Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 17, 29 December 1880 — Mamalahoa vs. Kuokoa. [ARTICLE]

Mamalahoa vs. Kuokoa.

" Ku m.ai, ku uini ka nalu, Popoi kaiuli, leaikoo, Aolo c lmmo ia pukoa ia oc." Kc knpala uiai ium ka ai, a kc kuhili inai nei hoi ka-eie a ke Kuokpa, me lui puuwai nonohua i pilia i ka^inanao uhiuhi laumamane, e hoao'ana <■ ulii i ua manao hoiko oiaio a Mamalahoa. Ua ikeia oia e ku mai ana i kela pule aku n»u, rnc he n'alu la, me he kaiuli la, H 1r$ikon. e hoao ikaika ana e poi ia Mamalahoa, ku pukoa-ku oiaio o keia mau la e nana nei a hekau aku i keia makahiki ae ; aka ea — " Aole e liemo ia pukoa ia oe, Oiai, ua paa, uu naki, ua mau, ua p]p]]), ;i ua aaki." Ka oiaio o naolelo a Mamalahoa, aole hiki ia Kuokoa a me koria rqau legeona akihikeehiale ke hoohaule ia mau olelo oiaio. Ma kona kukulu manao pale i na olelo a Mamalahoa o kela pule aku nei malalo o ke poo " Lalau o Mamalahoa," ua ik<>a kona halahu ana ; no ka mea, aole oia i ku mai a hoopaa mai i kona manao hoole kue i na ™ olelo a Mamalahoa i hoopuka ai i keia mau pule i hala ae nei, ine ria koo oiaio ; a o kana hana ana pela, alaila, ua kue maopopo oia i kekahi rula paa o ka Logika, oia hoi koia : - " E kukulu ia ka manao maluna o ke kahua paa, a e hoopili pono i ka manao • - honua rne ka manao waena a me • ka hope manao, rne ka lawe rnai i na koo e koo ai i ua manao la." Aka, ma ke kukulu manao ana a ke Kuokoa i kela pule aku n.ei, penei k& mea i i kr> ia : Ua makemake oia e hoole i ka oiaio o ria olelo a pau a Mamalahoa ; nolaila, ILIo ia makemake ona i honua, a rnn|uria iho ona i kukulu ai i koria manao hoole kue, oia hoi " Lalau o Mamalahoa ; " aka, iaia i hoao ai e hoopili pono i ka manao honua me ka rna„ <nao waena, a me ka hope manao, aohe wahi rnga a pi'li ; a i ka lawe ana mai hoi i na koo o paa u i ka manao, ua ikeia ka. pili paewa, a rne ka huhewa, a oia ka ke mele e hea .mai nei, '' Alpha e ka huhewa, la, 0 ka moku rna kulakula." Oiai, i ka nana ana i ka manao alakai, oia hoi )<ti " Lalau o Mamalahoa," a rne ria koo t I ,s // o paa ai, ua Joaa ua mau koolae like me Ji,t * <0)n : , l. No ka hala ana o na mah.iria elima mai ka wa i hoopau la ai ka Aha Kuhina Kapenu-Kaai, a h/ki wale mai i keia wa a Mamalahoa e hoaiai nei ; nolaila, lulau o Mamalahoa. 2, No ka haule wuie ana o ka Olei.o llooholo HoaheWa no ua Aha Kuhina Ia, imua o 'ka Ahaolelo : nolaila, lalau hou o Mama- , lahoa. 3. No ka pa.he koke ole ana o Mamala- ; -- ~ lioa ia-'maula mahope iho, i hooKnIi iaai ka manao o ka Ahaololo ; nolaila. lalau loa <, • Mamulahoa. Ea, manomano hilihili ka Ulau o Kuo' koa ma keia kukulu. manao ana, i na * i

