Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 52, 24 December 1887 — AHAOLELO O 1887. [ARTICLE]

AHAOLELO O 1887.

I.A'HANA 2y, r>EC. 8. Haiawai h>u ka hali e hke me ka hoopanee ana. Fu'.c ke kahunapule, a heluheluia ka moolelo o ka la hana i hala a aponoia. NA HAN.% i*\V OLK. , Noonoo hou ana ike koena oka b3a kanawai e pih ana i ka oihana wai o Hilo, ma koim heluhelu ekoiu ana.

O ke alii Waiia ka mea nana keia bila kanaw. i i waiho mai, ua noonoo ia keia bila kanawai itju.i o kekahi komite wae a hoihoi ia mai me kekahi mau, hoololi e hoakea aaa i ka pono • ke| aupuni iloko o na loaa o ua oihana wai nel «Ma ka Poakolu ua noonoo bou ia ua bila nei a hoololi hou 12, aole nae i hooholo ia, a ma keia la noonoo hou ii ke koena o ka biia a komo hou no na hoololi ma kahi o na hoololi mua, ma ke ano e hoohaiki ana ma ka aoao 0 ke aupuni; hoopaapaa loihi na hoa a hala ka hora me hapa, ua noi ia mai e hooholo i ka bila me na hoololi, koho ka Peresidena i ke alii Wilimana i lunahoomalu no ka manawa oiai e wehewehe ana oia i kona manao maiua o ka bUa. Pane oia; Na'u*keia bila i lawe mai me ka manao maikai no ka pono o ka aina, ua paa kuu manao e lawe i ka hoolako ana ia Hilo me ka wai noka puka a no ke poho paha, ua moakaka ia'u ma ka bila i waihoia mai, ua lilo i ke komite e hooponopono ai a ua hoihoiia mai me kekahi hooloii, aole nae au i kue ia, ua paa no kuu manao e hana, lawe hou ia mai ka bi!a i nehinei no ka hoohoioia, a komo hou na hoololi, i keia la hoi hapai hou ia a lehulehu na hoololi i komo mai, i keia wa ua pohihihi ka biia ia'u, nolaila ke noi neiaue hoopanee lea ia keia bi!a kanawai ine ka manaolana e kokua pu mai ana na hōa, a ke noi 'pu nei au i na kala ana a ka hale no ka hoopau wale ia o ka manawa o ka haie ma keia mea, aole ata e ae ana e iawe i ka hana. Noi mai o Kakela e haawiia i manawa no ka Percstdena e nana hou ai i ka bila mamua o ka hoopanee loa ana, aponoia e hoopanee a ka Poalima. Na ke Kuhina o na aina e i pane mai no na ninau a Danich e piii ana i ke kuikihi panaiiike, no ka loihi loa o ka pane, ua haawiia e nnuhi.

Hoomaha ka hale a ka hora 1. Noho hou ka a hapaiia ka noonoo ana i ka bila kanawai e hooponopono ana iku Oihana Koa 0 ke Aupuni. Noho oka hale, ke alii Kamika lunahoonialu. Noonoo ia na bila kanawai mua elua me na hila elua ake komite. Ninauia ka apono i ka pauku 1 o ka bila a ka hapa uuku o ke komite e hoopauia ka puali koa kiai oka Moi, ma ke noi a Kamauoha ua hooleia. Kaheaia na ae me na hoole ma ka hoololi o ka pauku 1 e haawi ana i ka mana i ke Kuhina Kalaiain*; he 37 ma ka hooholo, he 15 hoole, a hooholo loa ia ka pauku 1 me ka hoololi. Hooholoia ka pauku 2 o ka bila a ka hapanui o ke komite me ka hoololi, e kepa a malama ke aupuni i pualikoa m\u me ka uku ia o na kanaka ma na kulana a pau a e kaupalena ana i ka heluna i ke 65, Hooholoia ka pauku 5 o ka hapa uuku i pauku 3, e pili ana i ke ano 0 ka hoohiki ana a pela aku, a me ka pauku 6 o ia bila i pauku 4. e pili ana i ka hookolokolo ana i na koa imua 0 na aha hoomalu a aoana paha, a ke ku ka hewa e hoopaahaoia ma ka hana oolea no 12 mahina, aole aha hookolokolo koa. Hooholoia ka pauku 3 o ka bila a ka hapanui i pauku 5 e pili ana 1 ka noho ona pualikoa a pau malalo o kekahi lunakoa ma ke kulana Generaia Brigadier i hookohuia e ka Mot Waiho mai o Kiai he hoololi, e haawiia i uku no ke Gener*la Brigadier i 150 dala ho ka mahina. Ninauia na ae me na hoole; ma ka ae e loaa iaia he uku, Kuhina Waiwai, Kalaiaina me Loio, na 'lii Waila, Robikana, Young, lega, Kakela, Kamika, Walakahauki, Poka, Wight, Hall, Townsend, Palauwma, Bailcy, Make«, Wilikoki, Pakala mana; na lun&makaainana Hustace, Kimo, Naone, Kini, Heiekumhi, WiUkoki, LaiVi. Pne hoole; Kuhina oko na aina e, Notley, Kalaukoa, Kauhi x C Palaunu, F. Palaunu, Kamai, Ma> guire, Kauhane, Nawahine, DanieK Kawainui, F Gay, Nakaleka a me Paehaoie. • Hoomauia ka nooooo ana no kekahi piuku ma ka bila o ka hapa uuku 0 ke lomite a hiki t ka loaa ana he S pauku oke kanawai He 5 pawku aka hap» «i o s

