Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 14, 6 April 1878 — Page 3
| This text was transcribed by: | Chai Blair-stahn |
| This work is dedicated to: | Lisa Leinaʻala Ibarra |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
OLELO HOOLAHA.
HENE IKI KA AKA I KA OLU.
OLU O KE AHA?
Olu k@ Kumukuai o na Lole Hou @
KA HALEKUAI
GOO KIM.
Maluna mai nei ka mokuahi "Likelike' a me ka kokuahi "Kalana@ o Nu Ioka."
E hoomaka ana ke kuai @ ma keia P@, a pela ma@ aku ma na P@ a paa. Nolaila, e hel @ mai oukou e o'u hau hoa maikai ma keia @ wae a ke mea a ka @ e lia ai, @ iho i ka ala a mau ala paha o K@, a e hoaa no na holoku @, kalakoa hou loa i ike ola ia mamua ma Hawaii nei, na @ a me na iliwai o kela a me keia ao@, na kihei @ nani ka akahi a ika @ na makalena lau @ uliuli a me ka @ na Mamala @, na Lakeke keiki a me na koloka hoo@ o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo.
GOO KIM.
Alanui Nuuanu, ma ka aoao
ma @ o ka hale Polapola.
OLELO HOOLAHA.
UA HOOKOHU aku maua @ AKI, no Waiau, Ewa, Oahu, i hope no maua, no ka manawa o maua e kaawale ai mai meia aina, a hiki i ko maua wa e hoi mai ai.
AMI a me AKIONA,
@ no Waimano, Ewa, Oahu.
PALAPALA HOOLAHA.
UA HOONOHOIA ka mea nona ka inoa malalo nei, i Lunahooko Kauoha, a Lunahooponopono no ka waiwai o Keamo @, no Kau@, Lanai i make, nolaila, ke kahea ia nei na mea a pau i ale i ka mea i make, e hookaa koke mai, a o ka poe ana i @ aku ai, e hooana mai no lakou i na Bila @ o na mahina eono. KALANIWAHINE w,
Lunahooko Kauoha
Lahaina, Maraki 15, 1878 @
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.
Helu 8. Analnui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. @
J. L. HANCHETTE,
MEA HANA PIANO.
Ma ka Halekuai Buke o H. M. Wini e waiho ai i na kauoha pili ma ia hana.
Honolulu, Han. 31, 1878. @
A. McWAYNE,
HALE KUAI LAAU LAPAAU A ME NA WAIALA no na ano a pau, me na SOPA ALA o na ano he nui wale. Ma ke kihi o Alanui Papu me Kalepa.
840 1y
Castle a me Hatch.
O KAKELA OPIO A ME F. M. HATCH, ua hui laua ma ke lawelawe ana i ka oihana Loio. Ua hiki la laua ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma na hana @ ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoale Dana ana.
W. R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.
Keena Hana, ma Alanui Kalepa, Honolulu, 3 puka manae aku o Alanui Papu. @
WM. O. SMITH,
LOIO.
WAILUKU, MAUI.
Ua waiho oia i na Oihana Aupuni a pau a ua makaukau e lawelawe i ka Oihana Loio me ke kuokoa. [840 6m
S. B. DOLE,
HE LOIO A KE KOKUA no na KANAKA ma ke Kanawai. E hiki no iaia ke lawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.
Keena hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o Likikini.
Honolulu, Oahu, Januari 19, 1878. @
KE NONOI AKU NEI NA MEA NONA NA inoa malalo iho i ko lakou mau makamaka Hawaii, e naue mai e kuai i na mea kuai hou i loaa mai nei i keia mau pule i hala, a e hiki mai ana ma na moku e ku mai ana oia na
Palau Pipi Hou Palika!
A me ka Pahi Pokaakaa
Ka Palau Molina Nui a Liilii,
Ka Palau Lio Kila,
(no Lio pa kahi a pa lua,)
Ka Palau Lio Aeko,
(no ka Lio pa kahi a palua,)
HE EONO DALA WALE NO!
Ka Palau Pipi Aeko,
(Helu 2 a 20.)
Ka Hapuku,
Maile Pipi,
Kua Pipi,
Ho a me ka O-o,
O-o Kopala,
O-o Kope manamana,
Kipikua, a me
Na mea a pau e pili ana i ka waele aina,
Na Kaa Liilii, hao a me laau,
Pahi Oki Ko, Pahi Oki Laiki,
Pahi Kila Nui, Pahi Kila Liilii,
Koi Lipi, Koi Kalai,
Koi Hamare, Koi Kahi,
Au Koi, Ho, O-o, Kipikua, &c.,
Laka Puka, Pahu, Holoaa, &c.,
Pahiolo, Hamare, K@, a me
Na mea a pau e pili ana i ka oihana kamana,
Na Pahi Umiumi a me na
Pahi Maoli o na ano a pau,
Na Ipukukui Aniani,
Me na Aniani makepono loa.
Na Pa-palai me na Ipu-ti,
A@na Lole, a me
NA PENA O KELA A ME KEIA ANO !
