Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 285, 22 September 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Kekaianiani Irwin |
This work is dedicated to: | Lolena Nicholas |
Ka Leo o ka Lahui
" E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, SEPATEMABA 22, 1891. HELU 285
He Moolelo
no
KAMAPUAA.
KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA—KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO—KA HOA PAIO HOI O PELE KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.
O oe ia e Haunuu e Haulani
E Haalokuloku
Ka Mano e ka I@ nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
A ma ia ahiahi poeleele, ua hiki aku la lakou nei ma ka hale o na wahine a ua Kamapuaa nei.
Ua hoike aku la ka nuhou hauoli, no ka lilo ana o ka lanakila nui ma ko Kaneiki aoao, mamuli o ko Kamapuaa ikaika lua ole, no ka mea, oia hookahi wale no ke koa nana i luku i na a@@@ o Kauai, a me na koa a pau nui @@@ make.
Ua lilo loa o Kamapuaa he mea nui, a he mea punahele loa i kana mau wahine, no ka ikaika lua ole i loaa ai ma ko Kamapuaa mo aoao.
Mahope iho oia manawa, ua hoolauea aku la o Kamapuaa i kona ohana imua o kana mau wahine, ma ke ano aloha mai i ka ohana ponoi o ka laua kane aloha.
Ua lilo ae la ia mau hana a ua puaa nei he mea maikai i ka manao o kana mau wahine, i ka ike ana mai i ka ohana o ka laua kana aloha.
Nolaila, ua noho like iho la lakou me ka oluolu maikai o ko lakou noho ana, a o lakou iho la no na alii nui o ka aina, no ka mea hoi, ua puni o Kauai holookoa ia lakou.
Ua kauoha aku la o Kaneiki, i na wahi makaainana i koe iho o Kauai ma keia kaua ana, e akoakoa mai lakou a pau imua o ko'u alo, a e lohe auanei oukou i na manao a pau e hoopuka ia aku ana mai a'u aku.
A oia aunei ka leo e hoolohe ai o na makaainana a puni o keia mokupuni, a e hoouna koke ia na elele ma kela pe'a @@@@ @@@ @ ka aina.
Ua hooko ia ia kauoha alii, a ua holo kela a me keia elele ma na wahi like ole o ka aina, a aole no hoi i emo, ua puni ka aina i ka lohe i keia kauoha, a ua hele koke mai la na makaainana ma kahi noho o ke alii o Kaneiki.
A i ka akoakoa ana mai o na makaainana imua o ke alii, ka poe ui a me na elemakule.
Ua hoakaka aku la ke alii Kaneiki, i mua o kona mau makaainana:
E o'u mau makaainana aloha nui, na hoa make pu o'u i ke kaua, a hookaheia na koko, a molia ko kakou mau ola no ka pono o ko kakou aina hanau.
O keia ka'u i kauoha aku nei ia oukou e na makaainana, e hui pu mai kakou me a'u ma keia la, no ke kukala ana aku imua o oukou.
Aole a'u mea e ae e hoike aku ai ia oukou, o ko'u hoike wale ana aku no ia oukou, i ke kumu o kakou aoao i loaa ai ka lanakila, e kau aku ko oukou mau maka maluna o ko'u kaikoeke aloha, oia no keia kanaka ui a oukou e ike mai nei.
Oia nei no ke koa hookahi ma ko kakou aoao, i kaua ai me Aluli Luahiwa, Kahoala, a me Kalehuamakanoe; ua lilo lakou i pio na ka make mamuli o koi nei ikaika lua ole, nolaila, ua nui ko kakou aie kaa ole i keia ahi kane lokomaikai i ka mea i haawi i kona ola no ko kakou mau ola.
Eia ko'u kukala alii a me ko'u hookohu alii, ka mana alii a pau o keia mokupuni o Kauai nei; ke hooili aku nei wau i keia a pau loa a o ko'u kaikoeke, oia ka mana ma na ano a pau, maluna o na kanaka o ka aina nei, a e noho aku kakou malalo ona, me ka hoolohe pono o kela a me keia i kona leo kauoha i na wa a pau ana e makemake ai.
O ka mea e kue ana i keia olelo a ko kakou alii hou, o ka hoopai ola kanaka a mau kanaka paha, he make wale no.
Aia wale no kona pakele mai ka make ae, a aia no a aloha ae ke alii hou a'u e hookohu nei, alaila pakele ia kanaka mai ka make mai.
Nolaila, e lilo keia kuahaua i mea mana maluna o ka aina holookoa; a oia iho la no ka nui o ka'u mau olelo imua o oukou, a ke pau ka'u mau olelo, e lohe aku ana oukou i na huaolelo momona mai ka waha mai o ko kakou alii hou.
Nolaila, ua noho iho la o Kaneiki i lalo a ua noi aku la o Kaneiki i ka oluolu o kona kaikoeke, e ku aku oia imua o na makaainana, e hoike aku i kona aloha imua o lakou na makaainana.
Aole i pau.
He Moolelo Nanea
No
De Atanani
Ke Koa o ka Lio Olohe,
A I OLE
NA KIAI EKOLU O FARANI
Ma keia pane a Atanani, haawi ae la ua kiaaina nei i na nana pono ana maluna o ua palapala pasepota nei.
A ma kekahi wahi o ua palapala pasepota nei, e hoonaauao mai ana ua haku Cadinela nei iaia, no na mea e pili ana ia Atanani.
A oia ka ua kiaaina nei i ninau mai ai me keia mau olelo koikoi o ka hooko kauoha.
