Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 15, 9 October 1886 — NA MEA E PILI ANA I KA MOKU-KAUA AMERIKA "PEACOCK." [ARTICLE]

NA MEA E PILI ANA I KA MOKU-KAUA AMERIKA "PEACOCK."

HE PALAPALA KAUOHA MAI KA MEA MA HALOIA KE KUHINA O KO NA AINA E, A I KA MEA MAHALOIA KA HON. H. A. P. CARTER, KO KA MOIKUHINA NOHO A ELELE MA WASINETONA.

Ua hoike loa ae o Kekuanaoa me Ioane Ii ma ka laua mau olelo i hoike mua ia ae nei no ka ohi aua, "ua pau loa ka laau-ala i ka ohi ia, a aole hiki ke hoouna hou ia ka laau-ala i kahi e ma ke ano waiwai a hiki wale i keia wa, a ua hoike ae no hoi kekahi Alii kiekie oia o Kanaina (makuakane o ka Moi Lunalilo i make): ''Ua eli pu ia a ohi ia ke aa o ka laau-ala ma kekahi mau wahi lehulehu." A ua hookapu ia ka laau-ala ma ia hope koke mai i wahi e ulu hou mai@@ ka laau ala aka, me ia hookapu ia no nae, aole i ulu hou mai a nui mamuli o keia ohi hana ino nui wale, a he pomaikai loa ka loaa hou aku o ka laau-ala i keia manawa a puni keia mau Mokupuni. 5. Ma ka nana ana i na manao o ka palapala noi a Kapena Jones i waiho aku ai imua o ka Ahaolelo nui o Amerika Huipuia, ua maopopo loa kona hoike ana, o ke kumu ka o ka holomua ana o kana mau hana onoonou i ke Kahu Aupuni e kau i na auhau nui maluna o ka Lahui Hawaii, i wahi e uku ia ai ka aie o ka Moi Liholiho a me kekahi mau Alii e ae, oia no ka kona hoa * hoolaulea e haawi manawalea ana @@ maku@@" ia lakou, a oia mau lilo l@@ na i @@@@ku ai i ka Ahaolelo nui e panihou mai. No keia noi ana, ua ikeia mamuli o kana hoike ka hoapono ia, ana o kana noi e ke Komite o na Oihana o na Aina e oia Kau Ahaolelo nui, helu iwakalua-kumamawalu o ko lakou hui ana, a me ke Kau Ahaolelo mamua iho, oiai, ua hoapono ia ke noi a na Komite o ua mau Ahaolelo la i ka uku ana iaia i kekahi mau puu dala nui loa. Ua hoikeia ma ka hoike o ka la 23 o Mei 1838, "ua nui loa kona mau lilo no ka hoolaulea ana a me ka haawi ana i na makana, a ina aole na makana me na hana hoolaulea - ana, ina mo aole e holopono ka hina ke kuleana hoi o kana huakai." Ua hoike ia ma ka hoike o ka la @ o Feberuari 1845, "@loh@ o ka wa e kukakuka ana no ka hooponopono ana i kono ia ko Kapena Jones noonoo e hoolilo aku i na puu dala nui no ka haawi ana i na makana me na hoahaaina lauloa ana," (nana i ka Hoike 92, Hale Ahaolelo o na Makaainana, Ahaolelo Nui helu 28, i ka manawa elua o ka hui ana o ia Kau.) Ua maopopo loa ma keia hoike, o ka hoahaaina ana i na mea ai maikai a me ke kipe i na makana na mea nana i kokua aku iaia, i wahi e holomna ai kana mau hana. O na poe ana i hana aku ai pela, aole o lakou mau lilo ponoi iho, oiai, ua ili maluna o na makaainana ka uku ana na koi ana i hookikina aku ai e uku lakou

