Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 32, 12 August 1865 — Page 3
This text was transcribed by: | Kale Kanaeholo |
This work is dedicated to: | Michael J. Chun, Ph.D. |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
wale i hiki ai ke kiai ikaika ia na papu?"
"Aole! Aole hiki ia'u ke hana pela" wahi a Kalani.
"No ke aha hoi ka mea e ole ai?" Wahi a ke Kuhina, me kona lelele ae iluna, me ka ninau hou mai no: "No ke aha iho la hoi ka mea i ole ai?"
Kalani. "No ka mea, ua hoouna aku wau i na kanaka imua."
"Aole e hiki peia, wahi a ke Kuhina, pii loa ae la kona inaina: He mea kupono ole loa ia i ko'u manao. Aole au e ae ia mea. E kauoha no wau i na kanaka e hoi hope hou mai."
"Ua makemake au i na kanaka malaila." Wahi a Kalani. "Aole no hoi ia oe ia wahi o ke kauoha aku i na kanaka e hoi hou mai i hope nei."
"No ke aha ka mea i ole ai?" Wahi a ke Kuhina. "No ke aha?"
Pane aku la o Kalani. "No kuu manao hoi owau ke Kuhina no keia mea."
"Heaha la hoi ka hewa?" Wahi a ke Kuhina, me ka mahuahua loa ae o kona ukiuki, me ka i aku, "E hele kaua e ike i ka Peresidena no ia mea. E lawe ana wau ia oe imua o ka Peresidena."
"Ua pono ia, na ka Peresidena no ka hoi kaua a elua i hookiekie ae." Wahi a Kalani, me kona kamailio oluolu aku.
I ko laua hiki ana ma ka Hale Keokeo, ninau aku la ke Kuhina a me ke Kenela i kekahi kanaka e ku ana i ka Peresidena, a mahope iho, hoea mai ana ka Peresidena me na make oluolu, a pane mai la,
"Aloha olua e na Keonimana, he aha ka olua i hiki mai nei i a nei?"
Ia wa, pane aku la ke Kuhina ia Kalani me ka leo kakana, "Wehewehe ae hoi paha oe i kou kumu i hele mai nei."
I aku la o Kenela Kalani, "Aohe a'u kumu e hai aku ai, ua lawa pono no au." A ia wa ia i hooio loa ae ai, a lilo iho la ia he mea huhu loa no ke Kuhina.
Pane mai la ka Peresidena me ka akaaka pu mai, "E wehewehe mai hoi oe i kou kumu i hiki mai ai ianei e ke Kuhina."
Hoolohe iho la no ke Kuhina ia mea a pane aku la e like me ka laua mea i hoopaapaa ai, aole i pane iki aku o Kalani i kau wahi hua hookahi, a o ke Peresidena hoi, ua noho ia a hoolohe malie aku. I ka manawa i pau ai o ke kamailio ana a ke Kuhina, kau ae la kahi wawae o ka Peresidena maluna o kahi wawae, a kau iho la ke kuekue iluna o ke kuli, a hoawihi ae la i kona maka a pane aku la.
"Auhea oe e ke Kuhina, ua ike no hoi oe ia kaua iho nei no ka hooponopono o keia puali koa iloko o na makahiki elua me ka hapa, a ua ike no oe aohe wahi pomaikai i loaa mai ia kaua ma ka kaua hana ana. Ua hoouna aku kaua ia Kalani, a ua laweia mai oia e hooponopono no kakou, nolaila, i keia manawa ke manao nei au e aho ka waiho ana ia Kalani ka hana, ma kana mea e hana ai malaila iho la."
Ka make ana o Adimarala Dupona.
Ua ili iho maluna o Amerika ke ao poluluhi o ke kaumaha no ka make ana o Adimarala Dupona, ka mea i kanu iho i kona inoa iloko o ka hoomanao mau loa ia, mai ka hoomaka ana a hiki mai nei i ka hopena o keia kaua ana mai nei. Oia no ka mea nana i hoopio o Nu Oleana a me kekahi mau papu ma ka nuku o ka muliwai Lae Makau a me Mobile. He hapalua Keneturia ka loihi o kona manawa i noho ai maluna o na moku manawa mai ke kulana haahaa mai a hiki i ke kulana kiekie loa. I ka manawa i hoomaka iho nei o keia kaua, ua hoonoho ia oia ma ke kulana Kapena, a no kona lanakila pinepine maluna o na Kipi, nolaila, ua hoohanohano loa ia ae oia a loaa ka inoa Adimarala; a i kona make ana mai nei ua kauoha ae ke Kuhina Kaua e hoomanao ia kona inoa.
Ua make mai nei no hoi ka wahine a ke Kuhina Nui o Amerika. Ua manao waleia o kona kumu i make ai no ka pilikia i loohia i kana kane, a no ka pepehi malu ia ana ona a me kana keiki, Ua noho iho ke Kuhina ma keia aoao o ka lua kupapau me ka @ a me ke kaumaha no ke kokoolua i lawe ia aku la e ka make.