E ke kauna, eia ke kauoha mai nei ka haku Cadinela ia'u, no ko'u makaala ana aku i kekahi kiu a kona ihihi i ake nui loa ai e paa, ua maopopo no anei ia oe ua kanaka kiu nei?
Ae e ke kiaaina, ua maopopo oia ia'u!
O wai ua kiu la?
O Atanani! wahi a ka opio i pane mai ai.
Ae, oia, aka e ke kauna, e hoike mai pehe la kona ano?
Ua hoike aku o Atanani me ka wahahee nui i na mea a pau e pili ana i ke kauna Wada ana i hoeha ai.
He hoahele anei kekahi ona?
O kana kauwa hookahi wale iho no, nona ka inoa o Lubana.
A! ua maopopo aku la ia'u, e haawi ana au i na makaala ana no laua, ina laaa e hoea mai ana i mua o'u nei.
Me keia mau huaolelo ae la a ke kiaaina, kakau inoa iho la oia i ka palapala pasepota a Atanani i haawi aku ai ma ka inoa o ke kauna Wada.
Alaila, haawi mai la oia ia Atanani me ka pane pu ana mai i na olelo penei:
E ukali ia kau huakai e ke kauna me ka holopono a hiki i kou huli hoi ana mai, a e lawe pu aku hoi i ko'u mau hoomaikai ana nou.
Ua haawi aku la ke koa opio i ke kunou ana o ka haahaa, alaila, huli ae la ia maluna o kona mau kapuai a haalele iho la i ka hale o ke kiaaina no ke awa kumoku.
Ua makaukau ka moku no ka holo ana, a e kali wale ana no ia lakou nei, a i ke kapena i ike mai ai ia Atanani, ua pane mai la oia:
Pehea, ua loaa mai nei anei kou pasepota?
Ae e Mr. Kapena, e nana mai oe ua pono paha!
Ua lalau mai la ke kapena a nana iho la, alaila, huli hou mai la ia maluna o Atanani, a pane mai la oia penei:
Ua pono keia pasepota, aka, auhea ka hoi kekahi keonimana?
Pane aku la o Atanani me ka wahahee nui: Aole oia e holo ana i keia po, me he la, i ka la apopo paha, a ia la aku no paha.
Alaila, aole o kakou manawa i koe e kali ai nona, oiai ko'u moku ua makaukau i keia wa.
Aia ia i ka mea i holo i kou manao, aka, o ko'u ake nui loa ia o ko kakou haalele koke iho, a eia mai ko mau uku moku.
Ua lalau mau ua kapena la i ke dala, alaila, pane mai la oia: E iho aku kakou no ka waapa.
O keia kono o ke kauoha mai ke kapena moku mai, oia ka Atanani i laiwale ae ai, a ukali aku la mahope o ke kapena no kahi o ka waapa e lana ana.
He mau minute pokole, pili aku la lakou ma ka aoao o ka moku, hiu ae la na pe'a no Pelekane ka ihu.
He hapalua legue ka mamao o ka moku mai na kapakai aku o Kalaisa, ia wa i uina nakolokolo ae ai ka leo o kekahi pukuniahi, a na ua leo pukuniahi nei i kauoha mai i ke koa opio e ninau aku i ke kapena, heaaha la ka manao o ia pu.
Wahi a ke kapena i pane mai ai penei
He pu hoailona, kela ua kapu na palena a pau o ke awa kumoku o Calaisa nei, aole e haalele kekahi moku a hiki i ke kakahiaka o ka la apopo; aka, e Mr. Keonimana, ua laki loa kakou i ko kakou holo e ana mai nei.
No keia pane a ke koa opio o ka lio olohe i kona laki kiekie ma o ka lokomaikai la o na lani i kona puhalahi'u e ana mai mamua o ke kapu ana o ke awa kumoku o Kalaisa; aka, aole nae ia i pane aku i ke kapena no ia.
Ua hoohala iho ua koa opio nei ma ke kamailio ana me ke kapena, alaila, hookuu aku la oia iaia e hoomaha i na maluhiluhi o keia huakai hele loihi.
I ka wehewehe ana mai o kaio, eia lakou he 3 a 4 paha legue mai ke awa kumoku mai o Enelani.
HE HOOLAHA I KA AKEA.
E ike auanei na ano lahui a pau, e noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e naue mai i ko'u Keena hana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e na makamaka, he hiki mai ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, h@@@ ke kino @k@ i loko o ka iwi, eha o ke poo, ma'i wahine a pela aku. Mai hoololohe aku e na hoa, hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa, he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kuka'i olelo ana; au maikai kou wa@@ p@@ ma mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai me ka eleu a me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.
O wau iho no,
DR. LEONG KENG PONG
Helu 40, Huina o na alanui Kamika me Hotele, Honolulu Oahu. Aub. 31 1y.
OLELO HOOLAHA.
Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na Paa HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, 90 d—lv *
Aila Kuai.
E LOAA NO MA KAHI O
J. F. COLBURN.
(KEONI KOLOEANA.)
Ma ke Kihi o na Alanui Nuuanu me Moi.
E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau.
Ko oukou hoaloha.
J. F. COLBURN.
Honolulu, Iulai 8, 1891. 232dtf
Hale Hana Wai Momona
WAI ANIANI
Sam Lad me John Grace na Ona.
Ka poe wale no na lakou e hana nei NA WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA oia hoi ka
SASEPARILA
A ME KA
WAI-HAO.
NA WAI MOMONA AWAPUHI SASEPARELA, LEMI, WAI PIPII, SODAMAOLI, SIDA, KAMEPENA. @@
Mutual @@@ TELEPONA @@@@ @@@