Ke Au Okoa, Volume VI, Number 38, 5 January 1871 — Untitled [ARTICLE]

Ma ke borao ana mai o keia pule, ua loaa ia kakou holookoa ka pomaikai mai luna mai o ka pnneeia ana mai e komo iloko o ka poai a me ke anaponi o ka makahiki hoa i hoomoeia malnna o ao kahnli mau o ka manawa. 0 ka makahiki 1870 me kona man hoomanao aua, na ani hele aku la ia i ka nalohia, koe wele no ua na hana a me na mea eno nui e hoihoi hon mai iaia i ko kakou mao hoomanao noa ae no nona. No ka nwkahiki i hala, na hai mai ke kaa ana o kona man haila i na hana a me na loli ana i hana ia maloko o kona anapuni. Me he mea la, mai ka hoomaka ana mai o ka IS6O, a hiki ■wale i ka lele ana ae o ka 1870, a iloko o ia mau mnkahiki he ami, ua nui loa i oi ae paha mamna o ko na makahiki he 'inii e ae na mea i han«:s. Ina kakou e hoomanao ae ana, n& hoomakaia ke kana nni huliamahi o Amerika Hoipnis ; a na nui na home a me □a ohana i hoaahuia me na aahn eleele o ke komakena a me ka manaonao walohia. Ua - luku ka pilikia i ko lakon man hoakanan o ka lahoi hookahi. 0 ke kana ana mawaena o kekahi lahni e me kekahi lahui o ke anponi a me ka noho'na okoa, he ano weliweli no, aka, o ke kana huliamahi kuloko ana mawaena ponoi ih° 110 ° kol»»bf Jal.nl, tie "weiiweli oi ae, oiai, he mea hoopaonioni man loa mawaena knloko o lakou iho. He oi«io uh hoolanakilaia ka mana o ka aoao Akau malnna o ko ka Heena ; aka, me he mea la nae ke moe la no ke koni o ia huipuia ana o lakoo, a ka manawa a lakon paha e hoomanao hon ai oa knpono ka nhau hou aoa. Aks, he mea no nae i hiki ke hoomaopopoia e kakou, " Aohe kipi e pakele." Iloko no o ke anapnni o ua nmi makahiki nei, i ala inai ai na manao alu o ka lahui o Sepania e hoolei i ka lei bipi hookaumaha a hookahali iho hoi i ka noho alii ana o ko lakou Moiwahine ; a ma ia alakn ana o ka piko 0 ke aupnni home o Sepania, ua ala pa mai me kona Panalaan o Cuba, a ke mau la no ke anoninoni mau ana, a hiki wale i ka lele ana o ka makahiki i hala iho nei. Ua noho pn ke anpuni ponoi iloko o ke ano nlaaoa kopikipikio,{a na hoao ia ke knkuln ana i anponi Sepnbilika ; aole nae i holopono. Ua hele e hoona hele i moi nona, a na loaa ia i kßia mau la i hala ae nei ma ka poniin ana e ke Dnke Aosta, ke keiki a ka Moi o Ita)is. Ua hoopania kona pilikia alii, eia nae, na koe no kona maa ounennne ana o na manao. A'ia, o keia maa nenennne kaua nni o kela man anpuni i haiia, me he la he mao ahailooo lana no ke kaua nni i hoalaia e ke anpnni Farani ma ka la 15 o lulai, 1870, me ka maoao e kaua kne akn ia Perosia ; a o na knma nni o ia kana ana, na maa a ua kamaaioa iki hoi me kakon ma na lono e loaa mau mai nei ia kaleoa mai na aina e mai. 0 ka lele wale ae no boi koe o ia nmi makahiki, loohia mai la be kaua nui weliweli ; a o keleahi kumn paha e oi loa akn ai o ka manaonao, no ka mea, he mau aupuui laua a i elua 1 maa mau i ka hooioi ana oia na pakela e oi ma na mea kana o keli ano keia ano, e loku pahaneri aku ai kekahi i kekahi; a ua ikeia kekahi mea o ia ano, a ma ka hahai an* o na nnpepa e hiki mau mai nei io kakon nei, na ano maaaonao weliweli maoli ma na heluhela ana ia mau lono. ī ka nant ' ona, me be mea la, ma ke komohia ana o ia man aoponi naanao i ke kaua i hoonloia mai ai ko Enaia manao e koi mai i ka hooponoponoia ana a me ka hoopau i ke kuikahi uwāo mawaena o Bnsia a me Toreke. Ma ia kof ana mai o Eoaie ia Eoelani ka mana - hooko hookahi I koe o oa knikahi la, i hoola ai o Enelani i ka hoomakankau aoa, a i komo huipaia mai hoi e Auseturia me li»lia, o lanapu kekahi e kokna mai ia Enelani; a o Koaia me Perosi» n» ka aoao koe mai. Aka, i ke «1a loa ana mai o keia "pnana" a Rusia, na komo mai oa manao e hooponoponoia ma ko ano Aha Kaka, a e noho ana paha ia Aba Eaka Hooponopono ma Ladana, me ka boo*