iho mai ke lii l"o*nscnd, he olelo hoobolo e ae a r.a kakau nupepa s pau e hoolaha i ni mea p*"li i iw o o* iniona mai ka Ha s e Dote »kti me ke dute ole la. Hoopaap*» r» hoa, a iu-i ka hopena ua hoih >ī Hoa U ki olē?'» hoohoio. • Mi ke noi u« hoopanee ka h«te a k-< hora laa. tn Poa?»ms. I.A HANA jo ? t>EC «>. HaUwaī ka hak Ika hi*a 10 a. m. Poalimi. Pale ke k*hurupafc% a hebheluia ka m h.lc!o o ka la hana i hak a aponoii. SA PALAPAL\ HOOPH.

Xa Wilimana i heluhelu mai he palapall ma ke ano he olelo hooholo mai ka Papa Kalepa mai o keia kulanakiiuhale. E hoike mai ani iko lakou kue loa i ka bila kanawai e hooponopono ana i ka hele ana mai o na limahana i keia aupuni, mamuli o ka hoohaiki loa ia. Ua kono pu mai i ka ha nohano o ka Ahaolelo e hoopanee ka hooholo ana i ua bila kanawai rf nei a hiki i ke kau mau o Mei, 1888 Ma ke noi ua waiho ia keia palapiala h<x>pii ma ka papa a nooaoo pu me ka hila ma kona heluhelu ekolu ana. HOiKE KOMITE WAE» Ka ke kuhina kalaiaina L pane enai no na ninau a Paehaole e pili ana i na lio ona mai lepera &c. He manao ko ka Paf» Ola e hana 1 mau rula e hoopanopono ai ika lawe ana o na mai i mau lio no lakou a pela aku. I NA OLELO HOOHOLO ME NA BI!>A.

Na Kalaukoa he mau ninau i ke Ku hina ora Aina E: 1 E hoomau aku ana anei ke aupuni i ka hoouna ana i na keiki Hawaii no ka heoiaauao ana ma na Aina E ma keia hope aku ? Ina e hoomau aku ana ke aupuni i ka hoouna ana, pehea ka hoouna ana, a pehea ka wae ana i na keiki Hawaii no kahoonaauao ana i na Aina E. ? Pane pokole ke Kuhina o na Aina E, e hoomau ia no ka hoouna ana i na keiki Hawaii ma na Aina E, ke ho > mau ka Ahaolelo i ka hookaawale ana i haawina no ia han.i. Na Kalaukoa hou no he mau ninau i ke Komite ona Buke Helu: 1 Ma ke ano hea i uku ia ai na lilo no ka uku miie ona 'iii mai na mokupuni n ai, ma ke he mau laia iakou no keia Haie. 2 U i hoakaka ia anei ma ke kanawai me ke kumnkanawai he uku mile ko ka heie ana mai o na 'lii iioko o keia hale ? 3 Aoie anei ua kue leeia lawe ana ona 'lii i ka uku mile ika pauku 58, hapa hope o ia pauku oke kumukanawai ?

No ka mea, wahi ana, aole olelo hooholo o ia ano i hooholo ia e ka Aha.olelo, a ua uka ia na uku mile roa ka hooholo ana ake ko,nite. Eia ka pane a ka lnnahoomalu o ke komite o na Buke Helu: Ua manao ke komite he mea pono ka hookaa ana i ka uku mi!e i na 'lii—aole ktia he uku ia lakou— aole no i haawiia ka uku mile i na 'lii me na lunamakaainana o I lonolulu — maha paha ua hewa makou. Ku mai o Kakela a ninau, ma ka rula hea la e hiki ai neonoo ia keia mau ninau, a he mea pono i ka noho ke ru la mai.

Hoakaka mai ka Peresidena ua hala keia mau ninau mawaho o na rula a ma ka hoopii ia ana imua o ka balc, ua aponoia ka rula ana a ka Peresidena, a ua hookiia na kamailio ana. NA HANA O KA LA. Heluhelu ekahi ia ka bila kanawai e hooponopono ana ika heie ana mai o na limahana pake iloko o keia aupuni, noi mai ke 'lii Wilimana e waihoia ka bila i ke komite wae a e hoike mai i ke kau mau o Mei, 1888. Ma -ka niinau ia ana ua hooholoia.

