Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 30, 24 July 1869 — Hoike na kula aupuni o Puna, Hawaii. [ARTICLE]

Hoike na kula aupuni o Puna, Hawaii.

li >;k Kuokoa ; A'oha oe : K oluolu inai oe e ka Luna Hooponopoi:o e hoopuka i ka mool<?!o o na kuia aupuni o ka apana o Puna, Hawaii, o ka maka mua keia o ka puka ana o ka moo!c!o o na kula o keia apaoa. Ua hoomaka iho nei ka hoike o na kul;t aupuni o Puna nei i na la hope o lune, mainuli o ke kauoha a ke kahukuia nui i ka papa kula o keia apana, e nana i na kuia aupuni, i ikeia »i ka makaaia o tia kumu uiii ka iakou oihana iho. Ma ka la '?S » iun<\ ua hoikeiu n:i kula ()) ma ka «uakini o Knhpana, eia na kuia i hiki tnai r kula o Kealnkomo o D. W, Kaai-

• Wauna ke kuma, nie na h<&un;ana he umi. ikoeelua; kula o Kahaaalea o G. H. KaiI kuaana kc kumu, roe n3 ha-umana he 21. koe ihe umi; kula o Ka:apna o J. I;i ke kumu jme na haumaoa be 42; kuia o Kehena oJ. ID. O. Palea ke kumo. me na haumaoa be \3, Woe elua. Ka nai ona haumana i hiki mai he 56. L : a weheia ka hoike ma k& bora 9 A. M. t o ia ia, a ua cobo mai ka papa kuU i koho ia e hoike i na kuia, a oa S. 8. Poamana Esq., i wehe ma ka poie ana t a na Puamaoa i alakai i na haumana ma ka fceluhelu, a ma ka nana ana, oa maikai 'oa ka heiuhelu ana a na keiki, mīkioi launa c!e maj; ua hoao ia na keiki iiilii ma na kumo mua o ka naaoao, ma ka hoonui pualo, a ua ikeia no ka ho'lo imua oia papa. Hoomaka ia ma na mea helu, papa 3 rae 2 ma ka helunaau, a ma ka nana aoa i ke ano o keia mau papa ke pii nei no imua. Hoomaka ia ka nana ana ma ka papa 1, malaila ka hana nui aoa o na haumana o na ! kuia eha ma ka buke heiunaau, ua ula nui ka hoopaapaa iwaena o na haumana o ke»a mau kuia eha, i ka naoa aku a ka lehulehu, ua like lakou me na koa wiwo ole iloko o ka !wa hoouka kaua nui, ka ua mea o ka wiwo ole, oiai, ua hilinai lakou niamuli o ke alakai ana a na kumu a iakou i ke nno o na olelo oka ninau. Ma ke kuia a D. W. Kaaikauna hookahi keiki i ku mai e paio, no ke kuia a G. H. Kaikuaana hookahi keiki i ku mai e paio, a no ke kuia a J. Ili eha keiki i ku mai e paio, no ke kula a J. D. O. Paiea hookahi kaikamahine, i ka nana ana ia iakou, pii ke kai o na keiki i ka ua mea 0 ka nenee lua i ka ninau, ua mahalo aku ka papa kuia ia lakou, peia no ka hana ana a pau ia buke. Hoikeia ma ke anahonua ke kula a J. lli, oia no ke kahu nana i hoike ia buke, ua hoio no ia huke mai ka mua aka hope. We--1 heia ka buke huinahelu mainuli o ke aiakai ana a S. B. Puamana, ua ikeia no ia huke ua holo no imua na keiki ma ka mea i ao ia aku ia iakou, ke aia nui nei na kuuiu me ka moiowa ole ma ka iakeu hnna, i hooikaika loa palu no ka uku makana. No ka paiapaiaaina, ia J. H. Heieiuhe ke alakai ana i na haumana ma ia buke, ma keia buke ua hoio no imua. A pau ka hoike ana a na Komite, ua kaheaiu na makua e haawi ninau i na keiki a kikou ma kela paiapaia keia paiapaia, a pela no ka hana ana a hiki i ka pau ana o ka hoike, a na ka ia nae i pauaho e, pau oie na mea helu. lune 30, hoike hou ia na kuia ehiku i koe, ma ka iuakini ma Puuia, eia na kula i hiki mai nmmua o ka hora S A. M., kuia o Opihikao o Z. N. Maiuo ke kumu, me na hauinana he 12, koe ekoiu; kula o Pohoiki o G. W. Kaluahine ke kumu, me na haumana he 25, koe elua ; kula o Kapoho o J. Mokuhia ke kumu, me na haumana he *«iO, koe hookahi; kuia o Haiepuaa o D. Kapa kekumu, me na haumana he ; kula o Makuu oT. W. Kanekoa ke kumu, me na hauinana S, koe ehiku ; kuia o Keaau o »S. W. Wahine ke kunni, me na haumana eono, koe elima ; kuia o Olaa o W. K. Naia ke kumu, me na haumana ekolu, koe he 13. Ka huina pau o na hauinana he 119.

