Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 22, 27 March 1839 — Page 86

86 KUMU HAWAII. (MARAKI,

kalaioa, he puakala, he zizania, he opala, he pohaku, he nahelehele, he aau ino, he holoholona hihiu hae, a o ka hakuaina o keia wahi ia manawa, oia no ka mookahiko. Lawe au i ke koi lipi a me ka pahikaua, o ka ke Akua olelo, a kua au ilalo i ua laau ino, a pepehi i na holoholona hihiu, a paio aku i ua mookahiko loa. Kokua mai ke alii o ka lani — a hoolanakila mai. Lawe au i ka hamare a ke Akua, a wawahi i na pohaku, uhuki hoi au i ke kakalaioa a me ka puakala — a me na mea ino e ae. A lulu au i ka hua maikai. Haule mai ka ua o ka Uhane Hemolele, a ulu mai a hua mai i ka hua maikai he nui wale. Aole nae i pau ke kakalaioa a me ke zizania - puka hou mai no a ulu hou mai.
                Hele pinepini au e nana i ke kihapai. Elua o'u hele ana a puni ke kihapai i na malama eono. Eha hebedoma i kekahi hele ana, a eha hoi i kekahi hele ana. Ike au i ke kolohe o ka enemi, hele oia a wawahi i ka pa, ma ke kauwahi, a komo mai a hana ino maloko Nana wau me ka ehaeha a me ke kaumaha. Pule au i ke Akua e alu mai, i kipaku aku wau i na mea ino. a hana hou i ka pa. Ua hoolohe mai kela i ka pule, a ua kokua mai. Nolaila ua pono iki ke kihapai i keia manawa. Ke ulu mai nei ka ai, ka palaoa, a me na mea maikai. Huhu mai no ka enemi, a hele mai e lulu i ka hua ino. A puka mai, akaku, a wikiwiki au e uhuki, e kinai i make.
                Ea, auhea oukou ka poe heluhelu i ke Kumu Hawaii, e pule nui oukou, i malama pono ia keia kihapai, i ole ia e lilo i ka Diabolo.
                I ko'u hoi ana mai mai Lahaina mai, he 2,600 hipa maloko o keia pa hipa. Hele au e imi i na hipa e ae - a loaa 300. A mahope mai imi hou au, a loaa mai 200 paha A hele hou au ma ua wahi loihi — ma ka nahelehele — ma na awawa i aneane nalo mawaena o na pali kiekie loa. Imi au a liuliu; imi pu me kekahi poe kokua, a loaa hou mai 500. A nana wau, aole pau ka poe hihiu auwana, aloha wau a hele hou e imi, hele pu ke Akua — a hea mai oia me ka leo nui - a ala mai na pio, na enemi, me ka makau a me ka haalulu; waiho lakou i ko lakou hihiu a me ka enemi, a komo mai iloko o ko Iesu pa, 800 paha, mailoko mai o na kihi, a me na ana a me na lua, a me na wahi a pau o keia kihapai. Eha hebedoma i lilo ma ka imi ana i ua poe hope nei. A no keia imi pinepine ana me ka hookiole, a me ka paulele i ko ke Akua mana, a me kona aloha, ua mahuahua na hipa, 4,000 lakou i kela manawa a keu wale aku Nani kona lokomaikai a me kona mana, kupanaha kana hana ana! E hoolea aku kakou ia ia, e hoonani i kona inoa. Nono ka mana, a me ka nani, a me ke aupuni pau ole. L.L.

HONOLULU, Febe. 7, 1839.

NO KA MARE.

