00

Kuike ka Rula.

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui,

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

POAONO, NOVEMABA 12, 1892.

 

KULA SABATI.

            Nov. 27. Ua huii aku na lunaolelo i ko na aina e. Oihana 13:44-147.

            A HIKI i ka la Sabati, kokoke pau loa ke kulanakauhale i ke akoakoa, e hoolohe i ka olelo a ke Akua.

            45. A ike aku ia ka poe Iudaio i ka nui o kanaka, piha loa lakou i ka paonioni, hoopohaia, aku la i na mea a Pauolo i olelo ai, hoopaa a olelo hoino aku la.

            46. Alaila, hooikaika mai ia o Paulo laua me Barenaba, i mai la, He mea pono ke hai mua ia ia oukou ka olelo a ke Akua; ua kapae oukou ia mea, a ua manao oukou ia oukou iho, aole oukou e pono ke ola loa, eia hoi ke huli aku nei maua i ko na aina e.

            47. No ka mea, pela ka Haku i kauoha mai ai ia makou, Ua hoonoho wau ia oe i malamalama no ko naina e, i lilo oe i mea e ola’i a hiki i na kukulu o ka honua.

            48. A lohe ko na aina e i keia, olioli lakou, a hoonani aku la lakou i ka olelo a ka Haku a o ka poe i waeia no ke ola loa, manaoio aku no lakou.

            49. A haiia no hoi ka olelo a ka Haku ma ia aina a pau.

            50. Hookonokono aku la ka poe Iudaio i na wahine haipule koikoi, a me na mea kiekie o ke kulanakauhale, a pai mai la lakou ma ka hoomaau no Paulo a me Barenaba, a kipaku aku la ia laua mai ko lakou wahi aku.

            51. A lulu aku la laua i ka lepo o ko laua mau wawae ia lakou, a hele mai la laua Ikonio.

            52. Piha loa iho la na haumana i ka olioli a me ka Uhane Hemolele.

MOKUNA XIV.

            AIA ma Ikonio, komo ae la laua iloko o ka halehalawai o na Iudaio, a no ka laua olelo ana, nui loa na Iudaio a me na Helene i manaoio aku.

            2. Aka, o ka poe Iudaio i hoomaloka, hookonokono lakou, a hoonaukiuki i na uhane o ko na aina e i na hoahanau.

            3. Loihi loa no nae ko laua hoomau ana e olelo wiwo ole aku no ka Haku, nana no i hoike mai i ka oiaio o ka olelo o kona lokomaikai, a haawi mai la no hoi ia i na hoailona a me na mea kupanaha a ko laua lina i hana’i.

            4. Mokuahana ae la ka ahakanaka o ke kulanakauhale; me na Iudaio kekahi, me na lunaolelo kekahi.

            5. A i ka wa i hoai ai ko na aina e a me ka poe Iudai, me ko lakou alii, e hana ino aku ia laua, a e hailuku aku;

            6. Ike e no laua, mahuka aku la i na kulanakauhale o Lukaonia ia Lusetera a me Derebe a me ka aina i puni mai.

            7. A malaila laua i hai mai ai i ka euanelio.

            Pauku Gula. Oihana 13:47. Ua hoonoho au ia oe i malamalama no ko na aina e.

            Manao Nui. E huli mai ka hewa aku i ka pono.

OLELO HOAKAKA.

            I ka wa a Paulo i hoopau ai i kana haiolelo misonari mua i hoike ia ma ka moolelo laa, aole he wahi haunaele. Ua nui ka hoopaapaa ana o na Iudaio o kekahi me kekahi ma na la noa mahope. Ua huhu na Iudaio i na manao a Paulo i hoopuka ai e pili ana ia Iesu, oia no ka Mesia nana i hooko ai i na olelo wanana o ke kauoha kahiko. Aole pela ka manaoio o na Iudaio, aka nae mamuli o ko lakou manao o Iesu he mea hoopunipuni nana i alakai i hewa ai i kekahi poe naaupo. Ua hoike ia ka wanana a ka Uhane Hemolele ma ka hooeueu ana i na noonoo o na kanaka i mea e imi ai lakou i ka oiaio. Ma ke Sabati aku ua akoakoa nui ae na Iudaio e lohe i ka Paulo haiolelo hou. Ua komo o ka Paulo haiolelo mua i ko Anetioka e like me ka oopalau iloko o ka lepo, a mahele ia ko ke kulanakauhale ma kela aoao ma keia aoao.

