Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 14, 13 May 1835 — Page 107

Page PDF (823.94 KB)

106 KUMU HAWAII. (MEI.

KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI
"O ka hoomanao ana i ka poe pono he mea pomaikai no ia." SOLOMONA.
MOKUNA 6.

                Hala mai nei au, e like me ka'u olelo ana mamua, a liuliu iho, make iho la ke kaikamahine a ka mea hanai bipi. Ua haawiia mai ia'u ka pule, e like mamua i kona kaikaina i nalo aku la. Ua nui na manao oluolu no'u, a ua kaumaha hoi kekala, iloko o ia hana ana. Ua hoomahikihikiia mai maloko o'u, ka maua olelo pono ana.
                Aka ua pau ia, aole e hana hou ia ma ka honua nei. Manao iho la au i ko na Kristiano aloha ana i ka maikai, a me ka waiwai iloko olaila. Ina ma ka hale o na'lii ka hoomaka ana o keia aloha a i ole ia ma ka hale o ka poe hune ua like pu no, he maikai. Hoomaikai aku la au i ke Akua i ka loihi o ko'u ike ana i ke kaikamahine a ka mea hanai bipi. Alaila hanu nui iho la au, no ko ke kino aloha, i ka manao ana'ku, ua kaawale ia, aole lohe hou aku ia ia, i ka mea hoi i inu nui ai ma na wai o ke ola, a olelo, mai i kela mau mea nui, oiaio a ke Kristiano. Aka ua pale wau ia ohumu ana, i keia manao hauoli. "Ua hele aku la oia i kona wahi e noho mau ai---aole o'u makemake e hoi hou mai ia ma keia wahi waimaka.''
                Ia manawa iho kani mai la ka bele ma ko'u pepeiao. No ka hale pule o ko laila kauhale mai. Maluna au ma ka puu, a ilalo no ia ma ke awawa. Ka bele no ke kanu kupapau o Elisabeta no ia.
                Me he mea e, ua hele la, i kuu pii ana aku maluna o kahi kiekie, a'u i hele ai. Kani malie no ia. (Pela lakou i hana'i malaila mamua o ke kanu ana o ke kupapau,) me he leo la no ia iloko o'u, i olelo mai ai i ka pomaikai o ka poe ka i make iloko ka Haku, a me ka pono o ka manao ana i keia mau mea, a e waiho mau ana ia lakou iloko o ka naau. Me he leo la no hoi i olelo mai ai ia'u "Auhea oe e ke keiki a ke kanaka, e hoolohe oe i kuu leo ao. No ka mea, hookahi kapuai wale no i koe iwaina ou, a me ka make. E ala ae oe iluna, a hoomakaukau i kou hale, no ka mea e make no oe aole e ola.''
                I ko'u komo ana iloko o ka hale loaa ia'u kekahi mau hoahanau Kristiano, ka i akoakoa, mai kela mau wahi mai, e hoikeike i ko lakou aloha i ke kaikamahine a ka mea hanai bipi. Aole e kala ka ike ana o kekahi poe o lakou, a o kekahi poe, ma ia manawa iho, ma kona mai nui ana, i ike mua ai ia ia. Aka ua makemake lakou a pau e hoike aku i ko lakou mahalo ana i ka mea aloha nui ia, no ka maopopo ana o ke Kristiano oiaio.
                Ua kiiia mai au, e hele iloko o ke keena kahi i akoakoa'i na hoahanau, a me kekahi poe hoaloha, e nana i ke kupapau o Elisabeta.
                Aole e hiki ke hoomaopopo pono i ka ka naau hana ana, i ka ike ana ku o kamanao, ua hala ia, aia no ia ma kahi loihi. O ka aoao nui, a maikai, o ke kanaka, o ka uhane hoi, ua hele ia, o ka mea i koe e waiho ana, ko ka honua hale hiolo no ia, he mea helelei wale, aole no e hookomo hou ia mai, e kona mea hale Aka i ka ike ana aku i ka maka, hoi hou ka naau ma na mea i kukukakuka pu me ia, i kona ola ana I kekahi manao, ua hiamoe wale no ia. I kekahi hoi, ua maopopo, he make io no, he koko ole e holo ana iloko o ke aa, he ike ole na maka,—he lohe ole na pepeiao, a ua pau hoi ka haulilele aole oni hou ae la na lima, a me na wawae hele koke mai no ka manao ma ka naau i ka maikai o kela ao, kahi i hele ai kona uhane, a ike aku ka naau ia ia i kona wahi e maha mau ai. Ua puni