Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 39, 9 January 1873 — Ka Moolelo o ke kula Ao-kumu o Walmea, Hawaii, ma na ia 19, 20, 21 o Dekemaba. [ARTICLE]

Ka Moolelo o ke kula Ao-kumu o Walmea, Hawaii, ma na ia 19, 20, 21 o Dekemaba.

I La Kvla, Poaha, Dek, 19, 1872. | Ua akoakoa fOBi na kumo oke Sula Ao--1 komu o Wuimea, ma ka hora 10 kakahiaka ina ks hale kola aupuoi, a ua woheia oa haaa 0 ka la me ka himeoi, a me ka pale a ke kahu o ke Kula Ao-humu, Rev. L. Laiaoa. Heluhelo mai o Mahuka ka hope laaa hoomalu i na ra(a a ke Kahukola Noi aialoko o ka pepa hoike i pii hakahakaea, a paa ia, ua waiho pakahi aku ke Kahu o ke kula kumo i □a pepa i kela a me k«ia kumu, a ua hoomakaia ka imi ana ina ka Mahele I, no ke Aohelahehi, no ka manawa i hoikeia ma ia pepa no ka haawina l| hora ; a hele aku ma ka Mahele 11, uo ke alakai kumukula. (Manawa l| hors,) a hooaiauia ke ku!a aaa a hiki 1 ks hora 1 p. m. hoomaha i hookahi hora. Mahope iho o ka g/u ana o ka hora hoomaha, ua hoomaka hou ka hana ma ka hora 2 me ka himeni, a me ka pule a Mabuka, noi mai ke kahu.o ke kula e kehea ia na inoa o na kumu e hoomaka ana ma Hamakaa, na kumu i hiki mai. No Hamakua—Mr. Kaleohanohano, ao Maunauouno, Mr. Kamelamela, no Honokaa, Makua, n«i Kawela, Waiohiuu, no Eleio, (koiuo hope mai keiii kumu i k« la kula '2,) Kaliolowaanui no Waipiouka, Mahaoa, no Naalapua, Palao, no Waimanu. No Kohala Hema—Mahuka, oo Waikoloa, Kealoha, oo Waiaka, Poai, no Kiholo me Kapalaoa, Kumelekoa no Pnako, (he kumo komo hope mai keia i ka la kula 2,) Matia no Kawaihue-kai, Kauhaole, no Kaalaea, Paniani oo Puuhonu. No Kohala Akau—Kapiko, no Kokio, (he kumu i hiki bope mai iloko o ka la kula 2) Timoteo, no Kaipohaa, Kahauheo, no Haena, Kaawa, no Hōnoipu, Kanealii, no Kahei, Kapaona no Honomakao, Kapela, ao Ainakea, Kaanaana, no lole, Molale no Halauln, Paahana, no Halawa, Keoloewa, no Makapala l, Kainoa no Makapala 2, Zebedaio no Niulii no Waiapuka, Kamaka no Pololu.

Na kumu i hiki ole mai—No Hamakua — Evarito Kaala, Kananao uo Kapulene, Welewele, no Napoopoo, ua laweia lakoa e ke Kahukula Nui i Hilo, kupooo iho la no i kabi olelo a ka poe kahiko, " Ua hala ka Puulena aia i Hilo."

Mahope o ka pau ana o ha iooa 1 ke baheuia, ua hoomaka bou aka la ka inai aoa ma ka Mahele 111, «kabi bora, ma ka H«luaaaa, Mabele IV, Helukakau, akahi hora, Mahele V, akahi hora oo ka Hoikebonoa; a ua boo> maaia ke kula ana a hiki i ka hora 5 p. m , (no ka hala aoa o ka hoi-a 9, ka wa i kaaoha ia.) hoopaneeia keia kula Ao kamu apopo hora 9, me ka himeni a me ka pole a Mr. S. Kanaelamela. La Kuia 2, Poalima. Dek. 20. Ma ka hora 9 poooi, ua aknakoa hou mai W kurau ma ka Halekula Aupuoi, ua weheia na hana o ka la me ka hime&i ame ka pule a Paahana. Kaheaia ka iaoa o na kumo, a heluheluia ka mooleio okala i hala, a aponoia. Wehe akeaia oa Ninau Hoike e like ne ke kuhikuhi aka rula ma ka pepa ooa oioa», ma ke Aoheluheio, ke Alakai kumokala, Heioiiau • Arimatika, ua hoomauia ka wehe akea ana o aa niaau a hiki i ka hora I||, hoomaha i hookahi honi. M»hope o ka paa aoa o ka #a hoomaha, ua alakai akea houia ma ke Haawioa o ka la me ke himeni, a me ka pole a Poai, 0 ke Hoikehonua, oia ka raabe!e hope o na haawina. A mahope, ke ao birasoi ana, a hiki i ka bora 2p. m- Hoopaoeeia keia kula kumu a aa ka hora 9 o ka la apopo oie k& hime&i a me ka pale ia Kahaaheo. U Kula 3. Dek. 21. He h kula keia i hoopihala «aai ai ko makoa «aaaao, a me ka naau i ke kaomaha oo ka make >aa o ka Moi Kamehameha V , a ma ka bora 9 a. m., ua hooeaaka mua i ko m. ko« kela kene me ka himeoi e pili aoa oe ka make aaa o ka Hooilina Alii o na Kaeiehanaeha; a oaa ka manao o ke kahu o ke kula ao koieu, ua hooholoia keia mau mee «aalaki iho oei.

