Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 29, 17 July 1869 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

@ - I keia @, ua @ loa ke kumukuai o na umeke poi. @ O ka umeke hapaha moa @ ua @ ae la a i ka hapalua @ makemake i wahi umeke hapaha. @ ma ka @ i keia mau la, ua @ ka @ a ua nui hoi ka @ o ka mea imi dala.

 

@ A ME NA @ - Ua ike iho makou ma ka holo ana aku a ke kuna "Ka Moi" i ke ahiahi Poakahi iho nei. i ka hoi ana aku o kekahi mau keiki o ke Kula Kahunapule o Wailuku ka ohana o Mr. He@ M. Winiamena makemake Hawaii. e ae o na @ o Kahului, a me na wahi e @.

 

- Maluna hoi o ke kuna "N@ Meia" i holo aku ai i Lahaina, i hoi aku ai kekahi mau kupa o ka uka @ ano o Kaukaweli me na kupa o @ o ka @ o ka Malu Ulu o Lele. Mau ia @ ke aheahe maaa e hoolawa ae.

 

I @ KULA HANAI NO HILO - Ma ka holo ana aku nei a ke kuna Hawaii "Pauahi" i ke awa o Hilo, ua lohe mai makou, o ko makou makemake opio o ka @ welawela pa @ o @ a hele aku nei i Lahainaluna, e @ ai i kona ike Hawaii o ia o A. Napunako, ua holo aku la i ka aina @ o Hilo, e @ haole a no k@ o Hilo ma @ o W.@ i holo aku i Amerika @, e @ ai i kona ike.

 

MAI @ - Ua ike iho makou i @ komo hou mai, he mau kaikamahine @ ma ke kula hanai kaikamahine o Kawaihao, e @ nei, e na kaikamahine B@, ma ka @, hooponopono ana a pela aku. Ke lana nei hoi ka manao, e @ na kaikamahine a pau o ia kula i mau makuahine hooulu Lahui no ko @ aina hanau iho.

 

HOO@ MA KA MA@E. - Ma ka hora 8 o ka po Poalima aku nei i hala, Iulai 9. malo@ o ke @ Hookipa o ka Hale nani o Ka Mea Hanohano C.R. Bihopa, ma Haleakala, ue hoohuna ma ka mare hanohano ana o keika @ e Rev. H. H. Pareka, o G.B. @ me Miss Sara@ Kapu Kaluna, kekahi o na pua maemae o keia kaona. Ke lana nei ko makou manao, e holo malie ko laua moku ma ke kai lana malie o ka noho ana kane a wahine.

 

PA AINA MA A@ I EMMA.- Ma ka Poaha aku nei o ka he@ i kunewa aku la, ua kuai kudalaia aku ka pa aina o W.L. Green ma Alanui Emma, oia kela pa ma Waikiki iho o ka pa o ke Kama Alii Wahine R. Keelikolani. Ua lilo aku ua pa la ia T.H. Davies, no na poohina he @5.100. O ke kumukuai oia pa paha mamua, ma kahi o umi tausani dala, aka. ma ke kuai hope ana, ua hala loa iho i lalo, me he mea la ma ka hapalua o ke kumukuai mua.

 

UA MAKE AKU LA.-Ma ka wanaao la Sabati aku nei i hala, ua kii mai la na lima menemene ole o ka enemi hope o ke kanaka, ia Frank Kruger. haole olelo e hoohainu kope ma ka Hale hooinu kope ma na kihi o na Alanui moiwahine a me Nuua@u. He haole oia i noho loihi ma Honolulu nei. a i launa hoi me na kanaka he lehulehu me ka oluolu. Ua alohaia hoi no kona ak@hai maoli. He makahiki aenei a oi i hala, ua holo aku oia i kona aina hanau, e ike i kona mau kini makamaka e noho ana ma ia kapa o ka honua. I on a hoi ana mai, ua hapai hou oia i kana hana me kona hoa hui. Ma ka la i haiia maluna, laweia aku la ia e ka anake. Ma ka auina la Poakahi, ua laweia aku kona kino kupapau ma Nuuanu e kanu ai.

 

LULU MAHINA HOU PAKE.-E olioli auanei kakou. a e hauoli nui hoi, ke ike a ke lohe aku hoi, @ o ko kakou poe makamaka pake, e noho malihini a e noho kamaaina nei mawaena o kakou, mamuli o ka puana ana ae o ko lakou Kahu Haiolelo Paka, " He pono e haawi a kokua aku kakou i ka kakou mau hapaumi no ko ke Akua aupuni." Aia hoi, ua hookupu koke iho lakou ma ka po Sabati iho nei, oiai lakou e akoakoa ana ma ke anaina haipule ia wa. Aole i manao ko lakou Alakai e hookupu koke, aka, makemake oia e hoolaha aku no kekahi Sabati e ae, aka, e olelo mai ana kekahi poe, ua makaukau no lakou e hookupu koke. Ia hookupu ana, ua kokoke e aiwa dala; a keia Sabati ae, hookupu aloha mai kahi poe. Ke hikiwawe nei ka holo ana o ka olelo mana a ke Akua iloko o keia poe, a he wa pokole i koe, e ike auanei kakou, aia he mau hua oha@a maikai kekahi e puka mai ana mailoko mai o lakou.

