Ke Au Okoa, Volume I, Number 16, 7 August 1865 — Page 4

Page PDF (1.20 MB)

View this newspaper issue

KE AU OKOA.

HONOLULU, AUGATE 7, 1865.

He mau Mele.

He mele inoa no ka P rincess Kamamalu.

Nani wale kuu ipo moe anu e,

I mohala maikai i ka hau e,

I aala i ka nui o ka pua e,

O ka pua moe poli o ke hoa e,

O ke hoa no oe lohi pono e,

He aloha hoonani i ke kino e.

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no kakou e.

LUKINI.

Nani wale kuu ipo lei lehua e,

He lehua na ka manu i kui ai e,

I kui pua no ka onohi e,

Ka onohi wela i ka la e,

No luna ka wela i pio ai e,

Pio mai oe ku i ka pio e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no kakou e.

ULUHAHA.

Nani wale kuu ipo hana pono e,

I ka welo a ka hae i ke kai e,

I ka hone ae a ka wai ula e,

A ka wai hookohu o Maleka e,

Ke hookohu nei i ko kino e,

Nau aku ia e ka welo e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no kakou e.

KANOELEHUA.

Nani wale kuu ipo iliahi e,

Eia ke ala ia nei e,

I ka noeau a ka wahine e,

I ka iwa puukani o Kahiki e,

Nana i hoolale lai ai e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no makou e.

IKOLIA.

Nani wale kuu ipo ahiahi e,

Hoohihi ka manao ia nei e,

I ka luna wale o Hauola e,

E ola maua i Lanihuli e,

Huli mai hoi oe e ke hoa e,

Eia ka inau i anei e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no makou e.

MANAIULA.

Nani wale kuu ipo uluwehi e,

Uluwehiwehi mai i ke kai e,

O ka noe aala i kuu poli e,

E iini ai o ka manao e,

He manao no ko'u ilaila e,

E kohu ai o ka inau e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no kakou e.

KUKAHIKO.

Nani wale kuu ipo lei mamo e,

I pupua a mohala i ka lai e

Ua lai maua ia nei e,

O ka wai ono o Helani e,

A he mea lani nui he inoa e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no kakou e.

HAO.

Nani wale kuu ipo mamane e,

Ua ai kepa ia e ka manu e,

I ka mamo hulu pala o ka uka e,

E hoonuu ana i ka wai e,

I ka wai kuhikuhi o ka lehua e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no kakou e.

KAELEMAKULE.

Nani wale kuu ipo lei hala e,

Onaona i ka maka ke ike e,

Honi hoomau ana e Mauu e,

I hoa pili no ka hinano e,

I ka nani wale o Halealii e,

Maanei no ia mea nani e,

Kiheahealani he inoa e,

He lei alii no kakou e.

HAOENA.

He inoa no H. C. S. Kulua.

Auhea wale ana oe,

E ka eha a ke aloha,

Kai no he oiaio,

Kai ala hana i ke ao,

Awela kela uka,

I ka hele aia kini,

Kani na manu o ka lewa,

I ke oloalu a ka leo,

Lilo wau i enemi,

Mamuli o na kino,

Pehea e pono ai,

Kuu hoa pukui anu,

Kuhi aku no e ka lihi,

Na lehua o Kaana,

Kaena loa ana ia,

A loaa i ka uka lilo,

I ka hale paa i ka noe,

Ua liopu o uka,

Auhea oe e ka Nele,

Kuu hoa o ka hooilo,

O na po loloa,

Ua luhi keia kino,

Ka malia e ka inu wai,

E ke koae lele pali,

Lele aku la no oe,

E ka manu ua eheu,

Laula kou ike ana,

I ke ala holo a ka lio,

Hoi oe a manao mai,

Kahi wai o Kilapao,

I ka olu o Ulukou,

Kahi one o Keawaiki,

Ahe iki wale ka manao,

Hoonaele i ka nui kino.

WAHINEKAPU.

I kuu mau makamaka e kakau mai ana i ka hoopunipuni o na kahuna Hawaii.