Komo ka hale iloko o ka hoopaapaa a no ka hopena, ua hoomaha ka hale a hora 1. Noho hou ka hale hora 1:13. Hapai hou ia ka noonoo ana i ka biia ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina. Noi ke 'lii Kamika he mea pono e hoihoi ia keia bi!a i kekahi komite wae na lakou e hooponopono hou a hoike koke mai i ka hale i ke kakahiaka 0 ka la apopo a i ka Poakahi aku paha, ma> mua o ka haawi ana i kekahi komite a h«ike mai iloko o kela kau. Pane ke 'iii Kakela ma ka aoao e ho opanee ake kau mau; ona pane ake r lii Kamika, e ala mai ana he paewn paha iko lakou kulana, a pela aku; manao oia he mau olele hooweiiweli wale

no uu Aole i ku k& hanoha.no o keu hiile e hoolohe i kebt mau olelo hooweliw li, a ma ua mea like. A ina e waiho io ana n% kuhina i ko mau noho, ua hoike ia ko hkou ano kamalii a pela aku. Kamailio o Kini me ke Kuhina VW iwai ma ka aoao c hoohaiki anā i ke komo ana mai o na limahana Pake« a kokua fKi t ka ha*«i ant i kekahi komī- ' ua ae ia e h:*psi ■ * htawi '* ft.li» 1»

Koho ka noho a Haiaawīoa, KakeU Dale, Kikikmi» Eohaui», ke Kohma 0 ?53 A-na E a ms Kami^a Xa ka Peresider»i i aoi miī i ka hsk e kapae b na rjla a aponoia. \Vjih> n si of i ht |nne 4&ii ka Mji e hi:ke *u *i -*oi i k wi i «ki'jia wi ole nna'al» on i bib kan i* fi e h >*p ia ara Ika oih*iw Kiaaina, 3 me ktkahi bih e ho>{> 'iJ pono ana ī kc ;«m mra hana a na Kba : -na «c»ma?. N-»i ke 1i Rikcli e h >okaa«faL' ia ka b 19 o keii niahina, oiaka la e noho a? na h >a a noonoo i ka hc»> holo a hoopaanee !oa paha i na bila ka- ; nawai; kakauuoa o!e&- Aponoia. ! Xoi ia mai e pai ia faa pane aka Moi e pili ana no na btb kaniwai i oleio:a | maluna a aponoia. Peia pu me ka bila kanawai limahana Pake a me na 1 li, e pai hou ia.

NA BILA KANAM'AI l HOOIA!0 lA. Ka ke Kuhina o na Aina E i hoike mai, ua oluolu ike 'iii ka Moi ke kakauinoa ana malalo ona bila kanawai | pakui Bi!a Haawina; lawelawe oihin.i | lapaau; haawi ana he mana i ke Kuhina Waiwai e haawi i kekahi mau bonr*huikalaana i ke Kuhina Waiwai; heo* ponopono ana i na Hui Panihakahaka a me ke kanawai e hoeloli ana i na pauku 913 me 922 o ke kanawai kiv.la. Heluhelu ekolu ia ka bi!a kanawai e hooponopono ana i ka Oihana Koa o ke aupuni t a hooholo.loa ia. Helu'nelu ekolu ia ka bila kanawai Oihjfna Wai o Hi!o a hooholoia me kahi hoololi. Ma ke noi ua hoopanee ka Hale a ka Poaono. LA.HANA 3r, DEC. 10. Halawai ka hale, pu!e ke kahunapule a heluhelu ia ka moolelo oka la ha na i hala a aponoia. Noi na lunamakaainana Nawahine me Maguire e hookuu ia laua no hookahi pule, ae ia. Noi ke komite wae ia lakou ka bi!a kanawai hooponopono iimahana i manawa hou no ko lakou: oe ia.