Aila Vaniki,
Hulu Pena o na ano a pau,
Ahikoe Kaleponi
Ekolu Pena i ka Hapaha!
Pauda, Lu, Kukaepele Pu,
&c., &c., &c.
Nui loa ke @ aku
DILLINGHAM & CO.
26ms] Alanui Alii, Helu 96 me 97.
OLELO HOOLAHA.
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni @
Hilo, Hawaii, Mar. 15, 1878 @
MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina.
E ike auanei na mea apau, ke @, e noho ana ka Lunakanawai Kaapuni ma ka Hale Hoo@ ma Hilo Hawaii, @ ka Poalua hope o Aperila, M H 1878, ma ka hora 10 o kakahiaka, e hoolohe i na hihia i hoopii mai ka Aka Hoo@ o Hilo, me ka Aha Apana o Puna, Hawaii.
Nolaila, ua @ ka poe apau @ na hihia i hoopii mai ia mau Aha mai, e makaala mai la @, me ka maka@akau, o hoo@ ia ka hoopii no ka hiki ole mai.
W. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apena @
Hilo, Hawaii, Mar 15, 1878. @
OLELO HOOLAHA.
MA KE KEENA o ka Lunakanawai @
MA KE KEENA o ka Lunakanawai @
O KUU kane mare o Kun@ Eha, ua hoolaha kela iaʻu ma ka nupepa Kuokoa, ua haalele au i kona wahi moe a me kona noho ana. Ua hoop@ loa @a keia Kun@. Oia no ka mea i haalele mai ia'u iloko o na mahina walu, a hele o ia ma Hawaii me ka malama @ i k@ ola. LA@.
Honolulu, Mar 19, 1878. @
Auhau o ka Wai !
O NA UKU WAI I HOOKAA OLE IA mai Ianuari 1 a hiki i Iulai 1, 1878 (o ka mea i oleloia he uku mua), in a e hookaa ole ia mamua o ka la 31 o Maraki (ka hopena o na makahiki elua), e p@ no ko lakou wai me ke ka@ ole. B. LISHMAN,
Luna Oihana Wal.
Honolulu, Mar 22, 1878 @
KE HOOLAHAIA AKU NEI mai keia la aku ua weheia ka p@ o Mr. H. J. AONEW me ka hui o DILINAHAMA ma, aole hoi he mana iaia no ke kakau ana i ka inoa o ka Hui, a me ke lawelawe ana i kekahi hana e ae o ua Hui nei.
Honolulu, Maraki 20, 1878
B. F. DILLINGHAM,
S. N. CASTLE,
na Kahu Waiwai no C. E. Castle a me kona mau keiki oo ole elua,--ma o W. R. Castle kona loio. @
WAI! WAI!
O NA POI A PAU NO KA PIULA NAI O ka Oihana Wai o Honolulu, ko lakou pomaikai wai hooma-u mea kanu a wahi e ae paha, ke hoolahaia @ nei na hora e h omau ai mai keia la aku a hiki i ka wa e hoolaha hou ia aku ai, oia keia, mai ka hora 6 o kakahiaka a hiki i ka 8 A. W. wale no.
Ua kanohaia na Makai, e hoike mai i na poe kue i keia kauoha ; a o ka mea e loaa ana ua kue i keia mau rula, e nele no oia i ka wai. R. LISHMAN,
Luna o ka Oihana Wai.
Aponoia e J. Mott Smith, Kuhina Kalaiaina.
Keena Oihana Wai o Honolulu, Mar 21, 1878. @
OLELO HOOLAHA.
UA hoonoho ia mai au e ka mea hanohano Lawrence McCully i lunahooponopono no na waiwai a pau o Noa Keikenui k., a me Kapehe w. i make ai laua a elua ma ka A. D. 1877 ; nolaila, o ka poe i pili ma ka waiwai, e hoike mai imua o'u, a o ka poe i aie ia laua, a o laua hoi i kekahi poe i aie ai e hele mai me na bila kupono i kakauia e laua iloko o na malama eono mai keia la aku, a i hala ia manawa, alaila e hoole mau loa @ aku. E loaa no au ma ka Pa Ahi ma Honolulu, Oahu. J. AALAIOA
Lunahooponopono Waiwai.
Honolulu, Feb. 20, 1878. 847 2ms*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa a ke ho kapu loa aku nei au i na holohona a pau e hele wale ana maluna o kuu kuleana aina e waiho nei ma Makaliua 2, i Kahakuloa, mokupuni o Maui, oia hoi ka lio, bipi, hoki miula, kao a me ka hipa. O kela a me keia holoholona e helehewa ana maluna o kuu aina i oleloia maluna ae, e hooukuia i Hookahi Dala no ke poo hookahi. A ke hookohu aku nei au ia Aarona Pupule, i Luna, a nona ka mana e hopu ai a e hoouku ai i na holoholona komohewa a pau. A e lilo keia i kanawai paa no kuu aina mai keia la aku
Mrs. PUPULE PAELE.
Makaliua, Maui, Mar 15, 1878. @51 4t*
Hoolaha no ka hoopau aku i ka Moraki.