E Ke Au Okoa e;—Aloha oe:

Ua loaa hou mai ia'u na wahi puolo a ko'u mau makamaka e hoolaha mau nei ma ka Nupepa Kuokoa. "No na haina o na kahuna hoopunipuni." E aho hoi paha ia wahi laulau puaa o kua-aina? o ka ike aku ka hoi i ka maka o ka Lunahooponopono la i na ua ku keia haina i ka manao maikai o ka Lunahooponopono, alaila, e hiki no ia oe ke hookomo iho i keia wahi kukulu manao ma kahi kaawale o kou kahua heihei lio o na la e kunewa mau nei.

Ua nui ka wawalo me ka leo kupinai i keia mau mahina e hele nei imua a e kunewa nei hoi i hope, he kulikuli maoli no hoi kahi i ka leo o ko'u mau makuakane a me ka leo o ka'u mau keiki opu ahonui ole . Ua ike iho au i na manao o oukou e na hoa uhaiaholo o keia mea he kakau manao. Aia ma ka helu 23 o ka la 8 o Iune, aia malaila na manao elua e kau ana, o ko W. N. P. a me S. penei ke ano o ke poo o ko laua manao ana, "Mai haawi i ka poe mai i na kahuna hoopunipuni." A o ka S. hoi, pau kuhihewa i na kahuna Hawaii. A ma ka helu 27 o ka la 6 o Iulai, aia malaila kahi manao pokole e kau ana; penei nae ke poo oia kukulu manao (Kahuna Hoopunipuni) wahi a P. Kalima, o Makawao, Maui.

Ua ike no kakou i na hana a ko kakou mau kupunakane i ka wa kahiko, a pela mai no a puka i keia wa hou e noho nei kakou, he mea pau ole no ia i na lahui kanaka o keia mau pae moku, mai Hawaii a hala loa aku i Niihau, he nui na hana a na kanaka Hawaii i ke au naaupo; penei ka lakou mau hana, ka hoomanamana i na akua, ia Kanehekili, hoomana i ka mano, hoomana i ka puhi, hoomana i ka pueo, hoomana i ka pohaku, hoomana i ka moo, hoomana i ka heiau, a me na mea ano like o keia lahui kanaka i hoomana'i i ka wa naaupo, oia mau pono no hoi no na kahuna hoopunipuni no ka hoomana i na akua o lakou, a malaila no hoi i loaa mai ai kau wahi pomaikai o ka poe mai e mai nei, ma ke ano hoomalielie i ua mau akua la i hoomanaia'i. A ua loaa koke no hoi ke ola; ke kupono hoi ka pilikia o ke kanaka nolaila, a ina hoi he mea e ae ka make a me ka poino o ke kino; alaila, aole no e ola ana i ua kahuna kanaka nei ka mai, a he haalele aku no kona hope i ka la.

Ua ike pu iho no hoi kakou i na kauka haole (Kahuna) e hana ana lakou ma ka lakou wahi i ike i hohonu loa 'ku o ka lapaau ana i na mai ma ke ano ike, a pela no hoi ko kakou mau kauka kanaka, e hana ana lakou ma ka lakou wahi ike i loaa kahuna ia lakou. Ua like a like ke kahuna Hawaii me ke kahuna Amerika, he ola no hoi ka mai i ke kauka haole, a he ole no hoi alua, a he ola no hoi i ke kauka kanaka, a he ole alua. Ke kuhihewa ole au ma keia kukulu manao ana, aole no hoi he kanaka pono hookahi ma ka honua nei, i lilo ole i ka hoopunipuni a me ka epa? a me na hana o keia ao nei a ke kino i lealea'i.

O ka'u wahi wahine mare o E valina, kona inoa, ua nui na kahuna haole i hana ia Evalina no ka mai o kona kino; aole nae he ola iki a hiki i keia wa, pela no hoi i na kahuna kanaka, aole wahi mea a ola iho. Ua lilo aku na dala mai ka poho aku o ka lima ma ke kuai i na mea e ola ai ke kino mai, i ka puaa i ka awa, i kela mea keia mea, a ke kahuna e olelo mai ai, aole no hoi i ku ae ka manao huhu a hoolaha'ku ma ka Nupepa Kuokoa, i kumu hoi, e hilahila iho ai ua poe kahuna nei no ka hoopunipuni.

