Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 222, 24 June 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Mahealani Jones |
This work is dedicated to: | No na 'ohana mua o ka Punana Leo o Hilo |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HONOLULU, IUNE 24, 1891
Buke II, Helu 222
He Moolelo
No ke
Kamaliiwahine Laulie.
A I ole
HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA
He Kaao kahiko no Helene.
MOKUNA XI.
A e like no auanei me ko Alahe hoohiki ana e haawi no oia i ka hanohano a me ka lanakila i ka poe maka’u ole, pela au e hilinai nei maluna o oukou pakahi.
He kauoha awiwi keia i loaa aku ia oukou, aka nae he pono like ia no kakou a pau a me ko kakou mau hoa kanaka, me ka manaolana e like me ko kakou hiki mua i keia wanaao nui wale manua o ka haalele ana o na manu i ka wekiu o na laau. Pela kakou e hikimua ai ma ka lanakila a me ka hanohano o keia la kaua, ma ka pulumi ana i ko kakou mau enemi me ka kakou mau pahikaua a me ka oukou mau laau ihe loloa mamua o ka napoo ana o ka la ma keia la.
Oiai o Kolana e paipai ana i ka manao o kana mau koa me na olelo hoolana manao, ua hoike mai la na koa i ko lakou piha hauoli ma na leo hooho o ka hauoli.
Hoomau mai la no o Kolana i kana kamailio ana, a peia no hoi me ka hooho hauoli o na koa, a oiai na mea a pau e kuene pono ana iluna o ka hokua o ko lakou mau lio, ukali mai la o Laulie i kana kane a hiki ma ke alanui pii, a iloko o na puili aloha ana a ke kane i kana wahine, kaawale hou ae la ua mau ipo nei no ka manawa i maopopo ole.
Me ke kiani lima hope loa ana, puki mai la kela a me keia i na kaula ihu o kona lio, a olohi’o aku la lakou ma kekahi o na pukapa o ka paalii i hoohamama ia, me ke kiani aloha mau ana mai o Kolana i ka wahine a hiki wale i ko lakou nalowale ana aku, me he mea la e i mai ana ia Laulie, e noho malie, e malama i kahi moe o kaua a me kahi kihe pili, e hele ae no au a hoi mai.
He manawa ehaeha keia no Laulie, oiai kana kahe e kaawale ana mai iaia aku mamua pono o kona mau maka, a no na minute pokole wale no kana nana ana i kana kane a me na koa e anapau ana maluna o ke kua o ko lakou mau lio, @ e ka lakou mau mea kaua e olapa ana ia manawa malalo o na kahoaka mua loa o ka wanaao e hoaka mai ana.
Mahope iho o ko Kolana ma nalowale ana aku, huli ae la ua Laulie nei a hoi aku la no kona wahi moe me na hoomanao poina ole no kana kane iloko ona, a oiai oia e noho ana iluna o kekahi noho pulu nui nolunolu wawae, aia hoi pili iho la kona mau maka, a alako ia aku la oia iloko o na hiona pana’oha’o o ka aina moeuhane.
No kekahi manawa loihi o ka auwana ana o kona uhane, hikilele ae la oia me ka manao maoli eia i ke kino, i ke ala ana ae ka hana, eia ka he@maeuhane, nolaila kaumaha iho la ua nohea nei no kana kane, ina he oiaio na mea a ka po i hoike mai ai.
Mahope iho o ka pili ana o kona mau maka, ua hele auwana aku la kona uhane a hiki i kona hiki ana iluna o ka piko o kekahi puu kiekie, aia hoi ike aku la oia i kekahi mau hooholo lio elua i hele a hilihili me ka hooluu ulaula o ke koko i ka holo pololei ana mai imua ona, a no kekahi mau minute pokole kona ku ana, holo mai la ua mau hooholo lio nei a hiki imua ona.