Noi ke 'lii Kamika e pai hou ia ka bila kanawauhooponopono i ka hoopae ana mai i na limahana pake, a me na hoololi lehulehu o ka bila i hooholo ia e ka haie a aponoia. Hoopanee ia a ka Poakahi. LA HANA 32, DEC 12. Halawai hou ka hale e like me ka hoopanee ana, pule ke kahunapule, heluhelu ia ka moolelo o ka la hana i ha la a aponoia. N'A PALAPALA HOOPII Na Kawainui he mau hoopii ma : Hana mai. I—E1 —E hoopauia ka mana o ka mare ana o ke kane 1 me ka wahine ina e noho kaawale ana laua a hala na makahiki he 20 me ke oki ole ia. 2— Aole he kuleana o kahi kanaka a mau kanaka paha ma kahi hui ina epaaana kona inoa me kona haawi ole i kona dala me kona mahele. 3 —o na kauka aupuni a pau, aole e koi ia kahi uku i na mai oiai oia e uku ia ana e ke au puni. 4—E hana laikini ia na oihana maauaua pai kalo amei a. 5 —E hookaawale ke aupuni i uwapo pale kai no Kipahulu, Mokulau me Muolea. E uku hoomau ia a makani paha 1 na wahine Hawaii i hanau nui i na keiki i hiki aku paha i ka umi a oi mai ke aupuni. 7 —E auhauia na kumu kula a pau i na auhau pilikino elima dab, oiai oka hapanui ona kumu he poe malihini, aole o lakou auhau, aole waiwai lewa a waiwai paa ma Hawaii nei, a he nui maoii no ko lakou uku. B—E hoihoi ia ka hoomalu me ka malama ana o na mai lepera ma kela a me keia apana, a e hoelakoia lakou e ke aupuni e like me na mai o Kalawao. 9 —l 10,000 dala e waiho ia ma ka lima o ke Kuhina Kalamina i kumu hoohoihoi a e hooholomua ai paha i na kanaka Hawaii a kupa paha ma na hana mahi aina a hana e ae paha.

Na ke komite 13 mai Hana keia mau hoopii malalo iho. I—E1 —E hoihoi īa na mai lepera na ko lakoii* ohana iho e malama aole e lawe hou i Kaiawao no ka nui o ka lilo o ke aupuni, a he au hoemi lilo keia. 2 —Aole e hoohaiki ia ke kuai opiuma me ka waiona, no ka mea mai laila mai kekahi kumu loaa nui o ke aupunL 3 —E ae ia na k&Lka Hawaii e lapaau akea me ka laikini ole. 4—E hoopau ia ke dute ana 1 ka uwapo ma Nuu, Kaupo, a e hoihoi mai keaupuni i na lilo o ka mea nana i hana. Ma ke noi, ua aponoia e waiho ma ka papa. HOIKE KOMITE WAE. Na ke Kuhina o na Ama E i hoike mai ua oluolu 1 ke T Ui ka Moi ka hooia ana i keia mau bila kanawai: Kanawai e hoeponopono ana i ke kuai waiona; Kanawai e hoomaopopo ani i kekahi pono wai o Hamakua, Hawaii; Kanawai c hoom īopopa ana i ke ano o na huaoklo ke lii oie ka Moi; Kanawai e hooponopono ana i ke kuai opiuma; Kanawa» e hoololi ana 1 ka mokuaa 44 o &a Kanawai o i3S6, e pi li api i n» oHumā -auhau, hoonaauao Kanawai hoopaa i na 1 tt* kanaka Hawaii a me kanawai

SA ®LELO HoOHOhŌ M£ Ka Kakela he olelo hooho*o e hoike ana i kena aro p«ne : -. Ka ka n *ea, 03 ikek ma ka f»oo?elo o ka oki la 9 o Dekcrr,2bj, tSS7 K k* Olcb Puoe mai ka Moi tß#i i wain** pu ia ma» me ni B : a Kanawai, Oii ia hiiiA ana i h o!e a ai ka ae aru u' ka 'Moi ina hik i kapaia, "He Kanawaī e hoopau kw ai ika O hana Kisain 3 !)ie ke i kapaia, l 4lc K anauo 1 o hoemaopopo ana ika h»nA * n:e fet oki ia ana o kekahi maa h?na i han*ia n>aoiua 2ka nei e na Kiaaina o ke!a 2 me kaia Mokopuni ' Ua hoeholo ia nae ia mau bila e ka Ahaoleio, aoie i kakaoinoa pu ia e kekahi A 110 ka mea, ua hoike ae na Kuhioa o ka Moi imua oka Ahaoieio ua hana a ua olelo pane nei a na mea e pili ana roe ke kuka a ae ole o ka Aiui Kuhina; a No ka mea, o kekahi o na kahua io maoli o ke Koftiukanawai a me ke ano hooponopono aupuni i kukulu la malu* na o ia Kumukanawai ota no keia e hana ka Moi ma na mea e pili ana ike aupuni m.t o kekahi mau Kuhinala i kauia maluna o lakou na kaumaha a rae na hewa a pau ka Oihana. Nolaila e hooholoia. 0 ka manao oka Ahaolelo aole no i hooleia ka ae ana o ka Moi ika Bila i kapa'a, "Hc Kana-' wai e hoopau loa ai i ka Oihana Kiaaina, ame ke Kanawai e hoomaopopo ana a hookoia ana o kekahi mau hana

i hanaia mamua aku nei e na Kiaaina 0 kela a me keia Mokupuni," e like me ka manao oke Kumukanawai a oia olelo pane a me na mea i hana ia e pili ana he mea ole, a e Hooholo hou ia o na bila i o'.elo ia a me ka pane « waiho pu ia mai, e hoihoi pu ia, ma keia ke hoihoi ia mai i n* Kuhina o ka Moi no ka hana hou ana i nnnaoia he-pono, a e Hooholo hou īa, e koho ia i komite 1 umikumamakolu lala mai keia hale aku e hui aku me ka Moi a me kona Aha Kuhina a e hoike aku iaia ina mea i hana ia eka Ahao!elo ma ia mea. | Honolulu, Dek iz, 1887. 1 Noi o Nakaleka, e hoopanee loa ia ka olelo hooholo, po ka mea, ua hahai ka Moi malalo o ke kuhikuhi a ke kumukanawai e pili ana no kana hana, a o ko kakou apono ana i keia olelohooholo, ua like ia me ko kakou hoao ana e hookikina i ka Moi