KE HOIKE nei keia palapala, mamuli o ka mana i haawila mai iloko o kekahi Palapala Moraki, i hanaia ma ka la 4 o Novemaba M H 1871, a me ka hookui hou Aperila 11, 1876, i hanaia e Thomas Maryano, me Maria Maryano kana wahine mare ia F. S. Lyman, i kope ia kela palapala ma ka Hale Aupuni, maloko o ka Buke Kope Helu 34, Aaoao 156 a me 157, a no ka uhaki ia ana o na mea i ae ia ma kela palapala moraki, e kuai kudala ia ana ma ke akea, i ka aina, hale a me na wa hona a pau loa, i hoikeia maloko o ia palapala moraki, mahope o ka manawa i ae ia ma ke kanawai, no ka uhakiia ana o na oi-io o ia palapala moraki, no ke kaa ole mai. Aia no ka waiwai i oleloia ma ia palapala, e waiho nei ma Kukuau, e pili ana me ke alanui aupuni, ma ke taona o Hilo, Hawaii. F. S. LYMAN.
Hilo, March 15, 1878. 851 3ts
KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO.
Ma ka mana o ka olelo hooholo i hoopukaia e ka mea Hanohano A. Francis Judd Lunakanawai o ka Aha Kiekie ma ka la 19 o Maraki A. D. 1878, e kuai aku no ka mea nona ka inoa malalo ma ke akea, ma ka Poaono la 20 o Aperila A. D. 1878, maluna o ka aina i na pono ke kuleana a me na pomaikai a pau o C. Kanaina i make, iloko a ma kela mau apana aina he 11 e waiho la ma Waikahalulu, a mahope koke aku no hoi o na wahi noho o Kauka Hilibarani, Walakahauki Hall, Damon a me Jones.
Apana. Helu 1 he 0.622 Eka.
" 2 0.722 "
" 3 0.750 "
" 4 0.615 "
" 5 0.143 "
" 6 1.500 "
" 7 0.300 "
" 8 0.116 "
" 9 0.873 "
" 10 0.390 "
" 11 0.130 "
He mau aina kalo ka nui, koe wale no ka apana Helu 3 he lokoia ia, me ka wai mapuna huahuai mau, me na pono wai kupono loa. Ua hoolimalimaia kekahi mau apana aina ma ke kumu hoolimalima maikai no ka wa pokole.
E ikeia no ke kii o keia mau aina ma ke Keena Oihana o ka Ilamuku. Ina he manao ko kekaho e pili ana no keia, e hoikeia aku no iaia.
He kuike ke dala, a o na palapala, na ka mea kuai mai no e uku na lilo. W. C. PARKE.
Luna Hooponopono Waiwai o Kanaina i make.
Honolulu, Mar. 22, 1878. 851 4ts
E. O. HALL & SON.
(E. O. HOLO MA.)
NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI,
Na Lole, Na Pena, Na Aila, a me
Na ano Lako e ae a pau he lehulehu wale.
846 Kihi o Alanui Papu me Moi. 1y
E. STREHZ,
(AILUENE.)
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. (845 1y)
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUAHI HAWAII
LIKELIKE!
KAPENA, : : : : SHEPHERD.
Poakahi Aper 1, hora 5 pm…………………………..Kaapuni ia Hawaii
Poalua, Aper 9, hora 5 pm……………………………Hilo
Poalua, Aper 16, hora 5pm……………………………Kaalualu
Poalua, Aper 23, hora 5 pm……………………………Hilo
Poalua, Aper 30, hora 5 pm……………………………Kawaihae
Poalima Mei 3, hora 5 pm……………………………Nawiliwili
Poakahi Mei 6, hora 5 pm………………………………Kaapuni ia Hawaii
Poalua, Mei 14, hora 5 pm………………………………Kaalualu
Poalua, Mei 21, hora 5 pm………………………………Hilo
Poalua, Mei 28, hora 5 pm………………………………Kaalualu
Poaloku Iuna 5, hora 5 pm……………………………..Kaapuni ia Hawaii
Poakahi Iuna 10, hora 5 pm………………………………Kaapuni ia Hawaii
Poalua, Iune 18, hora 5 pm………………………………Kaalualu
Poalua, Iune 25, hora 5 pm------------------------------------Kawaihae
Aole AIE NO NA UKU OHUA !
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no o kaa mua mai ka uku moku. Aole e @ ka hewa no na p@, ukana a puolo paka, ke ole e kakauia ke loaa ana mai. @ okaala ka uku ukana i ka wa e ? aku ai.
SAMUEL G. WILDER,
(WAILA) AGENS
Keena ma ka Kuai Papa o Waila Ma, kihi o Alanui Papa a me Moiw @
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUHA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina $1
Dala Kuike ka Rula
APERILA 6, 1878.
Hoolaha Mau.
E hoomanao na makamaka e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.
NU HOU KULOKO.
Ua hui pu ae nei o Dr. T. S. Tisdale me C. L. Tisdale kana keiki, a e lawelawe pu ana laua ma ka oihana kauka.