una ana mai o kela a rae keia aupuni i ko lakou inaa elele hooponopooo. Ua maikai in manao noonoo an:» pela, no ka pomaikai «o ku mnlnhia ana o Europa, a me k;t hookahe mannaunu wale ana rm i na koko mnknmae o io man ; ina e n3na ia ana ke ino o ke kaua nui • iioouka ia nei mawaena o Farani ame Geremania. Aole no nao ma kei» m«n way no na hoonene kaua i 'uanaia ai, aka, ma kao meu wahi okon e uo hoi kekahi. I ba nana ana hoi ma na mea e pili knloko ann ia kakon, na malnhia maikai ko kakon noho ana, a aohe no hoi knkou i kueini hope loa ma ko kakou holomua koloko anu. Ma ka naua ana akn i na auo a me na kumu loaa, me he mea la, e hooia mai ana ia kakou kekahi manaoluna, e oi ana paba ko kakoo mau loan a e mahuahoa ana hoi na kulana a me na wabi e ulo mai ai na pomaikai e knknlu (ie ai ia kakou iluna, a e holo miia me k:i hoopaipai ana aku i ko kakou mau waiwai uln me ko na aina e. No ka mea, ke ike lea ia aku nei ka hoomaopopoi» ana mai e hooliioia ana kakou i hale hookipa nui no na laina mokuniahu e uu ahi mai aua i keia moaaa o kakoe. Ma ka hoaoie aua o ba laina moknmahu o Nu Holani e kipa mai i Hawaii nei, ua hoomaopopoia, e hiki ana no ke hooinauia ia laina me ka holo pono o ka ukuia una o na lilo e hoopahee ai i ke kaa ana o na huila o na mau mokuni ahu nei. I keia mau la iho nei, ua hoomakaia ka hooholo ana o na palapala e pili ana i ke noi ana mai a ka Ageaa o Hollady a me Weba ma no ka uku panui i hooholoia ai e ka Ahaolelo no ka hoohoihoi aua i ke kipa ana mai o ka laina mokumahu ma o kakon uei ; a ua mauoolanaia e loan ana paha ka hookoia ana oia imi iina m»i. Hookohi paha huakai a ka Moses Taylor i koe, alaila, e hoop;haia inai ana kona wahi e n» moku e holo pololei loa ana i Nu Zilani ma me ke kipa ana inai i Honolulu nei, a ku no ka mauawa knpono e hookauia aku ai na ukana a me na waiwai hoili aku. Ma ke kipa aua mai o ltftia laiua mokuinahu o Nu. ua maopopo iho nei uo ia kakou, ua loaa mai ia kakon kekahi luau pomaikai. No ka mea, ua hoopuka pinepine uku no makou, oa hilinai nui kakou no ka lilo ana o ko kakou mau mea "uiu a me na waiwai knloko ma ke awa o Kapalakiko ; a ua " lumai pu " ia no ii"i ua kumukuai o ko kakon mau waiwai 3 ka iiilinaiana ma ia wahi hookahi wale no e 1110 ai ko kakou euau mea ulti a me na waiwai e ae. Aka. i na huakai mua a ua laina mokumahu la, ua ike ia ka pii nni aua ae o n» kumukuai o ko kakou ko, a ua mahalo nuiia no hoi no ka maikai ma na awa o Nu Zilaoi me Nu Holaoi. Ma ka hoomaka aua o ka hiolo a ia mau mea iu mau awa, ua hoeueu 1111 ia mai no kuiu.