Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 40, 16 January 1873 — Untitled [ARTICLE]

(Mal Ke Au Okoa Kuikawa, laooaH 9,1875.)

Ma kn hor;i 12 nwake» o koi» la, ut» lawe ka LA\I MOI LCXALILO i -Kona hoohiki aua e ooho-MOI malalo o ke. K,nmuk»naw:ii e aoho oei ; a i kulike ai hoi me ua bo«K<<Ea aua o ua Kuinnkanawai la, ma ka Lnakini o Kawaiahao. luehiuei, a mahope iho o Kooa koho lokahi loa ia aoa e ka Ah+o!elo o ke Aupuoi, ua hoopaka mai Oia no ka lawe aoa i ka oihana u ine ka ukana koikoi Aoa i auamo Alii ai i keia !a. Mamua loa ae <> ka maoawa, na moia lehao uui ia ke Alanui Moi ; a o ka Laakioi o Kawaiahao, aole e hiki i kona mau paia laahia ke moui aku i na Makaaiūana olnmahiehie, a i ake hoi e ike aku i oa hana mamae Alii o ka la. Mai ka puka ana mai oka Moi inai ka HaleaJii mai.ua buro heuoli ia Oia, a hiki wale i Kona komo hele wawae aoa aku i ka loakini ; a ilaila no hei Oia i hookomoia ako ai me ka hauoli piha o oa Makoaiuana, i ukaliia e ka Lunakauawai Kiekie, oa Ahaiolelo, a me ns Kuhioa o ka Moi kauikaoia

Ua weLeia na haua me ka pule a fee Rev H.*H. Psreka. Mahopeiho.ua heluheluia ka Olelo Kukala a ka Ahaoleio, ma ka olelo Hawaii e ka Hon. D. Kalakaaa, a roa ka olelo Beritania e ka Lunakailawai Kiekie ō ke Aupaei. I ke oki ana o ka laua, ku mai la ka Moi, a haowiia ka houhiki aaa e ka Lunakmawai Kiekie, aia ka olelo Hawaii a oie ka olelo'Beritania. I ka pau ana o ka hoohiki aba, haawi mai lh ka Moi i Kaua olelo mua i ua'Lii a lae ka Poeikohoia, penei : E Na 'Lu a me ka Poeikohoia : lioko o ka uioolelo o ko Hawaii nei Pae Aina akahi 110 i hoakoakoa ia ka Ahaolelo i mea e koho ai i Moi a ke haawi aku nei au ia oukou ko'u mahalo uo ka lokahia mekaoluolu o ka oukou mau hana. Mamua ae o ka noonoo ana i na h&na i ili | maluna o kakou, he mea ku i ke aioha o ko kakou raau puuwai, e hoike aku i ko kakou kumakeoa no ka make hikiwawe o ko kakou Alii Kaulana. He kuoo a manao paa no hoi ka Moi i hala aku nei. Ua kokoa nui oia i na oihaoa e pomaikai ai keia Aupuoi ma kooa paipai ana a me kona lawelawe maoli ana, a {»ela no hoi ua malu kā lahui Hawaii r»i%luua ona. Me kora manao hookuoo i kona lahui oo ka pomaik.iL Ua makanla aui oia no na pooo o na kan&ka Hawaii, a ua .Lke nui oia e

holo īnua ua haiia e pomaikaia e hoeiaHMk hua ai lakou. 5 j Ow&u no kekahi i hnipo i ko'u aiuipu me ka Moi i tuake aku la, uo ka emi QMg§ o ka UUui, a pt*la no hoi kc< lana nei ko'a mauao e imi aīia oukou i mea e kaohi kī ana oua kanaka. A oiai e uoho knmnWinn ana kakou 110 kona make emoole, e £ ia kakou luainuli u kana mau hana, e kupomia ke kuokoa 1« lra poro like o ka lehulehu. + Aole no i ike ia maloko o ka mooleloV ke ao nei o kekahi lahui i oi aku i ko keia EE& ka i pomaikai o ka noho iike me ka lokahi f ka manao o na kanaka ponoi o ka aina aopna kanaka o ko na aina e mai, ma ka ]>oiiu ana u ki' Aupuni; a pela no boi na aiu> u pau o ka noho aua. t'a oluolu ka launaana o kela me kekkano o na kanaka, a pela no i ku like ai me ka makeumke o ka poe hoapono a*pau. I ka liiki ana'kn o ka Moi hou ma ka*Noho Moi, tue lie mea la, o ka hoomaka ia o ke au hou o ke Aupuni. , E hooikaika no au e hoomau i kainoa %aikai o ko kakou Aupuni ma ka launa am|me na Aupuni e, a nolaila e hoomauao' kakea i ko'u mna i aloha nui ia, a nie ka poe nai uao a me ke aloha lahui nana i kokua ia U ton ma ka hookomo ana o keia Aupuni ilo i o ka ohana o na lahui. — E hooikaika no au, me ke kokua mai oa makamaka oiaio a pau o keia lahui, e inau ia ka inoa maikai o ke Aupuni i ili maiuna o kakou.