KA NU HOU HOPE LOA,
Ma ke ku ana mai nei o ka moku Reynard i ka Poaha iho nei, ua loaa mai ia makou na nuhou o ka la 10 o Iulai mai Wasinetona mai.
Ua lohe ia mai nei ua mai ka Peresidena, aole nae he mai pilikia loa, a i ka la 6 iho nei o Iulai, ua haalele aku ia i kona wahi moe, a ua oluolu ia.
I ka hopu ia ana mai nei o Jefa Davisa ua loaa kekahi mau palapala ana e pili ana no ka hana a na kipi, a me kona huipu ana ma ia mea, nolaila, o kekahi kumu hoike no ia o kona hanaino.
I ka la 7 iho nei liia ka poe powa i pepehi mai nei i ke Kuhina a me ka Peresidena.
Ka Liia ana o ka poe Pepehi kanaka.
I ka la 7 iho nei o Iulai, ua liia o Mrs. Surratt, o Payne, Harola, a me Atzero@t. Ua pule iho kekahi Kahunapule mamua o ko lakou liia ana. I ka wa a ua Kahunapule la e pule ana, ike ia aku la na waimaka e kulu ana mai ko Harole mau maka iho, a ua hoike mai lakou a pau i ko lakou ano kaumaha a ehaeha maoli no ka lakou hewa i hana ai. Mahope iho o ke kau ia ana o na uhi keokeo ma ko lakou mau maka, aloha mai la o Atzerott i ke anaina kanaka e ku ana, me kona olelo mai e malama pono, a ia wa i pane aku ai kekahi Kahunapule e ku kokoke ana; "E halawai pu no kaua ma ke la ao aku." Mahope iho o ka hehi ia ana o ka papa a haule i lalo, lawe ia aku la ko lakou hanu a koe iho la na kino kupapau.
Ua hiki au o Kapena Cage o ka mokuhao Kipi Papohaku me kona mau alii ma Mesiko, me ko lakou koi aku i ke Aupuni e kuai i ua mokuhao la. Ua holo pu aku me lakou ka Adimarala Farani no ia kumu hookahi no, a me kona olelo kaena ae, he hiki iaia ke pale aku i ke aumoku holookoa a pau o Amerika, me ua mokuhao (Papohaku) la ma na kapakai o Mesiko.
He 10,000 a oi aku ka nui o na koa Farani i hoounaia no Masimilana mai Farani aku ma Vera Cruz, a e hiki hou aku ana no.
Ka Hana ino a ka moku Kenadoa.
Ua loaa mai nei ia makou na nu hou o ka hana ino a ka moku Kipi Kenadoa, e holo nei ma ka moana Pakifika. Mahope iho o ka loaa ana ia ia o ka moku kialua Pfeil, holo aku la ia i Kanikani (Ascension) oia hoi o Ponape a malaila kahi i loaa ai o ka moku okohola Edward Curey i ka la 1 o ka malama o Aperila, a puhiia ia moku i ke ahi, a malaila no kahi i loaa ai o ka moku Harvest, ka moku o Kimo Pelekane, a me ka moku Pearl. Ua puhiia keia mau moku a pau i ke ahi. Mahope iho, holo pololei aku ia i Aukaki (Ockotsk Sea), a i ka la 27 o Mei iho nei, halawai iho la ia me ka moku Abigail, a puhiia iho la ia moku i ke ahi. O ka hulipahu nae a me ke o i-a, a me na luina Hawaii he 13, ua haalele iho lakou i ko lakou nui, a hui aku la me na kipi, a he poe kipi ka olelo ana, a lilo loa lakou he poe kanaka no ka moku Kenadoa. I ka la 21 o lune, halawai iho la oia me ka moku Euphrates, a puhiia iho la ia moku i ke ahi; a i ka la 22 mai, loaa iho la ia ia ka moku William Thompson, a puhiia iho la no ia moku i ke ahi, a ma ia la no hoi i loaa ai ka moku Jireh Swift, a oia no hoi kekahi i haulehia iloko oia poho hookahi. Elua mai la mahope, halawai iho la ia me ka moku Milo, aole nae ia moku i puhiia i ke ahi, aka, ua noi aku ke Kapena e hookuuia ka moku me ke kakauia o kekahi palapala hoopaa no na tausani dala he kanaha a oi aku, a ua ae mai ke Kapena o ka moku kipi, a pela ia i hookuu ia'i. I ka la 23 o Iune iho nei, loaa no iaia ka moku Susan Abigail a hoopioia no. He kanaono ka nui o na moku e holo ana ma kona wahi e holo ana. Ma ia wahi no, ua lawepioia no o Sophia Thornton.
Ua oleloia, he mau kokua no kekahi e holo pu nei me ia, oia hoi na moku i pio iaia; a ma kahi hookahi no lakou e holo like ai.