1. Hooboloia, e fea S ik«i kei« luU «a ko> a>« m> fe» tMk« *a» ek» Mai, .

8 HooheMe, e k«Bikao piiu u : kN'l" keia kula oo kon&o mai k«|a U 31 aka © Do* kemaha, • hiki i k« 1» e weba pi ka Ahaolelo ka '» 8 o I«aoari, a e kaaikaa hapa a hala oa mahiea «lua. Pule o liahaka a paa. Ma ke kauoha a ka kaha o ke kala aokoioo i oa hoa ko>nu. e uwe pu nahoa »paa aaa lae ka uwe waipaka pu, a oe hoOkoia e like me ko kaaoha. Kaheaia ka iooa o oa kumu, heluhelaia ka moolelo o ka la i bala, a apouoia. ' VVeb«ia ka h»i>a o ka nioaa helaaaaa i (hoopauoeia, a apoook eke kaha. Hoomaka lia m hana o ki ia, oia bo> fea heluhelu aoa i | oa kumumaoao i hooiahaia ma ka Helu 21 o Āu Okoa. | I. Heluhela mai ke kamu o PolftlnJi kooa kumumanao, ua pololei &a wehewehe—kapae ia e ke kaho o ke kala. 2. Heluhelo ntal ke kamu o NioHi i kooa komumaaao, ap»n>> t 3. Heluhelu aui u Waiapaka i koaa kupamanao, apoooi». i. Heiuhelo mai «> Makapala I i kona kumamauao, apoooia. 5 Heluhelu mai o Hnlawa i manao, oa loaa kekahi hapa, hoihoi houia iaia e ha&a a pololei loa 6. Heiohelu mai ke kumu o Halaula i koaa kuoHunaOao, apoooia. 7. Heluhela mai ke kumu o Aiaakea i kora kumumanao, hooholoia e hooa&aia ma Ke Au Okoa. 8. Helohela mai ke kumu o Hoaomakau i kooa kumamaoao. 9. Heluhelu mai ke kumu o Kahei i koua kumumanap, Apoooia, e hoounaia ma "Ke Au Okoa," a me ke " Kuokoa." 10. Hi luhelu mai ke kumu o Hoaoipa i kona kumumaaao. Helahelu mai ke Kakauolelo o ke kula, he palapala mai a D. Manuia mai. o Kawaiahao, Honolulu, i-ka Makoa Rev. Laiaaa, he palapala no k'a make ana o ka Moi o Hawaii nei, Aponoia. - • * 11. He)u£ela mai o Haeaa i kooa kumumanao, apoooia. 12. Helohela mai ke kumu o Waimaau i kooa kumumanao. 13. Heluhela mai ke kumo o Waipio i kona kumumanao. 14. Heluhelu mai ke kamu o Maunahoano i kona kumamanao. 15 HeltJ%e!a mai ke kumu o Puuhonu i kona kamomaoao. 16. Heluhelu mai ke kumuo Kawaihae-kai i kona kuoiumauao--17 Heloheiu mai ke kumu o Poako i kona kumumanao. 18 Helahela mai ke kumu o Kapalaoa i kona kamāmanao, aponoia. JO. Ueluhela mni ke kuma o«4[aipiifatt i konu kumamaaao, apoaoia. 20. Helahelu mai ke kuma o Kokio i kona kumumaaa», mahaloia. 21. Helahelu mai ke kuma o Makapala i kona kuinumaaao, apoaoia. 22. Helahelu mai ke kumu o Hoook&a i kona kumumanao, apoaoia. 23. Helohelu mai ke kumq. o Waikoloai kona kumumaaao, apoaoia. 24. Heluholu mai ke kuma o Waiaka ikooa kumomaaao, apoaoia.

