Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 31, 31 July 1869 — NA AHAANIA NUI I HAAWIIA I KE KEIKI ALII. NA MAKAIKAI ANA I NA ALII HANAU. KA IKE ALII ANA O NA MAKAAINANA. [ARTICLE]

NA AHAANIA NUI I HAAWIIA I KE KEIKI ALII. NA MAKAIKAI ANA I NA ALII HANAU. KA IKE ALII ANA O NA MAKAAINANA.

Mnhope iho o ka hookipia ana mai 0 ke Keiki Alii, ke Dake o Edincs>oro ma ko kakoa nei kaiaulu, me ki heonoho ana iaia maioko o kekahi hale, e k'3paia aku ana ma keia hope 0 41 Edir»ehoro Haie,'' raa ka Poaha i hnia, aa oiuola i ke Keiki Ahi ma keknhi tcao ia iho mahop«, ka hele ana aka e ike i ko kakou mau alu wahine, oiu na Moiwahine Emma Kaleleonaiani a me Hakaleleponi K. Kapakuhaili, na Mea Hanohano Mr-:. Pauahi Bihopa a rne Mr*. Eiiia Kama. kaeha Dominis. Ua hele pu aku ka Moi me ke Keiki Alh i kekahi mau hoio ana, a 0 kekahi me Mekin Penikalaka, i mau kama« aina nana e kuhikuhi a hoolauna aku. Ma ka Poahn i ka hoiana o ka huakai hele mai a ke Keiki Alii e īke i ka Moi ma Haie Alii lolani, a hoi aku ma 41 Edineboro Hale." ua oluolu ko kakou Moi i ka hele ana aku e ike iaia (Keiki Alii) ma kona hale. i ukaliia e kona Kuhinn no ko aina e. Ua hele aku no hoi na Kiaaina 0 na mokupuni 0 Maai a me Kauai e ike i ke Keiki Alii ma ko iaua mau nno Luna Aupuni. 0 na Kuhina noho o Arnerika Huipuiaa me Farani kekahi i holo nku e ike. Ma ka Poalima o kela pule i hala.ua haawi mua ae ke Kanikela Beritania ma kona home ma Nuuunu i alinainn nwokea, a ua konoia ka Moi, ke Keiki Alii, kana punahele a mau hoahele a me ka Moiwahine Einina Kaieleonalani. Ma ke ahiahi Poakahi, ua haawiia e ka Moi ma kona Haie Alii he ahaaina ike Alii. He poe hapa wale no k«i konoia e hele ia nhaaina, oia ke Keiki Alii me kona mau alii mokuelima.ka Moiwahine Emma, ke Kiaaina oOahu a me kana wahine, ke Kuhina Kalaiaina a me kana waliine, ke Kanikela Beritania a me kana wahine, na Alea Hanohano Hihopa a me kana wahine, Kuhina Waiwai, Kuhina 0 Ko na aina e, Col. D. Kalakaua a me ka Puuku 0 ka Moi. O kekahi 0 na mea i hoikeia ma kela ahiahi maluna ae, 0 ka hookaniia ana o ka mea kani a kekahi haole sekotia imua 0 kela anaina Alii. he mea hookani piia no nae no luna 0 ka moku 0 ke Keiki Alii, a i lawe pu ia mai hoi i mea hoolealea no ke Keiki Alii. Malaiia no hoi ka Poe Puhi Ohe 0 ka moku alii kahi i hookani ai i ka lakou mau meie opira, a i lohe pinepine oie ia 0 ko kakou mau pepeiao. Ua lohe makou, ua haku ke Keiki Aiii he mele, a he ano leo Tahiti nae, aka, aoie nae e hiki ia makou ke oleio, oia paha kekahi o na mele i puhiia ma ka ohe i kela po. Ua luann keia nnaina niii n hala walenku kekahi mau hora 0 k» po, e like no hoi paha me ke ano mau o ka hoolauna ana o na anainn nlii 0 keln n me keia nupuni. Ma k« Poalua, ua haawiia he aiiaaina nui ma ke ano Ilawaii, ma Hamohaino i Waikiki, inaiaio 0 ka hooponnpono ana a Ka Mea H»nohano Mrs. Liiia Kamakaehn Dominis. Eia na Aiii n me na Mnka Hanohano i hiki ae, Ke'Lii ka Moi, nn Moiwahine Knnemake Emina Knleieonalani a me Hakaieleponi K. Kapakuhaili, Ka Mea Hanohano Keeiikolani, Kn iMea Kiekie W. C. Lunalilo, na Pua Ai;i Pauahi, Likelike, Kalahoolewa, na Kiaaina o Oahu, Maui a me Kauai, na Kuhina C. C. Hair;isi a me Piiipo, na Mea Hanohano C. R. Bihopa, Kamakau n me Moknlenn, kn icde hanohnno Kekeia, Ke A!ii Ka Mea