            45. Paonioni-he mau manao lili, hoohuoi, hoonaukiuki. 46. Hai mua-mamuli o ko ke Akua manao paa, [Luka 24:17.] Manao-a hoahewa lakou ia lakou iho ma keia manao. 47. Kauoha-Isaia 49:6, 49. Ikonio-he kulanakauhale ma ka hikina hema mai Anetioka aku, he kanaiwa mile. 51. Lulu aku-he waihona o ko lakou kuee, Mataio 10:14-15. 1. Helene-he poe hoomanakii keia poe Helene, aole i hoohuli ia i ka hoomana Iudaio. 3. Loihi-he mau mahina paha. 6. Lusetera-he kulanakauhale ma ka hema he kanaha mile mai Ikonio aku. Derebe-he kulanakauhale he mau mile 20 mai Lusetera aku.

HE MAU NIELE.

            I hookukeia e na Iudaio, pp. 44-47. Owai ka poe i akoakoa ma ke Sabati elua a Paulo me Barenaba i noho ai ma Anetioka? Heaha ka manao o na Iudaio? Heaha ko lakou ano hana? Heaha ka olelo o Paulo me Barenaba e pili ana i keia mau manao hoole? Heaha ka manao o ke Akua e pili ana i ka poe manaoio? Ua pono anei ka hoohalahala wale ana i ka poe ano e o ko lakou manao me ko kakou manao? Pehea e pau ai na olelo hoohalahala wale, 1 Korineto 13:4-6? Owai ka poe oi aku ko lakou pomaikai, ka poe hoomainoino paha, ka poe paha i hoomainoino ia? He hoomana kupono anei kekahi hoomana aole nae he kuleana ma ona ia no na kanaka a pau loa, no kekahi poe kakaikahi wale no?

            I hookipa ia e ko na aina e, pp. 46-52. Heaha ka manao o ko na aina e e pili ana i ka lono maikai a Paulo i haiolelo mai ai? Ua mahalo anei lakou i ko ke Akua lokomaikai, ua ohumu paha no ka lohe ole ana i ka wa mamua? Owai ka poe i manaoio ai i ka lono maikai? Hiki anei i kekahi mea hewa ke huikala ia ke ole kona iini ana i ke kalahala? Hiki anei kekahi mea hewa ke huikala ia ke ole ka manao paa o ke Akua e hoola ai ia ia? Ua hookipa aloha anei ka hapanui o na wahine Hawaii i ka olelo hoopomaikai mai ke Akua mai? Oi aku ka nui o na wahine Hawaii i manaoio aku ai mamua o ka nui o na kane manaoio? Ua huhu anei o Paulo ma no ko laua kipaku ia ana? Heaha ke kumu o ka olioli o ka poe manaoio? Owai ka mea nana i hoohuli ia lakou?

            I kipakuia mai Ikonio aku, pp. 1-7. Ua komo hou anei o Paulo ma i kekahi halehalawai Iudaio? Ua kue anei keia hana i ka laua olelo paa, aole paha? Heaha na hua i loaa ia laua? Heaha kekahi kumu no ko laua lanakila ana? He mau hoailona anei na hana kupaianaha a na kanaka i kahaha aku ai? Ehia mau mahele i ka wa mokuahana? Hiki anei i kekahi mea hoopono ke kulanalana mawaena o ka hewa a me ka pono? Ua pono anei ia Paulo ma ke mahuka aku i ka wa hoomainoino, Mataio 10:28? Owai ka mea i hoohuliia i ka pono ia wa, Oihana 16:1 a me 2 Timoteo 1:5?

HE MAU MANAO PILI.

1.       Aole i haalele ke Akua i kekahi kanaka ke ole ko ke kanaka haalele mua ana i ke Akua.

2.       O ka poe e hoole ana i ka Hoola oia no ka poe e hoahewa ana ia lakou iho.

3.       O ka Euanelio he mea ala make i kekahi, he mea ala ola i kekahi.

4.       O ke kumu o ka hoole ana i ka Hoola oia no ka makemake ole ana i ka oiaio.

5.       O ka poe imi oia no ka poe makaukau e manaoio aku i ka Hoola.

 

Kaa Hehihehi Wawae Kaapuni Honua.

