Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 431, 13 April 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Alika Terao |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Ma Ke Kauoha
Hoololi I manaoia No ke Kumkanawai
He Kanawai e hoololi ni i na
Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai, a e pakui mai ipauku hou i ke Kumukanawai e kauaia Pauku 83.
E Hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii
Pauku 1. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 48 o ke Kumukanawai a penei e heluhelu ia i ua Panaku la:
"Pauku 48 O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai e waiho ia imua o ka Moi. Ina e apono oia, e kakauinoa oia, a ma ia mea e lilo aia ia i kanawai; aka, ina aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ae oia me na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo, a na ka Ahaolelo e kakau i na kumu o kona haole ana maloko o ko lakou buke moolelo, a e hapai hou lakou i ka noonoo ana no ia mea. Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia ua Bila Kanawai nei e ka elua-ha-pakolu o na hoa a pau i kohoia o ka Ahaolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana, a ina e hoole hou ia ma ke kakauina ana, alaila, e lilo no ia i kanawai. Ma ia mau hana ana a pau, e hoomaopopoia ke koho ana ma ke kahea ana i na ae a me na hoole a e kakau ia ma ka buke moolelo o ka. Ahaolelo, na inoa o na poe a pau i koho ma ka ae a me ka hoole i ka Bila Kanawai. Ina e hoihoi ole ia mai kekahi Bila Kanawai e ka Moi iloko o na la he 10 (koe ka la Sabati) mahope o ka waihoia ana aku imua ona, alaila, e lilo no ia i kanawai, me he la he kanawai i kakauinoaia e ia, ke ole nae e hiki ole ka hoihoi ana mai mamuli o ka hookuu e ia ana o ka Ahaolelo. a ina pela, aole no ia e lilo i kanawai."
Pauku 2. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 56 o ke Kumukanawai. a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
"Pauku 56. O ke Alii o ka Ahaolelo, he kane kupa oia no ke Aupuni i hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamalima, a i noho ma ke Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole ia, he loaa makahiki kona aole i emi malalo o eono haneri dala."
Pauku 3. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauko 59 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
"Pauku 58. O kela a me keia kaue inoa o ko Hawaii Paeaina ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana a ina ua hiki akau kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona mau auhau, a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana no ke koho ana i na 'Lii o ka Ahaolelo, alaila, ua kupono oia i ke koho i na 'Lii. a ua loaa iaia ke kuleana e koho i na 'Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia koho ana, ina nae:"
A e hoololi ia no hoi ka mahele elua o ua pauku la, a penei e heluhelu ia ai:
"Alua-He waiwai ponoi kona ma keia Paeaina i kupono i ka auhauia i @@ ole iho ka waiwai ia malalo o hookahi tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i olepela, ua loaa maoli iaia kekahi loaa makahiki i elui ole malalo o eono haneri dala i ka makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho."
Pauku 4. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 63 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
"Pauku 63. Aole e noho kekahi i Alii a i Lunamakaainana maka Ahaolelo, ina aole i kohoia malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukanawai."
Pauku 5. Ma keia ke hoololi ia nei ka kauka 62 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
"Pauku 62. O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paoaina, ina he Hawaii, Amerika a he Europa paha ma ka hanau ana, ina ua hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai e like me ka mea i hoakakaia no na poe nana e koho i na 'Lii, a ua hookaa i kona a mau auhau, a ua hiki aku oia i na makahiki he iwakalua, a i noho ma keia Aupuni no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana, a i ike i ka heluhelu a me ke kakaulima ma ka oelo Hawaii. Enelani a Europa paha (ina i hanaua mahope mai o ka makahiki 1840,) a ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana e like me ka mea i hoakakaia ma ke kanawai, alaila, ua loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi balota no na Lunamakaainana a mau Lunamakaainana paha o ia apana; aka nae o na olelo no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke keho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha, aole ia e pili i na poe e noho ana ma keia Aupuni i ka manawa i kukalaia ai keia Kumukanawai, ina e hoopaa lakou i ko lakou inoa a koho balota lakou ma ke koho mua ana ma lalo o keia Kumukanawai."
Pauku 6. Ma keia ke pakui ia nei i ke Kumukanawai he pauku hou ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai la, a e kapaia, Pauku 83, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
"Pauku 83. Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manawa e hana i na Kanawai ana i manao ai ua kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaopopo ana i na kanaka a pau, a i ole ia, o kekahi papa hookahi a lahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mahiai, a ua hiki no hoi ma ia Kanawai e hoohaiki a kaupalena i ka manawa e noho aia maloko o ke Aupuni o ia poe limahana oihaka @uahiai a me na oihana a hana paha a lakou e lawelawe ai."