Eia ka mea kaumaha, i na kakou e noonoo pono iho, aole wale o ke poho o na makanaka o kakou i ka poino ana o ko lakou mau moku, aka, o ka hui ana ku o na kanaka Hawaii me na powa, a hoolilo maoli ia lakou i poe powa. No ka mea, o ka moku Ienadoa, aole ia he moku manawa maoli, a e imi ana i pono no kona Aupuni, aka, he moku powa, He mea kaumaha loa ia no kakou, i ko kakou huipu ana ma ia hana ino hookahi
Mahope o ke kakau ana ua ku mai he moku Okohola mai ka Akau mai; a ua lohe makou he 20 mau moku i lawepio ia e ka Kenadoa, a ua puhi ia lakou a pau i ke ahi. Aloha ino na Okohola.
Na Palapala.
Ka Hua a ke Aloha.
Ma ka la 8 o Iulai nei, oia hoi ka la Sabati. Ia'u i naue aku ai me ko'u mau hoa hele ma Waimea, e ike i na mea hou a Rev. H. H. Pareka, laua o Ioane Ii, na Komite a ka Aha Euanelio o Hawaii, i hoouna mai ai e hai aku i na hoahanau ma Waimea, no ka hoopau loa aku ia G. B. Roweia. A i ko makou hiki ana malaila, a ike makou i na mea i hai ia mai ai, me ka piha o ko makou naau i ka olioli i na olelo maikai i hoopihaia me ke aloha, me he mea'la o ko ke Akua Uhane pu kekahi ma ka mea nana e hai mai ka olelo maikai a Kristo.
A i ka pau ana o ka halawai, hoi mai makou a hiki i ka muliwai, a no ka hohonu loa o ka muliwai, ua ae makou maluna o ke Kao. Elua mea nana i kauo mai ke kao a pae makou ma kela kapa o ka muliwai. Alaila, hoomakaukau o G. W. Lilikalani e haawi aku i uku no ke kao, ninau e mai keia mau kanaka, i hele ae nei oukou i ke aha ? pane aku la Ka Mea Hanohano G. W. Lilikalani, i hele ae nei makou i ka halawai o ko kakou Hoku, pane mai la laua, in a pela aole oukou e uku i ke kao, no ka mea, oia ka mea i oleloia e ka makou kumu, oia hoi o Rev M. Kuaea. A i ko makou lohe ana i keia mau olelo, he mea kamahao loaia i ka ike ana iho. Ua luluia ka hua e Rev. M. Kuaea, a ke ulu nei kekahi o ia hua i waena o keia kihapai. Oia hoi ka hoa a ke aloha. Ke hooki nei au maanei. Me ka Luna Hooponopono ke aloha.
A. W. MAIOHO.
Kalahea, Kauai, Iulai 15, 1885.
Ahahui Ekalesia o Hawaii Hikiaa.
Poakolu, Hilo, Iulai 19, 1865.
Hui ka Aha Euanelio i ka hora 10. Rev. T. Coan, Rev. T. Pohano, Rev. J. Kauhane, Rev. D. B. Lyman, C. H. Wetmore M. D., Rev. O. H. Kulika.
Na Lala i kohoia. Kaihinui no Waikea, Hilo, Mahihia Kapali-uka, Kau, Kapea Waiohinu.
Balota ia no ka Luna Hoomalua ua koho ia o Rev. T. Coana, Rev. O. H. Kulika ke Kakauolelo.
Ua hoikeia mai na mea kohoia i mau hoa lala e noho pu mai me ka Aha. Polani no Alakahi, Hilo o Piiakanoa no Keaau, Puna, o Kahuluna no Puu, Puna, o Kalaokahaku no Opihikao, Puna, o Paakaula no Kalapana, Puna.
Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka moolelo o na hana o ka la hope o ka Aha oia ka la 17 o Okakoba, mahahiki 1864.
Ma ke noi o J. Kauhane, ua hoolohoia e hookaawaleia i hapalua hora i ka pule ana. Pule ia he hapalua hora.
Ma ke noi a Kauka Wetmore, ua hooholo ia na Coana e hoomaopopo i mau mea hou e hui mai i mau lala noho pu mai ma keia Aha. Makuakau, Pahio, Hanalei, Nalimu, Kane, Kaui, Kaawa, Hailama, Puamana, Hanai, Ili, Barenaba, Puaa, Ioba, Paila, KAuhane, Pahee, Keliaukai, Nuuanu.
Kohoi i komite e imi i hana no keia ahaolelo, o Rev. D. B. Laimana, o Rev. O. H. Kulika, a me Rev. J. Kauhane.
Hapaiia ka heluhelu ana i na haawina.
Heluhelu mai o T. Pohano i kona haawina manao i hakuia no ka Pau, ma "Luka 15: 7."
Heluhelu mai o Nalaimu i kona haawina manao no ka ninau. "E hoi hou ana anei ka poe ludaio i ko lakou aina?"