           Ua ku mai i Honolulu nei maluna mai o ka mokuahi Oceanic i ka auina la Poalua o ka pule i hala, Novemaba 1, mai Kapalakiko mai, o Franik G Lenz, he keiki holo kaa hehihehi wawae e ake nei e kaapuni i ka honua a puni. Ua haalele oia ia Nu Ioka i ka la 4 o Iune i hala, a ua holo ae no Kapalakiko ma ke ala ae o Potalana, Oregona, maluna o kona wahi kaa hehihehi wawae huila lua no na mile he 4837, a hoohiki i Kapalakiko ma ka la 20 o Okatoba aku nei. Ua kau oia maluna o ka Oceanic ma ka la 25 ae a holo mai no Honolulu nei a me Kina. I ke ku ana mai o ka mokuahi ma ka nuku o Mamala, ua lele mai oia me kona wahi kaa no uka nei o ka aina a launa me Mr. G. H. Paris, ko Honolulu nei agena no keia kaa luhi ole i ka malama lio. A na Mr. Paris i lawe hele aku iaia e hoomakaikai ma na wahi ano nui o ke kulanakauhale nei maluna o na kaa pakahi a hiki i kona hoihoi ia ana i kona halelana i kau mai ai. Ua hala loa aku oia no Iapana a me Kina maluna no oia mokuahi hookahi ana i kau mai ai mai Kapalakiko mai.

 

            E poni ia ana o Kimo Davida i kahu Ekalesia no Waikane ma ka la Sabati elua o Novemaba. E haiolelo ana a Rev. E. S. Timoteo, e ninaninau ana o Rev. C. M. Hyde, he olelo ao ia Rev. O. P. Emeson, he lulu lima aloha ia Rev. M. Kuikahi, ia Rev. J. M> Ezera ka pule hookahuna.

 

            Ke pii mahuahua mai nei ka makemake ia o ka Chamberlain Colic Chorela a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola, mamuli o ka ike o ka poe a pau i hoao i na hopena maikai i loaa mai, a na lakou aku hoi i hoikeike aku i ko lakou mau hoalauna. Ke hilinai nei makou aohe mau hookaulana kiekie e ae a nui. E kuai ia aku no e na mea kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & Co. na Agena ma Honolulu.

 

            He nui ka hoonalu ea ana a ka ma’ ma ka opu i keia kau, wahi a G. W. Shivell, ka mea kuai laau lapaau, o Wickliffe, Kenetuke, “a ua nui launa ole mai na noi no ka Chamberlain Colic, Cholera a me Diarrhoea Laau Lapaau Ola. Ua hoolilo aku au ma ke kua ia eha mau omole o kela laau i keia kakahiaka. Ua ike ia kekahi ola ano kupanaha a keia laau, a ma na ma’i no a pau ua keu a ka holopono.” E kuai ia aku no e na poe kuai laau lapaau a pau, BENSON, SMITH & Co. na Agena ma Honolulu.

24-06-4t

NA LETA

            Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no ka manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.

Heaha ke Ano o keia Hana ia Maui!

            E KE KUOKOA: I keia pule i hoea mai ai kekahi nuhou nana i hoonaluea i ka noonoo o ko Maui nei poe, mamuli o ka hookohu ia ana o Kikaha i Makai Nui no na Mokupuni o Maui. Kahaha koke makou me ka ninau ana, owai ia ka Loio Kuhina nana i apono ka hookohu ana a ka Ilamuku? Pane ia mai ana o Paulo Numana. Auwe! ua peku ia lakou e ka Ahaolelo, a pehea la i loaa ai iaia ka mana e hookohu i kekahi mea. I ka wa i hooholo ai ka hapanui no ka hilinai ole ia lakou, ia wa ua pau lakou, a o ka lakou mau hookohu oihana ana aole mana, o ka noho malie wale no ko lakou pela e malama i na keena oihana a hiki i ka wa e loaa ai ko lakou mau pani. Nolaila ke olelo nei ko Maui poe, aohe i ku i ke kanawai ka hookohu Makai Nui i loaa ia Kikaha, a e lilo auanei kana mau lawelawe oihana ana i mea ole.