-ioilai o ke awa o Ka^alakiko ; a ke pnana ae nei boi makou, aia a hoomauia ka hamama ana o na awa o ka Hema no ko kakou mau mea nln, alaila wale no, e hiki ai i ko kakou man mea ulu ke loaa na kumnkuai pii ma ke awa o ka Hikina. Kekahi pomaikai nui no hoi i loaa i ka poe mahiai ma ia lehuiehu ana o na awa lilo, aole o ka pii wale aaa no o na kumukuai, aka, o ka emoole ana kekahi mea i maeao nui ia, aole e hooluloiahili ia a pau wale ka mauawa no ke kali ia i ka lilo ana aku. Ma keia mea, i loaa mai ai he pomaikai nni i ka poe mahiai iloko o keia makahiki ; a ina io he pomaikal e loaa mai ana ma ke kipa ana mai o ia laina mokumahu, aole auei he mea ia a kakou e hoohoihoi aku ai ik& hoomauia ana oia laina ? Oka maikai o na knmukuai a me ka holo hikiwawe o ke kuai ana, oia na kokua nui i ka oihana hoopomaikai mai. Ma na mea boi e pili ana i ka pomaikai hoohikiwawe e na kaahele a me na aloalo pili knloko ana, ua pakui mai hoi na kokua a roe na makaukau o ka hooholo moknmahu kuloko ana, ma o ka hooholo hooia ana o iia mokumahu KUauea. I kona manawa, aole e holo ana, ua ike nui ia ka hemahema kaahele a me ke aloalo hikiwawe ana mai i na ukana a me na waiwai i ke awa nei e hiki pololei ai ke hoonna aku ma na makeke niawaho. Ua hoomaopopoia kona mau kokua aua i keia mau la e ke anaiua kaahele a me ka lehulehu no hoi a pau i ike aku i kona mau kokua ana. Aia no hoi ma ko kakou nei mau kula, be nui wale na mea a me na kumu loaa, e hiki ai ke hoonloia na pomaikai a me na loaa o kela ano keia ano. Ua hoaoia a ua ikeia he nui no na mea e loaa mai ana ma ka hoohua ana mai o' na hana mikiala aka lima kanaka. Eia hoi, ua hooia ia mai ka maikai a me ke kupono o na ailika i hoonluia ma Haw»ii nei e ka poe akamai a me ka poe hana lole o na makeke kahi i hoouuaia ako ai oia maa mea. Me keia mea, %me kahi maa mea ulo e ae, ē loaa no na makeke maikai no lakon. Nolaila,xna ka nana aoa i ko kakon knlana, oa ane wehe mai me na apo manaolana hoopomaikai, a be hiki no hoi ia kakoo ke 'manao aku, he raau pomaikai noi no hoi kai hoahuia no kakoo iloko o ke anapuni o keia makahiki, ina kakoo e hookomo panpanaho ole akn i ko kakoo mau kokna ana a pau loa i ka hookaa ana i ku huila o nn oihanu mikiala a me na oihana m«hiai a pan, e pukoi roai ai kakoo i na ohiai ona o ka pomaikai ame ke ulakolako. Ama na hooikuika aoa .o na mea a pau loa e hului mai si ia mau mea, ke waiho pa aku nei makou i ko makoa manao aloha—H auoli Makahiki bou.

Ka Hale Leta Hou, a Hale pai Aupuni. —U» aneane e p»a loa ka Hale Let« Hou, h Hale Pai Aupuni hou, a iloko o na pule pokole mai keia m»naw» akn, e makaukau pono ai ka Hale i wahi oo na leta a me ka pai palapala ana. Ke kialua Kamehameha V.—o keia kialua i lilo ai ia Foster īna ke kudala ia ana, ua lono mai uiakon. e hnoholo pili aina ia aDa oia ma na awa kuloko o kakou nei, ma ka lawe ana i na ukana, na ohua a ine na bipi mai Hawaii mai. Ua loli ae kekahi mau Hui Kalepa.—l ka hoomaka ana o keia makahiki, un loli ae la kekahi mau Hui Kalepa nui o Honolulu nei. oka Hui Kalepa o Kale Rikeke ma ua lilo ae la ia A. W. Pierce, a me I. B Peterson oka Hui o Burua oia. Mr. P. C. Jones hoi o ka Hui o Kale Kikeke ma, ua komo ae la i lala no ka Hui <> Burua ms. Hoike ana o na Kumukola Aupuni.—Mn keia Poakahi ae e hiki aii» e hoike ai na kamu knla Aupuni a pau o ka Mokupuni o Oahu nei, ma ka halekula kaiknmah'ne ma Kawaiahao ; e like me ka olelo hnolaha a ke Kahukula Nui. Nolaila, ke l'uiiu e mai nei paha na kumu me ka hoopihn ana i ko lakou m»u ipu iho me n;i mea e hapa pu ole ai ika la Inu loli o ke'lii."