 

WA@WAI O MRS. NAKUA@A.-Ma ka Poakahi a me ka Poalua iho nei, ua hoikeia na olelo @ a kela a me keia aoao, e hoike ana. no ka lilo ana o Kaaoaopa wahine, nona na makahiki he kanaha a oi ae, i kaikamahine hanai na Puhalahua a me Nakuapa. mamua aku o ka makahiki i hanaia ai ke Kanawai no ka hookama keiki ana. Ma ia wahi ka hoopaapaa nui ana a me ka wehewehe ana o na olelo a na loio. Ua hana mua ia no keia hihia imua o ka Lunakanawai Kiekie ma ke Kaona, a ua hooleia ka lilo ana o keia wahine i kaikamahine hanai na Puhalahua a me Nakuapa, nolaila, ua oni na Loio o keia kaikamahine, @ hoopii loa ae imua o na opu lehulehu he umikumamalua. Ma ka auina la Poalua iho nei, ua puka mai ka poe Jure, a haawi mai la i ka lakou olelo hooholo, e apono aku i ka lilo ana o Kaoaoapa i kaikamahine hanai na Puhalahua a me Nakuapa, mamua aku o ka wa Kanawai ole. Nolaila, e @ io ana paha ka pomaikai maluna o keia kaikamahine. Eia @a kokua a me na Loio nana i hooikaika i keia hihia nui, o W.C. Aeto, D.B. Mahoe, a me A. Keohokalole.

 

@ Ma ka auina la Poakolu @ hala aku ke @ "Ko@ mau me Kona a me Kau. Ua @ aku @ Rev. J. K@ a me kona alii wahine @ ia W.J. Kam@ o ka Papa Hoonaauao a me ka @ ohua kanaka @ ana maluna o ka @

 

K@ "M@."-Ma ka Poalua iho nei, ua @ ia aku keia K@ maluna @ ia C.A. W@, no na dala he Eono tausani a ua lilo loa aku nei i na kanaka Ma@ ma na mokupuni o Ma@ ma. Ua pau ka p@ ke kalepa kanaka ana o ua moku nei. e holo ana malalo iho o ka poe Hawaii.

 

KAHI KAA @ ALANUI.-I keia mau la, ua pale hoi ka ikeia mai o kahi kaa lio hoo@ alanui. Ua pau paha kona paa@ hou ana mai no ka mea. ma ka Poakolu iho nei, ua ike iho makou i kahi kaa me ka pahu nui maluna iho e kau ana kahi hao ulaula. a @ koke ia ihola. Pau ka p@ auanei kona hoo@ ana mai, ke pau la kona wahi @ i ke @. Heaha la ke kumu?

 

K@ MAKANAIA.-Ma ka auina la Poalua iho nei, ua haawi makanaia aku i ka Moi Kamehameha V., e ke Kanikela Fa@ hou e noho nei, ke @ o ka Moiwahine a ka Emepera o ke Aupuni Makua o Fa@. He @ keia ua penaia e kekahi mea kakau a pena kii kaulana o ke aupuni o Farani. E @ ae ana paha kela kii ma kahi kupono i ka poe maka hanohano e makaikai aku ai.

 

KE KIAAINA O MAUI.-I kela hebedoma aku nei, ua holo hou mai ke kiaaina o ka mokupuni o Maui ma ke alo a@ o Honolulu nei, no kekahi mea paha i pili ma kana hana, a no kekahi kumu e ae paha. Ma ka huli hoi ana aku o ke kuna "N@ Mela" i ke ahiahi Poakahi iho nei, ua huli hoi aku oia i kona home malu ulu o Lele, i peahi mau ia e ke aheahe makani he Aa.

 

NA MOKU PAPA.-Ma ka la S. 11 a me 12 o keia malama, ua hoolakoia mai keia kulanakauhale a o keia pae aina holookoa paha i na laau hale ano haole, e like me ke ano hou o keia wa, mamuli o ke ku ana mai o na moku papa mai na aina papa mai e lawe mau ia mai nei i o kakou nei. Ei ae no ka ke au mai nei i ka moana kekahi moku hou o keia ano no, he lawe papa mai a me na lako hale e ae.

 

KAU @ O HONOLULU.-Elua mau hihia ano nui i hookolokoloia iho nei e ka Aha Jure o Honolulu nei, oia ka hihia nui loa o A.M. Kahalewai, no ka hoike hoopunipuni, mai ka Aha Hoomalu mai. Ua hoahewaia oia, a ua hoopii hou nae mua o na Lunakanawai ekolu. O ka lua o na hihia nui, o ka lilo a me ka lilo ole ana o Kaaoapa i kaikamahine hanai na Puhalahua a me Nakuapa. Ma ka noonoo ana o na Jure, ua hooholo iho lakou ma ke ano kahiko, he kaikamahine hanai io no o Kaoaopa.

 

IKE ALII ANA.-Ma ka hora 11 o ke kakahiaka Poaono aku nei i hala, ua hele aku ke Kanikela Farani hou, i ukali pu ia e ke Kakauolelo a ke Kanikela mua i hoi aku, e ike i ka Moi, a e hoike aku hoi i kona pa lapala hookohu Kanikela mai ka Moi mai, ka Emepera o Farani. Na ke Kakauolelo i hoolauna aku i ka Moi, a ua waiho aku oia he mau olelo i ka Moi, a ua oluolu hoi i ko kakou Moi, ka pane pokole ana aku iaia ma na huaolelo kupono no ka noho aloha pu ana o ko kakou Aupuni me ke Aupuni o Farani.