Heluhelu mai o Hanalei i kona haawina no keia ninau; "E mau ana anei ka makaala ana o na ekalesia o keia pae aina in a e hoonohoia na kupa Hawaii i mau Kahu Ekalesia."
Heluhelu mai o Makuakane no ka ninau "Pehea la e hanai i loaa ai ia kakou na Kahunapule a lawa."
Heluhelu mai o Pahio i kona manao i haku ia, @ ka ninau "No ka la Sabati a me na hana kupono?" Hoomahaia ka aha 1 hora.
Hui hou i ka hora 1 1/2 a hapai hou ia ka hana.
Heluhelu mai o Rev. J. Kauhane i kona haawina manao, no ka ninau "He mea pono anei i na Kahunapule e lilo i mau Lunamakaainana?"
Heluhelumai o Hanai i kona haawina manao, no ka ninau "Ua make io anei o Iesu, a ua ala hou io mai anei ia mai ka make mai?"
Ua hooholoia e waihoia mai na manao i hakuia he waiwai ia na ka aha.
Heluhelu mai o Kane he kumumanao "O ka Berita a ke Akua @ hanai me Adamu ua pili anei i kana poe mamo mahope on a?"
Heluhelu mai o Coana he kumumanao no ka ninau "O ka kiaha a Iesu i olelo ai?"
Heluhelu mai o Rev. O. H. Kulika he palapala nonoi e hookuuia oia mai ka noho Kahu ana no ka Ekalesia o Waiohinu, Kau, no ka loaa ana mai iaia ka leo e kahea ana ia ia e hele i Waialua, Oahu.
Hoike mai hoi o Kulika i ke kahea ana o ka ekalesia o Waiohinu ia Rev. J. W. Kupakee @ Kahu ekalesia no lakou.
Hoopaneeia ka hana apopo hora 9.
Poaha, Hilo, Iulai 20, 1865.
Hui ka Aha Euanelio i ka hora 9. Kahea ia na inoa.
Hooliloia he hapalua hora i ka pule.
Pau ua, ua hapaiia ka noonoo ana i ka pelapala a Rev. O. H. Kulika e nonoi ana e hookuuia oia e hoi i Waialua, Oahu.
Ua kukakuka ia a ua hooholoia penei; "Ke ae aku nei makou na lala o keia Aha i ka noi ana o Rev. O. H. Kulika e hookuu ia oia e hele aku i Waialua, ma Oahu, no kona manao ana ua loaa mai iaia ka leo kahea iaia mai ke Akua mai, e hele aku ilaila, a no ka paa loa o kona manao e hele aku a e noho ma ia wahi e hanaku i ka hana a ke Akua. Aka ke minamina nei makou i kona hele ana mai ka ekalesia o Waiohinu Kau aku, a mai ko makou Aha Euanelio aku. Aia komo ia i ka Aha Euanelio o Oahu, alaila, kaawale kona pili lala ana me makou. Ke kauoha ku nei keia aha i ka Luna Hoomalu e haawi aku ia Rev. O. H. Kulika i palapala wehewehe aku imua o ka aha Euanelio o Oahu i kona noho pono ana ma HAwaii nei, a i kona hana ana i ka hana a ka Haku me ka pauaho ole."
Hapaiia ka noonoo ana i ka pono o ke kahea ana o ko Waiohinu ekalesia ia Rev. J. W. Kupakee i Kahu no ia ekalesia.
Ma ke noi a Kauka Wetmore ua hooholoia.
Ke apono nei keia aha i ko Waiohinu, Kau, kahea ana ia Rev. J. W. Kupakee.
Heluhelu mai o Kauka Wetmore i kana haawina manao, no ka ninau "Heaha na mea e pono ai, i ole e emi loaku na kanaka o keia pae aina?"
Heluhehu ia he palapala mai ka aha Euapelio o Oahu, na Rev. M. Kuaea i kakaou.
Heluhelu he palapala mai a H. Manase ke @ o ka ahahui Luna kahiko o Maui.
Hapaiia ka hana i ka hora 1.
Kohoia i Komie imi manao no na Haawina no ka hui hou ana o ka aha, J. Kauhane, a me C. H. Wetmore.
Kohoia i Komite e palapala aku i na Ahahui Euanelio, T. Pohano no ko MAui, a me T. Coana no ko Oahu.
Kohoia o Coana i Komite e palapala aku i ka Palapala Hoike makahiki i ka Ahahui Euanelio o Hawaii nei.
Kohoia na Elele ekolu e hele i ka Ahahui Euanelio o HAwaii nei, Barenaba, o kona hope o Polani, Paakaula, o kona hope Kahuluna, Mahihila, o kona hope J. W. Hanu.
Ua kohoia ke Komite e hoomaopopo mai i ka wa a me kahi e hui hou ai keia aha, Coana, Laimana, Pohano.
Kohoia ke Komite e hoonoho ia Kupakee i Kahu no ka Ekalesia o Waiohinu, Kau, ke holo ia hana i manao ia, oia o PArisa, KAuhane, a me Paoaula.