Na Laikini Koai Awa.—Ua lili> ae nei n» Laikini Knai Awa a p*u o Hoii'lulu nei, i knhi hanle i« George Macy, (Keoki,) no ua dala he $1,500. No kona makaala ika uiaoawa kudula .> ua La.ik.ini, ka inea i lilo ai ia ia, a i» kekuhi poe ibo, hele aku la lakou a ku aim mawaho 'uai o na Halepule Katolika, ma ke-Aianni Pi'P», i Ri>ui;i, (Loma.) Ke KūMDKCAI O KA HOAMOA. —Ua 81)6 kahaha niakou i ka pii loa o ke kumukuai o ka huaenoa i keia manawa. Ua make ka huamoa hookalii i ka hapaueui, he el<olu hapaha ke kumukuni no ke kakini hookahi. Mea eno loli wale no nHe keia i na manawa a pan, iluno a ilalo i kahi wa. Ina e lawe uui ia inai na huamoa, na wahi e mai, o na moknp""' nel - ao ' e 110 e emo em ' K °k o ī'aio Na ili bipi i me ke kao —Ke pii mai nei ke kumukuai >> keiu :nau mea kalepa i keia manawa, nnlail*, be mes pono no i ka poe i makankau ke lawe mai i Honolulu nei e kn ai ai me ka poe nana e kuai mai. E nana ma ka hoolaha a Hymana ma o keia la, e haawj »na la»a i ke kumu kua> kiekle loa no na ili bipi hou i miko i ka paakai. H>- nui ae no na haole kalepa e makemake nei i ka ili. Ma keia hoi ana mai nei a ka moku kun» " Kate L*e," uh loaa oia i ka makaui puahiohio ano mumnku maw*ho ae o Hamakua. Ua popoi ia nu>i <>ia e kekahi ale ikaika a dhha kau wshi o ka hale o hope, a m>ii piha p<> ke keena hope ike kai. He mau poino eae nt> hoi kekahi i loaa inia. Ua manao ia ina e maumaua loa mm ua mnkani la, ina ua ane poino loa ka m''ku Kate Lee, aka, no ka pokole o ka pa ana, nolaila. ua pulekana mai ka hoopoino hou i:i iho.

Ka Nopepa Kuoeoa, amk koka poo hou Ua 1000 (uai inakou i ke »do liuu hou e. poiiu &oa no ke poo o ka Nupepa Kuokoa, roe ka : iae Hawaii pn malalo ibo, u e oi ae :ma kona ano maikai iko kona mua Qe mea hoohuihoi inakoahunowai wale no ia man ioea, aia no ka io o ka maikai iloko o kona oiau manao. ' He w«hi hulia wale no nae ko mukou, e like pa ana pnhi ka niolo o kan» rnau kalakalai olelo ana me ka maikai oqb poo hou la.

