Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 34, 26 August 1871 — Ma na wahi hea o ke Aupuni e ko- KUA AI KA NAAUAO? [ARTICLE]

Ma na wahi hea o ke Aupuni e koKUA AI KA NAAUAO?

O ka naauoo, oia ka lei daimana e nani ai ke aopuni, ka mea hoī mna i kokua na hann o ke aupuni, ke hoohuiin oia me kekahi mau mea paahana e ae ; aka hoi, ke ninau ia nei ma ko kakou kumumanao, "Ma na wahi bea o ke Aupuni e kokua ai ka naauao." Mamua nae o kuu hai ana'ku i ka haina o ka ninau, he pono ia knkou e kaana ir.ua iho i ke ano o ka hua olelo "Aupuni." O ke aupuni, oia<ka hui ana o na kanaka ma kekahi ainn, na'lii a me na makaainana i hookahi ohana, e hana pu i na mea e pono ; ai ko lakou noho ana ; a o keia hui pu ana | i ohana hookahi, o ke aupuni no ia. lna peU ke ano o ke aupuni, alaila, aia ma na wahi elua e kokua ai ka naauao i ke aupuni. ! Oa kokua ka naauao i ke aupuni ma . k& imi aoa i na mea e maluhia'i ka lahui. E n*na aku i ka noho ana o na aioa pegana, (F«tubiva) he haunaele wale no, aole maluhia, no ka mea, aole i loaa ia lakou keia tne* nui e kokua ai ia iak«u ; oia ka naau&o. Nolaila, i ka imi ana i na mea e malu* hia'i ke aupuni, o ka naauao ke siia makeneti e kokua ai iaia (aupuni). Ma na aina naaupo, aole hiki ia lakou ke imi i ka mea e ma(uhia T i, ua iike ka maluhia me ka haunaele u lakou. £ like me na tiga hihiu e paani ana mt na kaiaulo j»a|j, ua like ka honua me kahi pali ia lakou. Aka, ma na aupuoi naauao, ua imi nui lakou i na kanawai, i mea e maluhia'i ka noho ana o na kanaka ; ku ai ke kaena au e Hawaii : " Aohe hana 'a ka elemakule, Ua hele n moe i ke alanui, Kq ae no kahi keiki holo ana, Aohe naaka'u ae o ka mu." Aohe aina o fca honua nei i ikeia, ua ma- ' luhia me ke kanawai «<e, no ka mea, o ke kanawai, oia ka io a me k* iwi o keaupuni. O ke aopani kanawai-ole, ua like ta me ka inoku nele i ka ole ; heponiuniu, a pokaakaa wale iho.