Aia hoi, hele mai la kekahi o na hooholo lio imua ona me ka paa ana i ke kumu o kana pahikaua, a i kona hiki ana mai imua o ko Laulie uhane, hoikeike mai la oia i kekahi poo kanaka i hou ia me ka pahikaua mai kekahi pepiao a puka ma kekahi pepeiao, a i kona ike ana aku i ua poo la ua naka haalulu ae la ko Laulie uhane me ka ua kanaka la nana e paa ana i ua poo kanaka la penei:
Mai maka’u oe e ke aliiwahine, no ka mea aole maua e hoopoino aku ana ia oe. Aka mamuli o ke kauoha a kau kane, pela maua i hoea mai nei imoa ou e ke poo o kona enemi.
Oiai no ua kanaka nei e kamailio ana olokaa mai la oia i ke poo o ua kanaka la malalo o ko Laulie mau kapuai wawae, a me ka piha maka’u puoho ae la oia, aia hoi e kapalili ana ka pana o kona puuwai.
No keia moe wale no, ua hiki ole ia Laulie ke ai i kona aina kakahiaka ma ia la, a no ke ano pono ole o kona manao no kana kane, nolaila ua hoike aku la oia i kana moeuhane ke kumu hoi o ke kaumaha o kona noonoo imua o kekahi mau elemakule.
Aole i pau.
HE MOOLELO NANEA
NO
DE ATANANI
KE KOA O KA LIO OLOHE,
a i ole
NA KIAIEKOLU O FARANI.
Ina he mea ia nona e hopu ia ai no ke kipi a me ke apuka.
Ia laua i hoea aku ai no ke keena a ka madame Bonacio e noho ana, huli ae la o Atanani a haawi mai la i ke aloha ahiahi ia Lapota me ka panai pu ana mai i keia mau olelo:
Maloko o keia keena e loaa ai o madame Bonacio ia oe, a e hoomanao, o keia mau mea i hana ia, aole loa ia e hoopu-a ia aku i kekahi mea okoa, aka, mawaena wale iho no ia mawaena o kaua a me ka madame.
A i kou wa e hoopu-a aku ai i kekahi olelo e pili ana i keia mau hana a kaua, alaila, e Lapota, he kanaka make oe ma ka maka o ka’u pahikaua.
Ua haawi mai o Lapota i na nana pono ana maluna o ke koa opio me na maka oolea, oiai ua koa opio la, ua huli ae maluna o kona mau kapuai a haalele aku la iaia iloko o ka pupuahua.
Ua hoea aku ua koa opio nei no ke kakela o ke kapena Terevila, a ua komo loa aku la oia no ke keena oihana o ke kapena, a ua kauoha aku la oia i ke kauwa, he makemake oia e ike i ke kapena.
I ke kauwa i haalele iho ai i ua koa opio nei no ka hele ana aku o hai i ka lohe i ke kapena, aia hoi, e like me ka hikiwawe o ka olapa ana ae o ka uwila, pela ka eleu o ua koa opio la i huli ae ai no kahi a ka uwati e kau ana, a hoihoi hope ae la i ka manawa mai ka hora 10 oa i ka hora 7:20.
Alaila me na manao debolo o ke kolohe a apuka kiekie loa, akaaka ae la ua koa opio nei me ka namunamu ana ae i keia mau huaolelo: He upiki iole hoi ka ke Cadinela o ke keneturia 17, a he apuka wahahee hoi o ka wawahi maluhia ka Atanani, ha @ ua like a like pa’i a pa’i!
Me keia mau olelo a ua koa opio nei i namunamu ae ai, aia hoi, komo mai la o Kapena Terevila, a me ka leo ano ko’ko’i a oolea o ua kapena la, oia kana i pane mai ai penei:
Aha! ua hoea mai nei ka oe? Heaha ka pilikia, a heaha hoi kou makemake a’u e hana aku ai nou? a heaha hoi keia hana nui au i hoea mai nei i keia wa o ke aumoe loa?
O keia ninau a ke kapena, oia ka Atanani i pane aku ai me na olelo me he la he kui’e:
Aumoe? Ha, ha, ha, e ka Monasiua kapena, he iwakalua no minute i hala o ka hora 9, pehea, ua aumoe anei ia?