Hoakaka ke 'lii Kakela i kona manao'o ka lawe ana i kekahi olelo hooholo e olelo ana e hoihoi hou ia na bila i ka Moi. Hoakaka ke ? lii Wilimana ika pono oka ninau ana ika manao ona lunakanawai kiēkie ike ano me ka manao o ka mana o ka Moi ma ka pauku 48 o ke kumukanawai. Kokua o Kamauoha ike noi ake 'lii Wilimana, a mahope ua kamailio bihi ke 'lii Townsend no ke ano o ke kumukanawai 'a hiki i ka hoomaha ana oka hale ika hora 12, aua ae ia no oia e kamailio hou ma ka noho hou ana i ka hora 1. Halawai hou ka hale a hoomau ia ka papa no ke 'lii Townsend. He naauao kana mau wehewehe ana i ke ano okekahi mau pauku o ke kumukanawai e hoakaka ana ina mana kaokoa oke aupuni. Na ke 'lii Kamika i hoakaka mai i ka pono a me ka pololei 0 ko ka Moi hooko ana i ke kumukanawai ma o kona kakau inoa ole ana ika bila kanawai e hoopau ana i ka oihana Kiaaina, me kona hoakaka pu ana mai i na kumu o kona kakau inoa o!e ana; koe wale no ina ua alakai ia kona kakau moa ole ana eke kuhikuhi a kekahi poe, a nolaila ua kokua oia i ka hooholo ana i ka olelo hooholo, me ka hoakaka pu aku i na hana a keia hale 1 lawelawe ai ma ke ano a ma ka manao maikai

Lehulehu wale na hoa i kamailio maluna o keia oleio hooholo. Ma ka niaoao ana o Kauhi, he hana maka ewaewa a hoohilahiia loa ke koho ana 1 komite 13 lala a hoouna aku imua o ka Moi. Ua hoakaka kaokoa ke Kumukanawai ika hana a ka Ahaolelo maluna o na bila i hoihoi ia mai me ka hooia ole o ka Moi. Hoike o Kauka Waika i kona kue i na olelo hahana iwaena o na kamailio ana a kekahi mau hoa, ao ka oi aku oia na olelo ano hooweliweli Pono iwaena o na kamailio ana ke waiho ia kela mau ano. A no ka hoopokele ana i na kamailio o keia an» pono i k<J kahi ona hoa ke noi mai Ika ninau ano Na ke 'lii Walakahauki i waiho nai ka ninau ano a aponola. Ma ka ninau no ka heoholo loa i ka OUIO hooholo, he 28 ae ahe 11 hoole, neiaiU ua hooholoia ka olelo hoohola

Eia ka inoa oke komile i kohou e ka Ptresidena: KakeLi, Balauwina, Ki» ni, Gea Wilikoki t Wight, Robikana K*mauoha, Rice, F. Palaunu, Naone, Karoai, Gav me Kinao Pelekane Jr, Ma ka hora 4 a oi, ua hoopaneeia ka Ahaolelo. LAHANA33, DEC 13. Halawai ka hale e like me ka hoopanee ana; pule ke kahunapuk, heluhelu ia ka mooklo oka U btaa i hala a aponoia. ' ' V

NA PAHPALA HOOPII. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua waiho mai o Kawainui he palapala hoopii mai ke komite 15 o Hana e noi mai ana p kapiliia i uwapo no Mokulau, Hana. Haawiia i ke Kuhina Ka'aiaina. HOIK.E KOMITE MAU. / Na ke Komite pai i* hoike mai ua pai ia ka pane a ka Moi e pili ana i na bila kanawai Kiaaina. N'A OLELO HOOHOLO. Na Kalaukoa he olelo hooholo; he mea haohao nui ilwko o keia hale mamua aku nei ika manawa i hoihoi īa