Ua weheia ka hoike tna ka himeni an?i mni o ke kula a Johnson Mokuhia, pule o Rev. J. W. Hanu, a ua noho mai ka papa kula ine na makoukau e hoike aku i na ku« la, a na J. Ili i wehe ma ka heluhelu ana a na keiki, nana aku kukulu lua, ka ua inea o ka mikioi launa ole mai, ua hoao ia no ka poe liilii ma na kumu inua o ka ike, ua inaopopo ke holo nei imua.

Hoomakaia ma na mea helu, o ka papa 3 me 2 ma ka heiunaau, a ma ka hoomnka ana o keia mau papa elua, ua ulu koke niai ka paio ana no ka ninau, ua koa lakou imua o na maka o ka iehulehu e haka pono mai nna ia lakou. Hoomakaia ka papa ekahi o na kula ehiku ma ka huke helunaau, ua paio aku paio mai, nenenee lua i ke one o Ka. hualoa, " Liilii loina'i ka poe naauao," aole iloko o na i\l. H., i ka wa īa R. Limaikaika, aele no i ka wa ia J. Fu)n, i keia wa o A. Fornand#r, ke leie nei na kula o ka apana o Puna ika onohi oka la. Ke kaena nei makou i na kula o Puna, e hoio imua e na kumu i ioaa ka uku makana ia oukou. Wehe i;\ ka buke huinahelu, holo no, ua hele no ma na olelo o ka ninau, aole nana nui ia na loaa ewaewa a Hon. 6ihopa i unuhi ai ma ia buke.

No ka palapalaaina, ia J. H. Heleluhe ka hoike ma ia t>uke, pii no ko kai o na kuia o Puna, aole no i haule iki na hnumana i na ninau a ka poe hoopuka ninau, a pe!a no na ninau a na keiki i na keonimana oLnhainnluna, ua nui ka hauoli me ka hookaulana i ko knkou aupuni no kn ike, e a!a e na apana o ka mokupum o Keawe, a pela e na raokupuni a pau o ka moopuna a Kamehameh<s i kaulaua ai keia aupuni he Hiena o ka Moana Pakipika.

Mo ka uku makana. Alamuli o ka noonoo o ke Kahukula nui a me ka Lunakula o keia apana, e uku makana aku i oa kumu i bo!o ka ike o na haumana a l&kou, a ua hoopuka e ia ka oleio kahea i ka maiuma o Maraki i na kumu. a na ka papa kuia e knana, penei ka mahele aua | ona Koume, oia o S. B. Puamana a roe J. H. Heleluhe i na 5i?2.00. Makann mua ia J. lii S10.(K); ka iua ia G. W. Kaluahine S5iH); ke kolu ia G. H. Kaikuaana $3.00; ka ha ia J. Mokuhia $1 50; ka itma ia S. Wahine a me D. W. Kaaikauna SL2ō pakahi; ke ono ia 7». N. Maiuo $1.00; oia iho !a ka inaheie ana a k i Papa.

lulai l, hui ma Opihikao na kumu he 11, ine kekahi poe naauuo e ae, ua wehe ia ka

bai .1 ra kumu k\ Lon 9 P. \I. T an mi ka hus a na kamu ka loli nui o na o ka buke heionaau. me ko u maoao iho i na he papa-pai. ica la n» [akoa e loa na olelo o ka bake, me ko'u m .haio no i na kamukula o Paoa. oia ka pau ana o na haua a ka Papa kula o Puaa. Me ka maha!o. { S. B. Pca>iana, Na Komi:e ) J. H. Helllche, ( J. lu. Kaoeleao, Puna. Hanraii t lolaī 6, 1959.