E HAALELE MAI ANA.--Ua hiki mai nei ke kauoha ia Adimarala Marray o ka moku kaua Pensacola mai kona aupuni mai, e holo aku no Kapalakiko a no Iapana paha.
HE ekolu mau moku okohola e ku la ma Kaawaloa, Kona Hema, Eawaii, no lakou na inoa o "Huntress, Sea Breeze a me ke Dawn," no ka hoolako ana ia lakou me na pono mea ai.
KE keehi hou mai nei na kapuai wela o ka la maluna o ka ili honua, kulu wahi paka ua ole mai o keia mau la, hookahi hana a ka makani he kuehu wale no i na lepo, koele ae kela i na maka laolao lua, loaa ka mea anaanai.
PAKELE MA KA APUA.--Ma ka auna la o ka Poakolu iho nei, ua hookama aela ke ahi e a ma ka hale puhi palaoa o Horn ma Alanui Hotele. Ua hoomaka ke ahi ma kekahi keena moe oloko, a ua palu aela i kekahi pau pono oloko, a mamuli o ka hooikaikaia ana e kinai ua pio iho la ke ahi. Ina o ka lanakila loa o kela ahi, in a ua hoolopapa okoaia mai ia wahi o ke kulanakauhale, a nui hou na poino. He akelekele wale no kakou i keia mau ahi e hoopuoho liilii mai nei.
HOOLE WAIONA.--Ua noi ia mai makou e hai aku i ka lono, ua makemake ia na lala o na Hui Hoole Waiona o ke kulanakauhale nei e akoakoa ae ma ka rumi Hui ma Kawaiahao, i keia ahiahi Poaono, hora 7. He mau kumu hana a me na ninau nui ke waiho ia mai ana no ka noonoo ana. Nolaila ke paipai aku nei makou e akoakoa ae na lala o keia mau Hui o ka oihana hanohano a kiekie o ka Hoole Waiona.
PAKELE MAOLI.--Ma ka po Sabati aku nei i hala, ua hoomaka ae ke ahi e lalama ae i ka hale tela pake ma ke alanui Nuuanu, e pili la makai o ka hale inu kofe o Akoi ma Kaopuaua, aka ua hoopio koke ia e ka makai oia huina, a me ke kokua pu ana mai o ka lehulehu, ua kinai koke ia ke ahi a manao ae la ka pakele, ina paha e pahola loa ae kela ahi, o ka anai ana ia i ke kulanakauhale holookoa.
HALE PAU AHI.--Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua puhiia i ke ahi ka hale o Moluhi ma Waikiki-kai nei e Li, ma ke kauoha a kona haku Palaika. Heaha la ke kumu i hana ai pela ? Malia paha, no ka lilo ana oia wahi iaia ; ea, e Moluhi heaha kou mea hoopii ole, no ka mea he karaima nui keia ana i hana ai. POSU.
HE HAAWINA KAUMAHA.--Ua haalele mai la i keia ola ana, he elua mau moopuna a Walakahauki makua. He haawina kaumaha kai pakuiia mai maluna oia ohana, e komo pu aku ai na makamaka iloko o ka u ana me lakou, oiai hoi na lono pilikia i hiki mai nei, no ko laua kupunakane ma Kapalakilo.
UA PAE OLA.--Ua hiki mai ka lono mai Kapalakiko mai, ua ku aku la ma ka la 20 o Maraki ka mokuahi me kana ukana makamae ka Hooiliua Moi Liliuonamoku, a ua hehi na kapuai me ka maalahi i ka lepo o ka aina malihini. Ke lana nei ko makou manao e loaa iaia ka ikaika o ke kino mai ko laila mau ea oluolu mai, a me na hookipa pumehana a ko laila mau kamaaina.
LIKE LOA.--Ua loaa mai nei ia makou ka haina like loa, mai ia I.L Row, P. Puhalahua a me H. Daniel Setha, no ka nane o ka moku o William Yates, i hoopukaia e makou ma ka helu 13 aku nei o ko kakou pepa, oia hoi keia haina o Auwaalalua, a oia no ka haina a ka mea nana ka nane e waiho mei ia makou; nolaila, ua loaa ko nane e William Yates. He hoohalahala nae na ka inoa mua no ke komo ole ana o ka hua 2 i loaa ai ka haina pololei maluna ae a me kahuina i hoike ia ; nolaila hoopololei koke ia mai e ka makamaka.
PAU KA NOONOO.--Ma ke ahiahi Poakolu iho nei, ua ike ia aku, kekahi wahine Hawaii. ua on a loa a e hikaka ana i o a ia nei me ka olelo ana i na olelo ano ole. No keia mea kii aku kekahi mau makamaka e hoihoi i ka hale, he namu ma ka ia la "ai no laika;" a eia hoi ka ka mea kokua, in a pela, e lilo ana oe i ka makai, a pane hou mai la ke la, "ai no kea;" mahope iho noho ana ka makai, a o ka miki ia aku la no ia a noho ana i ka Halewai. O ke aha la ka mea e pau ai keia hana ino? Eia o ka noonoo pono i ka mea pono malaila e hana ai.