Kohoia he Komite e nana i na Buke Moo Ekalesia o na Kahu, Coana, a me Kulika.
Heluheluia na Palapala Hoike Kihapai o ko Hakalau, o T. Pohano ke KAhu, S. B. Hanalei Luna ekalesia, no Puula, Puna, Pahio haiolelo, no Alakahi.
Heluheluia he palapala mai kekahi poe hoahanau o Opihikao, e nonoi ana e hoolilo ia o Makuakane i Kahu ekalesia no lakou.
Ua hookuuia ka lehulehu a ua noho ka aha o na lala paa wale no, e nana i ka mea pono no na keiki a ka aha.
Hoomaha ia mai ka hora 4 a i ka hora 7 1/2. Hui hou ka aha i ka hora 7 1/2 a ua ninaninau ia na keiki o ka aha no ka hana haiolelo a me ka manaoio.
Eia ka põe i manao ia o Makuakane, Hanai, Pahio, Hanalei. Hooholoia e haawiia he palapala ae haiolelo 1 makahiki. Nalimu, Kane, Keliiaukai, Paila, J. W. Hanu. I mau keiki no ka aha.
Hoopaneeia ka hana apopo hora 8.
Poalima, Hilo, Iulai 25, 1865
Hui ka aha i ka hora 8.
Hooloholoia e hookuuia o O. H. Kulika, a me J. Kauhane, mai ke Komite imi manao no na haawina o ka makahiki 1866, a ua kohoia ua Komite la, Coana, Laimana Kauka Wetmore.
Hooholoia e kohoia o Coana, a me Laimana, a me Pohano, he Komite e hoomakaukau i Hoike manao ia, a me ka Berita i hoopokoleia.
Hooholoia e hoomanao na ekalesia o keia aha i ka hebedoma mua o Ianuari, makahiki 1866, mai ka Sabati mua a i ke Sabati elua, i hebedoma pule hoomau no ka holo ana o ko ke Akua aupuni ma ka honua nei a puni.
A e hookaawaleia ka Poaha hope o Feburari I la hoomanao imua o ke Akua i na kula.
Hoolilo ia hookahi hora a me ka hapalua. Ka pule a me na olelo paipai, a ua hoopanee loa ia ka aha a hiki i kamanawa a ke Komite e kahea ai e hoakoakoa mai i ka aha.
Kakauolelo.
No Maikenisia mai.
No Ualana.
He aina maikai no key, ua ane like no me Hawaii nei, a he aina pali nae a puni, aole wahi palahalaha. He nui na laau e ulu ana mai ke kuahiwi a hala loa i ke kahakai. He aina no hoi i piha i ka momonam a he uliuli maikai no hoi i ka nana aku, a he oluolu kupono ka noho ana malaila.
Ma keia aina kahi i noho ai o Rev. KAno, a o kona kihapai no ia, a ua kanu oia i kana hua mlaila, a ke ulu ohana ae nei na kawowo, me ka lupalupa maikai o na lau, me he mea he mau laau i kanuia ma na kapakahawai, a he maikai no hoi i ka nana aku. A he manao lana no hoi kou, he hua mai ana no i na hua maikai, e like me ka hua i kanuia a ula mai, pela no auanei kona hua mahope. A ke kaena iho nei au me ka wiwo ole. A pela io no.
Ua makemake loa no hoi na kanaka o ke ia aina ia Rr. KAno, ko lakou kahu hanai hipe, a ua oluolu loa no kamaaina ia ia, a ua nui na hoahanau i huli mai ma ka pono o Kristo; a malaila ka mahalo nui o kou manao a me ka hauoli, no ka huli ana mai o na kanaka o na aina pegana i na kumu a kakou e hoouna nei, nolaila, i nui hoi ke aho e na polii; e moe imua o Kristo, i iho nui mai ai ka ua o Kona Uhane maluna o lakou, a holo maikai hoi ka lakou mau hana malaila.
No Bonebe.
O key aina no hoi, ua like no me Ualana ke nana aku, a ua nui aku nae o Bonepe, a ua like no paha me Molokai ka nui ke nana aku. He kuahiwi kiekie nae a puni o Bonebe, a he ululaau i oi ae ka loloa mamua o ko Hawaii nei i ka nana aku. Ua like no paha me ko KEomolewa ka loloa.
Ma keia aina no hoi kahi i noho ai o kekahi kumu haole, e ao anai ka pono o ka olelo maikai, me ka kuhikuhi aku hoi i ke alanui pololei e hiki aku ai ma o Kristo Iesu la. Ua nui no hoi ka poe hele mai e hoolohe, a o kekahi poe no hoi aole hele nui mai; ua lilo nui ka manao o kekahi poe i ka puni lealea, i ka on a rama, i ka inu awa. A no ko lakou lilo nui ma na hana lealea, a me ka on a mau ana, nolaila, pupuhiia ai ka hale pule i ke kahi. Ua pupuhiia nae ua halepule nei mamuli o ke kauoha a ko lekou alii iloko i kona wa on a, a no ka loaa ole ke kahi o ka uka o ka hana ana. Pela mai ka olelo James, ke makuahunowai hoi o ua alii la. A ke hoomakaukauia ala no nae ka hoomaka ana e kukulu hou i halepule hou no lakou.
ka kekahi o ka uku o ka hana ana. Pela mai ka olelo James, ka makuahunowai hoi o ua alii la. A ke hoomakaukauia ala no nae ka hoomaka ana e kukulu hou i halepule hou no lakou.