U ka pau keia o na komumanao i heluhelu ia ma keia koia ao kumu, ua koe no kekahi mao kumomanao, no ka palaka. fCa hoike a ke Komite imi hana no oa kumumanao o ke kula ao kumu o Maraki, A.D. 1873, e hiki mai aoa. 1. K!a pono o ka hoopau ana'ku i~na kumu hela ole mai i ke kola ao kuma, me ke kue i na rola a ke Kahukula Nui. Ia Kaala. 2. Heaha na mea e kioai ia'i ka haalele waie ana o ke kane i kana wahine mare, a me ka wahine hoi i kana kane mare ? Maaoahoaeo. 3. He pono aoei i na kamukoia e puhi eoa i ka baka, ke hoopau koke ia ? Honokaa. 4. He mea pono anoi ke hoohemoia ke kumuHula me ka maopopo ole o kona hewa ? Kawela. 5 Heaha la ka mea e paa a ! ' * makau o na kanaka HawB«i i ka anaaoa ? «lapuleoa. 6 Heaha la ka oihana e iana ai ka maoao ? Eleio. 7 O ka peni kakau, o ka oo oaahiai, owai o laua ka i oi e hoopoeaaikai i na kaaaka, a e hoolaoakila hoi ? Napoopoo. 8 O ke kakaoiiaa maikai loa ana, pehea la e biki ai ? Naalapa. 9. Owai la ke peo o ka Ekaleaia ? O Pete* ro aoei ? A o kekahi mea e p*h x ? B hoo* maopopo uaa ka wehewehe ani. Waipiouka. 10 Pehea la e pau ai na h*m naaupo a na aakoa Hawaii i ka lakoo keiki i ka wa e ana > Waimanu. 11. O ns makea anei kekahi nekahi kumu naoa e heona«foao i nā koiki ? Kapaiaoa. 13 i le mea uooo aeei i ea kaueknla ke i io«i i k rama ? A<4e paha. Peako. i 13. rle mea peno aoei i oa keme i mare i na waliiee ke t»lae wale • ka beie anf aai» ke kula ao-kema i Kaaiaea. >4. He mea o«o to »o aaei ka baka ? Ka* «aihae. 15. O ka rama, a o ka baka, owai ia o laua ka mea ei o ka ioo ? Paaaonu. 16. He mea pooo aaei ke raare i ka wehioe ke oie e loaa ke kahe o ka aam ? Kokio. i?. O ka aaaoao o ka h&umawa, ea pee ia iloko o ka piiikia. Kaipahaa. 18, Heaha aa eoeaai ido loa aaea e kenkea oei i ka p*>ao ? Haeea. 19. Owai la ka hewa ieo loa tuea e laka «ei: keia Lahuikaaaka ? A pehee ka beo-

a b«k< ?ka w* oui HttUotitifc*a, 28. &»slm ka mea «i oka 4ftatk6 r o1» p« ■, paka ? U fea pate aka poe poao pftb» ? Al> enkea. v'-'■ ! tfa I» «m» ao ? A pebea te e pio ai ? I©}©. 34. Pehea ia e ola ai na^iaapamollekoo aa kola ta i Halaak. 25. I Papa Hoike Maoa?n m Lahaiaaioa» Punahou, Hilo. Btbi>aa«, Wai .{i f loie, »a> kawao, ame Waiaiaa. Halaw». 86. O ka bake hea oa bake maUui p Ste ao uei ? Makapala 1. 27. 0 ka oihana tofo, a o ka mabiai, owai o laua kai oi o ka poinaikai ? Makapala «. 98. Heaha ka walwa! o na maana a be Akua i bat» ai P Niolii. 3». O ka Baibala, a o ka Buke Maauale, o«at bo Uaa aea eiaM ? Wai«pvikft. 30. O iea kalea, he hope meiik&i aaei koaa ? Pololo. 31. Ona kamakHla e maiaaia aoa lka «(. itsna kaia, aa like anei iakou me na makua aiaoli? Waikoloa. ' .—-»■•:■ 3 32. E boike HMi I ka ba»a aui aka puuwai iloko o fce kiao oke kanaka. Waialea, A pau ka hoike ana, ma ke ooi, e beluheia ia ka moolelo oka ia kaia 3. Heiuhalaia, 'a poooia. Waiho mai o S, Molale he oiaio hoohob, a peōei : Oklo Hookolo. Ke haawi aka oei tia hoa o keia kola kumu i ko lakoa manao enahalo oo na kamaaioa o Waimea nei, »o ko lakou malama maikai-ana mai i na hoa iloko o keia raau ia koia 3 Aponoia ka ote!o hooholo, a ua haawl pu aku oo boi keia kuia i ka mahaIo no ke Eahu o ke kuia ao kurao. Na Rev. L. Laiana i paipai mai i na komu, a na S. H. Mahuka i paipai hope mai. Hoopaneeia ke kola ao kumu, a hiki i ka wa o ke Kahukuia Nui e kauoha maiai, rne 1 kaHimeni ame ka pule aD. Waiau JV. B. Kealoha, Kakōuolelo o ke Kuia A'i £umtt, Waimea, Hawaii, Ded. 27,1872.