 

PAPALA NA KANAKA HAWAII.-Ua @ iho makou ma ka puka o na hale kudala, ua kakauia ma na Papa Eleele, he mau hua olelo maoli, e papa ana i na kanaka Hawaii a pau e komo ana maloko o na hale kudala, a koho paha i kekahi mau mea. me kahi moni ole ma ka i@ pakeke. No ka mea hoi, i kekahi wa paha mamua iho nei, ua koho kekahi mau kanaka i kekahi mau waiwai, me ka waiho mai a hiki i kekahi la ae kii mai. I ka hoi ana no i kauhale, a o ka hoi loa aku la no ia a hiamoe, me ka hoomanao ole nae i na mea ana i koho mahaoi ai, a waiho wale na waiwai ma ka Hale Kudala. Nolaila, o na kanaka a pau e koho ana i kekahi mau mea kudala, e hoomakaukau mua no ka pono o pa auanei i ka leo, a loaa ka mai he hilahila.

 

UA HALA HE LUNAKANAWAI.-Ma ka hora 5 a me ka hapa o ke ahiahi la Sabati iho nei, haalele mai la i keia ola ana, ka mea i Mahaloia J. W. Kea, ka Lunakanawai Apana ma Koolaupoko, ma kona home noho ma Kaneohe. No kekahi mau malama i hala. ua loohia oia i ka mai he opuohao. Malalo o na lapaau ana a Ehu kekahi kahuna Hawaii i loaa ole ka Palapala Ae Lapaau, i lapaauia ai oia a make wale aku la. A ke hopohoo nei nae makou, ina paha e hopuia, a hookolokoloia kela kahuna, no ka lapaau me ka ae ole ia. He kanaka oluolu, akahai a hookipa malihini hoi ua mea Mahaloia la i hala aku la. He kanaka no hoi i mahaloia e na mea a pau i ike a i launa pu me ia. He oiaio nei, aka, o kana mau hana ma keia ao, ina he pono, ke waiho nei oia i kia hoomanao nona. Ua pau kana hookolokolo ana i na hewa o kanaka ma keia ao, a ua komo aku la oia ma kahi e, a ma ia wahi e hookolokoloia mai ai oia e ka Lunakanawai Nui, ke hiki mai ka la ana i makemake ai e hookolokolo i ko ke ao nei. Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua maneleia kona kino kupapau ma ka hale lua, kahi e waihoia aku ai ke kino lepo, a hui aku ka lepo me ka lepo. He oiaio, he makamaka aloha oia, a he hoalauna kupono. aka, ua kii mai la no kona Mea nana i hana, a ua lawe aku la. Aloha ino oia a me ka poe i hoon@leia i ka makua ole.

 

@ @.-Ma @ Poakolu @ @ @ H@ nei @ @ @ @ mau @ @ @ @ ke awa o H@ mahope o ka hiki ana mai o ka @ @ P@ @ iho nei o keia pule, @mumu ana @ "@" nei ma ka uapo o @ nei. Auhea aku ua moku holo @. O ka "@" paha, owai la?

 

HE @ KUOKOA HO@.-Ua lonoiono wale mai makou. e hoala ana na makua mea keiki o ka Apana o Ka@ i kula haole kuokoa malaila, i a@ ai ka lakou mau keii ma ka olelo manu o ka aina, a i hiki ai hoi i ka lakou mau keiki ke @ pokole mai. mamua o ka hele loa ana aku i na wahi i o ka @ loa aku. Ke hauoli nei makou e loaa he kumu kupono no ke ao ana malaila. a hoonaauao kuponoia na keiki a oukou. Ke hopohopo nei nae makou no ka hapa o ka poe kupono.

 

Ua ike iho makou maloko o ka Aoao 4 o ka nupepa haole o ke Aupuni, i kekahi moolelo, he hapalua kolamu ka loihi; a o ka hoomaka ana o na huaolelo a pau, me ka S wale no. Aole e loaa ana kekahi huaolelo maloko o laila. ua hoomakaia ka hua mua me kekahi hua Pi-a-pa e ae, aka. he S wale no. Aole no paha e holo pono ana kekahi Moolelo Hawaii, ke hoomaaia na hua mua o ka hua olelo me ka hua hookahi, in a paha he K. H. O a pela aku. Ina paha e loaa, he mea paakiki no ia.

 

Ua hala aku ke kiaaina o Oahu nei a me kana wahine e hooluolu ia laua iho ma ka Ehukai o Puaina, i kekahi la o keia pule, a ua lohelohea wale mai makou, aole no e liuliu aku ana a hoi mai. Malia no paha o hoi mai i ka Poakahi, no ke kali i ka malihini alii e hele mai nei, in a hoi e hiki io mai ana, e like me ka lono.