Ulia haule. —I ka Poaono iho nei, i ka hulipahu o ke kialua Pelekane Bobert Uowan i pii ai iluna o ke kia e nana ai i ka paa pono o ka likini; aia hoi, iaia maluna o ka i-a, ua ane hapa kana hehi ana, a o ke kapeke mai la no ia a haule ilnna o ka papahele o ka moku, me ka loohia iaia o na poino ma ke poo a me ka poohiwi. Ua lawe kokeia oia ika Halemai, a ua hooponoponoia kona mau wahi i poino, a e oluolu koke mai ana paha komau wahi i eha. He pahu ma kahi o Huila.—Ma ko makou halo ana aku i ka uwapo, ike aku la makou i kokahi heleuma e huki ia ana e kekahi p-ie luina me k» pahu barela i hauhoa ia malalo ae ona i huila nona e kaa ai, a mamua o ka helenma he man huila kaa maoli me ke kolo pu, malail» kekahi poe kanaka kahi i huki ai. O ka noonoo ana me keia i mau mea e hoopokole ai i ka luhi ko ole e loaa oa mea kupono e ao e hoonee ai, he wahi haoa ano akamai iki no ia. Pela wale no ke kanaka e pono al Ina ua loaa ole na mea kupono e hoonee ai i kaoa heleuma imua, e imi i kekahi maa n>ea lik» e ae e hiki ai ke hoonte aku e like me " ''ahu ma kahi o Huila." Bel* Hoohikilele.—>Vlu ke aumoe o ka po Poaouo iho nei, i ka bora nmikumamalua poooi, ua kani wikiwiki ka bele nui pauahi 0 keia kulanamuhale, a na ia leo kaoi kuekue i haawi i ka manao hikilele i ka poe a pau e moe ana ma kahi moe, me ke kuhihewa ia he bele panahi keia. Uu ala ae kekabi poe a holokiki aku, me ka ho-a-a i kahi o ka hale pauahi. Ua puka bewa ae kekahi mau kaawai a holo aku i kahi o ka bele e ka--01 ana, eia nae, aole he hale pauahi ka niea i k#ni ai ka bele, aka, oo ka olioli makahiki hou, No ke kuluma mau 010 o keia hana, a me ka bai ole ia o ka lono mamua ka mea i kuhihewa ui ka lehulehu Aole maknu i hoapono aku i keia haua, no ka mea, aole ia i ku i ka maikai loa.

E NaNa i ka Olelo Hoolaha a ka Luna Auhau, o Kona o<ihu nei, ua mukaukau oia no ka ohi ana mai i nn auhau a pau o kela Apnna, no ka makahiki 1870 Ala ke ahiahi P.ialima o kela pule ihopei, na komo inaiu īa kahi nolio o Mr. Osborne, ka haole kukulu haie pohakn kaulana o keia knlanakauhale, e ka aihue ; ia ia i hele ai ma ke kauwahi e aku. He mau lole komo ka waiwai a ka aihue i lawe aku. O ka moku inua a kakou e lohe mai ai i na nu hon o ko oa aina e mai, oia ka moko kalepa Oracle. E holo anu oia i Kina, ae ku mai anu paha ia nei iloko o keia mau la iho, a i ole ia, iloko paha o keia pule ae e hiki mai ana. Ka la hauoli makahiki Hou.—O ka Poakahi o keia pule, ka la i malima ia ai ka olioli makahiki hou, he haumau ia la ma ke kulanakauhale nei. īka ua no mai ka la a po ; o kakahiaka wale no ka manawamalie. Ika olioli ana o na kanaka, aole no he puuwai i paku ia no ia mea. Ua hoike mai ka lehulehu i ko lakou hauoli ma ko lakou paina hauoli ana ma ko lakou mau wahi iho, a ma oa hole ahaaina oke nei. Ua puka se kekahi puali o na keiki Hnwaii, a kaihele ae ma ke alanui, he poe i Hoi a hookupu dala no ko lakou pama aaa. Ua kaheawai fa al .nui i na kanaka e hi-o ana i o a i a nei, ame ka poe e holo ana m& ns lio. Ika nain aku i ka loa a me ka laula o ke alanui aole i kuna mai k:i ukele ika ua. E like me ka rnea mau, ua hele kekahi poe i na hale ii kekahi poe, e hoolealea ai ma ka hookani pila, a rae ke mele ana pela no i hanaia ai maanei. Hoike ana o na kula haole kuokoa.— Ma ka Poalima iho uei o kel» pule i hoike ai ke kula imole ma Kaumekapili, malalo o ke alakai ana a kolaila kuinu mau Euoka Kalauao. Ma la la pu do hoi i hoike ia ai ke kula baole ma Kawaiahao, malalo o na alakai aoa aW. A. Kiha a me Dovida Kalino. Oka hooikaika ana u na kumu ma ko iukou nana ao, ue ike ia no ka hua ma o na haumana la ; un mahele a aa loia no hoi kahi ike i na haumana, aka, hookahi a makou mea i haohao ai, ua eini loa na hauuiana o ua mau kula la. O kekahi kula me he mea la o ka aueane o ka hapalua o na haumana i koe ibo i ko kela b»ike nui ana aku nei mamua, a o kekahi hoi >-e he mea la o ka hapakolu kai koe iho. No keaha la ka mea i emi ino loa ai elike me keia, ua palaleha paha aa mikua, a pala leha pu me na keiki.

