Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 35, 27 August 1892 — Hoike o na Kula o Kohala. [ARTICLE]
Hoike o na Kula o Kohala.
M;t ka la 20 o lulai i hala, ua hoike iho !a ke kula oleio haoie o Makapala. He elua kumu haole a hookahi kumu kanaka, he kaikamahine no ke kula o Mauna 01iva, i ka wa o Miss E. W. Laiana ka malama ana o ia kula. Na keia kaikamahine i hoaia mua i kula haole ma Makapala nei, ma ke ano kula ohana i ka wa o I). D. Baldwin ke Kahukula Nui. Ua ikeia ka holomua o Ke kula ia wa, nolaila ua hooliloia i kula aupuni. Ikawa e noho poo ana o keia kumu wahine Hawaii no ia kula ua ikeia ka holomua o na keiki, a mahope mai nei lilo i ka haole ke alakai ana, o ke emi mai la no ia a hiki i ka la i hoike ai.
Ma ka la 21 ae, ua hoike ke kula haole o Ainakea, a ua ikeia ka like ole o ke kulana o keia mau kula. Oiai i ka wa o E. N. Dyer ke kumu o ia kula, ua holomua na a'o ana, a mahope mai nei palakai loa.
Ma ka la 22 ae, ua hoike na kula olelo Hawaii, penei: Kula o Honoipu, malalo o ke alakai ana a K. Kaleihopu; ke kula o Poiolu mai, o K. Minaiani ke kumu; ke kula o Kahei, malalo o Mr. Mana ke kumu; ke kula o Honomakau, o Mr. a me Mrs. John Kaimana na kumu.
Ua maikai na hana hoike o keia mau kula, a ua ikeia ka holomua o na haumana. He mau ninau liilli kai haawiia aku e Mr. Kahukula i na haumana, a mahope iho he haiolelo na kahi loio hapahaole o | a pon ol alnla aua loio ia: «<No ka hemahema o Honomakau, nolaila ua kau lete aku nei au e hooikaika ka lunamakaainana a kakou i kula haole no Honomakau." He kupaianaha na hana a keia wahi ioio. O Honomakau ke kula makaukau i ikeia, eia ka he hemahema iho la ia. Ma ka hoike a na komite o ekolu lala, o Honomakau ka helu ekahi, a o Kahei ka helu elua.. Ho haiolelo ka hope loa na ka makua Rev. S. W. Kekuewa, alaila hookuu ia na hana. Kaiminaauao. Kohala Akau, Hawaii.