            Eia no hoi, aole anei he hihia nui ko Kikaha mamua a malalo o ka beia oia i hookuuia ai a holo i Kaleponi? Ua haalele oia i ka beia a lilo i ke aupuni, a ke kau nei kela haawe maluna ona, oia hoi aole e hiki ke lawelawe i kekahi oihana aupuni. Pehea hoi kela mea hohono me he imu puaa la malalo mai o ka pali o Kaholo ma Lanai, aole i maalili iho na hana hookalakupua a kela wahi moku uuku e kalewa ana ma na kai o Maui, kahi hoi i hoea mai ai o kekahi mau pahu lole nunui a hopuia ai kahi haole Luna Makai o Lahaina mamua a hookuu ia e ke kiure, no ke kumu ua loaa pu he mau lole no na keiki a Kikaha iloko o ua mau pahu la.

            O ka elua iho la keia o na hookohu hoonaaikola ia ai o Maui i ke au o Liliuokalani. O ka mua, he mea i hoopaaia e ke kanawai no ka piliwaiwai, ua lilo i Lunakanawai Kaapuni. A o ka lua, he mea i polopolona i ka uwahi hohono, a he mea i hilinai ole ia e ko Maui. O ia nei ka lima akau o na hana i ke au o Kipikona.

            E ka Ilamuku, ua nele anei o Maui i ke kanaka kupono ole ma ka oihana Makai Nui, i haawi ia aku nei i ke kanaka o kekahi o na mokupuni liilii loa? Pehea oe i kahea ole ai i kekahi o keia poe keonimana, S. F. Chillingworth, L. A Andrews, a me M. H. Reuter (Maineki), he poe i oi aku ka makaukau mamua o Kikaha? A eia iho no hoi na loio J. W. Kalua, J. Kalama, he mau ahikanana iwaena o na kuahiwi elua; a o J. K. Hanuna a me S. W. Kaai ko ka aina hikina. Eia iho o E. H. Bailey, he kamaaina no Wailuku, a o F. B. Freil, he keiki no ka makani kololio o Waikapu. Malia nae paha, no ka nana ae a he wa wi keia, nolaila o ke komo o ka hoaloha ka pono, oia ka hune. He pono ole keia mau hana.

MAUIAPAULOA.

 

Na Hoohialaai o ka Lai pohu o Kona.

            He mau la ua keia o ua lai nei, e ua ana i na la a pau, mai kakahiaka a hiki i ka po ana, akahi no a ike ia aku ke ola o ua aina noho nei i ka lai kupouli, ke ohi nei no na keiki o Kona nei i na kenikeni o na hua kope, i keia makahiki iliki aku no i ke pai o ka Malulani, oia no na keiki o ua aina panoa nei i ka la.

            No na hana a ka Haku, ua make na ekalesia huiia o Kailua me Helani, aka, aole nae au e olelo ae ana ua make loa, aia no ke newa ala no, aole piha o na anaina pule, aia ma kahi o ke kanalima a emi mai na wahi kanaka e hele ai i ka halepule, a pela no na Ahahui Opiopio Imipono Karistiano o na Kona nei, ua make loa, aole pela na makahiki i hala ae nei, o ka pane poo ia; a o ke kiko waena ia ma ka mokupuni o Hawaii, aka i keia makahiki ua make a ua emi mai na hipa oloko o ka pa, ua komo mai na ilio hihiu hae a ua puehu liilii na hipa. No keaha mai na kumu i hoopuehu ia ai na hipa? No ka malamapono ole o ke kahuhipa i na hipa, nolaila, poino na hipa, he pono wale iho no ka ke kahu aole he malama a pulama mai i kana poe hipa. Holo no ka hoolimalima no ka hoolimalima, aole nae i manao i ke ola o na hipa.

            Nolaila, ke kau leo aku nei ka mea kakau e hooikaika a e hoomau aku oe i kau apana hana, i nui ke aho e Rev. W. M. Kalaiwaa, umi ia ka hanu a papahi i ka lei o ke ola uhane ma keia ao maha mau loa, no na ka moto. O ka mea hooikaika a hiki i ka pahu hopu, loaa ka maha mao.

            Eia no o C. D. Milier ke hoomau nei no i ka hana kanu kope, ua paa he 240 eka i paa i ke kope, a ke hoomau nei no i ka nee imua ma kana apana hana, imua e ka ilipuakea, no ke anuu mua loa o ke ulakolako.

            Ua hoopii ae o Mr. Ikaika i ke kumukula olelo haole o Pahoehoe, ia Mr. Muller, imua o ka Aha Kaapuni a ka Lunakanawai Kaapuni, no ka hoopii koi poho a Mr. Ikaika i kahi haole no na dala he umi, a ua haule iho ke koi a hiki i ka elima dala, pela iho la ka kakou e hana ia ai, ina aku la ia he kanaka, ina ua paa ke koi poho, aohe hoi e hihi o lakou ia.