PAKE OKI PUU.--Ma ka Poalua iho nei i hoao ai kekahi pake e lawe i kona ola ma ke oki ana i kona puu, ma Kaneohe. Ua lawe ia mai oia a i ka Halawai a i ka ninaninau ana malaila ua ike ia he pupule. Ua hoao oia malaila e hoopau i kona ola ma ke kaawe ana; ua lawe loa ia ʻku i ka hale mai pupule.
UA holo aku ka Moi no Kauai maluna o ko kakou mokuahi holo pili aina, i ke ahiahi Poalima o ka pule i hala, a huli hoi mai no maluna oia moku i ke kakahiaka Sabati iho nei.
E LIKE me ka makou i ho@ akea aku ai i kela pule no ka mokuahi Sana Paulo, ua ku io maila oia i ka Poalua o keia pule mai Kapalakiko, a i ka Poaha nei kona hula hoi ana akula no kela awa.
MA KE AHA LAi like ai ka mea inu awa me ka mea holo ka ke kai, a me ka mea ulu ma ka aina? Ua like ia me ka ia ma ka paapu i na unahi; a ua like hoi me ka ohelo ma ka weo o na maka; no ka mea he maka ohelo kona. Naʻu na PUPUAWA.
MAKE EXOOLE LOA.--Mauka o Kalihi i ke ahiahi Poaha nei, ua make emoole loa o Piia (w.) oiai oia e hele ana me ke kino ola maikai, ua loaa koke iho la oia i kekahi eha ma ka opu, a he mau wahi hopuna olelo pokole wale no kana i hoopu ka ae, a o ka lele loa ae la no ia o kona hanu. He wahine oia na kekahi o ko kakou makamaka haole tela lole o keia kulanakauhale. Aloha no.
He KOLOHE.--Ma ka Poaono o ka pule i hala, ua kii mai kekahi mea i ke ope NUPEPA KUOKOA a Kookanaloa o Koolau me ka i mai na ia luna o makou i kauoha mai. Ua haawi aku makou me ka hilinai i kana olelo; aole nae i lawe pono ia ka pepa, ua kiola ia paha, a ua aha la. ua hooneleia ko makou poe heluhelu ma ia wahi, a ua hoopilikia pu ia me makou. O ka mea, a mau mea paha, nana e hoike e hiki ai ke hoopai ia oia, e loaa no ka makana mai keia keena aku.
No Amerika.
O ka olelo hooholo a ke Komisina Beritania o ka Oihana Lawaia, e kue ana ia Amerika no $5,500,000, ua lilo ia he mea e hoouluku ai i na manao o ka lahui Repubalika, no ka mea, ua manao lakou ua hala loa aku heia hooholo ana mawaho o na palena kupono.
Ma Kalefoni hoi ke mau nei no ka piololoke no ka ninau e pili ana i na lima hana.
Ua malamaia he mau halawai a me na haiolelo no ia kumu, nolaila ua mau ka @luaoa, aka ua hooikaika nui na luna aupuni e hoomalu ia mau uluku ana.
Ma ka la 20 maraki, ua hiki ae la ka huakai kaapuni honua a Kenela Grant, ka Peresidena mua o Amerika aia ma Roma ma Italia i keia wa.
Ua ala ae kekahi haunaele nui maloko o ka panalaau Beritania ma Canada i Amerika, a ua make loa kekahi poe, a he lehulehu ka poe i hoeha ia.
Ka Emepera a me ke Suletana.
Ma ka hoopauia ana o ke kaua, nana i alako aku i na lahui elua iloko o na hooikaika ana, ka hoomanawanui a me ka hookahe ana aku a hookahe mai i na koko o na hoa kanaka he nui. A mamuil oi o ke aloha, a me ka manao ana hoi i ka maluhia o na hoa kanaka iloko o ka poai o ka hoomana Kristiano, ka mea nana i k@ ia Rusia e paio aku i ka enemi, ma ia kumu maikai, e hiki ai i ko ke ao ke apono aku.
Mahope iho hoi o ko Tureke hehikuia ana a moe malie ma ka ilihonua, a ke ku nei hoi o Rusia imua o ke ao holookoa he lanakila, he mea kahaha nae ka ike ana aku i na Poo o na lahui elua, e panai like ana i na hoalohaloha a me na hoomaikai ana, kekahi me kekahi, me he la, aole i lawelaweia kekahi mau hana kue iwaena o laua, a me ko laua mau lahui kanaka.
Ua keehi ino loa ia ko Tureke hanohano ilalo, e na puali kaua o ka Emepera, a o na koina hoi no na kumu o ke kuikahi i koiia aku ai e Rusia, ua aneane loa no e mauliawa ko Tureke Mana Aupuni iwaena o Europa. Ua koikoiia aku la na Mana Aupuni Tureke e uku mai i ke koipoho no ke kaua, he mau miliona dala nui hewahewa, me ka haawi pu mai hoi i kekahi hapa nui o kona mau apana aina iloko o Europa a me Asia, aka ua hoouna aku la nae ke Suletana i kekahi lono telegarama penei na olelo:
"No ka loaa ana mai he wa kaulana loa, iloko o kou pii ana ae e ka Moi ma ka nohoalii, nolaila, ke pahola aku nei au i koʻu hoomaikai ana, me ka iini nui e hookahua hou ia na launa noho aloha mawaena o kaua."