E hai iki aku no hoi au i kau wahi moolelo no ko'u wahi kupunakane kahuna lapaau mai, o Kaleimanuia kona inoa, he kahuna lapaau nui mai ia no na'lii o Maui, ua hana no hoi ia ma ke ano kahuna i kahi alii o Alapai. He kahuna lapaau ia ma kekahi ano, a ma kekahi aoao ua like a like lakou he poe alii no Maui, a o ka aina paa ona o Lanai, he nui na hana i keia kahuna lapaau o Kaleimanuia, he kakauolelo, he kuhikuhi puuone, he kilo hoku, a me na mea ano like no ka hana kahuna lapaau ana.

Ua hana keia kahuna 'lii i ka lapaau i kahi alii o lakou ia Alapai, ma ke ahiahi i o Akua ka hoomaka ana o kona lapaau ia Alapai, o Kaleimanuia a me Opunui k. kona kaikaina, ua haele aku laua ma ia ahiahi e hoomaka no ka hana o ka mai, aia hoi ua pio e ke kukui hana o ka mai ia Opunui, a ua hikiwawe no hoi ka hana e a koke ai o ke ahi ia Kaleimanuia, ma ka pola o kona kihei ka a ana o kana ahi ma ke ano mana o ke kahuna, a mahope iho ua pane mai ua 'lii nei me ka manao huhu ia Kaleimanuia no ka pio ana o ke ahi, hai mai la ia i kona kanawai he a-u moana; aia hoi ua hooko aku no ua Kaleimanuia nei ma kana haina, a ua au aku laua iloko o ke kai i ka po, ma Olowalu i Maui kahi i noho ai o keia alii o Kaleimanuia; makuakane hoi o Kumeheua.

E hai iki aku au i kau wahi pule kahiko a keia alii kahuna lapaau o keia pae aina nei, oiai hoi ua hewa na kahuna kanaka i ka hoopunipuni, aole no hoi no na kahuna ulaula o ke one hanau o Kakuihewa nei ka hewa, na ka poe no nana no ka mai ka hewa, ka puni wale aku no i ua poe kahuna nei, he puni ka hoolaha e hoolaha'i ma ka Nupepa, i aha ia la hoi ka hana? A! eia no ka pule a kekahi kahuna lapaau Hawaii o ka wa kahiko, oia hoi o Kaleimanuia kahuna, a o kana mau pule iho keia malalo nei.

Aia ka hope i ka hope,

He kiai ka mano,

He paku no ka moku,

He alai no ka aina,

Nalowale i ka opua huna a Kane,

Hoi mai ko maka akau hope e Kama,

A ku ka ka pou kua,

Hale ino hale mehameha,

He lau ka ohua o ke akua—hoi,

Kekua iki,

Kekua nui,

Kekua loa,

Kekua poko,

Kekua aala i hau Koolau wahine,

Maihea oe i hele mai nei,

Mai kuu aumakua oe i hele mai nei,

A Kalani uliuli,

A Kalani eleele,

A Kalani pakapaka ua a Kane,

Kulai ka laua aunaki,

Hia i ka laua ahi,

Pulupulu i ka laua ahi,

Ho-a i ka laua ahi,

Kalua i ka laua ahi,

Huai i ka laua ahi,

Ai i ka laua ahi,

Ololo kahe a ka wai,

Kona la i ololo ai,

Kikoo ka haki a ka nalu,

Kona la i kikoo ai,

Maemae ke kupu a ka awa,

Kona la i maemae ai,

Na ke akua i mahalo kana ai ono he awa,

Kau wai awaawaiku,

Kau wai awaawa alani,

A pala aole ia nei ko kino,

A noa ko'u akua,

A ke akinuu,

A ke akimau,

A ke aki hala,

A ka lai ola,

A pala lauhala,

Kalauna e Lono,

A o ai neenee mai o ke kino,

Oi hakina mai o ka lau,

A kele a iku,

A loaa he moku,

He au he aina,

Ke hookapu ia nei kaulu o ka aumakua,

Ua kapu ka awa o na akua,

Ku ke sila iluna,

Noho ke sila ilalo,

Ua kapu ka awa o na kua—hoi,

A ka hala pa i ke kua,

Auwai la,

Elieli kapu, elieli noa,

(Ua noa)

O na pule keia a kekahi kahuna alii o keia pae moku, (oia o Kaleimanuia) he nui aku no na pule ana i koe, aole e hiki ia'u ke hai pau aku, me he mea la ua lawa iho la no kahi makemake o ka poe kakau manao.