Ke hooia nei au ua hooholoia ka BIla mamua a e ma ka Heluhelu Ekolu ia ana iloko o ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii, ma ke la 10 o Novemaba, M. H. 1890.
CHARLES WILCOX.
Kakauolelo
feb 19 tf-d
NA AINA HOME MA KONA HEMA HAWAII
----
Ma keia la, ke hoolaha ia aku nei--
I. O kela mau apana aina he 7 na Kukuiopae, S. Kona Hawaii, ua makaukau no ka hoolilo ana aku i ka poe makemake mai ana a loaa ia lakou na aina home a noho ai.
II. Ua hiki no ke ike ia na kii o keia mau apane aina ma ke Keena Aina o ke Keena Kalaiaina ma Ho @ e i ole ma ke keena @ L. W., Kuaimoku, ma Pahoehoe, Kona Hema, Hawaii
III. Na J W Kuaimoku no e kuhikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake mai ana e ike, a no ia hana @, ua kuleana oia e uku in $1.00 mai ka mea e makemake ana i na apana aina
IV. O na kanaka a pau e makemake ana i na apana aina e ui mai no lakou i ke Kuhina Kalaiaina, ma kekahi palapala i pai hakahakaia e loaa wale mai ana mai a J. W. Kuaimoku mai.
V Aole e noonoo ia kekahi nonoi mai kekahi mea mai e noho ona aina.
VI O ka poe wale no i piha na makahiki ke ae ia e nonoi mai.
VII E haawi ia no ileke o umi makahi e uku ia ai ka aina, a iloko o ia manawa, ua kuu ia ka aina maina na auhau aku
VIII E kukulu hoi oia i hale noho nona maluna o ka aina iloko o hookahi makahiki, a e hoomaka hoi e noho maloko o ia hale, a e hoomau aku i ke koena o umi makahiki.
IX E hoopuni hoi oia i ka aina ma kekahi pa kupono ileko o ekolu makahiki
X E uku hoi oia ma ka hapaha makahiki mamua o ka ukupanee, maluna o ke koena i uku ole ia o ke kumukuai, ma ka 5 pa-keneta. Ua hiki no hoi i ka mea kuai ke hookaa @au, a i kekahi hapa paha o ke kumukuai i kela a me keia manawa, a i ka mea hono ole e oki ia ke ukupanee.
XI Aole e hiki e hoolilo ia aku ka aelike mua, a aole no hoi e hiki ke kuai ia ka aina, aina a pau mua na olelo aelike i ka hooko ia.
XII O ka haule ana o ka hooko ia ana o na kumu i selike ia, he mea no ia e hoolilo wale ia ai o ka Aina.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Feb. 28. 1892.
KA LEO O KA LAHUI.
----
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
______
______
POAKOLU, APERILA 13, 1892.
"Mai Hoahu Oukou i Waiwai no Oukou ma ka Honua."
Mai ke komo ana o ka hewa ma keia honua, ua koikoi ke kau ana o ka hoopai maluna o ka honua, a eia hoi ke ikea nei na hoailona o ka noho ana maopopo ole maluna ona. Eia ke ikea nei ka mu a me ka popo ma na mea a pau o keia honua; ma na mea ola a ma na mea ulu. Ke komo nei na aihue a ke aihue nei, mamuli o ke apuepue a kuko ino no ka waiwai. Mahope o ko ke kanaka imi ana a loaa ka waiwai, he hookahi no manawa ua pho ua waiwai la, a ua lilo kona ola ana he ola ana waiwai ole. Me he la e lawe ana ka waiwai i ka eheu a lele aku mai ke kanaka i ka wa ana i manao ai ua paa ma kona lima; a i ole hoi oia ke haalele iho a lele kiliopu aku la ike ao Poli-Kua-a-Kane. Ma ke kahi aoao hoi o ke kanaka i ike pono i ke ano o kona hoonohoia ana ma keia ao, e ike ana oia aole ia he mea "noho mau" maluna o keia honua. He kanaka wale no oia e hele ana ma kekahi "huakai" a he "malihini" hoi ma keia ao. nona na pono a me na pomaikai ma ke "kulanakauhale nona na kahua. i kukulu a i hanaia e ke Akua.