H. K. KEAWAIKI

Kahaluu, North Kona, Nov. 5, 1892.

 

“Na Anoai o Kona.”

 

MR. LUNAHOOPONOPONO:

            E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino lahilahi i na mea hou o Kona nei.

            Eia ma uka o Hookena nei kekahi poe hoonohonoho akua, he mau kane a me na wahine, a mai loko ae o keia poe he hunona na ke kahuna pule, a he punalua hoi na ka hope makai nui o keia apana. Ma na mahina i hala aku nei, ua lohe pinepine ia na hana hoonohonoho akua a keia poe, a he ku i ka lapuwale na hana me ka hilahila ole, a he kuhi aku a kuhi mai ka mea nona ke akua. O ka oi aku no paha, o ka hunona a ke kahunapule, no ka mea noho ana ke akua iluna o ka wahine i kekahi wa, a pau ia iluna o ke kane i kekahi wa, oia ka hunona a ke kahunapule, me ka hai ana i ka inoa o ke akua, o Keaolewa a o Kaululaau kekahi, a me na olelo ku i ka hilahila e pili ana no kekahi kanaka kuonoono o keia apana, a i na paha e lohe ana oia no keia mau hana nona, alaila, e pii ana paha ke kai i ua wahi olomana nei.

            E na makamaka, ke ao aku nei keia makapeni ia olua mai hana olua i kela hana hoopunipuni hoomanamana. No ka mea, aole e hiki i kela akua ke hoola i ko olua uhane mai loko mai o ka make, aka, o ke Akua nana i hana ka lani a me ka honua, oia ka mea hiki ke hoola i ko olua mau uhane, a oia ke Akua a olua a me na keiki e malama ai, aole o ke akua puhipaka a inu awa, ke hilinai nei makou i na olelo ao a ko olua makuakane e pili ana i ke ola mau loa o na uhane ma o Iesu Karisto ala.

            Eia i hea na makai o keia apana? Eia iho ka haihai kanawai, lalau ia mai na lima kakau-ha o uwahi, huki aku iloko o ka halepaahao o kulina eleele, kipo ia iho i na ala paa o kauwelelau e like me kela wahine hoonohonoho akua o Kona Akau i hoopai ia mai nei e ka Hon. S. L. Austin no na dala he 250, ($250). A pela hoi keia,-eia no nae paha hoi, aole no paha e hoopii ia keia hewa, oiaio he punalua ponoi hoi na ka hope makai nui, aia a he poe mawaho a e, alaila e wikiwiki a ua nei i ka hopu, a loaa pono iho la ia, hoolalau ke hoolalau ala ka maka i kahi e.-

            Eia hou.-Ma ka la 29 o Octoba, ua noho ka aha apana e hoolohe i ka hoopii a ka Moiwahine kue ia Rose Kamaka, no ka hewa hoeha ia Kaakohulu, kekahi kaikamahine opiopio, ekolu hoike ma ka aoao o ke alii, a ua like loa ka lakou olelo ike, oia hoi ua pa-i aku o Rose Kamaka ia Kaakohulu a ua pa no ma ke poo, elua pai ana ma ka papalina, hookahi ma ke poo a ua nui ka waha i ka uwe o ua kaikamahine nei, aole i lawe ia mai na hoike pale, aka, ua noi kumu mai ka hunona a ka Lunakanawai e hookuu ia ka mea i hoopii ia, no ke kumu aole i ike ia aku ka eha o Kaakohulu ma kela mau pai ana elua ma ke po a me ka papalina, aole he pohole. Pau kana, ua ku mai ka Hope Makai nui a hoakaka mai i ka manao o ke kanawai i hoopii ia ai o Rose Kamaka a ua malamalama maoli no kana mau hoakaka ana e hiki ole ai ke kanalua ia ka pono no ka aoao o ke aupuni, eia ka e hookuu ana ka Lunakanawai i keia hihia. Olelo hooholo a ua lunakanawai nei. Ua hiki ole iaia ke hoopai i ka mea i hoopii ia no ka pohole ole o Kaokohulu a aole no he mau alina o ka eha kai kau mai maluna o Kaokohulu, nolaila e hookuu ana wau ia oe. O keia ka olelo hooholo a ka lunakanawai naauao loa o puka omaomao me Makekukeka. Nolaila, ina e kui ana kekahi i kekahi mea me ke kau ole o ke alina pohole, alaila aole e hoopai ia ana ia mea imua o keia aha, no ka mea, aole he pohole a eha, aia no a eha maoli, pehea la ka heluhelu ana o keia kanawai. O ka mea hoeha aku i ke kino o kekahi e like me ke kui i kona maka a kuha aku paha, hookonokono aku i ka ilio e nahu iaia a me na hewa e ae e hoouku ia oia i na dala aole oi aku mamua o ka haneri hookahi, a i ole e hoopaahao iaia i na mahina eono. He akaka loa ke kanawai a pehea la i poeleele loa ai na maka o ua lunakanawai nei i hoopai ole ai.