Kiekie ke Duke 0 Edineboro, Hnku Baresford, Hon. Vorke a me na alii innlalo iho, ke Kuhina Nuho 0 Amenka a ine Wedehouse a me na Knnikeia 0 na nina e. Mahope iho 0 kn hom I 0 ka auinn ia, un ikeia aku kekahi huakai loihi e naue :nai ana iloko o ka ulu niu, me na kukui ewalu a me 17 kahili uia ke poo 0 ka huakai. Ua aahuia kekahi mau p»a kahiii i nn ahuuln, aoie nae pau loa. Mahope mai 0 iakou.na wahine me na kapa maka hke he keokeo, i kakuaia o ia!o i na pau-pau 0 Hawaii nei. me na pa, umeke a me na lauiau i nn liina, a mahope mai na mamaka umeke poi, me na kanaka ua hooioheiohe ia lakou iho, he umi paha ka nui, he wahi maio wale tio nuialo kai hoohumeia ae i nu maio, a he mau kihei pau-pau iho maluna o na poohiv;i. Nana aku ku no hoi i ke ano e 0 ko kakou noho ana naaupo. I iho ia makou iloko iho o makou, "0 ka noa hoi ua nalo, hoike la mai nei/' aka, 1 hoikeike waie ia 110 uae no ke koi n ke Keiki Aiii. Pomaikai ka hanauna hou i ike ole i na hana 0 ka wa kahiho. Ina paha e ku ana kekahi kanaka e helu 1 ka nui o k& poe iloko o ka huakai, e hooia inui auanei oia, aia kona koho waie aoa ma kahi o k& eha haneri a oi aku. O ka poe makaik&i hoi e ku mai ana, ua hiki ole ke heiuia aku kona nui, no ka irea, ua puni ke kahua palahalaha okoa o kahi ahaaiua, a ua paa na kuauna 0 na loi: a ine he mea ia, e hoike niai ana, o ka ia kanaka nui hookahi kei:\ 0 Hawaii m i. i hnikeia i'okn o ke>a wa. Mahope iho o ka maknuk.;si nm n na mea |ai, ua koino aku la ke anaiua Aiii mn ka la-

nai anaain* i hc*o!T>akaaW-aova. e kui!vus nna he kane ahe wahine. Oke Ke;%i Ah; no nze ka i HIo mua ae i ka mea nana ka aaaaioa. oia no hoi o l»ih*a Kamakaeha. C,i nobo iho iakoa n pau ilalo. e aiai e Uke m». 1 ke ano Hawasi. Ona mea kohinia k>i no ooi i hoomoaia ai ia {a, oa haoaila aku i na mihhini. Mahop* iho o ka maona ana, oa koene ae we anama Ai«s, a hoi aku i-a ?}oko o ka 'iinu hwiuani, kahi no hoi a hkou i luana ai mamua ae oke poina ana. Ia vr.i i hoikeia ae ai na hana leilea o ka wa kaki-ko. a ka hanauna hou e niahalo ole ako ai. I ko m#kou hoike ana i ko makou manao* io no na rnea kahiko Hasraii j hoikeia nnui o ke Keiki Aliī, aole makou i mahaio iki no kekah'. inau mea. oiai ua like no »a nie kekahi kupapau i kanuia, a mamuii o ka tnakemake o kekahi mea, ua eii hou ia a hue ia ae iluna, eia nae, aohe waiwai e ioaa mai ana. 0 ka Papa Himeni o Kawaiahao kekahi i konoia e hele, a malaila kahi i houeuene ai e hke me ko iaknu mau. 1 ke kulukuiu ana iho o na paka ua. o ka huii hoi mai la no ia o ke anaina inakaainana, e noke ana i ka hoi mai kei.i wa mai, a napoo wale no ka la, me ka ike oie ui aku oka hopena. O kekahi maluna ona kaa, na lio, a ma ke koeie wawae ka pakeu ioa aku. Ma ka Poakoiu iho nei, oia ka la i aeia no na makaainnna Hawaii, e hele e ike i ke Keiki Alii nie na inaknna a me na kokua, e like me ke ano inau o ko na kanaka ike alii ana. Ma ka hora 9 a 10 paha oke kakahi- 1 aka, ua akoakoa ae kekahi hapa o na makaainana ma Honuakaha, kahi o Col. Davida Kalakaua, a mai laila mai i kai mai ai ka huakai. Ma ka hora 11 ponoi, hiki ka huakai ma Papakanene, a o na haumana kula a Miss Lilia liinamu ka mua o ka hookuuiu ana, a o na haumana mai o Kaumakapili. Ua paluaia na keiki nia ke kai huakai ana, a ua hiki aku ko lakou heluna i ka