Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 12, 23 March 1867 — He mau manao kokua i kekumu manao o O. H. Kulika. [ARTICLE]

He mau manao kokua i kekumu manao o O. H. Kulika.

E KA LeNAnoOPONOPONO E ; 0€ :— Ma kuu heiuhelu ana i ka Helu 7 o ka kakou nupepa Kuokoa, a ike iho la au i ka noiau i haku ia e keln \vahi loio noonoo, nona hoi ka inoa e kau ae la maluna, i ka pili pono o na inea i hnku ia, i kona kumu manno no na Kula. Eia hoi ko*u manao maoli: Eia ma Wailuku nei; ke hele \vaie nei kekahi hapa o na keiki me ke kula ole ia ; a o ka nui paha o ia mau keiki, ua hiki aku ka huina i ke 50 a keu ; a o kekahi hapa o lakou, aia malaio o ka hana a na haole mahiko 9 na Waieha nei; he poe keiki no lakou na makahiki he umi a keu, a emi iho no hoi. Kia ke kumu 0 ka hele oie ana o keia poe > keiki i ke kula, 00 ka aua o ua makua i ka

he!c i ke ku!a K*tcrV», o "akkai bewa la ka." wihi a lakou ; noU;!a, kapa ka eiaoao 003 ke.ki e heie i ka hana a ka hae'*. i :oa \ kahi hapawalu mu n ī ka haie o na pake. ioa paha h« pee makua heluhelu nupepa Kuokw ka nuf o lakou nei. iaa paha ua īke 1 aa wehewehe kuonoono a ke keiki o \\ ataiua, e pili ana i n& ku!a o ko Ukou mna apana. a loaa U hoi ke kumo hoohalike. a kukulu kuokoa i kuia puale no ka lakou poe keik:, rvo ka niea, o keia poe keiki i olelo» maluna, un kupono ia i ka hale koia hookahi aoi ae. lna pela, pehea ae la hoi ko \Ya:kapu mau ketki a me ko Waieho, a pela ho: me ko W aihee, na ko laila pee no hoi e hai ae i ke ano o ka noho ana, a me na kul>ina o na keiki o ia mau wai. Eia keia m*a kupanaha e ike ia nei roaanei iioko o na kula, mai ka wa i hookohuia ai o C. H. Lewers (Lui) i Lunakuia, a hiki i ka )a a keia maka-kila e uleu nei ma keia pepa, aole no ī ike ia ke komo ana o kona p<>o iloko o na hale kula e naua ai, a e makaikni ai ia hoi i ke ano oke ao ana a na kumu. I lea nana aku. he mau kuinu molowa kekahi e ao nei iloko o na kula o keia (nau W.iieha. a he mau kumu puhi baka no hoi kekahi, oia hoi na kumu o ka aoao Ka{akolika. Ke ninau nei au, "0 ke aha iho la la ka pono a keia poe i waiho ia aku ai keia hana nui ia iakou ?" Oka lakou hana no ke ao aku i na keiki o Hawaii nei ma ka hoopono a me ka hoopololei ana, i lilo lakou i poe makua no na lahui mahope aku. Ke kahea leo nui aku nei hoi au i na wahi e ae, e aia ae oukou e like me Waialua i Oahu, a «ne Kohala, i Hawa ; i o Keawe, a me na wahi e ae no hoi i like pu me ia. Mai hoohalike hoi oukou me ko Wailuku nei poe makua, i ka makaala nle i ka lukou inau keiki ma ka hoonaauao ana a ine na hana maikai. Ika nana aku no hoi ike ano o na »nakua o keia wahi, ata lakou malalo o ka molowa a me ka nanea \vale iho no ; aohe lana o ka inanao iloko o lakou e kukulu ne i kula kuokoi no ka lakou m.iu keiki. nolaila, hui ae la ka palaka o na makua me ka Lunakula—hui uku a hui mai, hui kalo i ka nawao ; oole aku hoi o Fatuhiva 1 kahi e, ke neenee inai nei nae hoi a kokoke wale ianei. Ika nana aku nae ame ka halalo aua iho, eia no maanei ka nui o ka poe ike a me ka poe naauao, a eia no hoi maunei ka mea kaulana loa o keia Aupuni Hawaii, oia hoi oJ. W. H. Kauwahi a me lakou nei ae he nui wale e nonoho mai nei, aka, aole nae he ulu nui mai ko lakou manao e hapai like ae i keia hana, o ke kukulu like i mau kula punlu, no ka mea, ma ia alanui hookahi no i loaa ai m inea he naauao nui, a ulu ae la a keikie, a kaulana loa ae la hoi ma ke Aupuni Hawaii nei, aka. aia nae o ua o lakou nei i ka imi laau lapaau, a me he inea la, e lilo ona paha lakou i poe Kahuna Lapaau ma keia hope aku. He hana maikai no ia, oka. aole nae o ia ka mea i kiekie ni ke poo 0 Hawaii nei iluna, a i kaulana ai hoi ma na Aupuni a pau o ka honua, a i lilo ai hoi 1 Aupuni kuokoa, nka, o na kula wale no. 0 kekahi hana no hoi a ua mea kaulana la, he kula ao loio. Ke ninau nei hoi au, "Pehea la hoi e akamai ai kana ,mau haumana Ika loio, ke t ole e hoonaauao mua iloko ona kula pualu ?" oka oihana loio, aole no i oi ae kona kaulana e like me ke ao ana i na mea helu, palapala aina, kakaulima a me ka heluhelu, no ka mea, aia a loaa keu ike i na keiki, alaila, pili mai na ike e ae a pau ; a ina pela, o ka inaka inua io keia o na ike, no ke aha la hoi ka mea e hoala'ole ia nei o na kula pualu ? Ama keia mea i lana mai ai ko'u manao no ke kumu manao maikai o keiki knmaeu o W'aialua. Eia hoi kekahi ; ua olelo ia no hoi maloko o ka Baibala, "e hoolohe na keiki i ke ao ana aka makua." Pela ka olelo ana ake kanaka naauoo maloko o ka Baibala, a i ko W'ailuku nei poe keiki ka hoi ke ao ole ia e ko lakou mau makua, nolaila, nuhea oukou e na mukua naouao o na wahi e ae, e nana mai oukou i na mhkua naauao o W r ailuku nei, ke pee nei lakou malalo o ka hoopilimeai a ine ka hookananuha okoa iho no. ika nana aku no hoi, aia lakou nei malalo o ka molowa, akn, mamuli paha e pane mai ana kekahi ia'u, me ka olelo ana mai, "No ke uha no la hoi kou mea i kukulu ole ai i kula pualu nau ?" Ke pane aku nei au ia mea i ninau ia, aole no e hiki i ka lima hookahi ke hana i na hana he nui wale i ka manawa hooknhi. Ma keia inau men he nui wale i olelo ia inaluna ae nei, he pono i na mea a pau ke nana iho i ka pono a me ka pono ole o keia kukulu manao »na. Ua lawa keia. losia. W r ailuku, Maui, Feb. 26, ISB7.