6 O ka hiki ana o ka Peacock ma keia mau Mokupuni, ka makamua loa o ka holo ana mai o kekahi moku i lawa pono i ua lako kaua, ma ke ano waiho mai i kekahi koi maluna o keia lahui. A hlki wale mai i ka makahiki 1826, o na moku kaua o kela a me keia lahui i hiki mai ia nei, ua kipa mai lakou ma ke ano maluhia a me ka hoopomaikai. Aka ua ike maopopo loa no na kanaka Hawaii i na ano hana hoopilikia a keia ano moku ke hana mai, a ua ike no hoi lakou i ka hiki ole iab lakou ke hoopakele ia lakou me ko lakou mau waiwai mai ka hoopilikia ana mai a kekahi moku o keia ano. Aia no hoi o Kamehameha I, kela koa makau ole, ua hoike ae oia i kona ano piee nui loa i ka wa i lawe mal ai ka lono (hoopunipuni) iaia, ua hiki mai ka kw Kapena Kotzebue o Rusia me kona moku kaua ia nei no ka hooko ana i kekahi koi i manao ia e uku no kekahi mau hana ino i olelo wale ia ua hana ia aku maluna o kekahi haole Rusia. He wahi manawa pokole wale no mamua iho ko Kapena Jones hiki ana mai me keia mea he moku kaua no Amerika, aole no hoi lakou i hui ma ke ano aloha. Ua liuliu wale iho ke ku @na ma Honolulu nei o ka moku kaua Dolphin o Amerika Huipuia, he kialua ia moku i noho Kapena ia e Lutanela Percival, a oiai oia malaila, aole oia i kanalua iki ma ka olelo ana mai i kekahi mau olelo hooweliweli no kana mau mea e hana me kona poo maluna o kona moku kaua ina hoopau ole ia ana kekahi mau kanawai ana i manao lalau wale ai no he mau kanawai hoopilikia wale ka. O ke alii moku kaua mua loa keia o Amerika i hookui a kue mai i ke Kahu Aupuni me na'lii. Nolaila, i ka hiki ana mai o kekahi moku kaua nui i la@@ pono i na mea kaua manaoia ia manawa he mau mea kaua nunui a weliweli a i ka wa i lohe ia ae ai o ke kumu nui ka o kona hiki ana mai oia no ka ohi ana i na koena o ua aie i olelo waleia ua aie na'lii i kekahi oe haole Amerika, he mea maopopo, aole

no e ole ka hoomanao koke ae o na kaua ka no na olelo hooweliweli a Lutanela Percival mamua koke iho ina no i kipa mua mai ma ke ano oluolu e like me ko Lutanela Percival a lohe ia, alaila e hoomanao ia ana no. Ua ko no ka makemake o Lutanela Percival, me kona wahi moku uuku mamuli o na olelo hoomakaukau a ho@hoka maoli ia o ke Kahu Aupuni me na'lii kiekie ona. A pehea hoi e ole ai ke ko ana o na makemake o ke Kapena o keia moku kaua nui weliweli, ina no oia i haalele loa i ke koi ana me na olelo hoomakaukau maoli aku e hana me ka lima ikaika. Ina i waiho loa oia i na olelo hoomakaukau aole e manao ia ana ua hoohalike aku na haole hoopukapuka pela, ka poe hoi nana oia i hoouna aku a loaa aku ka palapala ke kumu hoi i hiki mai ai o Kapena Jones ia nei, (ka palapala hoi i kakau maalea ia i na huaolelo o ua palapala la i na e kaohi ai i ka holomalu ana o na luina o luna o na moku Amerika.) He mea maoli no e hooia ia ae ai, o ke ku ana ae oka moku Peacock ma ke awa, a hoolaulaha ia ae la na manao hoonuinui e kau poe haole hoopukapuka e olelo ana ua hiki mai ke Kapena o ua moku nei e koi paakiki aku e uku ia mai na koina a na haole Amerika, oia ka mea nana i hoolauwili i ka manao maikai o ke Alii Kaahumanu ka mea hoi e noho Kahu Aupuni ana a hoolauwili pu ia hoi me n@ noonoo o na'lii ka poe hoa kuka ona. Ma ka lawe ana mai a nana i keia mau hoike maopop mai mua a hiki i ka hope ua manao au, he mea hiki ole ke hoole ia mai o na mea a'u i manao paa ai a hoopuka ia hoi e a'u ma kahi mua loa o keia leta oia hoi keia, e olelo ana; he hana hoopilikia nui hewahewa kai hana la i ka Lahui Hawaii ma ka inoa o ke Aupuni o Amerika Huipuia. Nolaila, ke koi aku nei au i kou hanohano kiekie e waiho aku i keia mau manao a pau loa imua o ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia. Ua manaoio no hoi au ina oe e huli iho ma na moolelo i pai ia e waiho la a e loaa ana no ia oe ma Wasinetona, e loaa hou aku ana no kekahi mau manao hou e kokua aku ai ia oe ma ka hoakaka pono ana i na manao, ke kahua hoi o keia palapala i hookumu ia ai. Ua loaa ia'u ka hanohano, me na manao maikai kiekie, ke kauwa au e ka Mea Mahalo, WALTER M. GIBSON. I ka Mea Mahaloia H. A. P. Carter, ko ka Moi Elele Nui Kuikawa a Kuhina Noho ma Wasinetona, Apana o Kolumebia.