Ma keia mea ua haawi mai la ka Emepera i kana olelo pane penei:
"Ke mahalo aku nei au ia oe, no kau mau hoomaikai e ka Moi, i loaa mai nei iaʻu, a me ke kakau inoa ia ana hoi o ke kuikahi. Ua maopopo iaʻu ma keia kuikahi ana, he ouli ia no ka launa aloha maikai mau ana aku mawaena o kaua."
Ma ka nana ana ua like no keia me ke kauwa e uwe ae ana me ka leo uwalo, malalo o ka huipa a kona haku, a mahope iho paha o kona ala ana ae mai kona palukuia ana.
O na homaikai a me na pane i kuka@, he hookahua ana ia i na weheweheno ka ninau o ka Hikina, ka mea nana i hoopoino mau o Europa, no ka keneturia elua i hala ae nei; o ko Tureke kaawale ana mailoko aku o ka Enelani hana apuhi mau; ko Tureke manao hoi e kukulu paa ia ka noho aloha oiaio ana mawaena on a a me kona hoa paio. He mea hiki pono ole nae ke hoomaopopo aku, no keia komohia emoole ana o Tureke e ka manao aloha a me ka noho makamaka me Rusia, aka ua lilo nae ia he mea na ko ke ao e n@ aku ai i kona ano.
Ua iini na Mana Tureke e loaa on a makamaka Mana nui. O kona hoa mua ua hoopa@maka mai iaia iloko o ka wa i makemake ia aku ai e kokua mai, @ la ua aui ae nei @ ma kahi e.
Nuhou o ko na Aina e!
Kaua Nui ma Europa.
Ma ke ku ana mai o ka mokuaihi o Kapalakiko, ua loaa mai ia makou na lono no ke kaua, a oia ka makou e hoohala ole aku nei i ka pahola ana aku no ka pomaikai o ko makou mau tausani poe heluhelu.
Ka Nohoalii o Bulegaria
Ua ae akula hoi na pualikaua o Rusia maluna o ka muliwai, mawaena o Makerikoi a me Sana Setefano, @ ke hookahua nui la hoi maloko o na kauhale ekolu, e pili koke aku ana i Makerikoi. Ua hiki aela hoi ko ka Emepera moku ponoi o Eyrklick, me elua mau waapa nunui, i hoopihaia me me na (torpedo) mea hoopahupahu, a hekau ihola mawaho aku o Bukuredere.
Ua pae akula hoi na koa Tureke he 12,000 ma Volo, no ka hele kaua aku maloko o ka okana aina o Tesale, a ua manaoia e lele kaua aku ana maluna o Mauna Zebona. Ina hoi e hiki ana i na Tureke, ke hooauhee aku i ka poe kipi, alaila, he mea paakiki loa ke alai ana aku i na koa Helene mai ke komo ana mai iloko o Tesale.
Ua hoole ae hoi ka Nupepa Agence Russe, aole loa i kue aku o Rusia i ko Helene komo pu ana mai iloko o ka Ahaolelo, a oiai on a Mana Nui wale no koloko oia Aha, nolaila he mea pono no hoi e aeia aku na elele o kekahi mau mokuaina e ae, e noho mai iloko oia Aha e kuka ma na mea pili i na pono o ko lakou mau mokuaina iho.
Ua loaa mai ka lono mai Sana Peteroboro mai e olelo ana, ua kukakka ponoiia ka hoonoho ae i ke Keiki Alii Batenabaga, no ka nohoalii o Bulegaria, oia hoi ke keiki hoahanau a ka Emepera.
Ua hiki @nei hoi he 2.000 na koalio Kukini, oo@he, a me na batari pukaa he 10 o na kahuakaua. Aia nui aela lakou a pau me Seharakoi.
Ua hoike ae ka Nupepa "Hae" o Ladana, ua haawiia aku ke kauoha mai ke "Keena Kaua" aku, e kaohiia na mokukaua a pau mai ka holo ana ma na kai owaho loa, e noho ma ke Kaiwaenahonua, no ka hoopuipui ana i na aumoku kaua ma ia kai.
HOONUI HOUIA.
O na pualikaua Rukini hoi keia e noho kokoke la ma Boulaire, ua hoonui houia aku la ko lakou heluna, mamuli o ka hiki hou ana mai o na koa hou a hui pu me lakou.
Ua loaa mai kekahi leta ia Reoufa Pasha mai ke Suletana mai, e nonoi aku ana i ka Emepara, e hoike mai i kekahi mau mea e pili ana no ko Bulegaria mau palena, oia hoi na palena ma ka aoao hema.