Ua makemakeia no hoi na makaainana e hele palua mai īloko o ka huakai, aka, o ke poo hoolohe ole no o ko kanaka, ua hookeke mai lakou, me ka hele mfti ma !;e nno limaikaika, a komo aluka aku lakou, me he aha la ia ke ano. O i papa aku ka leo alii—a, a he mea ole ka hoi ka hooloheia mai. j\o ka manao paha o nele iakou i ka ike ana i ke Keiki Ahi, nolaila, hana ai lakou ine ki rula kupono oie ika ike Alii ana. Nawai la hoi e ole ka ike, ua ae oluolu mai keln, e hoike iaia iho imua o oukou. Hilahila wale kau haua e Hawnii; a me he mea la, ua haawi oe i kau mukana ma ia la me ke aha ia. Ua nui na kanaka i hele ae e ike i ke'Lii Malihini, me na makana pakahi; a me he mea ia, ua ane iike pu aku ka nui o na kanakn, me ko ka la Poaiua. O na makana nui a makou i ike aku ia ln, oia ka puaa, moa, pelehu, kaka, moena, maia, manako, akankai, ko, uwaia. kalo, he-i, waina, halakahiki, na umeke laau, kukui, lei koa, lei maiie, iei iiima a me kela mea keia mea i ku i ka inakana o ko kakou nei wa kahiko. Hookahi mea nui i koe, aohe kanaka i makana i ka poi. Ma ka lokomaikai no hoi o ke Keiki Alii, ua hoike mai oia i kona mahalo i kau mau innkana e Ilawaii, ma ka haawi ana mai i kona mau lima palupalu a monemene hoi, e lululima nloha pu me oe, me ka hookae ole 1 ko Waolani poe. Ma ka po Poakolu iho nei, ua haawiia he Ahnnina nui e ka Moi, maloko o ka H;»le Alii lolani, me kekahi mau lealea haole pu kekahi. Ua konoia paha he ekolu hnnen, e hele uia ua ahaaina lealea la ; a mawnena o ia poe, o ka ilikeokeo ka nui. Ao'e e hiki ia makou ke hoike aku a nui i ka inoolelo o ia hana, aole makou ho ikemaka a he hoike hoi no ia mea, aka, aole no nae hoi paha makou e hewa ke oieio ne, he poe maknala ka nui o lakou, ke hele la ke aia ana n hiki i ka hora 3 o ka wanaao Poaha. O ka Poe Puhi Ohe o ka manuwa, ka poe nana i hookamkani mai maloko o ka Hale Alii, ma keia po ahaaina maiuna ae. Malaiia pu no hoi ka hnole hookani pila Sekotia, i hookan» mua ai i ka po Poakahi. Malalo iho nti. ke hookomo nei m:\kou i ka papa inoa o na Luna Moku o ke Keiki Alii: Kapkna—-Ke Alii, Ka Mea Kiekie A:.fked. Malamamoku Xui—E. S. Adeane. Na Hope Milamamoku—G. R. W. B. McHardy, A. A. Fitz George, W. Kamsy, Franc>s Koraiily. Haku Baresuml (ke keiki nann i kolohe ka manu a?to). Na Hope Lut. Malimamoku—J. S. H;illif;*x, G. K. C. Eyres, Edward J. Fellows, Guv, Manwaring, A. C. Corny. C. Campbeii. Lutanela Hookele moku—W.'H. 13ndlev. Lutanela Hookele—Jas. K. Veitch. Kapena o na koa alii—Robert F. Tay!or. Lutanela 1 o na koa alii—Francis H. Poore. l'uuku—Thomas Bmdbridfre. i\a kokua Puuku——C. E. Jarves, Adm.und H. Key, W, O. Greenslade. Kaokn o ke Keiki Aiii-—Dr. A. Watson. Kauka o na kanaka—Dr. W. S. Poweil. Hope Kauka—W. H. Symes. Kahunapule—Rev. J. Mi!ner. Wiliki Nui—John Sear. Kokua Wiliki—Thomas Osborne. iSa Wiliki—George Booth, George Lucns, Jas. Nelson, W. T. Kav, L. Morton, C. S. Jerden. Poe Pikimana—C. W. G. Ay!en. G. Neril!e, H. T. Dorrien, Hon. A. G. C. Howe, P. A. C. de Crespignv, G. H. Vonge, F. P. Carey, E. Ponsouh\\ H. A. W. Onslow, K. H! Archer. A. W! Paget, A. E. Thomas, E. B. Eyre, F. St. George Rich, H. K. Moore, W. H. D. Ga!e, A. W. Brcwne. Na Pikimana Hookele—E. W. Wi!d, 11. S. Penn. Alii ki pu —W. E. EuUeHon. Alii waapa—W. Penrvc. Kamana—Kiehanl Earl.