            Ke ao nei keia lunakanawai i ka lehulehu e haihai aku i ke kanawai o ka aina ma keia mau hana pono ole, e nana mai e ua poo o ka oihana i keia lunakanawai a e a’o ia ia i pau kona hana paewaewa. Ua hai ia mai he pili no ka lunakanawai i keia wahine, he wahine “ka” nona, malia paha oia ke kumu o kona hookuu.

            Ua lawa au maanei me ke aloha i na keiki hoonoho hua.

L. KAHOLOWAA.

            Kona Hema, Hawaii.

 

Na Mea Hou o Mana.

E ka Nupepa KUOKOA i Huiia, Aloha oe:

            E noi aku ana au i kou oluolu e hookomo iho i ka’u wahi ukana ma kahi kaawale o kou mau kolamu i na mea hou o ka aina kaulana i ke one kani o Nohili, oia keia:

            Ma ka Poalua, Okatoba 4 nei, ua aihue ia ma ka hale aku o S. Pahikaua (k) a me H. Aukai (w) he $15, me ka ike ole ia o ka mea nana i lawe ke dala, ua ninau laua i na makamaka a ua hoole ia aku.

            Ma ka Poalima, la 14 mai, ua hele laua no Makaweli ma kahi o Kahui (k) a me Ekeka (k), he mau kahuna Hawaii no ka Hoomana Mamona. Eia ka ike i hoike ia mai ia laua, ua lilo ke dala a olua ia Malaki (K), ua kioia ia hookahi dala i ka punawai, a ua kuaiia kekahi mau dala i na wahi oopu, ua ai olua a me ka ohana.

            Eia ka mea hilu loa, o ka la 17 o Sepatemaba, oia ka Poaono, oia ka la a Malaki i kuai ai i ka oopu i Makaweli a hoi mai no Mana, a o ka la wale iho la no ia i loaa ai o ka oopu iaia, aole mahope mai a hiki i ka wa i lilo ai o ke dala i ka aihue ia. Pehea la keia mau kahuna hoopunipuni? Ua kupono io ane e like me ka laua ike ole wale? Hu hewa ka auwaa panana ole.

            O keia S. Pahikaua a me kana wahine, he mau hoahanau laua ma ka pono o ke Akua oiaio, aka, ke puni wale nei laua i na hana Pegana o ka wa kahiko mai na kupuna mai.

            Aia mauka iho o ko laua hale e ku nei, he mau hale Pake he iwakalua a oi aku Pake e noho nei, a me he la, aia iloko oia puulu kahi i hoopunana ai o ua mau dala la.

            Ke lohe nei ka mea kakau, e hoopunipuni imua o ke kanawai, ke loaa ka oluolu kupono i kona ola kino. I ka Lunahooponopono ko’u aloha nui, a me na keiki oniu hua metala ko’u welina hope.

J. KAWAILIULA.

            Mana, Kauai, Oct. 28, 1892.

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

            I KULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KEkahi mau moraki i hanaia e ABIGAIL HOPKINS a me CHARLES L. HOPKINS kana kane, i na Kahu Waiwai o W. C. Lunalilo i make, i kakauia ma Sepatemaba 18, 1886, a me Iulai 27 1887, kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu, Buke 98 a ma na aoao 400 a me 401, a ma ka Buke 108 ma na aoao 199, 200 a me 201.

            Ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau ke makemake nei na mea e paa nei i na moraki e hooko no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee.

            Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, mahope aku o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka la aku o keia hoolaha ana, alaila e kuai ia aku no ma ke kudala akea ma ka hale kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, na waiwai i paa maloko o ua mau moraki la, ke hiki aku i ka POAKAHI, Dekemaba 12, 1892, ma ka hora 12 awakea.