Ua pomaikai ka hoomaka ana o ko'u noho Moi Ua mnikai aua oluolu ko kakon launa Aupuui ana inc ua Aupuni ;i pau o na aiuae, a ke lana iH'i ko'u in.»nao e inau lina pela, ke hooko mau kakou i na i-ul i o kt; kaulike a me ke aiolia o like nie k« ano mau o ka hooponopono ana iwaeua o na Aupuni. L r a maluliia ka aina ina na wahi a pau o kakou, a ua kuonoono kupono no hoi, a oia ka'u ako nui e kokua, l.'a liiki no i keia Pae aina ke' holo imua ma na oihana e waiwai ai, inamua ae o ka inea i ike ia iloko ona kau i iiala. Ua lawa iio ka aiua i mea e ulu .u inaanei ke Aupuui Moi lianohano, a e hoomahuhua ia ka laiiui a me koua kuouoono a ir.,e ka oluolu o ka noho ana, a e mahalo ia mai e ua Aupuni e. . "Ua waihom kukuu iuu k.ihi poiuuiKai tna ke uiauui' iuoam» o na Liiiinī, uolaiiae bO )luolu kakou i tia moku kalepa o ua Aupuui a pau, e kipa uiaioko o ka malu o ko kskou meu awa ku moku, kahi e loaa'i iia uiea ulu iie uui WBle, a i kau ia hoi na Kaoawai kauuiaha ole. E kokua a e apooo »<> A» i na Kanawai kupouo a pau a oukou e L 'oholo ai i mea e inalu ai a e holoinua ui uu oili«ua kai<>pa ile mau moa uoo nui i piii i Ko'ii liiki nna liooulii iloko 0 ii ka iioonoo nni no dh haua koikoi i iii mai la'u iuai <> ka Luliui okoa. Da hoiko mai Ukon la'u i ko iakou Aloha Alii me ka hooho lokaln u im leu, h ko iawe nei Au i keia oihuna i haawi ia No'u, mo ka hilinai i ku lakou kokua aua mai, E nana alohaia mai kakon e ka Makua Nui 0 ka lani, oo ka ioea, in» i nele i Kona Ko k«a, alaiia na makehewa ko kakou hooikaika aaa e hapai i oa pouo o ke Anpuni a tae ka Lahni. E na boa o ka Ahaolelo, e kahea hou aua no Won ia oukoo iii» keia hope aku. A mahope iho, haawi mai la oia i kana olelo i ka lahui, penei: 1 ka Lahoi Hawah : Mahope ibo o ka make ana ō ka Moi Kamehameha V., a ka Luliui e Kanikan oei. Ua hoopuka Au i keknhi p.Uapaia i ka lahui, a ma ia palapula ua hai nkn Wau ua hakahaka ka Noho Aiii', aole hoi i Kohu ia ka tnea e noho ma ia wahi, a ua mukemake Au e waiho aku na lakoo e noonoo mai i Ko'u Kuleaua. Ma na halawai leliulehu i malama ia ma keln a me keia Mokupuni o keia Pae Aina ua hoike lakou i ko laktfu manao mo ke ano hoolianohano mai la'a, a o ke Koho aua o ka Hale Ahaolelo oia no ka hooko ana i ka ! makemake o ka lehulehu. He mea makehewa la'u ke hai aku ua piha Ko'g Naao i ke Aloha no keia hoike !qk->. maikai ana No'u, a he.'m&Kehewa no hoi, la'u fce hai aku he mea ia e hooikaika la'u e haua i na mea a pau i hiki la'u e hoomaikai ai i ko oukou nobo ana, a me na pono o oukou, a me ka noho oluolu ana. Aka, i mea e ko ai keia mau mauao e kokua a e lokahi pu mai oukou me An. Mai keia la aka ke mauaolana nei Au, e ike i ka hooikaika ena 'o na kanaka a pau e hookuokoa ia lakou iho. Ua ao ia mai Kakoo ma ka moolelo o ka wa i hala, aole hiki i kekahi lahui ke holo imua ma ka nui am» o ua kanaka a me ka wai wai ke malama ole i na hana a me ka poho maikai ana. Be mea kaumaha i Ko'u Naao ka emi ana aku o ka Lahui Hawaii i na makahiki i hal«, a ke noi aku nei Ap i na kanaka Hawaii a pau ina maanei, a ma kona wahi maluhia paha e ka «e me kona (Kaika a kaohi i keia neooeo ana o ka aina. He hiki no ke hana ia, aia nae ma ka 1«. kahi ana o na mea • pau i aloha ia Hawaii oeī. Ka hooikaika eaa ka haua, ka noho uhauha ole ana, a me ka noho maikai aoa, ae ka hoouaauao ia aua ma oa haoa pono a o>6 n aana maikai ka mea e hiki ai. £ haalele i ua hana palaōalelo a e hooibatika i loaa ai kela kuUua maikai e hooholamua nei i na Lahei e.

Malukoo Ku'u palapaia i waihoaku ai imua 0 ka Latrai ua olelo Au ao kekahi mao Hoololl Kamekaoawai e hiki ke haoaia me ka pomaikai. . B kaaa oo Au i keia mea ma ke aao kalike meke Kanawai. U» maopopvi roa ka hoiko ana iho oei o ka mauao o ka l<thulehu. he mea ia e hoohoi ai I ke Alii a me »a Makaaioaoa _JlaJke kakun na like a lokahi ko kakon manao oo ka pomaikai o ka leholehu. Oiai Ko'o Aopuoi be Aupoai malalo oka uiea pomaikai ka lokahi aoa o ka manao o ka leholeho oo ka ili aoa ako o ka oohn Alii. He mea ia e manao ia ai e hoohoin pono ia 1 aoa ua haaa o ka U-holehu, a e hooinalu ai i ka poao o oa mea a pau, a e boop<ia'ia ai la lakuu ka uoho kuukoa aua e huupoaopoao ia e KaaawMi, a oia in> ka pomaikai nui i hiki i ke Anpooi ke haawl. I ke oki malnhia maikai loa ana o na hana, ua haawi mai la ka papa himeni i kekahi mele i hakuia; a iloko o ka hauoli lahui ana o na inakaainaua, ua hoi mai la oia he Moi a he Lani hiipoi makamae loa ia uau eHawaiL £ Ola ka Moi Lunalilo i ke Akua !