E o'u makamaka mai Hawaii a Niihau, E! E malama i na mai o na makamaka o kakou, malie he ike no kekahi o oukou i ka lapaau, puni hoi ka haawi o oukou i na kahuna i laa no ke aupuni, i ike ia'i ka ouli o ko lakou poo kahuna, aole he malama i pau i ka iole, e i mai paha auanei ua poe nei e kakau mai nei, ka! ia oe paha ka papa mai e i malama i ka mai o ka makou mau mea minamina ea? ia wai la ka hoi, ia'u ka hoi paha; haawi no hoi paha uanei oukou i na kahuna i ka mai a oukou! he puni hoi ka hoohilahila o oukou ia kakou hoo kanaka, a me ka hana kupono ole imua o ke akea o keia aupuni, ina no ua ku ka hewa i ua poe kahuna nei no ka hoopunipuni a me kekahi mea ano like e ae, alaila, e hopu iho no iaia a e lawe mai ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, a na ka Lunakanawai ia e ao aku ia ia, a e hoonoho ia ia i Kawa i ka hale paahao, a e hoohanaia i ka hana oolea, o ke kanawai. He ma'u keia wahi mamala manao ua nui a lawa, ke hoi nei ke keiki o ka la ulili wela o Kaimuki, ke pa mai nei ka makani kolonahe o kuu aina la he moae. Me ka mahalo.

B. V. KALANIKUIHONOIKAMOKU.

Wailupe, Oahu, Iulai 14, 1865.

Na Ninau a me na Haina pu o na Ninau Baibala o P. H. P. Kalawaiaopuna.

E Ke Au Okoa e; Aloha oe:

E oluolu paha oe e hai ae i keia ma ke akea. Oia hoi na Haina o na Ninau Baibala a P. H. P. Kalawaiaopuna.

Ninau 1. Owai ka inoa o ko Iehova mau kookoo? Haina, o Nani a me Naapo. Zekaria 11:7.

Ninau 2. Maluna owai e kikoo aku ai ko Iehova lima? Haina, maluan o Edoma. Ezekiela 25:13.

Ninau 3. Ehia ka nui o Iehova mau kaa? Haina, elua umi tausani i papalua ia. Halelu 68:17.

Ninau 4. Owai na mauna e olioli ana i ka inoa o Iehova? Haina, o Tabora a me Heremona. Halelu 89:12.

Ninau 5. Owai ka inoa o ke alii i hoohalikeia me ke Kohola o ke kai? Haina, o Parao. Ezekiela 32:2.

Ninau 6. Owai ka inoa o ke 'lii i loohia e ka mai, a imi oia i poe kahuna lapaau? Haina, o Asa. 2 Oihana'lii 16:12.

Ninau 7. Owai ka inoa o ke alii i poaloia na maka, a hoopaa ia i na kaula keleawe? Haina, o Hekekia. Ieremia 39:7.

Ninau 8. Owai ke Kiaaina i pepehiia a hooleiia iloko o ka lua? Haina, o Gadalia. Ieremia 41:2—7.

Ninau 9. Owai ka inoa o ke kaula i lawe i na pohaku nui ma kona mau lima, a hana ma ka lepo? Haina, o Ieremia. Ieremia 43:8—9.

Ninau 10. Mai hea e ulu mai ai ka oiaio; Haina, mai ka honua mai. Halelu 85:11, lalani mua.

Ninau 11. No ke kanaka hea ka Uhane noho malie? Haina, no ke kanaka naauao. Na Solomona 17:27 lalani hope.