mai ai kekahi mau bila kanawai iloko o keia hale i kakau inoa ia eka Moi, aole hoi i kakau kekahi kuhina i kona inoa. He mea ku ika pono io ka hooko pono ana i ka makemake, nolaila e hooholoia: Ona bila kanawai a pau i hoihoi ia mai iloko o keia hale, a i kakau inoa eka Moi, e pono i kekahi kuhina ke kakau i kona inoa niamua o ka hoike ia ana mai imua o keia hale, i kulike ai me ka manao u ka pauku 51 0 ke Kumukanawai. Lilo na hoa i ke kamailio no ka pono a me ka pono ole o ka olelo hoohoala, hala kekahi mau minute, a ma ka | ninau ia ana ua hoopanee loa ja. Hookuuia na hoa Bdkalama, Likikini me Ealauwina e hoi i ka home no kekahi m?u Ul Hjokuuia ke 'lii Likikini mai ke komile wae o ka bila kanawai limahana pake. Hoomaha ka hale a noho hou iki Poakahi, Dekemaba 19. LA. HANA 34, DEC. 19. Halawai ka hale e like me ka h Jopanee ana. Pule ke kahunapule, hehiluhelu ia ka moolelo o ka la hana i hala a aponoia. HOIKE KOMITE MAU. Na ke Kon ite pai i hoike mai ua pau i ke paiia ka bila kanawai e pili ana 1 na limahana pake.

HOIKE KOMME WAE. Na ke Kuhina o ko na aina e i hoike mai ua waihoia aku i ka Moi no kona hooia mai ma ka la 14 o keia mahina, na biia kanawai e hookaawale ana 1 haawina hoomau no Keoni Kaniaki; ta nawai e haawi ana i ka mana e lawelawe i ka oihana wai o Hilo 1 ka hui 0 Wail? ma a me ka bila kanawai koa; a ua hooia mai ka Moi i ka biia kanawai e haawi ana i ka mana i k? Kuhina Waiwai e hana aelike hoomoe uwea te* !egarapa. Na ke alii PaUuwina lunaho omaiu o | ke komtte wae o ka bi!a kanawai lima~ bana pake i hoike mai ua noonoo ke : komile he bila kanawai oi loa keia o ke oolea ma ka hoohaiki ana i ke komo ana mai o na limahana pake mamua o ka bik mua i waihoia mai, aohe no he kuiike ioa kona ano ma ka hoohaiki ana» aka ua like qo me ka papa !oa ana! t ua manao ke komUe ina e papa Soa ia '

*B£ ke kQtao aiu ma oKi tfinahana pake, h€ roea ia e hoorililā loa ta ai ko ka hoob!i hou fce kōtn-te i ka OiUhie ia manao e hooholo loa u aku snji me ta mau hootoli, a rca i e ne; ua «aihoia ena fca papa a tiojroo Du a>€ k* bila kaoawal OLELO l!OOHOLf> ME NA B!UL Ka Faehao r e he o kooholoeka* oha ana malalo o k.i nuna o keia hale e kauohaia ka Papa OU ma o ke Kuhioa Kalaiaina a, e h ii a ko aku ina U&u lapaau i\o Molekiiinie Lanai a nie na apana e se i la<o o'.e me oa aoo laau lapaau a pau> a i no-.o m e na kauka aupuni: haaw uti ke Kuhma Kalaiaina.

Na ka Ptrcs dtna i imua oka hale ua hoihoi ir,ii ka Moi i na bila e piU srt ■ 1 ke kuai waiona a me ka oihana rrskti kuioko o ke au* puni nie knna kakauPnoa eie, a ua ho akaka pu mai i kona r.«u kumu o ke kakaumoa o'e ana. Na ka Pcresidena r.o i heluhelu mai he paiapala mai ka >foi mai e hoike mai ana i kona hoihei hou ana mai i na bila kana\toi kiaaina imua o ka ahaoieio me kona houmai; i ke kauinoi ole ana mamuli o ka mahae feia ana o ka oleio houholo a ki Aha Kīekie no kona mana kakauin,?a o'e maioko o ke Kumukanawai penes: t

1 ka Mea Hanoh«jro S. G. Waila, Peresidena oV. Ahaolelo Kau Kanaw; o ke Aupuni. Aloha ot: —O na ku m kue O'u i keia kanawai, oia hoi ke k; laWai e hooponopono a e hoomao[x> o 'ana i ka oihana makai kuloko o Vfia aupuni pe* nei no ia: I I—Aole no he miu{kumu ano nui kupono e lilo ai malahio ka Loio Kuhina ka malania a mt ka hooponopono ana i ka oihana makai kuloko o keia aupuni i oi ae maiuui o ke kanawai e ku mei i keia \va. j { 2 —Aole no hoi i ku i ke kalaiaina maikai ka lilo i o a iar .'\ me ka nui o na a*a ame na manao e kohoii ai ka Ilamuku ā hoonoho al ka mua, malalo o ka mana hooko ka lua, ka mana hookoloieolo, a malalo o ia mau mana ka apono ia koho ana o ka mana hooko wale no ke k pono; o kekahi kumu kue lua i ka bil, oia no ka haawiia ma o ka mana \ »opau i ka l/jio Kuhina, aole hoi o ka mana hookohu pu kekahi, a oiai ua k ī liilii i o a ianei ia mana, nia ia me e hiki ole ai i ka Loio K ihina ko 1 >oko pono i ka oihana a me ka mana īa keia mea, a e hoolilo ana hoi i ke ki ana mana nui o ia oihana maluna o ka oihana makai i mea waiwai ole a hoi. 3 —O ka loaa ana o ekahi uku i ka Ilamuku, a me na mak a nui mailoko mai o na ioaa ma ke jki u ana i na waiwai i hoomalu ia a ?el i aku mawaho ae o ko lakou uku nar, he pono e hoo-l pau loa ia. i i 4—Aole m:tu paijtu eae e maopopo ai ina ke ano hea lae oho malu ai na makai malalo o ka t-o o Kuhina, a i poo hoi e ili aku ai ia pono a me ka hfcwa o ua oihana i i)ie no hoi he mau rula a kanawai i l oihana ioiae i ko keil a ke kulana a like me ia i manao iist ina ke ano ka laiaina e na kuhina okjfe aupuni i hoopukaia ma ka haio!eb mai ka nohoalii aku. |