                E.K.H. he wahi kauoha ka'u ia oe, e ka elele mama, e hai aku oe, a e hoike aku i ka poe hou a me ka poe kahiko.
                E ke kanaka hou, e manao ana e lawe i ka wahine kahiko, no ka waiwai paha o ka wahine, a no ka lako paha o na mea a pau o ke kino, a nolaila paha oe i moe poo aku ai, i hanohano ai oe. Eia ka'u olelo ka ka elele ia oe. E noonoo mua oe ia oe iho, mamua o kou lawe ana ia ia i wahine nau, malie paha o hemahema oe ia ia.
                Kulou iho la o kanaka hou ilalo, a ea mai la iluna, a olelo mai la, penei, Heaha ko'u hemahema, ke lawe au i keia wahine kahiko na'u? ua lako na mea a pau, aole wahi hemahema iki, ke lawe au ia ia nei i wahine na'u, ina o kuu wahine keia, pau ka noho pilikia ana o kuu kino, aole pua hele i kahiki o pala wale, aole e like me kuu noho ana mamua.
                Ka ka elele. Ae, ke hoapono aku nei no wau i kau mau olelo, ua lako io no ko kino. Ke manao nei nae au, ua oi aku kou hemahema mamua o kou lako, ua manao wau, aole e loaa mai ka hua maikai mailoko mai o keia wahine, au e manao nei e lawe nau ua kahiko loa oia, he nui na makahiki ona; no ia mea au i hoounaia mai nei e hai aku ia oe, i lohe e oe mamua, o i mai oe no'u ka hewa no ka elele i ka hai ole aku ia oe, a ina oe i lawe i keia wahine nau ea, a he oi oe no ka hoemi i ka lahuikanaka o keia pae aina, o Hawaii nei.
                E ka wahine hou, e manao ana e lawe i ke kanaka kahiko i kane nau, ua ike, a ua lohe aku la oe, i ka olelo a ka elele a me ka ke kanaka hou olelo, a ua oi aku ka ka elele olelo, mamua o ka ke kanaka hou, a malaila oe e imi aku ai a e loaa no, ia oe ka pono, mai hahai oe mamua o ka ou makua, ka onounou, e moe ae oe i ke kanaka kahiko, he lawaia a he mahiai, a he kalai waa, a he pono ka noho ana o ke kanaka kahiko, heaha auanei ka pono o ke kanaka hou? Eia ae ka pono i kahiko, he moamoa mai ia oe, a he maikai ke kino, o kana ke pau mai ia oe.
                Ka elele, i ka wahiae hou, He wahi pono no paha no e ka wahine hou, e lawe i ke kanaka kahiko i kane nau, malie paha e loaa mai no kekahi hua na ka Haku mai ia olua, aka o ke kanaka ka hou i manao e lawe i ka wahine kahiko, aole loa paha e loaa mai ka hua na laua a hoopiha i ka honua.
                Ka ka elele i ka wahine kahiko. Auhea oe e ka wahine kahiko, mai kuhi mai oe i keakea aku ka olelo a ka elele ia oe, i lohe oe, a i ike hoi, a noonoo iho i kou hoa e like ai.
                E ka elele mama, o hele a hai aku, i ka poe hou, a me ka poe kahiko, o i mai auanei lakou, Nou no ka elele ka hewa, i ka hai ole aku.
                I koa, mai hoonawaliwali i kau hana, o ka holoholo pinepine e hai aku. Ua pau ke kauoha ia oe, o hele.
Na IONA KAPENA.

MAUI, Lahainalalo Mar 8, 1839.
MOKU ILI.

                Ke hoakaka aku au ia oe, e K.H. i ka malama o Maraki i ka la 8 holo mai la o Harieta mai Kauai mai, ma Koolau loa mai no Oahu a me Molokai, i ka la Sabati; eia na hana a na kanaka, he Kake, he Kaao, he Hula, he Pepa, he Olioli, inu rama, a me ka uhauha. Oia na oihana maluna o ka Moku ia la a po, a i ka hora umikumamalua o ka po Sabati, olelo ae la kekahi, Ua kokoke loa kakou i uka la, i mai la kekahi, Auhea ka hale Piula, i ae la kekahi, Aia no ka hale Piula i o, i mai la ka luna, Ua ike no oe! eia ae no ka hale Piula, aia no o Keawaiki la, kuhi ka luna i ka hale o Kaahanui Puunoa o ka hale piula ia, a me Moalii o Keawaiki ia, e hoopaapaa ana no ia mau olelo a me ka wawa i na olelo mahina ae. Kaili iho la no ia o Harieta i kai pono no o Puupiha. O ia ka ilina nui oia ka pea akau o Lahainalalo. I ka wa ili ai aohe mea i olelo ae e kuu ka heleuma a me ka hoopoholua i ka pea, no ka pilipu i ka ili ana o ka moku. Eia kekahi mea kupanaha, o ka hoole ana i ke panana aole pono, eia no ko panana pono o'u maka a me ka hoku. O ia ka makou i lohe ai la, e ke Kumu Hawaii, na ka ohua ae moku mai no. Ua pono io ka olelo, penei. "Ka moku kapu ka maikai?"
M. Ke. AB, KA.
                Ua'kaka loa ka hewa o ka hoolohe ole i ke kumuao i hoikeia mai e ka poe naauao: o ka poeleele ke kumuao, e houuku iho ka pea; o ke kumuao no ia, o ka poeleele, e hoolei aku i ka hoailona, a i ole ia, e hookaawale ae mawaho. B. M.

LAHAINA, Ianuari 31, 1839.

PUHI BAKA.

                Auhea oukou e ka poe heluhelu ana i K.H. Eia keia mea kupanaha a'u i ike ai ma Lanai, i ka la 30 o keia malama, i ka hora 8 o ke kakahiaka, e hoomakaukau