Me ke ao mai no o ke Akua ia kakou aole he waiwai o ka hilinai nui ana i na mea o keia ao, eia nae aia ko kakou hoopapau maluna o na mea pau wale o keia ao, eia nae aia ko kakou hoopapau maluna o na mea pau wale o keia noho ana. E like me ka olelo e make ana kakou ma o Adamu a me ko kupunawahine pani wale o ka lahuikanaka, o Eva, ke paakiki kuhihewa nei no ko ke ao, e Loahu i na mea pau wale i ka mu a me ka pepo a kapae hoi i ka Ku Adamu alua i olelo ai, he "aoho ana malihini" wale no keia, "a eia aku ke ola mau, i hamama ka ipuka e loaa ai ma o ka manaoio iaia, a me ka hoolohe i na kauoha kamea i oi aku i na mea a pau o keia honua holookoa. E huli mai na mea o keia ao, a e noonoo i ko oukou hewa. oiaia ka ia iluna, a ua hamama ka ipuka ma ko ke akua lokomaikai a me kona aloha. E hoomanao kakou, Heaha ka waiwai o keia ao holookoa, ina ka make e lawe aku ana ia kakou i ka la apopo?
Hau@api@ na Kia
----
Ma ke ahiaai Poaono nei ma Manana, Ewa, ua maiamaia ka paina hoonanea a ka Hui Ariona. Ua kom pu aku nei na kiu haole o ka Halewai, a ke Aupuni e malama nei. He umi a oi aku ko lakou nui. Ua hoomaka ae keia poe e hoohaunaele i ka poe Geremania o ka Aoao Liberala League. Ua pau ia ae na alakai o keia puali Kiu, oia hoi la Lune o ka Hui Telepone hou, a me ka Luna Alanui kahiko. Ua lilo nae keia poe hoohaunaele i mea paani na na haumana koa a Von Moltke. I ka huli hoi ana mai ma ke kaa ahi, ua paluku hou ia iho la ia Kiu o na ala a ke Kipuupuu, a mai pholo ma ka pukaainiani o ke kaa alahao o Dilinahama. I ka pee ana o pa ohua ma Leleo, na h@ae hou ae la na Kiu o ka Halewai e alu i na keiki o ka Aina Leo Halulu, ua pulumi ia iho la ka papahele o kahi hoolulu kaa mahu me aa Kiu i holu ia e na pehi lokoino a luhe newa i ka wai. He loha ana ka makou i ka alala o na keiki Kiu, e uwe ana kekahi a e holo ana kekahi no, na kaa pio, i pakele i na moho o ka Aoao Lahui Liberala League. He mau hana alu hoino a hooweliweli keia i kumu e hopo ia ai, aka, he kuhihewa keia mau hana, oiai he mea ia e ulu mau aku ai a like aku auanei me na hana a ka Wahine o ka Lua, ka hue kumu
Ka Hale Kimipopo
----
O ke kulana o ka hale nana kinipopo e ku nei i keia manawa ma ke kahua kinipopo Piikoi, ma keahi mahope pono o ke kua o ka mea hopu popo pahu'a kekahi i hope mai ka laau mai a ka mea hahau, e loaa ana he poino o ka poe makaikai, a oiai he kakaikahi loa na paani ana i hele me ke komo pu ia me na popo oia ano. nolaila, ina aole e lapaau koke ia ana keia hemahema, aole no auanei e liuliu na la ma keia mua aku, a loaa hou aku no kekahi mea i ka pono, elike me Mrs. Wm. Aldrich i ku ai i ke kinipopo i ka Ponono nei, aole oia wale, aka he mea no hoi ia e makau ai kekahi poe i ka hele e nana i ka paani ana oiai he nui ka poe i hoike ae i ko lakou manao mahope iho o ka pau ana o ka paani o ka Poaono nei, ke ola ee lawelaweia kekahi mea e loaa ai ka palekana i ka poe makaikai, aole lakou e hele hou ana i ka nana kinipopo
I ko makou manao, hookahi no luau lapaau maikai a hikiwawe loa e pau koke ai kela ma'i. oia ka palulu ana ia mua o kahi o ka hale a na makai e noho ai e huii pono ana mahope o ka mea hopu popo me ka uwea maka-aha. He mea no keia i hoolala mua ia i kinohi, aka nae aole i nookoia a hiki i keia manawa no ka ike pono ole ia o ka paani ana ke nana aku maloko o ka palulu uwea.