 

KE ANO O HONOLULU NEI.-Eia no o Honolulu nei iloko o ka enaena a ka la. Aohe he mea hala ia no keia kulanakauhale. He mau kuaua no hoi ke ikeia aku nei ma na kuahiwi a ma na awawa uliuli, aka, aole nae i nee loa mai kela mau kuaua makai nei, kahi a ka lehulehu e noho nei iloko o ka ikiiki a me ka wela. He makahiki papaa la loa io no paha keia, e like me ka uwalo e loheia mai nei ma o a maanei o ka aina. He ano e ke au a me ka noho ana o keia wa. Heaha la auanei ka mea e hiki mai ana mahope o keia papaa la ana?

 

HE MAU MOKU E KALIIA NEI.-He elua mau moku ano nui a ke kulanakauhale e kaupu nui loa aku nei. O ke keiki Alii maluna o kona moku kaua "Galatea" a me ka mokuahi kaua Amerika Huipuia "Pensacola" me ke Kuhina Amerika hou no ke alo Alii o Honolulu nei maluna on a. O keia mau la e hele nei, o ia no na la a ka lehulehu i manao loa ai e hiki mai ana, aka, aole nae he hiohiona o ko laua hiki mai.

 

O KO MAKOU MAKAMAKA o kela aoao mai o kapa alanui, "Ke Au Kahuli," ua lili a ua hoino loa ia makou no kekahi kuhikuhi a makou maloko o ko makou manao pepa o ka la 3 o Iulai nei no na mea e pili ana i na Hoike Kula o Kona nei e like menei malalo iho.

"Eia kekahi hoohalahala, ma kekahi mau ninau, he hana o ka kekahi @ ao ai, a he hana o ka kekahi, alaila o na loaa, aohe like. Pono anei pela o kapulu pu ai ke Kahu? Ke hoomanao ae nei makou i ko J. Fuller; Esq., wa e noho Kahukula ana no keia Apana. I kekahi mau la o ka malama, ua houluulu mai kela i na kumu, a ua kula pakahi ma kekahi mau ninau, a ua hoikeikeia ke alanui kahi a lakou e hana ai i na ninau. a loaa e like me ka haina. I kekahi wa hoi, ua haawi oia i kekahi mau rula e ao aku ai na kumu, a ma ia hana ana aku a na kumu, ua holo ka hana ma na kula. Ina pela no keia e lolo ai, a laila, ua ahona no e aweawe @e i ka naauao, a hoi aku i Waimea."

Ke hoole maka ewaewa mai ne ke Aupuni, ma o J. M. Kapena la, "O J. Faller, Esg., he haole makaukau ole ia ma ka olelo Hawaii, e kupono ai i ke ao ana i na kumu, ma kekahi mau ninau." O ke aha la ka ike ole i ka olelo Hawaii,  o J. Fulelr, O ka unuhi ole ana anei i ke Kumu mua ano hou a na keiki Hawaii e aoia nei? O ka hooponopono ole ana anei i ka Nupepa Aupuni, Ka Hae Hawaii? O wai la ka mea oi loa, o ke kou waha anei, o ka mea anei e hoike mai ana, he makaukau io kona i k@ olelo Hawaii? Kupanaha ka manao pepa o ke kukulu ana pela. a hoole i ka mea ike i mea naaupo a hawawa. Ke hooia mai nei o J. D. Opunui, he kumukula kahiko no Kawaihao. he kanaka makaukau o J. Fuller, a mamuli o kana mau hana ma kekahi mau @inau huinahelu a helunaau i hahai aku ai @ kumukula i kona wa. E mihi a e kalaia.

 

Maui.

AHAHUI MELE MA LAHAINA.-Ma ka po o ka la 7 o Iulai nei, ua meleia he mau himeni o ka Ahahui Mele o Wainee maloko o ia luakini no ka pomaikai o ka luakini. Ua meleia na himeni e like me ka maikai a me ke kani i oi ae mamua o na mea i ike mau ia ma na kuaaina.

MAKE MA KA MOANA.-Ua oleloia, ua make ma ka moana. mawena o Maui a me Molokai, he elua mau kanaka maluna o na waa, Mai Hawaii loa mai o Waipio keia mau Hawaii maluna o na waa kaulua, e hoi ana i Molokai ko laua aina kamaaina. Ua pae mua laua ma Lahaina, a i ko laua hoi ana aku i Molokai, malaila laua i poina ai. Aole i ikeia ko laua heana a hiki i keia la. Ua pae na waa i Molokai, a o na kino ua nalowale. Aia maloko o ka Mr. Z. Poli i hoolahaia ma ka pepa o keia la, he wahi moolelo iki no laua.

 

Ka make ana o Mr. J. W. Kea.

Ua make o Mr. J. W. Kea, ma Kaneohe. ma ka la 11 o keia malama. He Lunakanawai Apana oia no ka Apana o Koolaupoko, o ka mokupuni o Oahu nei, no na makahi eono paha a oi ae. He hoahanau oia iloko o ka ekalasia o ka Haku. A i ka nana aku i kana mau hana. ua ku @ na hoailona o ke kanaka pono. Ma ka Oihana Lunakanawai, ua hooponopono oia i na mea a pau e like me ka haawina o ka ike i loaa iaia. Ua malama pono oia i ke Kanawai, a haawi i ke kaulike iwaena o na kanaka. Aole e @ke me ka kekahi poe. he hookolokolo a hoopai aku ia hai; aka. oia no nae ke uhai mau i ke Kanawai. Aole pela o Mr. Kea. Ua malama mau oia i na Kanawai a pau o ka aina a me na rula o ka noho ana Karistiano kekahi. Nolaila, ua mahalo ia oia. a ua makemake nui ia e ka poe maikai kana mau hana.

