Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 53, 14 March 1907 — Ahaolelo Teritore o Hawaii [ARTICLE]

Ahaolelo Teritore o Hawaii

M. H. 1907. Kau Mau Heln Eha.

HALE O NA SENATE La Hana 13— Poaha, Maraki 7. Kanawai a Makekau, he hoololi i ka pauku 2693 Kanawai Hooponoponoia, e hoemi ana i ka uku panee o na aie a ka 6 keneta o ke dala. Huli mai o Coelho aia la i hea i auwana ai ke kanawai mukiki (waiona)? Aole ī paiia. Oili aku la ma ka heluhdu ekahi ka oila hale' helu 72. Na Kamika ke Kanawai pili i na opeope e waiho ia ana ma na hotele. Noi o L-ina e haawiia ka hila Senate helu 44 i ke komite o na Aina, kue o Dowsett, no ka mea, ua pau na hooponopono i ke Komite Imi lo '.a. Na Kamika, e ma opopo pono ka nui o na aina e hoo kuu ia mai ka auhau aku. Holo ma ka heluhelu ekahi ka bila hale 'helu 4. Noonooia ka bila laikini io hiei. Apoi\o mai ke Komite Hookolokolo i ka Olelo Hooholo Bui\a na Hale elua, e kauoha ana i ka Ele ie lahui e hoikaika iloko o ka Ahaolelo Lahui, e hoololi i ka pau Iku 73 o ke Kanawai Kumu i loaa ai ka mana i ko Hawaii nei Ahaolelo e hoōloli i na kanawai pili i na aina aupuni. Hooholo ka Hale i ka bi!a Senaite helu 32, me ka hoololi ana he 3 enahina hoopaahao o ka mea kue i s ke kanawai. ua haawiia ua bila ia i ke Knmite Wae, oia o Kiliniwota, Coelho ame Kamika. Hapai ke Senate e noonoo i ka hila o ka ha'e e kauoha ana i ka Hui Kaa Uwila e k- pipi wai i kekahi mau alanui o Honolulu nai. Apono ke Komite Hookolokolo i ka bila Senate helu 46 e u'mia na hoike o -na hihia karaima. -Noho hou ka Aha ma ka auwina Hoike o Leina i ke paiia ana o ka bila Senate helu 48 no na uku patiee. Mai ke Komite Huikau, ■e pili ana ' na °iei° hooholo a na ah<» kaapuni ame aha kiekie, na kanawai me na hoike. Homaha iki ka Aha e puhi paka. Akoaj,oa nui hou. Na Kamika, komite hookolokOlo, ua apono i ka hila helu 15- e koololi ana i ka pauku >737 o ke kanawai hooponoponoia pili i na u^-u kiure koronero me "i-ekahi mau iioololi a ke Komite. tfootioLo ke Komite Ōla e ku m Haukipila no na Kohai.a. Ka Coelh(5 o ke Komite Ola, ua - apono e kukulu ona ha'emai aupu - rna Kohala, me ka lapaau wale ja o na poe ilihune a e uku na poe lako me kuonoono. Holo ma ka heluhelu elua ua.hila la. Kulanui Ao Mahiai. Hoikeia mai i ka Aha kekahi iaU hoololi ano nui pili i ka bila epnate helu 38 no ke kukulu ana i halekula nui ao mahiai iloko nei o ve Teritore. Hoopanee ka Aha a noho ma ka Poalima, Mar. 9.

; HALE LUNAMAKAAINANA La Hana 13 — Poaha,Maraki 7. Kakahiaka Ma ka noho hou ana o ka hale, mahope iho o ka pau ana o na hana maa mau o ke kakahiaka, a i ka hoea ana i ka hoike a ke Komite Ola e pili ana i ka Bila Kanawai o a H. M. Kaniho, oia ka wa i ala ai he kupapa ikaika mawaena o kekahi mau hoa o ka hale. 0 keia kahi a Kaleiopu i hoike ai i kona noeau hana kanawai, mamuli o kona pepehi ana i ka hila kanawai a ka mea hanohano mai Kohala mai, no ke komo ana o ka huaolelo "may" ma kahi o ka hua olelo "shall" e ku nei ma ka Pauku 1013 o ke Kanawai Hooponoponoia a hoopau loa hoi i na Pauku 1017 me 1018 o ua kanawai la; a ua hoike ae oia e hoopau loa ia ke kanawai o, oiai nae na nupepa hookapuhi i na keiki i oili mai' loko i mai o ka Elepani. e kilipoipoi ana ia mea. Ua olelo ae hoi o Hughes kekahi o na lunamakaainaia he- | lelei ona waimaka no ke aloha i na | kanaka Hawaii o Oahu nei, aole : pono ke hokakekake wale i ke kanawai o kakauha (compulsoryJ e ku nei i Keip, wa. A pehea ana la ia ke hoea mai ke kanawai hoopau loa i un kanawai Ia mai a Kaleil opu mai? He oiaio ma ka auina la ae, ua i liookomp mai o Kaleiopu he Bifa | KanaWai e hoopau ana i na paiiku j pili i ka hoopai i hoike ia ma ua kanawai nei [O keia ka hoike a kekahi nupepa namu i kue ole ia e ka mea nana ua hila la.] Na Kaleiopu i waiho mai he kanawai i na loaa o na aina hooku- • onoono. Na Kelekona i hoolaha ' mai e lawe mai ana oia he kana- ! ; wai e apono ana i ke kakau taipa ia ana ona palapala aupuni. Na Kaiana he^hoolol; e ukuia na hope | luna auhau i 5 kedeta maluna o ke dala. Na S. K. Mahoe he mau ole lo hooholo o $6000 no ka uwnpo ma W'aimoa ae nei, a pela hoi i $9000 no ka uwapo ma Puea, Waij mea, haawiia i na komite kupoho. j Apono ke komite mahiai i ka bi la kanawai a Kelekona e hoohana na kaa-ahi i ka mana hoonee e ae, aole i ka malu wale no. Waihoia ma ka papa ka olelo hooholo o 843,000 no ke Kalana o Hawaii, amo $28,825 no na itamu lehulehu. j He nui na olelo hooholo noi dala i apoi>o ole ia e ke komite o na aina aupuni, oiai ua pap mua no ia mau haawina i ke komo iloko o ka bila haawina. Make pu ma keia hoike ka $8000 no ka hoakea hou ana i ke alanui Pauoa aka, no ka 15,000 no ka hoololi a hoonui hou ana ae i ke alanui Kula, aponoia. Apono pu keia komite i 1000 e komo maloko o ka bila haawina no