            Kuike ke dala, I ka mea e lilo ai na uku hana palapala.

            No na mea i koe e ninau ia William O. Smith.

WILLIAM O. SMITH,

MARY S. PARKER,

HENRY WATERHOUSE,

            Na Kahu Waiwai ma ka Palapala Kauoha o W. C. Lunalilo i make.

            Honolulu, Novemaba 1, 1892.

            O na aina e kuai ia ana:

            Oia keia apana aina e waiho la ma ke alanui Waikiki,m ma o aku o Marsfield nona ka ili he 40,000 kapuai kuea, oia no ka aina i lilo mai i ua Abigail Hopkins la mai a B. F. Dillingham mai ma ke kuai i hana ia i ka la 25 o Maraki, 1886, kope ia i ke Keena Kakau Kope Buke 99 a ma na aoao 421, 422.

            A ma kela mau apana aina e waiho la ma Kohala Akau, mokupuni o Hawaii, i kuhikuhi ia maloko o kekahi palapala hoolilo i hanaia e E. K. Aiwohi ia Abigail Hopkins, ma ka la 4 o Feberuari, 1884, a kope ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni Buke 86 a ma na aoao 273 a me 274.

2414 5

Hoolaha a ka Lunahooponopono.

            O KA MEA NONA KA INOA MALALO IHO nei, ua hoonohoia mai au e Hon. A. N. Kepoikai, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua, ma ka la 14 o Okatoba, 1892, i Lunahooponopono no ka waiwai o HAKALAAU (k) i make no Wailuku, Maui. Nolaila, ke hoolahaia aku nei ka lohe i na mea a pau, ina he mau aie ko ka mea i make ia lakou, e waiho mai i ka lakou mau koi me na bila i hooiaioia iloko o na mahina he umi mai keia la aku, o hoole ia auanei. A o ka poe i aie i ka waiwai o ka mea i make e hookaa mai ia’u, a o ka poe e paa ana i kahi waiwai o ka mea i make, e hoihoi mai ia’u. E loaa no au ma Wailuku, Maui.

WILLIAM NAWAI.

            Lunahooponopono Waiwai o Hakalaau (k) i make.

            Wailuku, Maui, Oct. 15, 1892.

2412-4t

Hoolaha Hookapu Aina.

            KE PAPA A HOOKAPU LOA IA AKU NEI ka holo ana o na holoholona o ka poe e ae maluna o na aina hanai holoholona o’u ma Piihonua a me ka hapa mauka o Humuula, Hilo, Hawaii, a ke kauoha ia aku nei e hoonee aku i na holoholona me ka hookaulua ole, a i ole, e hoopii ia no e like me ke kanawai.

J. T. BAKER,

            Hilo, Hawaii. Mar. S1, 1892.

2388-tf

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

            OIAI, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o CHONG FOOK a inoa e ae CHONG YUN FOOK o Honolulu, Oahu, i make, nolaila ke hoolaha ia aku nei ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o ua Chong Fook la, e waiho koke mai me na hooioio kupono i ka mea nona ka inoa malalo iho, iloko o eono malama mai keia la aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai ma kuu keena hana ma ka Halekuai o Goo Kim & Co., Alanui Nuuanu, Honolulu.

GOO KIM,

            Lunahooponopono Waiwai o Chong Fook a inoa e ae Chong Yun Fook.

2412-5t.

Hoolaha Lunahooponopono Waiwai.

            E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. O KA poe a pau, he mau koi ana ka lakou i ka waiwai o Wong Foon (eh) o Makawao, Maui, i make kauoha ole, e haawi mai lakou i ka lakou mau bila kupono a oiaio iloko o eono mahina mai keia la aku, i ka mea nona ka inoa malalo nei, a i ole pela, e hoole mau loa ia aku. A o ka poe i aie i ka waiwai i olelo ia, e hookaa koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo nei.

AWANA.

            Lunahooponopono o ka waiwai o Wong Foon.

2409-8

Hoolaha a ka Lunahooponopono.