Aole no hoi he huli nui mai o na alii i ka pono, ua mau no lakou mamuli o ka lakou mau hana kahiko; a nolaila no hoi paha kekahi kumu i huli nui ole mai ai o na makaainana i ka pono hemolele o Kristo. A no ka hulo nui ole ana mai o na'lii, he kumu no hoi ia a kakou e noonoo iho ai, oia paha kekahi kuu e hakalia iki ai ka ulu nui ana o ka pono malaila, aka, aole nae he mea ia e kanalu ai o kona mau haipule e noho ana maanei, no ka mea, aolo e hiolo ka pono o ka olelo maikai a Kristo no ko lakou hoomaloka.
Ia kakou hoi e noho nei maanei, "e alu ka pule ia Iehova," i holo ai na hana i na kumu a kakou e hoouna nei. Aole nae hoi o ka pule wale o, aka, o ke kokua pu kekahi ma na mea i loaa ia oe, a oia ka mea e holo ai ka hana. Ke i mai nei ka Palapala Hemolele, "Hoohelelei kekahi a nui hou ae no nae, aua ekahi i ka mea ku ole i ka pono, a o ka nele ka hope."
Ma keia wahi, ke hoopau ae nei au i ko'u kamailio ana no na mea a'u i ike ai ma ia pae aina, a ke waiho pumehana aku nei au i ko'u aloha me oukou. Me ka mahalo.
J.D. ANAKANAKA.
Kaumakapili, Augate, 4, 1865.
Ia J. Mahoe.
Aia ma ka Helu 31 o ke Kuokoa o ka la 5 o Augate, Buke 4, ua ikeia ka hoohalahala ana a J. Mahoe, o Wailuku, Maui, i ka molowa o ka Luna nupepe oia wahi, e olelo ana oia, aia ka a hala na pule elua, alaila haliia'ku. Oia mea ana i hoolaha'i, aia no ia ma ke kolamu o na Hunahuna Mea Hou o Hawaii Nei.
E hoakaka iki au i ka lehulehu no keia mea ana i hoohalahala ai, aole i piha pono loa na pule a pau o ka malama, i ka hiki mau ae o ka nupepe, i kekahi wa, hala na pule elua a oi ae, alaila hiki ae ka nupepa, a i kekahi wa, hookahi pule me ka hapa, alaila loaa mai, i kekahi wa no hoi, he hapa pule a loaa mai. Nolaila, aole i like loa ka manawa e loaa ai ka nupepa ia makou i na wa a pau, ua hikiwawe i kekahi wa, a lohi hoi i kahi wa.
No ka manawa e lohi ai ka nupepa, i ka hiki ana'e, a laweia'ku e na Luna, nolaila keia hoolaha ana o J. Mahoe i kona Luna nupepa. Ke olelo nei au aole oiaio kela hoolaha ana, no ka mea, aole i waihoia ka pepa, a hala na pule elua, alaila laweia'ku i ua J. Mahoe nei; he oiaio no nae, ua hala na la elua a ekolu hoi, alaila laweia'ku ke pilikia nae ka Luna, in a oia e olelo pela; e aho ia e ae aku no au, aka o kana olelo ana ua waihoia a hala na pule elua haliia'ku, ke olelo nei au he kanaka wahalelo, a he kanaka hoopunpuni no hoi o J. Mahoe.
Ina paha i Wailuku nei kahi i hoomakaia ai ka nupepa, in a ua pono ke olelo oia i ka molowa, mahope iho o ka puka ana ke lawe ole ia aku.
Ke hai aku nei au, o keia J. M. ua lawe no oia i na nupepa a elua, oia ke "Auokoa a me ke Kuokoa." Ina o ku poe lawe i ka Nupepa Kuokoa, aole nae i hookaa mai i ke dala, ke lawe nei oia i ka pepa o ka hapa hope, aole oia i haawi mai ma ka lima o kana Luna lawe pepa.. Oiai hoi, ua ike no ua J. M. nei i na rula a ka Luna Hooponopono i hoopuka‘i no ka lawe ana i ka nupepa. Me ke aloha no.
E. KALIHAU.
Kikihale. Honolulu, Aug. 7, 1865.
He Aina Aniani.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE'
Ua hookonokono ia mai au e kela huaolelo e kau ae la maluna; a oia hoi ke poo o keia kukulu manao ana, a penei no ia. "He Aina Aniani."