ka hale hookolokolo ma Kalaupapa a oiaJhuina hookahi nohoi Lno ka halekula malaila, pela ka itamu o 60,000 no na pono wai o Kalihi me na paipu. Heluheluia mai ka palapala hoo maikai a ka Elele Lahui i na hoa 0 ka hale no ka holo ana o 15,000. Loaa mai ka pane a na Senate e olelo mai ana i na hoa o liale, he inaka no aohe nae he ike, he pepeiao no, he kuli nae; he ihu no, aohe nae he honi i ke ala, mamuli o na hoololiloli aka hale i ka hila Se nate helu 32, no ka pono e koho balota ke kanaka i haule i ka hoo paa inoa ana mamuli o kana afide vita. Kohoia he komite hui no ia hana. Noho hou ka hale i ka auiua la. Nui ka hoopaapaa o na hoa no ka itamu $150 iloko o ka Bila Haawina no ke poho o na waiwai no na hana puhi wai aoida a ka Papa Ola ma Alanui Bihopa. Kue o Kaniho a noi e kapae loa, o lilo ia 1 mea hoomailani i na hana a leela Papa Ola e hooweliweli mau ai. Kakoo o Mahoe, Kaleiopu, Long, ua holo aku la ka hila ma ke koho ana a 14 kue ia 12. ' Olelo Hooholo hui e maheleia ke $30,000 i haawiia mai nei e ka Ahaolelo Lahui, penei: i 1-3 o ia no ke Senate, a 2-3 no ka H le. Na Alawa mai ke Eanawai e kohoia ona Kauka Nana Kula no kela me keia Kalana, me kahi ku oo he $1800 a, ka $2400 me na uku mile. Na Aloanauli ke kana wai i hookahi no oihan a e paa ai kanaka. He $56,861.44 ka nui o na itamu o ka bila haawina. E nana ae i ka makou mau hoolaha e puka aku nei ma ko makou pepa o keia la. Lehulehu na kauoha nupepa e 'hoea mai nei i ko makou nei kee na no ka makou uupepā. makua. Ua hoaponaia aku miloko o ba halemai pnpule ka loioHenry H'»gan ma ka Poakolu uei, Mar. 13, ma ke kauoha a Luuakanawai Whitney. Ca maikai ka pa-a ko kea o Kohala i keia wa. He ku hou aku koe i ka hou kaukanawai i keia mau la no ka pomaikai o kona mau haku makaaiuaua, me ka lahui apau. H 6 ekolu m ui hila kauawai i v-to ia e ke Kiaaiua ma ka Poakoln nei; a mawaena o ia mau bi la, o Ie kanawai kekahi e pili aua i ka 8 bora hana ma na la noa e ae, a i 5 hoi hora hana ma ka Poāono. O ka punana o na Iole nana e hoolako mai ia Honolulu nei, oia kela pa o Ruka Hale, kihi o na huina o Alanui Beritani me Nuuanu, he nnkena oe ke ike aku i ke hiahi, no ka piha kapulu. Makena ua puuiu alae ualehu i hoea mai nei ma na moku koa, a mai na kane a na wahine.

) - E huli hoi aku ana ka ona wai wai nui o keia mau nupepa Kuokoa HoME Hula ame Ea Na'i Aupuni no ke ala uliuli oHamakua ma ka mokuahi Clnudine o ka la 15 o Mar nei. £ālF~E loaa no ma ko makou nei keena, ka Buke Moolelo o Koolau, ke keiki aiwaiwa o na Pali o Kala lau nana i ulupa na koa Pi Qi — He $1.00 o ka Buke.