            O KA MEA NONA KA INOA MALALO IHO nei, ua hoonoho ia mai au e Hon. A. N. Kepoikai, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua, ma ka la 14 o Okatoba, 1892, i Lunahooponopono no ka waiwai o WAINEE (w) i make, no Wailuku, Maui. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau, ina he mau aie ko ka mea i make ia lakou, e waiho mai i kalakou koi me na bila i hooiaioia iloko o na mahina he umi mai keia la aku o hooleia auanei. A o ka poe i ale i ka waiwai o ka mea make, e hookaa mai ia’u. A o ka poe e pau ana i kahi waiwai o ka mea i make, e hoihoi mai ia’u. E loaa no au ma Wailuku, Maui.

JNO. W. KALUA.

            Lunahooponopono Waiwai o Wainee (w) i make.

            Wailuku, Maui, Oct. 15, 1892.

2412-4t

Hoolaha Kumau.

HOOLAHA.

            E ike auanei i na kanaka a pau ma keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoike aku nei i na poe a pau i aie mai ma ko’u HALEKUAI MA HILO, HAWAII, e pono e hookaa koke mai i ko lakou mau aie mua maloko o na MAHINA-EKOLU mai keia la aku: a e oluolu ia ana no na poe e hookaa pau mai ana ia mau aie, e aie hou mai.

            O na waiwai o ko’u halekuai ma keia mua aku, e kuai ia aku no ma ke KUMUKUAI OLUOLU  makepono no hoi, a e hoopiha ia no hoi me na WAIWAI ANO HOU LOA i oi ae mamua o ko na au i hala aku, a he emi iho na kumukuai ma KE DALA KUIKE.

            Owau no me ke aloha,

C. Y. AIONA.

            Hilo, Hawaii, Aug. 26, 1892.

2405-5t

KAUKA LEONG KENG TONG,

(L. AKINA.)

            E IKE AUANEI NA ANO LAHUI A PAU, E noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki; i loaa i na ma’i o kela a me keia ano, e naue mai i ko’u keena hana, a na’u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma’i maluna o oukou e na makamaka, he hiki ia’u ke lapaau i na ano ma’i a pau: ma’i iloko o ka opu, hu’i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo ma’i wahine, a pela aku. Mai hoolohe aku e na hoa, a he hiki ia’u ke lapaau i ka ma’i hookaawale ohana. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, he hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makuakau au e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii oiaio.

DR. L. AKINA.

            Helu 40, Huina o na Alanui Kamika a me Hotele Honolulu.

24@ 1r

Hale Hana Kopa o Honolulu.

            Ua paa aenei ka Hale Hana Sopa Mahu Hou o ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe piepiele i na Kopa Maikai Loa Maoli I hookomo ia iloko o na Pahu 100 paona mai ke 42 a 56 auka Kopa Pakahi.

            Ua kuni ia mawaho o ko makou mau Pahu me ka hoailona “HONOLULU SOAP CO.,” a e Kuai ia e na Halekaui Liilii a Pau. HUI HANA KOPA O HONOLULU M. W. McChesney & Sons, Na Egena.

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA),

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

E LOAA NO NA

PAPANOUAIKI

O kela a me keia ano,

Na Pani Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na O’a, na Papa Hele, na Papu Ku, me na Papa Moe he nui loa.

NA PILI HALE O NA ANO A PAU

A me na

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ano a pau loa.

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

            Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

2396-q

Hoolaha Kumau.

KAKELA ME KUKE

KA-HALEKUAI-NUI

O NA

WAIWAI LIKE OLE

NA LAKO

HANA KAMANA A PAU

Na Pahi, Na Upa, Na Pulupulu, Na Pena, a me na

KAA-PALALA

NA IPUKUKUI ME KA AILA

PALAU!

A me na mea Mahiai.

NA PAKEKE POI

Na Ipuhao, Na Iliwai, Na Makau, a me na Aho Lawaia.

Mikini Humuhumu

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

Na Mikini a Remington.

Kakela me Kuke

2396-q

KA AYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maika no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumu ia ai o ka Honodorusa Saseparila Oiaio.

            No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA’I o ke KOKO-ua oi ka Ayer Saseparila ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma’i a me ka eha.

            Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma’i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, NA maihehe, na HUEHUE a me na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nai na Kauka alakai i ka maikai o keia laau.

            Ke hoola nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.

            No ke KUNU a me ke ANU o ka Ayer Cherry Pectoral ka laau lapaau alakai o na ohana.

            No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka AYER HUAALE CATHARTIC. E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

            Hoomakaukauia e Kauka J. C. AYER & Co., Lowell, Masekuseta.

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

2396-q