Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 41, 23 January 1873 — "Oia anei ka oiaio?" [ARTICLE]

"Oia anei ka oiaio?"

He m«u hoa aoo nui k«>ia i ninnuia e A. I E. Kalaohonolulu, m > Kona knhulu aianno ana ma Ue Mhnd kaua o ke Kuokoa, o ka ta II o lnonan, 1873, e nioau aoa, ■ Oin aoei ka oinio ?" Ma ka halio aua a me k» oana aoa mai mu'a a hope o ki>na kukulu onanao aoa, me he rnea la ua kan auiia ka manao o ka mp» nona ka iooa maiuna ae nei e kona mau kalaiolelo ana. He oinio no ih, e hana ke kiumua e like me ke g»latiii i loau iam, malnlo iho o ka P iukn 3 o ke K umnUanawa» i hiatriia rka Moi Knmehamehn V., a • j like hoi me kit Pauku 3 o ke Kumukanawai i haawna <• KnmehHmeliii 111 , ma ka li 14 o lune, 1862, ko<> wale no kabi 'ike ole. no ka. Moi am«; kn Ohnnn !Vloi. Hooknhi i>o mei nui a kahon e maki'niake ai, o ni hooponopono Kumuknnawi.i uui, «tca, oiai na kau ae oei kii Mea Kiekm be Keiki Aiu Willmoi C. Liiimlilo ma k<> N' ho.ilii, a oia ka mana e hooloh i ke K*imukariawai. i Aka h'>i, ma na hoolaha ana, a ua Alii nei ! a k«kou e piii aua no ke koho bal> mi ka la mna o liioaari ih'o nei. a ina ka balota an» Loi a ka Ahaolelo i ka la 8 o keia malama, ua puka aku U ka a.ea i kau oui loa la e oa Aioha Alii Donu kd i>na knlaiwi. Aole hoi i mana.oi», o na kamailio .nna o ka mea nona ba ino>a malona ae nei, ua uhai nui aku ia i na heomakili ana j ka lahui, ak», e ike oo auanei kakou ina pomnkai Ma ka ninauia an» mai e ka h 'o'loha A. K. K., a penei : " E», e na miikiimakii naauao a pau, 9 nana kakoa a pan, &c oke Kumukaua> wai hea ko kakou Kumukan*wai kupono no keia moa aku, o ke Kumukanawāi anei o 1864, i hanaia e ke kanaka hookahi wale iho no, a i ka mana hooknhi pah» ? O k* Kumukanawai nnei o 1852, ka Moi, na 'Lii, na Makaainaua, &c " He ninau nui keia, aua koho iho iio boi ka mea nana ka uinau i oa inanao iiui, wnhi aua 1. " Aoli- kakou i haoa i ke Kumukaoawni o 1864.'' 2. " 0 ke Kumukanawai o 1852, oia ka i hana li.<e ia me ka Moi Kameiiameha 111., na'Lii, na Makaaiaaoa " He uianao oi'iio p<*ht kria, aka, e wehe> wehe mua i ka ma.u.ohui « me ka hoohalike HOi ona kuanili. oka hoomaopopo ann u ka mea e kakau oei i k«ia me k» haliu ooai kai ana i |(a uinau a ka hoa oinau, ua ike i», he oi akn ka pooo e epono akn, "Ua oi ka maikai oke 'i haawiia e ka | Moi Kamenameha V., inainua o ke Kumu- ! kanaw!W i haawua e Kamehameha 111" Ak», hookahi wale oo wahi aouu. a ka mea nanx i ninan ina> nei i oa hoa naauao nta kona weiieweheana, o ka »ui oie aoa o ka Moi, oa 'Lii a ine na Makaainaoa e kuka pu uo ke Knmuk«nawai o 1864 He maoao oiaio no paha keia, aka, e pono no e nana i ka hana a ka. Moi Kamehameha V., aole oo hoi i maoaoia, ua haua oia i" ke Kuiuukaouwai me kona ike ole, a ua ike oui oia eae ka loea.

I ke kau aua ae o ka Moi i uia*e aku la ma ka Nohoalii, ua kehea koke mai no oia I ka Al)« Eiele, e hui a e hoololi i ke Kumukauawai o 1i552, i ka hui aoa o ka Aha Hole i bolo poeio na haua a ka Aha lvlele ka poe i kohoia e u& M*kaainaoa, i k* ike aa« | o ka Moi i ka poao ole o ka Aha Elele, ua hoōpau mai la oia, a ua kabea mai la * ka Ahaulelo (uaoli. I ka hana pouo oie aaa e i oa Klele Makaaioaoa, ua hookuuia ka Aha Elele NoiaiU, oaa keia poa>i ole, ua l«we ka Moi ma kooa ano Moi, a haawi aai la i ke Kumukanawei i ka i» 90 o Augate, 1864Nowai ka pooo ole ? No oa Elele Luoaeaak»aioaua ka eueii i kolioia e aa (Ookaaieaua,, aole oo boi ia he «lea e hetQahema ai o ke Kumukanawai o 1864 Aka, ina e hooioaoiiopo ka mea oaauao io. hookahi mea e m>h*lo ai, o ke Kumukaua wai uaauao i haawiia e Kamehameha V., kt . Wi»le uo keia heinahe-.ui ĪAi, u ka ae ole la i ke k 'ho haloU akea a "a o oa inakaaiuaH i mai ka poe waiwai a i ka poe ihiiune, e ui r ke kuleuiia m ka Looamukaainaiia e hol > : biii!t>ia ai, be auu ikr.Uuia oo ia, asa, aul» ) 1 oi aku koua ahewa ia mamua o kekakKk^uik