Ma ka la 29 o Iulai, ua akoakoa nui ae ua kānaka o Koolau, Kauai nei, ma ke kula o Moloaa me ka lakou olelo he aina aniani keia wahi a lakou, in a e holo ke kaa pipi a kaa lio ma ia apana a puni, aole e naha ke aniani.
E kuhihewa mai paha auanei oukou, he aina aniani maoli io, aole, oia no ka hoolilo ana o kanaka o ia wahi i aina aniani ko kakou. Ma ka nana'ku me ka mahalo, aole nae akaka ke kumu o ko lakou mahalo ana, i puka ai ia lakou kela huaolelo e kau ae la maluna. Ua pau me ka mahalo.
GEOGI KOLI.
Keahakea, Nawiliwili, Kauai, Aug. 4, 1865.
MAKE.
Aper. 20, ma Ahualoa, Hamakua, Hawaii, make o Kamaka w. he kao ka mai.
Iulai 4, ma Heeia, Koolaupoko, Oahu, make o Maeoholani w.
Iulai 5, ma Honokaupu, Honolulu, make o Kaaihelemoku k.
Iulai 17, ma Heeia, Koolaupoko, make o Ikaasa Kahele k.
Iulai 21, ma Kapuukolo, Honolulu, make o K. Kamala w.
Iulai 27, ma Pauoa, Oahu, make o Kaipia k.
Iulai 28, ma Kahaluu, Koolau. Oahu, make o Kamakaokala.
Iulai 30, ma Kaholoakeahole, Honolulu, make o S. Kekuanui.
Iulai 30, ma Keei, Kona H. Hawaii, make o Heleheokahi.
OLELO HOOLAHA
E IKE NA KANAKA A PAU I KEIA, E like me ka mana i loaa ia'u mai ka Luna Kanawai Keapuni, Apana Eha, Mokupuni o Kauai, o ko Hawaii Pae Aina mai: Nolaila, ke kahea'ku nei au i ke poa i ale mai la @ Wailua, Kauai make aku nei, a me ka poe ana i @ aku ai. E hele mai lakou ma kuu hale noho ma Kauluolono, Wailua, Kauai i no ka hookaa'ka a me ka hookaa mai i na ale, e like me na olelo maluna, iloko o na malama @ mai keia la'ku.
OPUANAOLE
Luna Hooponopono Waiwai.
Wailua, Kauai, Iulai 27, 1883.
I KA LEHULEHU!
HE MEA HOU!!
HE
Makepono, he Nani,
A
He Makepono loa!
ULOAA MAI IA S. GRINBAUM MA. MA ka moku "Cometa"
HE AHI KOE KAULANA!
NA
A. M. POLLAK,
a ua ikeia ma ka honua a puni, ola ka oi a ka Maikai Loa a me ka Makepono Loa.
i ikeia a puni ka honua.
NO KA MAKEPONO LOA.
He 160 Ahi Koe i loko o ka Pahu hookahi, he 50 hoi @ ake mamua o ke Ahu Koe Koe Pule.
NO KA NANI.
Ma na mea i hanaia’i ua Ahi Koe nei noho wahi pela @ hoi e pakai ke @ aku- a ua @ ka paha maikai, nolaila, ua kupono loa la @ a me na Hale Oihana.
Ua kohola A. S. Grimbaum ma, i mau @ i ua mau Ahi Koe nei, ma na Mokupuni o Hawaii nei, a e hoolako ia ʻ ku no hoi ia laua, e like me ka mai @ na mea @ ana.
Ina oukou e hoao ia, aole oukou e makemake ma i kekahi ano Ahi Koe e @
A. M. POLLAK
@ Mea Hana AHi @
OLELO HOOLAHA
E IKE NA KANAKA PAU, OWA O ka mea @ ka inoa malalo. Ke hai aku nei @ i ka poe mea Holoholona, Lie, Bipi, Hoki, @, @, @, @ e kono ma @ Kuleana Alodio e waiho la @.
Kaukahoku, Nuuanu.
ma kai o Hanalakamalama. E @ na Holoholona@ ke poo; ka Moe, e uku 86 @ no ke poo hookahi.
W. S. MAIKAALOA.
Oahu, Augate, 1865.
OELO HOOLAHA
A NA
LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
O
"MOKUUMEUME!"
E KUAI KUOALA IA ANA E NA MEA nona na inoa malalo nei, ma ka Hale @ i ka Poakahi, ia 28 o Augate, ma ka @ 12 o ke awakea @ na aina o ka "Mokuumeume." e waiho @ ma Ewa i ka poe a pau loa e makemake ana i wahi mahi, kupono i ka mea hookahi ka malama, a ke mahi hoi ʻ ola ka wa e @.
JOHN O. @
Luna Hooponopono Waiwai o ka Mau
O. O. HARRIS (@)
Luna Hooponopono Waiwai o @
Honolulu, Augate 4, 1865.
OLELO HOOLAHA!