mea a Mamalahoa i hoaiai ai. a i okoa ka Kuokoa mau koo e pnle ai i ka oiaio o ka ^ Mainolahoa mau olelo. Nani no hoi kupanaha o ka la o Mana ! Ina e nana pakahiia: ana keia mau koo a ua o Kuokoa. aole io aunnei e nele ke " ahu wale o na iwi o Hua i. ka la." • . Ko i mai nei oia ina kana koo ekaln, "No ka hala ana o na īnahina elima mai k;t «;i i hoopau ia ai ka Aha Kulnna Kapena-Kmn a hiki 'wale ma i i keia wa a Mamalahoa e ho-' aiai nei ; nolnila, lalau o Mamalahoa." ' Pehea, haule ahei ka oiaio o na huahelu dala a me na haau'ui • dala oiaio a Alamalahoa i hoaiai ai mamuli o keia kon > kalii a Kuokoa ? 0 ka hala liope ana anei o ka \va lie elima inahina he kumu ia e haule ai ka oiaio o i'a olelo a Mamalahoa, e like uie kana i a'a aj e hoaiai aku f Pehea o Kuokoa i keia : He-paa Baibala oia ; aka, hoole anei oia ī ka oiaio o ua huke la, no ka mea, aole i kakau ia i ka hoomaka ana o na buke mua 0 ua Buke nui weliweli la i ka wa i hookumuia ai ka lani a me ka honaa ; aka, he maUftausani' makahiki mahope mai, i ka wa ia Mose, kakauia ? Pehea, hoole paha o Kuokoa aohe oiaio o ka olelo ana a Mose, i , kinohi na ke Akua i hann i ka lani a me ka ' honua ; oiai, ua hala he mau tausani maka- ! hiki a hiki mai i ko Mose hoolaha ana ia 1 mau olelo ; nolaila, lalau o Mose a oiaio ole 1 kana mau mea i kakau ai ? Ma kana koo elua, ke hai mai nei oia j" No ka haule wale aria o ka olelo hooholo hoahewa no ua Aha Kuhina la imua o ka Ahaolelo ; nolaila, lalau hou o Mamalahoa." 1 Me he . mea la. o kaaa kumu leho nui hookahi keia e kalele nei, a e manao nei aohe oiaio o na olelo a Mamalahoa, no ka mea, aole i hoahewa ia ka Aha Kuhina im.ua o ka Ahaolelo; a oiai hoi, ua haule wale ka olelo hooholo hoahewa i ua Aha Kuhina la, Aka, pehea ia ko Kuokoa manao no D. Mamaki, ua haule ka hoopii a ke Aupuni e hoahewa ana iaia, mamuli o ka hooholo ana a na Kiure o Lahaina, nolaila, ua hewa ole o D. Mamaki, oiai, ua haule ka hoopii hoahewa iaia mamuli o ka olelo hooholo a na Kiure ? Aka, heaha ke kumu o ko Kuokoa hoahewa aria i ria Kiure, a kapa aku i ka lakou hookuu aria, " he hookaulana aria i ko lakou hemahema ?" No ka ike ane^ o Kuokoa he poe kanaka Hawaii maoli o ]). Mamaki a me na Kiure hpi, nolaila. l/oeko ia ? Auhea oe e Kuokoa, aole i hoohiolo ra ka oiaio o nn hoaiai nna o Mamalahoa ia oe, malalo o keia " leho hokai au," ke ku mau la ia me ka oiaio a e mau ana rio. Penei kana koo 'i. No ka parie koke, ole ana o Mamalahoa ia mau la iho i hoohuli ia ai ka ahaolelo; nolaila, Inlau o Mamalahoa. Auhea oe, e Kuokoa, o oe kai laluu, jVla» halo ail i ko akama/ i ke ki rna.nu, oia, hoi keia, o/ai ka. manu e ku mai ana, alaila, >o • ka wa ia, e ki. aku ai i ka pi /, aole'e m\„ ke . ku, owala. ana, na, hulu i ka, puapua, Eia, , nae, hoohalahala, mai nei oe i kri pane koke ole o Mamalahoa ia, mau !a, iho. Heaha J «>, ano o na huaolelo, " iu mau |a koke ihoj" e hpike mai ana rinei oe o/a, ka wa, e hoopa» , apaa /a aria ka olelo hooholo, aole ar/ei oe i < hoike mua mait ua haule aku )a, ka oielo a Kipikona, alaila, heaha ka wa/wai o ka pane • ana aku, oia/, ua lele aku, la ka-manu (oieio i hooholo Hoahewa i na Kun/na?) Manao i au he kanaka naauao Joa o Mamalahoa, oim u a i k.o tio oia l ka lhle ana o im manu, a • heahn ka waiwai ko leaii aku. iim i kana pu i m mau la, kolee il/o, o/ai, ua lele hoi' L •V.