5 —He mea ponos noonoo akahele ia keia hila i hiki ai hooko pono ia ka makemake o ke iipuni, a malalo o ia kumu e pono e \aihua keia bila a i ke kau ahaoleio mr<f| i loaa ai he manawa e kaana pono i ai keia kanawai ano nui. f Nolaiia ua aua Aif i Ko'u pulima i ke kau ana kanawai. Haanaia ma ko >lukou Halealii o lo!ani i keia !i — o Deketnaba f M. H. iSS 7 . KALKAUA REX. I ka Mea Hanuham S G. Waila, Perssidena o i Ahaolelo

Kau o ke Aupuni. Aloha oe:— 0 ke liiawii "e hoolilo ai i mea kue i ke kailw.ii ka haawi ana i na laikini no ke kull.ilii ana i na waiona roa kekahi apan? > ke aupuni Hawaii mawaho i ku ionolulu ma ka mokupuni o Oah i," < hoihoi aku nei Au me ke kau ole i L >'u pulima no na kumu penei: I—Aole1 —Aole keia he ki awai e hoomalu a e hoemi mai ana i 3i kuai liiiii ana o na waiona ma na wah a pau 0 ke aupuni. Heku.nukel e hoomahuahua hou aku ai 1 ke kuai; >alu ana me ke kanawai ole, a e hoiV: i hou ana e like me ka wa niamu3 i h >poka ole ia ai na laikini ma na kik īa, a he kaulike o'e hoi ka ae ana ahi inahe!e a kalana hoi o ka a;nn »apa a ae ia; a hookuu ia hoi ma kLI hi. 2 —lna no h? maul 10 kekahi e ulu ana no ka ae be kua aole e pono e kau ia na kana&i e J ana i kauwahi a e hoonele ana i kāahi e like la me ka apuno ana i Je kui ana o na wai ona. Aka hoiipa i ilanao ia he pe no ko kuaaina rna iilmaumea, alaHa o ka papa loa ia ka pf4o up na wahi hol«> okoa a pau o i hoea ole a i ike ole ia na hMiona ma o ka hana ana 1 na kanawa fau lapakahi a kaulike ole ho'. \ ' 3 —lna he kt lenulehu o kekahi apana o aupwni i ke ano kau kanawai an.»« hte me b, e pono no e heo naop niua i :e ano i hiki ai ke ike ia ko n * a n *o fce ano e Bik>ta mao!i ie|ke nae na bal ta e ae, a o ka mari iokahi o ka lehulehu ma ia koho arn apsna a kalana paha, e alakai i lf kupono a kopono ole paha t ka r ana i ka Laikini. No na kiunu īHoīkeia. se nei, ke aua nei Mikou i ko pulima ma keia kanawai Hanaia ma M Makou Halealii o lolani i ke*'* a ~ ° Dekemab>, M. H. iS& REX Na Kakela * °! el ° hooholo e waiho ia na biia ka# 11 H ' aiona oihana makai kulok<||§' llau j I, «* ole ia e ka