He kanaka hoowahawaha loa o Kea i ka on a a me na hewa e ae a kekahi poe e makemake nui nei. He kanaka mikioi ma ka hana. He ikaika i ka mahiai a i ka lawawaia, a ma ia mea, he alakai kupono oia no ka lehulehu o kona apana. He kanaka aloha oia i ka poe opiopio: a he nui na keikikane i lawe ia e ia e noho iloko o kona ohana, a nana no i ao aku ia lakou me ke alakai aku iloko o na hana pono. He mau makahiki kona hoomanawanui ana i ke ao aku i ko Kaneohe poe i ka himeni, a ua ike ia ka hua maikai o kana hana iwaena o ko Koolau poe.

He kanaka o Kea i malama i ka pono o ke Akua. Aole waiho wale ia kona noho ma ka hale o ke Akua i ka la Sabati. Hele mau oia ilaila me kona ohana. Ua kupaa oia ma ka Pono, e like me kona ike he pono. Aole hoi ma na mea i ike maka ia wale no ko Kea hoopono ana. Ma na mea liilii, na mea i hunaia mai na maka aku o ka lehulehu. ua hooikaika oia e hana pono. Ua malama ia ka pule ohana ma kona hale. Pomaikai ke Aupuni a me ka lehulehu ke loaa kona panihakahaka e like me ka mea i hala. A e pomaikai ana hoi kona panihakahaka ke hoohalike oia me Kea, ke kanaka hana pono.

Ma ko kakou noonoo ana i ka hopena o ka mea i make, ua loaa keia mau manao:

I. Aohe pono ke waiho aku i ko kakou ola kino iloko o na lima o ka mea hawawa a naaupo, nana e lapaau. He kanaka opiopio o Kea, ka mea i make. Aohe i hiki pono aku i ka palena o ke ola ana, ma ko kakou nana ana aku. He kanaka kino nui a ikaika no hoi. Eia nae, ua make e iloko o ka hapa o kona mau makahiki. He mau mahina kona moe ana i ka mai. Iloko nae o kona mau mahina i mai ai, aole oia i halawai me ke kahuna lapaau kupono, a lapaauia, a make aku la. Ua koi ia oia e hoi mai i Honolulu nei e imi i ke ola, aole nae i hiki. O kona mea nana i lapaau, he wahi kanaka hawawa no Kona, Hawaii, o Ehu kona inoa. Ua ike ko Hawaii iaia, a ua hoowahawaha. I Honolulu nei kahi ana i kukulu ai i kana mau hana hoopunipuni, a pelapela no hoi; ua hahai kekahi poe iaia, a ua hoohoka ia lakou. A hele aku nei ia i Koolau, loaa ka mai o Kea, o kona haule no ia iloko o ke kuhihewa, a o ka make ka hope. Aole au e i ana he ola ko Kea in a he mea akamai ke kahuna nana e lapaau. He mai kahi e ola ana, a he mai no hoi kahi aole e ola ana i na kahuna a pau o ke ao nei. Eia nae kaʻu e olelo paka nei, me ke kanalua ole; aole pono i kanaka Hawaii e haawi i ko lakou kino i ka poe naaupo a hoopunipuni e lapaau. Ke manao nei au, ua hoopokole ia na makahiki o Kea ma ka hana naaupo ana. He pono i ko Kaneohe poe e hookaawale loa ia lakou iho mai na hana naaupo ae a Ehu. A he pono i ua Ehu nei e waiho aku i ka oihana lapaau, e hoi aku i kona wahi a i ka mahiai-ke kanu kalo, ka pue uwala, kanu maia, hanai moa, a pela aku. O ka hana ia e pono ai ka aina, a e maona ai ke kanaka. E waiho ka oihana lapaau na ka poe i ao ia ma ia mea.

II. O ka make ana o ke kanaka pono, he poino ia no ka Lahui. I keia wa, ke hoonee aku nei ka Lahui iaia iho i ke kahua o na lahui makua o ka honua nei. Ke imi ikaika loa nei na kanaka i na mea hou a me na mea ano e. Ke imi ikaika nei kekahi poe i na hana apiki. He ikaika loa ke au e huki ana i ka Lahui ilalo. Nolaila, he nui loa ka waiwai o keia aina iloko o na kanaka pono. O lakou na kia nana e hoopaa a hoomau i "Ke ea o ka aina." Aohe o ka pono i kahi poe e hana nui nei, o ka lilo i hoahanau ekalesia, a ikaika ka wa @a i ka olelo iloko o na hale halawai; aia a hele iwaho o ka halepule, he noho palaualelo wale iho no, he piha i ka hookamani me na hana lapuwale a pau. Aohe oia ka poe pono e pono ai keia aina. Aka, o ka pono io e ulu ana mai loko ae o ka naau maikai. Oia ka pono e ola ai ka aina. Oia no ko Kea ano. A i ka wa e make ai ka poe o ia ano, he poino no ia no ka Lahui a pau.