EKOLU LIO @ I KA POakahi, la 7 o Augate, i ka hora 12 ke awakea ma ka Pa Aupuni
Ma Pauoa.
He mau Lio Hou mai kekahi
Na Lio @
1 Lio kane eleele, ua ikeia ao, hao @
1 Lio kana eleele, hao akau @, @ O.
1 Lio kane ulaula, hao akau K.
1 Lio kane kukaenalo, hao @
1 Li kane ulaula kalakoa, @ akau K.
1 Lio kane ulaula, hao @
1 Lio kane ua puka ka pepeiao N I L I hao @
1 Lio kane ulaula hao akau W.
1 Lio kane ulaula, hao hema OI.
1 Lio kane puakea maikai @ hao akau.
1 Lio wahine keokeo H hao akau.
KAAIAHUA, Luna Pa @
Pauoa, Honolulu, Oahu, Augate 4, 1865
Olelo Hoolaha!
KE PAPA AKU NEI AU I NA KANAka a pau e noho ana ma Puu@, a me na @. Aole lakou e hele, aole @ e @ i na @ luna o ka aina o @, e waiho la ma ka Ahupuaa.
Kakiweka, ma Puuhaoa, Hana, Maui.
A me ka aina kuai o Kahawai Alu, e waiho ana @ Ahupuaa hookahi no. AOle hoi e hookua wale i na @ aole hoi e hana i kekahi @ e ae maluna o ua mau @ papa pu @ aku @ hoi ka poe mea Waa a pae, @ aole lakou e waiho hou i ke lakou mau Waa ma ke awa o HANAKAIOLE, i na e makemake ka mea Waa e Hoolimaiima i ko kau ana e kona Waa ma ua awa la, e @ pu no ma ka mea @ ka ino aiaol nei. O ka poe a pau i kue i @ olelo, a @ maoli paha, e hanaia no e like me ke kanawai o ka @
AKUNA (@)
Luna Aina o @. a me @
Puuhaoa, Hana, Mau, Iulai 29, 1865.
OLELO HOOLAHA.
MA KA LA 3 IHO NEI O AUGATE, @ Na Luna Ekalasia o Kohala Akau & Kohala Hema e Kukakuka'i no ka Aha Euabekui o Hawaii Kumuhana nei e kokoke mai ana. A penei kekahi mau mea i hooholoia.
I. E honkipaia ke Kahu a me ka @ o ka Ekalasia o Kapalilua a me ka Laia o ka Ekalesia o Kealakekua kekahi ma kahi o E. Paku.
II. O na Kahu a me na Laia a pau o @ Akau ma kahi o J. W. @
III. O ke Kaha a me ka Laia o ka @ e @ ma ka Laia no @ o Waimea kekahi, ma @ J. Nahele
IV. O S, @ me ka Laia o ke @ me @ o @
V. O @ a me ko laila mau Laia ma kahi o @.
VI. O ke Kahu a me ka Laia no ko Kawaihue @ me kahi no o E. Paku. Me ka mahalo.
193-@ KAPAONA
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. Ma ka la 1 o Augate @, ma @ mai ka @ hano E. H. ALLEN. ka @ Nui o ka Hawaii Pae Aina ia'u i Luna Hooponopono no ka waiwai o
Kapihenui w, no Kapaulu, Lahaina, Maui i make aku nei. Nolaila, ke kahea aku @ ia @ pau, o ka poe i @ mai ia ia, a me ka poe @ i @ na lakou no e hoike mai ia lakou ihe imua o'u ma ka la 11 o Augate 1865; a e loaa no wae @ oukou ma @, Honolulu, Oahu. Owau no ka oukou kaua.
LONOAKEAWE,
Luna Hooponopono Waiwai o @
Augate 2, 1865.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU e na kanaka a pau mai Hawaii a Niihau. Owau o @ ka wahine mare
A Kapalapala no Makawao i Maui. Ke hai aku nei oe ma ke @ ke Kauoho pu aku no hoi @ hei mai no kuu kane @ , no ka mea, ua haalele wale keia ia'u mek ko'u hawa @ ke noho @ nei no i kekahi ana @ me ka malama ole ia o ko'u ola. No laila, i na i @ ole mai o @ me a'u, alaila, e hoopii no ae me @
HOOKAAKU
Honolulu, Oahu, Augate 3, @.
Hale Kuai Hou.
A ME NA
LOLE HOU!
E WEHEIA ANA MA KA POAKOLE ma ka la 16 e Iune, ma ka Halekuai ma ka alanui Papu e huli kokoke aku ana i ka Halekuai o @ Holt a me @, na LOLE KINOHINOHI, na KAMAA @ TI, na KAMAA HAAHAA, me na KAMAA OPEA @ na ME A KA MANAO E IINI AI A KA POE @. O ka @ ana mai @ no @ e ka @ POLY@ Kapalakiko mai, a o @ ana kela @ haahaa loa. C. @
July 12, 1865