koikoi h'o i- nb«-w« «i il«b*o k* wu i iniMWii* e g»aeb*»flMk in., «amu!r o fcs «« « nt 'Lii a fti£. • aa !ti» e »o# kakoa • mm nw» fc*lB tw>»o h«i» s«»<i «na Ka . ohanawni i haawiia « m M"i *lu", alaiia. sot<> i nemoleie !i>a ha KiiMhiiwhi 111. I fcti aakaikai ana i n e«an n ke Ku«n«haoawai i kaMiw e ff«a»eba-«eh-i 111 105 i»mkn, «k<r im m|mim ntt me6 oiaio wele 110 e t»o Enmrh*ißfib(i V , Ku«a mua ae oei ao omna». hol<> i oi ako ka abewais oko Kußiehatrt'b V Eomekmmwai o k<> K»fwlia(t»eha 111 , aka. e ke iehai oka Lani Laoilil'», e bovl»be wai 19? fct»'» munao olu'ilu, ke waihu aka oei au i ke kuna hoikai a'u i «ilelomo -»e nei Oia keia, m» ha Paoliii 39, aoao B<> ke Kumnkenawai 1 hnawiia e Kam«>hatfleba If 1., a A K Kaiao* hi'ooioin <• HiiiiHiniMi ftt»i, pen*i ; " P» uh u 39 E biki iio i ha M"i me ka ae pa " bo a Ahi Knhin* a rae ka Ahakakarnalo i kn wu i kana ii (Aai, a haeKiaele palia iio k« kipi. ke honhlo i hona Auponi a pao, a i kekuhi b«pa <i ke kaoawni koa; a e hiki uo hoi iaia ke haawi ioa ako i keaa Aupuni, ke miiopopnoia knme» e p»tl ai ka hoiaoia mai a roe ka hookaeoaabaia mai e kekahi Aupnni e ae."

&fa keia pauku i haoaia. e ike io oe, be laea koiHoi, e tsa mai aoane! knhi aupnoi a kaaa maim» ka ikei kwia Aumakīu, mimiki na po!elebua e pai mai i ka ipnknkni, he Aki» k*iia a'a e olelo nei ffie ke kenalaa ole. Ke huawii» nei ke Anpnni ina keia nanku, e ike oe a me a'a pu ma h« Pii.uhu 37 o ke Knmukaaawai '• Kamehumeha T.. aole i haawim ke Aupani ma ia pauku, o ka hapfl or.ua oia, na lvkr>*nse keia. E ka mal>am*ka iiw ua hna naanao a pao, e ike knkou, he anun mxlalo o na Hgirmkana'vai elua, »«le hoi e pnno e olelo, un oi aku ks mo o ko 1804 mnma - <■ k i 1859 O ka haawi nno a Kame!n'iu'ht IU m« kel» Paukn 39, ria 'Lii a m* 08 Makaniinna, oa apono am-i ha mikamnka ame oa hoa n#«o--B>>, he m»n»o n«i an, a»le r><>no ( o ka aua a me kapovkahi i oleloi» iho nei, " He aua aoa ia ik ti iii kaapa <« kakoo. Ko maoao nei au ioa o iawr> mm lta Mni Lum«lilu inaialo o he Kumukanawhi 1894. me ka hui aaa o ka Ahtiolt<|o nie k» hoi>loli ae i na »ea kuiike olf, aUila, oi nKu ka pono a me ka oiaio nui. Aole >io boi i nienaoia be n>ea ia e ko> »ku »i i t»«i Moi ina ku Nuhoalii e haliu ae i keia mao wphewehe ani, a ine ka Alnolelo pn, tio kn mi-ii hoi, mi kana Haioielo Alii i ka fa 9 o Imiinri nei/ oa iawe mai oia e olHo aua, e houloli on ia i ke KuuiaUannwai, nolaila, e ike kakou a pau, e lawe ana oia e hoololi i ke Kumukanawai o Kamehameha V , he hooloh naauao an« ia m:i o* wahi hke ole, e like rae ka'u i olelo moa ae nei, a ene ka ili nna o ka Lti Alii i na.hooiliua uiaio o ka Moi Luaalilo. Oiai, i k» m»ke ana aku la o KaenehaV., iiii pau aku hanao ka Paufeu 22 o kona Kumukanawai, oiai hoi ua inake o V. K Kaaliuniaon, ka mea i oleloia e ili aku j ka Lei Aln laia, a i kona hooilina ma ka | laluni pololei .

Oi» iho la ba niiin»o ano nui i loaa ia'u e ahewa piha iku i ke Kunmkaoawai o 1852. Ha Komakunnwni e hlo «i ka lepo o Hawuii i fca poe honmabaulii ama, me ka lawe i na meu e hoino mai ai i ka aina. a e hookaumaha mii ai hoi i lilo ke Aopuiii la lakou. Aoie no hui i m naom he mea e pakuikui aku ai i ka hoa A. K. Kalaolionolulo. Me be alob» no, 01 M. Kalanipoo. Redwatcr, W., Maoi, I;in 16 M. M 1873.