Ina e make ke kanaka lapuwale, he kupapau uwe ole ia kela. Aohe mea minamina iaia; no ka mea, ua ikeia he lapuwale. Ina i makemake kekahi e malama maikai ia kona inoa mahope o kona make ana, a e lilo ia i mea mahaloia, a i mea ala iwaena o ka poe ola, alaila, e malama ia i ka pono, a aole oia e hoo@ele ia. Ina oe e malama i ka pono i ko wa e ola nei, alaila, na ka pono e malama i kou inoa maikai mahope iho o kou make ana.

III. Eia kekahi manao. E make ana kakou a pau. O oe @ ka mea e heluhelu ana i keia, a owau hoi ka mea e kakau nei, e hele ana kaua ma ke ala e hiki aku ai i ka @ @ o ka make. A i hiki aku kaua ilaila. owai ka mea nana e alo kaua a @ aku i keia @ O ka mea naauao loa ma ke @ nei @ ka mea i hoomakaukau mua no @ e make ai.

Ina hele ke kanaka i ka aina malihini me ka hoomakaukau ole @ iho mam@, olelo kakou he naaupo oia. Eia nae ke hele nei na kanaka a pau i o i kela ao pau ole. He kakaikahi nae ka poe i hoomakaukau mua no ia hele ana. Elua huakai nui e hele mau nei i kela ao mau loa, iluna i ka lani i ke ola mau loa kekahi a ilalo i ka po kekahi. E ka makamaka. mahea oe o kela mau huakai elua?

"Ina ka make ke kii mai,

Aohe mea e pale ae,

He luna mana no;

Kii mai e lawe ma ke ao,

A i ole oe e makaukau,

E lawe i ka po."

E na hoa'loha o'u, ke noi aku nei au ma ka inoa o Kristo, e noonoo oukou i ko oukou hopena. Mai hokai wale oukou i ke ola nui a ke Akua i haawai mai ai ia kakou iloko o kana Keiki Hiwahiwa o Iesu. Ua hiki mai ka hewa iloko o ke ao nei. a mailoko mai o ka hewa ua hoopuka ia mai ka make. Aka, no ke aloha nui o ko kakou Makua iloko o ka Lani, ua haawi ia mai ke Kalahala e ola ai ka poe manaoio. E kuu hoa lawehala, e paulele kaua ia Kristo ano.

"E huli e kanaka auawana nei,

Nohea la ka ikaika e hele i ka po?

Mahea la ke kino e pomaikai ai.

Ke lilo ka uhane a make mau no?"

Ke noi nei au i ka poe e halawai ana me keia mau manao, e holo iloko o ka Puuhonua e olai. "Aia iloko o Iesu Kristo ke ola mau loa." Me ke aloha.

Kahu.

Honolulu, Iulai 14, 1869.

 

E waiho na olelo henehene.

 

Aloha oe e ka Nupepa "Kuokoa."

E oluolu hoi oe e haawi aku i koʻu aloha i na Komite hoike kula o keia Apana.

Ina na kekahi o ke Komite, D. Malo, J. M. Kapena a me Makalena, (pela wale no koʻu manao) i kela haiolelo pahenehene ma ke kakahiaka Poaha aku nei o keia pule no, alaila, o ka noonoo maikai ka pono a hoolaha ae; e waiho i na olelo henehene.

Penei: "Ka ike hohonu loa o ka malawaina; Elele hohonu akamai o ke "Kuokoa;" Elele hohonu mai Hilo mai; Hooio; Ninau hupo; a pela aku."

Ina paha nau e D. Malo, J. M. Kapena, a i ole ia na Makalena paha kela haiolelo pahenehene, alaila, e hoike pakahi aku ana no au i na mea a pau e pili pakahi ana ia oukou ma ua mau la hoike la ma keia mua iho, me ka huna ole i koʻu inoa ponoi.

Aole au i hele aku e nana i ka hoike o na kula me he Kiu la, a Elele paha no ke "Kuokoa," aka, ua hele au mamuli no o koʻu manao iho no i ka la hoike mua, a o koʻu hele ana, noho ana, ninau ana, wehewehe ana ma na la hoike i koe, mamuli no ia o ke koi ana mai a W. J. Smith, aole me he mea hooio la wahi a oukou.

Ma ka ike o na lani. aole wau i kakau, hoolaha, a hoopuka mai koʻu waha ae i kela huaolelo "Muekekei," i lohe mai oukou e na hoa.

He okoa ka mea nana i hoopuka ia kakau manao ana, a iaia no oukou e nuku aku ai. Aole wau i kakau i kekahi mea kue ia oukou e na kaikuaana.

A loaa ka wa kaawale, e kakau no ka pokii i na olelo hoakaka no oukou pakahi, e like me ka oukou mau hana rula ole iaia.

Joseph Nawahi.

Honolulu, Iulai 15, 1869.

 

MARE.

Ma Honolulu, Mei 22, mareia o H. H. Pareka, o Wahanui k no Honolulu me Alama w, no Kailua, Hawaii.

Ma Honolulu, Iune 8, mareia o Mr. Pa@ka, o H@ k. me Kalili w. No Honolulu nei laua.

Ma Honolulu Iune 8, mareia o Mr. Pareka, o Ah Zong k, me Kokane w. No Honolulu nei laua.

Ma Honolulu, Iune 23, mareia o Mr. Pareka, o I@ k, me Mele Ana w.

Ma Honolulu, Iulai 2, mareia o Mr. Pareka, o Lima k, no Pa@ me Haahaa w, no Kailua, Hawaii.