A ina lako ke aupuni i na kanawai, a ku ke ko-a hana ka haawe, paiia a paa ma aa buke, a hoolahaia, roa keia wahi keia wahi 0 ka aina, aole no e liio ia mea i mea e maluhia'i ke aupuni, ke ole ka poe nana e hooko na kanawai. A owai ia ka poe nana e hooko pooo na kanawai ? O na lunakanawai naauao no, a hoopon» hoi, aole o ka lunakanawai naaupo, hoopai paewaewa, a liio 1 mea e haunaele wale ai. Aka, ina he naauao waie no ko ka iunakanawai; aohe maka'u i ke Akua, e lilo no īa mau mea a pau i mea ole, a i mea haunaele wale. Ike no na kanaka i aa hana uko ole a ka luna-kana-wai; lilo no ia i mea e hoomahui ai na kanal#a i ke kue ana i na kanawai o keaupuni, no ka meu, oia ka mea nana e kauo aku ina kanaka ika hana pono ole. A ina ike aku na kanaka i ka iunakanawai, e hoohiiahila mai ana i ka ona, o ka lele waiawala like aku !a no ia, a hookahi ka haunaku pu ana t ka hookikiwi pu ana, me ka puana ana ae 1 keia mau wahi ialani; oiai lakou e hikaka pu aaa : " Kaua i ka oni a ka moku, I ka hao a na pea-heke, Namu mai walawaia, Pakake launa ole." Nolaila, pono i na iunakanawai ke maka'u ike Akua. Eia ka loba, li O ka maka'u i Haku, oia ka noeau ; A o ka haalele i ka hewu, oia ka naauao." Nolaila, i ka imi ana o na iunainakaainana i na kanawai, he mea pono ia lakou ke kau mai i na kanawai e kue ole ana i na mea e holo pono ai ka pono ma ua aina la. . . 2. Ua knkua ka naauao i ke aupuni 'ma ka imi ana i mea e waiwai ai ke aupuni. O ka waiwai, me he mea ia, oia ka uhane o ke aupuni. Ina e haalele ka uhane ike kino oke kanaka, aia hoi, kioo kupapau wale. Pela hoi, ina nele keaupuni i ka waiwai ole, o kona make no ia ; no ka mea, me ka waiwai e hiki ai ke hoomalu, e hooponopono hoi f ke aupuni, oia noJtona mau lima Inwelawe e loaa mai ai iaia ke ola. Aka, pehea la e loaa ai ka waiwai ke ole e loaa keia mea nui he "naauao ?" Aole no e loaa, 0 na aupuni naaupo, aole loaa ia iakou ka waiwai, ka ilihune a me ka pilikia o ka noho ana; oia ke loaa. Nolaila, ua imi nuiia ka waiwai ma na aina naauao a pau, i mea e pomaikai ai lakou. Aka, peh«a la e loaa mai ai ka waiwai ? Eia. ma ka hooikaika maoli ana ika hann. Ma na aina naaupo, nui ka molowa, aole o lakou hooikaika nui i ka oka lealea ka lakou hana nui; ai! no iakou i ka ai a maona, kikii ke alo iluna, " Puahala ka ihu nono i ke kaao.'* Ma na aina naauao, imi ikaika iakou i ka waiwai; no ka mea, ua ike lakou ika maikai o ka waiwai, a malaila ko lakou haawi nui ana i ka noonoo i mea e loaa mai ai ua mea la. Ua kuhikuhi ka naauao i kahi e loaa mai ai ka waiwui; aka nae, ua pee ka waiwai īloko o ka honua lipoiipo o ka honua a me ka moana. Aka, i ka naauao keia, kuhikuhi wale ia mai no kona wahi i pea ai. Iloko o na tausani makahiki i heo aku la, ua pee*no ka waiwai ma kahi nalo, aka, kuhikuhi no ka naauao i ua waiwai>ia ; aohe wahi pouli i ka naauao. E nana aku kakou i ka lepo o ka honua, aia iloko ona ke gula ame ke dala. Ina e kanu na kanaka i ke ko, pulupulu, kope, laiki, a pela aku; a hua mai ika hua, kuai aku ; alaila, e loaa mai auanei he moni, oia i hoi Ue gula ame ke dala. A ina e nnna'ku kakou a makaikai i na han» a ka poe akamai i ka hana lepo, e loaa mai auanei, he pa, hola, kiaha, a peia aku; oia hoi ke papuna a kakou e ike nei, a ka poe ai i-a maka e hoohalale nei i ke kai, hawele mai ka miki poi. A ina e aluwa ae kakou ike one 0 na kapa kahakai, ua hiki no i ka poeakamai ke hana i inea nani ioa ; oia hoi na omole aniani, kiaha aniani, puka aniani e alohi lua nei ma na hale o ka poe maoii, a Ime na nniani kilohi a kakou e kii«ht nei. I alawa iki aku ko hie iloko o ke aniani, aohe wahi hemahema iki o Ainaike, ua hele wale no a mikolelehua, auliikolomanu. A nohea mai keia mau mea nani a pau i loaa mai if kakou ? Aole anei no ke kuhikuhi ana mai oka naauao ? Ke iae nei au, oia no. Me ke aloha. Davida Keaweamahi. Maunahoano, Hamakua, lulai 31,1871.