ia i ka poe uhane maikai, e mele mau ana, i ka mele a Mose, a me ke Keiki Hipa, ma luna o ka mauna o Ziona. Iloko o ka malu ilihia o ke keena make, ua hoolohe no ka naau i na himeni i mele ia, e na uhane o ka poe pono, i hoohemoleleia. Hoi hou mai no ka naau i ka honua nei, a ia kakou iho no, i ka ike ana i ka maka o ke kupapau mai la ia. A ia kakou ka manao i ko ke kino hele ana, i ka hewa, i ka make a me ka luakupapau, ua ike kakou i keia pule e puka mai ana, noloko mai o ka naau. "E make au i ka make ana o ke kanaka maikai, a e like hoi kou hope me kona."
                I ka wa e ku ana kakou ma ka aoao o ka pahu iloko olaila ke kupapau o ke kanaka maikai oia no ka manawa e maopopo mai he mau mea nui keia, no ka naau e manao ai, o Kristo, a me kona ola, ka make, ka ahaolelo ana, ka lani, a me ke ahi pau ole.
                Ua ano e mai ke kohu o ko Elisabeta helehelena; aka o ke ano nui o kona maka, oia mau no. Ua noho mai la kona mau makua ma ke poo o ka pahu kupapau, a o kona kaikunane ma ka wawae. E nana'ku ana ka makuakane i ke kupapau, a leha ae la kona mau maka i ka lani. Ua akaka ma kona maka, ka noke ana o kana naau e ae aku i ko ke Akua makemake; a o ka waimaka e helelei ana ma kona maka kahiko ka mea i akaka i kona kaumaha. a me kona aloha. Ue nui iho la ka makuahine, ane maule ia i ka eha nui ana o kona naau i ke kaawale ana o kana kaikamahine, i aloha pono ia O ka nawaliwali, a me ka palupalu o kona kahiko ana paha kekahi mea i mahuahua'i kona kaumaha, nolaila hoi kekahi aloha nui ana ia ia, a me ka hooluolu ana.
                Ilaila no kekahi wahine maka maikai. ia ia ka hoomaopopo ana o na hana, e pono ai lakou a ua hele mai la oia io'u nei, i mai la. "E ke kumu, ua oi aku ka hauoli o keia la i ko ke kaumaha. O ko'u manao aia no i ko kakou hoahanau ia Elisabeta ka niu o ka hauoli. Ua hiki aku la ia ma kahi kaumaha ole. Ea, aole anei oe e manao pela ia ia?"
                I aku la au, "No kuu ike ana, a me kuu hoolohe ana'ku ia ia, ua maopopo loa i ko'u manao, oiai e waiho ana kona kino maanei, e noho pu ana kona uhane iloko o Paradaiso, me kona Ola. Ua aloha no ia ia ia i kona noho ana manei a ilaila, ua komo aku iloko o na hauoli e mau loa ana ma kona lima aku ai."
                Ue aku la ka makuahine. "E ahonui mai, e ahonui mai, i ka mea kahiko loa, ua palupalu loa au i kuu kahiko ana, a me ke kaumaha. Heaha ka'u mea e pono ai. Ua hala aku la o Elisabeta. O kuu kaikamahine ua make ia. Auwe e kuu kaikamahine e. Aole au e ike hou aku ia oe. E ke Akua e, e ahonui mai oe ia'u."
                I aku la au, "E ka wahine alohaia. O ka'u pule i pule ilio nei, oia no ka mea nona olua e hoohalawai hou. Ua tausani o lakou iloko o ka lani, ka i laweia aku ilaila i kela pule. Oia no ka mea nana kau kaikamahine i lawe aku ilaila. Aole no ka Haku e hoolei aku i kekahi mea, nana e hele mai i ona la."
                Pani aku la ka mea hanai bipi, akahi no aua i olelo mai. "E kuu hoaaloha, e waiho aku kana ia kaua iho i ke Akua, a e waiho aku hoi kaua i ka kaua kaikamahine ia ia Na ka Haku no i haawi mai, na ka Haku no i lawe aku, ua maikai wale kona inoa! Ua kahiko loa kaua, aole no i loihi i koe o ko kaua hele ana, alaila" - pau iho la kona waha ilaila, aole i hiki ia ia ke olelo mai.
                O ke kanaka koa, a'u i olelo ai mai, mua, ua haawi mai i ka Baibala i kuu lima. I mai la, "E ke kumu, malia paha e heluhelu oe i kekahi mokuna, mamua ae o ko kakou hele ana i ka hale pule.
                Ua heluhelu aku la au ka mokuna