Poakahi aku nei; ua hopu ia kekahi keiki opio i manao wale ia he wahine, ena makai. Ua hoaahu iho keia hepa i kona kino me na lako wahine a pau, a i.ka'wa i uhi mai ai ka malu po, ua holoholo aku oia ma na huina alanui o ke kaona ma Loopanipun:- holo i kooa kino i hoonalonalo ia innloko o ka holoku. Ma na wahi kanaka, ma na hale keaka, a ma na hale kudala, ua pau wale no iaia i ka hele ia ine ka ike crle ia. Aka.mahope iho o ka hora 9 o ka po Poakahi, ua ike ia oia a hopu ia e na makai, u lawe ia aku ka H alewai, a malaila i ninaninau ia ai. I kona hopu mua ia ana hai aku ia he wahine laikini. a mahope hoike aku he kane. Pela kona olelo lauwili ana, aua hookuu ia mai me ka olelo ao, —a ina e hana hepa hoū noho i ke puhi. •

He wahi opio limalima —Ua laweia ae imja o ka Aha HuomalO o Honolulu nei. ke k&uwahi uuku i limalima malu i ke dala g»la iwakalua a ke Kiaaiūa Kanoa. O ke ku.nu i ike ia ai, i hele un wahi keiki nei e kuai hu ano ho i i kekahi o na halekaai o J. T. Halewai o Honolulu nei, a haawi ako la i ke dala iwakalua, a i ka mea kuai e wae «na i ke dala kupono e hoihoi hou ia mai ai iai», o ka pukaaku la oo ia iwaho o o» wahi keiki nei. Ikawa i kahea ia aku ai oia e hoi mai e lawe aka i ke koena o kana mau dala, e i m«i ana kela, " Nau no ia." Nolailn, ua hopum iho la ia, a lawe ia aku i ka Halewai, a mahope iho o ka oinaniuau ia ana a me ka ioii loea ia, na !oau ae la o ke Kiaaina P. Khoo» ka men nan>! ke dala gola. Ua hookauia maluna ona ka hoopai e hoopaa aku ia i« <»a ka Hale Kula Hana Lima o na keiki ma Keoneula. Mea e nei wahi unku haua ino ! Ka. moko manowa " Nyack " —O keia ku moku manuwa Ainerika e ku nei iloko o ke awu, mai Callso inai. O kon'a holo ana mai me ka pea oo ia, aole me ka mahu, no ka poiuo i loaa i kona mau ipuhao. 0 keia kekahi o na moku manuwa i kapili ia ai i ka wa o keia kaua huliamahi ana mai nei o Amehka Huipuia ; ua hana 14 hoi ia me ka awiwi. Nolaila, he kunaiwu wale oo la ka loihi o kona kapili ia ana, mai ka hoomaka ia ana mai o ke oki ia ana o kona mau wae, a hikii kona hoolana ia ana. No ka awiwi o kona kopili ia ana, noluila, aole i kupono kona mau laau kaola no ka manawa loihi a pela me koDa mau wahi a peu o luna ibo. Ua maono ia, e hooponopono hou, a e kapiii hou ia kona man wahi nawaliwali i knpono ai kona holoholo ana no kn wa loihi aku, a oia kooa mea i haalel'; aku ei ;a Callao, a e hoi ana i kahi kapili moku manuwa i Marc hlanāNavy. O kona mea wale no i kipn mni ai innanei, i inau mea ai hou, o me ka hooponop«no aoa o kekuhi muu wahi heinaheona uuku ona. No ka loho ana o kona kapena i ka pilikia o kn mokuahi Saginav kona mea i hookaulua iho ai a hiki mai ke •' Kilauea."