manu. A oiai no hoi i keia wa ana e kalaimanao nei i keia mau la he "hoaiai ana" no na mea i huna ponalonalo ia. A nolaih. ii ke oia mau la no na olelo a Mamalahoa. 1 aole i haule a hiolo ia oe, oiai, ua pii ae im. 00 ma ka lapa manu oie, hookahi no 1110110 lie Opeapea. E Kuokoa e, ina 0 kou makemake, e ho 1ko ia ka pono iwaena o na mea a pau, mi ua olelo mai oe imua 0 ko Hawaii nei 1 e 1 1 1 . - lehu, aohe oiaio 0 ka olelo a Mana lnlioa, 1,,. ka ololo ana he S7,0()0 i koe no ka liooji;o limahana, 0 ka pololei he $10,000, a I/ | $10,000 no i hoolilo ia Aolm o.i- 1 io 0 ka hoolilo ana a Waila i na (lala he 1 (>i 1 | 000, 0 ka polo.ei he e mea * * * Aoln- o.- 1 aio 0 ke kuai nna a Waila i- mau mok-u I ' pela aku. Manao au ina pela kau haw' 0 I ' Kuokoa i na olelo a Mamalahoa, alaila, < | j akaka.io ana he... makemake io oe e I10.0L.' ... I 1 ia ka pono. Aka, ina pela oe e koalaah I j lalau mai ai, alaila, 0 oe no ke kapa ia ano .1 j he hoopouliuli, a 0 Mamalahoa no ka me:i I l "hoaiai." ' I He pahaohao kou no ka maopopo ole 0 I "Wiliama.ma" ia oe. A ke ninau mai net I oe, Owai la keia 'poe? Ea, owau kekah: I pohihihi i kau leta i loaa mai ni mai Lahai- I ka mai e pili ana i na Jiure. He kaumahn 1 ko'u manao ia a me 0 laua na nm:i I re. Auhea oe. Owai keia mau mea 0 I a me-n-— ? E huliu aku oe i ka mea nan;i 1 e palapala mai 1 kela<leta ia oe, no ka mea. I 0 — — t<a inoa 0 kekahi kanaka, a 0 ko I kekahi. He hewa ka 0 Mamalahoa he hoi- I ke pono mai i ka inoa 0 Henry. William 0 I Willie aku no a 0 Jeddy. Hoohewahewa I iho la ka oe ia lakou nei, a ia — — a me . I kamaaina oe. Ua loaa pono mai nei no nae I hoi ia oe kekahi mau Wiliama. 0 Wilia- ' I ma Ailuau kekahi, oia no hoi ka Wiliama I hoonuu luau (dala) o ke aupuni, a of Wilia- 1 ma Huapueo kekahi," oia no hoi leela Wili- I ama Pueo i ka po wale no e palamimo ai I he mio iho ka, e.ao oe o I " Keokoi ko ia la moku, I Kapakahi ka biva hata, I He kapena ka hoa namu, I Namu mai walawala, I Pakake launa ole. " 1 A e Kuokoa, ina he manao kou e pane 1 1 na olelo a Mamalahoa, alaila, mai hoohalike I i kau mau olelo me ka ua kualau. ' I '• O lalau wale auanei, I Aole hoi me he ku-a-ua koko la. I i) pokopoko n I Paupauaho koke auanei, I Aka, i ku-a-pa lani-pili, I I pili poPo ka la i Papaenaena. I Aloha ea. ' M.am.ala//oa Kuikawa, I Ma ka waauaao Pouha, nei, ua huli ahn l;< I elua mau louiaka 0 Waikiki me lra mnnno, I aia 0 Sarriu malalo ka hale 0 ka pake, kom" I malie aku hi. kahi 0 ^auaa ilee 1 Im la|)"" I ma/ 0 knin, mea ahua iloko. Hoi hou aku h I a i kona hoa, paipai aku la, a kuhikuhi ae I" I 'loko, ma ria lima walo rio ka laua olelo, uie I 1 ho m a 11 kuli la. Me kn, u mino nka iki au;i I I 00 ka loaa 0 ka mukana. I ko kuu ana ile< 1 ... . 0 lra pihoihoi, u ko/no aku la e Iiopu i ua h- I wehala noi ; no ka, poelnele lou, ua ike pon" 1 olo /a aku omua, kokolo hele aku Ja.ua u pn I j hewa ana kah/ iluna 0 ka puaa, puolio ae lu 1 j ua.puna la, a holo pololei ak.u la imua 0 k'" I kal/i 0 lauu, u noke ino itmi la i ke pale ra" 1 1 ka walaa'uaha. A holo loa aku la ua pu-w 1 N ; -m/hi iho N j ka pakelo mai inoku i 1« I piiaa, (Ja piha pono m laua me na uk'4®'(' I Eia ka he pua.a ua mea lapuu ne». Hju I hoi kii aka. I ■< .'»■• „» I