Ma Punahou, Iulai 2, mareia o Mr. Pareka, o John Pa@ k. Loke Wahinepio, no Kona, Hawaii.

Ma Honolulu. Iulai 5, mareia o Mr. Pareka. o Ekela k. no Kap@. me Maika@ w, no Waikiki @.

Ma Honolulu. Iulai 2, mareia o Mr. Pareka, o Ah Yam k, me Mele N@ w.

Ma Honolulu. Iulai 9, maleia o Mr. Pareka, o G. H. Elama, no Waikiki waena, me Miss @ Kapu no Honolulu.

Ma Honolulu, Iulai 10, mareia o Mr. Pareka, o Kalaikiai k, me Kailimana w. No K@nawai laua.

Ma Honolulu, Iulai 10, mareia o Mr. Pareka, o Edward Eve@, me Hannah Nakai.

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na kanaka a pau loa o na kuleana Alo@ o Hal@lani, Helu 2213, ma Kipahulu, Maui, a me koʻu mau aina kuleana a me ia aina kuai. Ua kapa loa i na holoholona, aole e hele wale maluna o ua mau aina la. a @ hookuia lakou ma ke poo pakahi e like me koʻu manao a me kaʻu mau k@ i k@ʻu mau hope. No ka oiaio, ua kakau iho au i koʻu inoa             KALAIMAKALII:

Kipahulu, Iulai 15, 1960.                @

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na kanaka a pau loa, o ka pa hale kuleana A@ o Pania@, Helu 503 ma Pauoa, oia ka pa hele ma ka aoao ma@ o ka halepule o P@. eia no ia maua ka alo@ ola ia hale, e like me ka @ ana o na Lana Hooko Ka@, a e like me ke kauoha a ko maua makuakane. Mai keakea wale kekahi me ke kuleana ole, o hoopii maua i kona kino. Ua @ mau makahiki i hala o ka hooponopono a Kahu Ma@ Waiwai ana. aole i hoopiiia kona @ imua o lakou. No ka oiaio, ke kakau nei maua i ko maua mau inoa.

                                                        KAHAWAII KALENA,

                                                        IOSEPA KAMAUOHA.

Mokuleia, Iulai 13, 1@                            @

 

OLELO HOOLAHA.

No KA MEA, ua lilo ia mana ka waiwai a pau ma ka Halekuai o TI@-KAM. ma Waiohinu, Kau, Hawaii, nolaila, e mau ana no kela Halekuai ma ko ma@a l@. Eia nae, aole mana e hookaa i na @ a TIN-KAM

Iulai @, 18@      (@)   KI@LANA & Kai@ina.

 

NA LAAU LAPAAU A DR. JAYNE.

OIA NA

LAAU KUNU,

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA HI,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HAMO-PENIKILA,

HU'ALE OLA.

AIA MA KAHI O

KAKELE ME KUKE,

H@            @

 

KUAINA HANA UPENA!

E @ NO MA KAHI O

DILLINGHAM & Co.

Ma hope o Mr. H. D@ Kamana               @

 

S. B. DOLE.

LOIO.

K@ ma ka @ @ Papa me Kalama           @

 

J. D. HALAI,

LOIO.

K@ @ ma ka Hale @ Honolulu.             @

 

KALA N. @                          HAN@ M@

C. N. SPENCER MA

NA KOMISINA KALEPA.

E LOAA MAI ANA NOIA MAU A NA MEA2 @

 

HALE HUMUHUMU LOLE!!

KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA NONA KA INOA malalo @ ua ma@ e humuhumu @ lole @ a pau, a @ me ka @ NU Hou @ a o @ me ka makemake o ka @ nona ka hale, ma koʻu Hale Humuhumu Lole, ma @ Honolulu. E m@ mau ana no hoi @ i na @ Apa a pau o kela a me keia @ Nu Hou @.

@                        K@

 

M. BENFIELD BENE@ILA,

MEA HANA KAA A AMARA HOI.

UA MAKAUKAU AU E HANA I NA kaa m@ e kapili hou i na Kaa @, kapili @ @ a me na @ Amara a p@, no @ heaha @: kup@ @. H@, ma A@ A@, Honolulu. A@ o P@. @ kahi ana o Kaa@ .

                                                                           @

 

REMOVAL.

THE UNDERSIGNED R@

@ LLY @

R@ TO KING STREET.

Two @ Castle & @, where he will @ in the @

Building & Repairing all kinds of Wagons CARRIAGES, @C.

@ Changes @

                            @

 

OLELO HOOLAHA.

 

NO KA MEA, Ke holo nei au ma Kona. malaila, he kana@ aku nei au i na kanaka a pau i @ mai iaʻu, e h@ aku i ko lakou @ , ma Waiohinu.

Kau, Hawaii, @                     TIN-KAM

                            @

 

Wanted to Complete Files.

 

POLYNESIAN-

N@ 2 and 45, Vol. 4. 1@

        "   3, 4 and 5. Vol. 5. 1845

"    1@. Vol. 6. 18@

"    49, Vol. @ 1850

               "    2, 49 and 52, Vol @. 18@

                      "    24, 35, 50 and 51. Vol. 9, 18@

                       "    2, 23, 51 and 52. Vol. 10. 18@

                 "    2, 3, 4 and 5. Vol 12, 18@

                              "   1, 3, 4, 8, 33, 34, 37, 43, 45, 49, 52

COMMERCIAL ADVERTISER.