Moi * me kana mau pftfts pu mi ka p«pa a e hele »kit ttO imua ma kona aiio mau, a aponoia. Kaoa oo h< noi i ua biia kanawai iLiaaiia e waihoia aia ka papa, a e hele aka malalo ooa nila mau e hke me na bila maluna ac, a aponoia. o Paehaole e hapaiia mai ka papa a noonoo ia i ka PuakahL i ; N \ H\N A 0 IC A I V Xococo hou ana i ka biia kanaw*] limahana pake ma kona heluhelu eko iu. Kora,te ka hale» ke alii Hikikoki ka iunahoomalu. Hala ka hora hoekahi ma ka hoopaal>au ana a hoomaha okoa ke komite ma ka hora 12 uie ka hooholo ole ia o kekahi mea. yjklawai hou ke komite ma ka hora !i. Noonoo ia ke koena o ka bila a |aponot>. | Xoi ia e hoopau ke kom'te, aponoia. ; &ahe-u ka Peresidena aole nae inaio* i ko. ' Kohoia ke aui Waita i iunahoo niaiu no ka manawa t a ma ke noi a Ka> mtka, ua kohoia ke alii Kakela i Perestdena no ka manawa. Hoike ka lunahoomaiu o ke komite oka hale i kana*hoikc> a aj>onoia rae kekahi mau hoololi uuku. No ka hana ole a ka hale, a aole no hoi i hoi mai ka Percsikena, ua hoo* maha ka hale a noho hou i ka hora 3 auina la. Oiai no na hoa e akoakoa ana maloko» a hala he mau minute, kike ana ka hamare a ka Peresidena T a kahea hou ia ana na hoa e akoakoa, a pela i hook* koke ia ai. Ma ke noi ua hapai hou ia ka neo noo no ke noi e hoomaha ka hale a ka hora 3 p m M auonoia, a hoihoi hou ka mea nana ke noi hoomaha Na ka Pertsidena i hoike mai ua loaa mai iaia he pane mai ka nohoalii mai e pili ana i ke kakauinoa ole ana o ka Moi i ka bila kanawai e hooponopono ana i ka oihana koa o ke aupuni. . Lilo ka hale ika hoolohe i na hai-! olelo loihi a kekahi niau hoa no ke kue | ia o ke kumukanawai a (>ela aku. |

Ma ke noi ua waihoia ka bila kanawai koa a me ka pane a ka Moi ma ka papa no ka hele ana aku ma ke ala o na bila mua. Hoopanee ka hale a noho hou i ka hora 10 a. m. apopo Poalua. LA HANA 35, DEK. 20. Halawai hou ka hale elike me ka hoopanee ana. Pule ke kahunapule, a heluheluia ka moolelo o ka halawai i hala a apotioia me na hooponopono. HOIKE KOMHE WAF. Na ke Kuhina o na aina e i hoike mai ua oluolu i ke Alii ka Moi ke ka kauinoa ana i ka bila kanawai e haawi ana i ka mana hoomee i mau paipu no ka oihana wai o Hilo i ki hui o Waik ma.

NA OLELO HOOHOĪ.O ME NA KII.A. Na Kamika he olelo hoohoK : Oiai, ua hiki mai ka Ahaolelo i ka hopena o kana mau hana, a oiai, ua loheia e holo aku ana ka Peres)dena S G. Waila ma ka mokuahi o keia )a no Kapalakiko, nolaila, e hooholoi : E haawiaku ke a hU!e i na mahalo a me na hoomaikai kiekie loa i ka Peresidena, mamuli o ka holomua, ka e eu, a me ke kaulike o lea hooko ana i na hana a me na rula o ka Ahaolelo. Ma ka ninau ia ana, ua hooholo lokahi ia ka olelo hooholo me ke kue ole ia, a ma ke noi ua haawiia ka olelo hooholo no ke kakau poepoe ana. Na ka Peresidena i panai mai i na hoomaikai ana i na hoa o ka ahaolelo a me ke aloha pu, a pela aku. Na Kamika i waiho mai he olelo hoo holo, e haawiia ka mana i ke kakauol»flo o ka hale e ohi i ka uku no 20 la no ka hooponopono a hoopololei ana i ka moolelo o keia kau ahaolelo, mahope iho o ka hookuu ia ana, a aponoia. Na Kamauoha he olelo hooholo loihi hilinai ole i na kuhina e pili ana no na hana kue kumukanawai i kamailio nui ia ma na la i hala. Ma ka niniuia ana ua hoopanee loa ia.

Eia na ae: Kohikani, Young, Ka« kela, Kamika, Poka, Waita, Notley, Wall, Townsend, Hikikoki, Palauwina, Bailey, Wilikoki, Pakalamana, Dole, Hustace, Kimo Liilii, Kalaukoa, C. Palaunu, Deacon, Ka mai, Kini, Maguire, Pari|p, Nawahine, Helekunihi, Horner, Kaw-inui, A. S. Wilikok», Liiki, Gjy a me Paehaole he 33 ka nui. Na hoole: Luhiau, Wilimana, Naone, Kauhi, F. Palaunu, Kamauoha, I)aniela a me Nakaleka, he 8. i Ma ke kapaeia ana ona rula, ua ho~ ike ke Kuhina o na aina e, ua oluolu i ka Moi ke kakauinoa ana i ka bila kanawai e ho ana i ka hele ana mai o na limahana pake. Na Kamika i noi e hoomaha hou ka ha'e a hiki i ka Poalua, ka la 27 o keia mahma, i lawa ai na la he 10 a ka Moi e noono ai i na bila kanawai e waiho nei laia Aponoia ke noi e hoomaha k\hale.