He mea oiaio no paha ia aka nae oia maoli iho la ka hana kupono ma ka aoao o ka poe na lakou i hapai keia hana a he alanui no hoi e loaa ai ka maalahi i ka poe makaikai i ka manawa e loaa ai na ulia elike me ia. O ka poe makemake ole no i ka nana mahope o ka uwea ua hiki no ia lakou ke hele ma kekahi wahi e ae o ka hale makaikai o nana ai i ka paana ana, a ina e ulia ka poino maweaena oia poe, aole ia he mea e kau ia aku ai na ahewa ana @ poe na lakou i hepai kela @ ka mea ua haalele lakou @ ko lakou manao iho, i kani e pakele ai i na poino oia ano.
KA HOOHUI AUPUNI A ME KA PANALAAU (TERRITORY), HE HOOKAHI NO IA.
-----
E Mr. Lunahooponopono.
Aloha oe:--
Ma ka manao pepa o Makee-Aupuni-Mua, nona ke poo manao penei, "ailuene Buki a me ka Hoohui Aupuni," i ikeia ma ka aoao elua o ke Kuokoa a me Ko Hawaii Paeaina i huiia, Helu 7, ua lawe mai la o Makee-Aupuni-Mua i kekahi mau mamalaelelo nemu o Ka Leo o ka Lahui a unuhi ae la ma ka namu kanaka penei:
"I ka nana aku ano o ka manao wale no e lolii nei iloko o keia aiaa no na pono kaulike, aia e hooko aku anei makou i ka hoohui aupuni?"
Malalo o keia, ua kukulu iho la o Makee-Aupuni-Mua i kona mea manae iloko o na mahele ekolu:
1. Ko Ailunene Buki hoehuakeeo
2. Ke koi a Ashfordd Buki, Wilikoki a me ko lakou pee hui, i ka poe noonoo akahele ma ke ano hoewalewale i hi-o aku ma ka hoohui aupuni a pela aku.
3. Ke Aupuni Panalaau, a pela aku.
Ma ka mahele mua o na mamalaolelo i unuhiia e Makee-Aupuni-mua, mai Ka Leo mai, he mea pono e noonoo ia me ke akahele
Ma kekahi manawa i kaa hope no nei, a ma keia manawa no hoi e nee aku nei, aia no na maeao naluea iloko o ka poe i pae mai ma Hawaii nei a me ka poe e omo aku ana i ko lakou mau omaka waiu, no lakou na oihana kalepa koikoi iloko o ka aina; a oiai hoi, o ka oihana kalepa kopaa, oia ka oihana ano nui a puni ka Paeaina.
O ke Kanawai hoopae kopaa dute ole a Makinale, iloko o Amerika Huiia, he puupuu ikaika loa ia i kui ia aku ma na auwae o ka poe mahiko, a na ia mea i hoeueu i ka manao awahua iloko oko lakou noonoo, me ka imi ana i kahi e hiki ai e loaa ko lakou poinaikai nui ma ka hoihoi hou ana mai i na pakeneta uku pii o ke kopaa e like me mamua.
A mamuli o keia haawina i loaa i ka poe mahiko, pela no e komo pu aku ai ke puanuanu maeele o ka noonoo like i kuiia iloko o ka poe oihana kalepa e ae iloko nei o ka aina.
Nolaila, ke imi nei lakou me ka maaloa nui o ke ano na@esa, me ke ak@ nui e loaa ke kahua oni paa e ulu mai ai ko lakou waiwai e like me ke ano e ke Kuikahi Panailike a ka Moi Kalakaua i imi ai.
Aole an e hoole ana i na pomaikai nui i loaa i ke aupuni mamuli o na oihana kalepa aka o na onohi maka (na pakeneta pii o ke kopaa)
i haule o ka poe mahiko mamuli o ke kanawai a Makinale, he kumu ano nui ia i hiki ke imi ia me ke akahele loa.
Ke puapuai mai nei me he wai puna la a me he hulu ia no Kamapuaa ke ku o ka hohono i na moku maiwaena mai o ka poe hoomakaulii waiwai (dala) ka noonoo ano nui i mea e mawehe ae ai i ka pale maka (kanawai a Makinale) i paku mai nei i na maka o ka poe mahiko, 'O ka haawi ana ia Puuloa a lilo ia Amerika i wahi hoahu lanahu, honolulu aumoku kaua a wahi kukulu papa kaua, he mea ka ia e pii ai ke kumukuai o ka kopaa"wahi a na manao pakahe
Aole i pau.