Nos. 35 and 42 Vol. 2 18@.

                                                           "   4, 59, 18, 22, 23, 24, 38, 39 to 52 inclusive, Vol. 3, 18@

                    "   14 and 24, Vol 4, 1850 and ʻ60.

"  50, Vol @, 18@.

      " 7 and 38, Vol. 7, 18@2.

        " 46 to 52 @, Vol. 8, 1864.

" 1. Vol. 9. 1864.

                          " 5, 27 to 52 inclusive, Vol. 10, 1865.

FRIENDS WILL GREATLY @ IF THEY CAN supply the a@ complete @ in the L@ of the Hawaiian @                 L. H. @LICK.

 

KE KAUNU

ANA KANAKA!

 

KA MAKEPONO O NA MAKEPONO LAUNAI OLE!

 

I NA KEIKI LALAWAI A ME NA KAIKAMAHINE PAPALINA NOHENOHEA O KA UA KUKALA HALE O HONOLULU NEI, A ME NA MOKUPUNI A PAU O KO HAWAII NEI PAE AINA.

 

KE KAHEA AKU NEI AU IA OUKOU A pau, e hele mai oukou ma koʻu Hale K@ Lole, ma ke kihi o ALANUI NUUANU A ME MAHINE, ma Honolulu nei. a na kuʻu E@a no o KENAHU, e kuu aku la oukou me ka makepono loa. i na Lole Nuhou o kela ano keia ano. E komo no maloko, a e nana, a e wae i na mea a ko oukou puuwai e @ ai, a nana no e hool@ana ia oukou i na olelo palupalu. no ka mea, he iwihilo maoli ia no oukou, a mai nana maka oukou ia ia.

                                               C. BREN@ @KALE)

                   @

 

HALE PAI KII!

AIA KOʻU HALE PAI KII MA MONIKAHAAE,

Mawaena o ka HALEKUAI @UIʻI a me ia HALEKUAI MEA AI o S. SAVI@ ma ke Alanui P@. He emi @ ke kumu kuai o na KII.              H. E. KEIKI CHASE)

@70-ly                                            Mea Pai Kii.

 

HALEKUAI HOU!

E KUKULU ANA KA MEA NONA KA inoa malalo nei i Halekuai @

KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII.

E kuai makepono loa ana no @ oia i kona mau waiwai o kela ano keia ano a e kou mai no hoi @ i na K@ ma ke kumu kuai kiekie, ma ma ka dala a ma ka lole paha e @ ai.

333-dm                                  HENELE KUPA.

 

HALEKUAILOLEONA WAHINE!

UA NEE AENEI O Mrs. McDOUGALL i ka Halekuai Lole i @ @ iho nei o C. F. P@loka. Helu @, Ala@ Pa@, ma keia wahi ake@ ka pa kuai p@ o @ ma. Ma@ e loaa ai oia e hoomau ana i ka hana lole komo a me na @ ma @ ano a pau. O na wahine a @ e noho ana ma kahi mamao aku, e hanaia no ko lakou mau lole a e hoomaemaeia ma ke ano hou i @ e @ pu ia mai ke @. E @iia, @ a houhou puka ia ma na ano a pau. O @ kau @ a pau mai na @ e mai, e @ keia no me ka hoouna ana aku me ka hikiwawe. M@ na k@ ana mai hoi o na mokuahi a pau, o loaa mai ai na mea hoonani papale o na ano hou loa, me na kupa wahine a me na k@ lole nani e ae.

 

HALE KAMANA!

INA KANAKA A PAU LOA, E IKE OE. @ ua wehe ae nei makou he mau kanaka Hawaii, i ko makou Hale Hana Kamana, aia ma ko Alanui M@. ma ka aoao mauka, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka H@ELE REVERE H@. o ke keiki o ka aina p@. aia ma ia hale e loaa ai na pa@ kupapau maikai loa. A ke kau leo pu aku nei no hoi makou i na mea hana e pili ana i ka makou oihana, e hele ae no ma ko makou hale hana o kam@ pu ou ka uku oluolu no.

@                                  M. KUMALAE & Co.

 

KAUKA MAKALU.

AIA MA KA HALEPAI KII O KEIKI (CHAS@, ma Alanui Papa, na ano laau lapaau a pau a i kuaiia me ka makepono. Aia no hoi malako o ka Hale ke K@ @ o KAUKA MAKALU (Dr. McGrew). O kona @ no ka lapaau ana, aohe no he pii mamao o na K@ e ae.   (Honolulu, Iune @, 18@).         @

 

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau!

@AIKI no Waimea, Kauai mai, PALAOA maikai loa, KAMANO io ula no Kea@lewa mai BIPI @ahi no Kaleponi mai, KOPA keokeo-KOPA ulaula, AILA Honua! AILA Kohola, KOPE-PAAKAI, AI no na Lio me na Mua Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano. NO HAWAII MAI, mai ko PIA AI- nui loa no na mea ai maikai e ae.

Nolaila @ ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dal e ike maka no oukou i keia mau mea i halia ae la maluna

Me ka mahalo.

I. BATALETA

@