Iwakalua minute i hala o ka hora 9? i pane mai ai ke kapena me ke ano okaikai, ke ole au e kuhihewa, ua pau ka hora 10 i keia wa.
O keia ae la na olelo a kapena Terevila i pane mai ai me ka maopopo mua ole iaia na hana apuhi a Atanani.
Aka, i kona wa i huli ae ai a nana aku la maluna o ka uwati, he oiaio, aia kona papa kuhikuhi manawa ke hoike mai la i ka oiaio a me ka pololei o na olelo a ke koa opio, a oia ka ua kapena Terevial nei i pane @ou mai ai.
Ua pololei oe e Atanani, ua kuhi hewa loa au ua aumoe loa ia keia wa.
Aka, e ha’i mai ia’u, heaha ka’u e hana ai nou e kuu hoaloha opio?
Aole a’u mau mea nui i makemake ai ia oe e hana ai no’u, koe wale iho no ko’u kipa ana mai i ou la no ka hoohala manawa ana.
Me keia mau olelo a Atanani, noho iho la laua e kamailio ana ma na mea e pili ana i ua koa opio la iloko o kona puali a me ke au o na la o Farani e hoea mai ana.
A i ke kani ana ae o ka hora 10, hookuu ae la ka laua mau kukai olelo ana a hoi aku la o Terevila no kona keena hooluolu, a o ke koa opio Atanani hoi, huli hoi pololei aku la oia no kona wahi keena, ma hope iho o kona hoopololei ana aku i ka manawa kuhikihi o ka uwati a kona kapena e like me ka pololei; a hookahi hoi ona noonoo ia wa, no kana mau hana apuka i ke Kapena Terevila.
HE ANAINA HOOMANA MA ARIONA HALE
Ma na Lapule a pau, e hoomaka ana ke aniani haipule i ka hora 9 a hiki i ka hora 10:30 a.m., no na kanaka Hawaii, a me ke ahiahi hora 7:30 p.m. no na haole, a me ka poe e makemake ana e hele.
Lunakahiko A. Haws.
NA HUI KINIPOPO.
Iune 13 Kamehameha vs Honolulu
“ 20 Hawaii vs Honolulu
“ 27 Kamehameha vs Hawaii
Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu
“ 11 Honolulu vs Hawaii
“ 18 Kamehameha vs Hawaii
“ 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
“ 8 Kamehameha vs Hawaii
“ 15 Kamehameha vs Honolulu
“ 22 Honolulu vs Hawaii
“ 29 Kamehameha vs Hawaii
OLELO HOOLAHA.
Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he mau wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.
JNO H. POLIHALE
Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30. 9ts-d.
OLELO HOOLAHA
Ua makaukau ka mea nona O- inoa malalo iho, e hana i na P@a HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, me na kahua kukulu ia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau ka@ me Ioane Akina
J. BOWLER.
Sept. 22, ’90, d—ly
H. P. K. Malulani.
He loio a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e ho@e ana me ipo la, a Hamakua au i ka la’i o Kukaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio
Nov 8 ’90, d—ly.
HOOLAHA KAI KONOHIKI.
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.
Owau no,
3ms-d. Paulo Isenberg.
HE KOKUA!
NO KA POE PILIKIA, E HELE AU I KE KEENA O
R. W. WILIKOKI MA.
HE KOKUA ma ke KANAWAI, a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina. Ua makaukau oia e hana i na Palapala Kanawai o na ano a pau, a ua lawa oia no ka hana ana imua o na Aha Hookolokolo a pau o ke aupuni, ma o kona hoa, kekahi o na Loea Kaulana o keia mau la.
Keena Helu 15, Alanui Kaahumanu. 193—dly.
HOOLAHA HOOKAPU.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina elele i kapaia o Ka@, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka @ e waiho la ma ka P@, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia o maua mai ia K@ (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o na mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikahi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o kiea Hui, e pono lakou e hele mai a hui pu me Mrs. C. I. Hiram, a i ole @ me DAVD DAYTON, a i ole ia KUNA.
Owau no me ka haahaa,
MRS. C. I. Hiram.
Honolulu, Oahu, Oct 8, 1890. @