Ua kue loa kekahi mau puali koa Serevia o Sumelia, no na kumu i hanaia ai o ke kuikahi mawaena o Rusia a me Tureke. Ua hookahua nui ae la lakou ma Uraneka, me ka hoike nui mai, aole loa e haalele ana ia wahi, aia wale no a kaiehuia aku ma ka ikaika.
HELE MAKAIKAI A KE DUKE NUI NIKOLA I KONATINOPELA.
Ke manao nei ke Duke Nui Nikola, e holo aku iloko o Konatinopela malua o ka moku o ka Emepera, oia ka Eurekelie, a ia manawa no noi e holo mai ke Suletana, a halawai aloha pumehana laua maluna o ka moku.
E olelo ana hoi kekahi hoike kuikawa o Konatinopela penei: Ua lonoia ae ua hoounaia mai kekahi olelo ano nui i ke Suletana mai Enelani mai, a no ia mea ua malamaia kekahi Aka kuka, ua hooholoia e kuikawa no o Tureke, iloko o na hookuee ana a pau mawaena o Enelani a me Rusia.
E HOOKUUIA ANA PAHA O OSEMANA PASHA.
Ua manao waleia e hookuu laelaeia mai ana ke koa kaulana Osemana Pasha e na Rukini no ka huli hoi ana aku i kona home.
KE ALAHAO A NA RUKINI.
Penei ka hoike kuikawa mai Berelina mai : Aia na Rukini ke hoomaka la e hahau i ke alahao mai Bouregasa aku a hiki ma Iameboli, a oiai hoi ua hoohuiia o Iameboli me Aderianopoli e ke alahao, nolaila, ua hiki loa i na Rukini ke hoouna maalahi aku i na puali kaua ma keia laina hou, mai Odessa a hiki ma Bulegaria Waena a me ka hema, a halakau loa aku ma ke kai o Egeana
PII KA ENA O RUSIA IA ENELANI.
Ua hoopuka ae ka mea kakau nupepa o Vienna, i kekahi leta mai Sana Peteroboro mai, e olelo ana o ka Enelani mau kaukolo ana, ka mea @ i hoouluku ae i na manao inaina iloko o ka lahui o Rusia, a ua ano kanalua ia ka hiki pono i ka Ahaolelo ke noho.
RUSIA A ME TUREKE.
E olelo ana kekahi mea kakau nupepa o Sana Petereboro, he mea hiki ke hooia aku aloa loa i hookuu wale aku ka Emepera i kekahi hapa o kana koi poho kaua, i ka wa ana i hooiaio aku ai i ke kuikahi. O Rusia wale no nae ka mana i kupono no ka hoopale ana aku i ka Tureke mau hana hookuee hou aku, a in a hoi he manao nui ko Tureke i kona mau pomaikai, e hana aku no oia me Rusia.
E olelo ana na lono mai Vienna mai, ua hoole o Enelani i ka noho ana mai iloko o ka Ahakuka o na Elele, ke ole o Rusia e hookuu pau mai i na mea a pau e pili ana i ke kuikahi imua o ka Ahaolelo.
Ua kamailio nui ia hoi iwaena o na poai aupuni, aole loa he kumu kupono e hiki ai ia Enelani ke lele kaua aku ia Rusia, ke ole oia e hui mua pu mai iloko o ka Ahaolelo. Ina e hana ana oia mamuli o kona manao iho, alaila, e kue maopopo mai auanei o Geremania a me Auseturia iaia. Ua hoike hou @ ae hoi, ina no e hoole ana o Enelani i kona hui pu ana mai iloko o ka Ahaolelo, alaila e noho ana no ia Aha me ka @ ole aku iaia.
E olelo ana kekahi hoike kuikawa @ Sana Petereboro mai, ua hoolaha akea aku nei o Rusia e kauoha ana i na aumoku Beritania a p@, e haalele koke iho lakou i ke kai o Mamora, a e hele aku ma kahi e no ke kue i ka kanawai o ka noho ana @, a i ole, alaila e ninau pono aku no ia ia Enelani, heaha la kona makemake io maoli. E kauohaia mai auanei o Enelani e ku aku imua o ka noho hookolokolo o Europa holookoa, a e hook@ ia mai auanei oia, e hoi hou mai malolo o ka poai o na kanawai lahui, a laila e haalele iho ana kona mau aumoku kaua i ke Kowa o Dadenale, me ka @ ole e pelekua hou aku ilaila.
Ua wawaia ae hoi kekahi lono, no ke ala ana ae hoi o kekahi kaua huliamahi maloko o Roumania, a ua holo aku ke Keiki Alii Kale.
Aole i kana mai ka inaina ia o ke Kuhina Beritania Layard, no kona hoao ana e akeakea aku i ka hoo@ ana aku o na puali kaua Rukini iluna o na moku ma Buiukedere.
KE AO OMAMALU KAUA.
E olelo ana ka nupepa Manawa penei: Ke ku mau nei no hoi kekulana o na hana me ka loli ole ae. Ke mau nei no hoi na haualili mawaena o Enelani me Rusia, maluna o ke kahua o na kukakuka ana o ka Ahaolelo. He mea maopopo loa, aole he mea e maalili ai ka enaena o keia mau kuee, a hookahi wale no hopena i koe o ka hoolele o na ai a ka ui, a hoika na keikikane. O na manao lahui ma Sana Peteroboro, hookahi wale awai e kahe la, o ke kaua aku me Enelani. Ua loaa mai hoi kekahi lono telegarama mai ia kulanakauhale alii mai, e ae aku ana ke Aupuni o Rusia i ka leo o kona mau makaainana no ke kaua, a ua komoia mai na manao anoninoni, e hiki mai ana paha ka hopena aw@.
E hoike ana kekahi lono mai Volo mai penei : Ua lele @ na Tureke maluna o na kauhale o Olemepusa, Repasara, O@ a me Lito, a ua pau i ke puhiia i ke ahi. Ua pepehi hoomainoinoia na wahine na kamalii, a me ka poe hapauea, i hiki ole ke holo i pakele, a ua pakele mahunehune aku kekahi iloko o na mauna, i uhi paa mauia e ka hau, a ke loaa ole kekahi mea e hoopakele mai ai ia lakou, alaila e pau ana lakou i ka make a ke anu a me ka pololi.
O na ninau a Farani e koi mai nei, aole e hookomo puia mai iloko o ka noonoo ana a ka Ahaolelo o na Mana Nui oia hoi na ninau e pili ana no aina o ka Pope, aole ia he mau wahi kupono ke ia mai iloko o ke kukakuka ana, me ka lalama hele ana ae he mea pono ke hoo@ mai o Suria nona, i panai hoi no ko Enelani komo ana ae e hookahua iho maloko o Aigupita, a n kona hoomaopopo ana hoi, o keia mau ninau kupalua no Suria a me Aigupita, he mea ia nana e pakui i na hoomaopopo maikai ana me Enelani.
He nui hoi na hanaino o na makai ma ke kulanakauhale o Aderianopole. Ua wawahi ku la lakou i na hale, kahi i hoahuia ai na waiwai o na kanaka Farani, a me kekahi poe Tureke, a ua wahoia malalo o ka malama ana a ke Kanikela Farani.
Ua pau ke kukakuka ana mawaena o Hobata Pasha a me ka poe kipi o Helene, a ua hoole aku nei o Hobata Pasha, @ ka ike ana aku i ka Okana aina o Tes@le ma ke ano Aupuni.
Ua loaa ae hoi kekahi lono telegarama ma Parisa mai Vienna mai, ua hoole o Roumania i ka imi ana mai i kona nohoana kuokoa maloko o ko Rusia mau poholima, me ka hoole pu mai hoi i ka nee ana aku o ko Rusia mau puali kaua maluna o kona aina, oiai e nohoia ana o Bulegaria.
Ua hooholo loa mai nei ka Ahaolelo o Auseturia, no ka hookaawale ana i 60,000,000 felorina, no kona hoolako ana i kona mau puali kaua. He 39 ma ka ae i ka haawina a he 20 ma ka hoole.
Ke ku makaukau nei o Rusia ma ke Kowa o Bosaporasa, me elua mau moku a me na lana nu@ eono, i hele a pihakui me na (torpedo) mea hoopahupahu.
HOOHUI IA.--Ma ke ahiahi Poaha o keia pule, mauka o Waikahalulu, Honolulu nei, ua hoohui ia iho la iloko o ka Mare o Albert Kunuiakea, me Mrs Mele P@ o keia kulanakauhale. Na ka Rev. M. Kuaea i hooko i ka @erita mawaena o l@
Ke hiki mau mai nei na lono, no na puaahi ma na kuahiwi o na mokupuni e ae o kakou nei, me ka hoopoino nui ana i na ululaau. He mea pono loa e makaala ia kela mau hana hoopoino, anoai he poe ano manao maikai ole ka poe nana ia mau ahi. Ma Koolau ae nei o kakou, ua a nui ke ahi mauka o Kaneohe no kekahi mau la o keia pule. He hana hewa loa keia a he naaupo no hoi, ka hoopau wale ana i na lau nahelehele a me na ululaau i ke ahi iloko o keia wa papaala a maloo o ka aina.
NA HANAU.
Mar. 21, 1878. Ma Kaneohe, Oahu, hanaou o Akuku Keolalani, na Akuko me Ann Kahookano.
NA MARE.
Mar. 16, 2878. Ma Kealakekua, ua hoohui ia ma ka mare o Naha me Kuku, na Rev. J. D. Pariea laua i mare.
Mar. 18, 1878. Ua hoohuiia ma ka berita mare o John Mulihele me Miss Sera, kaikamahine hanai a Jas. Wood o Kohala, na Rev. E. Bond laua i mare.
NA MAKE.
Feb. 7, 1878. Ma Kaneohe, Oahu, make o Pakeke w., he mai ohao me ka pehu kona mai i make ai.
Mar. 3, 1878. Ma Kepahoni, Honolulu, make iho la o S. L. Kaelemakule k.