Ninau 12. Mai hilinai oukou i ke aha? Haina, mai hilinai i ka makamaka, a i ole ia i ke kanaka. E nana i keia mau kuhikuhi. Mika 7:5. Isaia 2:22.

Ninau 13. Mai hea e nana mai ai ka pono? Haina, mai ka lani mai. Halelu 85:11 lalani hope.

Me ka mahalo i Ke Au Okoa, owau no kekahi e lawe nei ia oe, nolaila, e wiki mai oe.

J. M. K. Makuakaneole.

Kalahiki, Kona H., Hawaii, Iune 22, 1865.

Kekahi mau hoopaapaa ana o Rev. G. B. Rowell, me na hoa Kahunapule ona mai Amerika mai.

I ka malama o Au gate M. H. 1862, ua nee ae la ka Ahahui Ekalesia o ka mokupuni o Kauai ma Waimea e hui ai, ua hele mai na Kahunapule, na lala mau o ka aha, a me na luna o kela ekalesia a me keia ekalesia. Ia hui ana, ua hoopuka o Rev. G. B. Rowela i kona manao, penei; "He mea hiki wale no ke hoololi ia na oihana i ku i ka poe haipule, oia hoi, ka bapetiso ana, a me ka ahaaina, a pela aku ma na mea like a pau." Eia nae, ua like keia olelo a Rowela me he nioi 'la ka wela ia lakou.

Olelo aku o Kauka Kamika ma ia ia, aole loa e hiki i ke kanaka ke hoololi, ua paa loa mai ka wa mai o Iesu, a he mea hou keia ko makou lohe ana ia wa, ku mai o Rev. E. Johnson, ua like pu ko laua manao me Rev. J. W. Smith.

Auhea oukou, wahi a Rowela, he aha ka hewa ke hooholoia e na haipule, e waiho aku i ka bapetiso, a e hookomo wale mai no i ke poo hooikaika ke ae ka hapanui o ka ekalesia, ke ike nei au, ua like pu ia me ka bapetiso aku, a ano mokuahana iho la lakou i ka nana aku no keia olelo a Rowela.

Rev. E. Joane, he aha ka mea e pono ai ia hana ana, no ka mea, aole ia he mea mau mai a Wini mai, a pela no hoi kakou i ao ia ai, a pela no hoi oe e hana nei.

Re v. G. B. Rowela, Ae! ua hahai aku ka'u hana ana i ka oukou ka poe mua i hiki maanei aole no hoi au e hoahewa loa ana i ka bapetiso, aka, he mea maikai no nae ia kakou ke hooholoia e pono no ke bapetiso, a e pono no ke bapetiso ole.

Ka Re v. J. W. Smith, &co. I na pela ua kue kau hana i ka Baibala, a e nui auanei ka haunaele mahope aku.

R owela. Ke olelo Baibala nei au, a ke hoole wale mai nei no oukou. Ke ninau aku nei au ia oukou, aole anei i hoololi na Lunaolelo i na oihana a ka Haku, mahope iho o kona hoi ana i ka Lani? I na ua pohihihi ia oukou, ke hai akaka aku nei au, ua hoololi na Lunaolelo.

Re v, Wilcox, &co. Mahea ka mea i hoololi ia e na Lunaolelo?

Rowela. O ka la sabati, o ke sabati a ke Akua i haawi mai ai ia Mose, ua hoololi ia e na Lunaolelo, oia hoi ka mea i hoololi ia, aole anei? He oiaio i ka wa o Iesu, he la Poaono ka la sabati, a ke hoomau nei kekahi poe Karistiano, a me na Iudaio ma ia la, a ma ke ahiahi sabati, a pela aku. Eia hoi kekahi, ke hoolu mai nei oukou, aole pono ke hookomo wale mai kekahi iloko o ka ekalesia, me ka bapetiso ole ia, ina pela ka oiaio, pehea o Paulo i ko Korineto, he nui loa na hoahanau o Korineto, aole nae o Paulo i bapetiso ia lakou a pau loa, o Kerisepo laua o Gaio wale no, a pela no hoi ko ka hale o Setepana. E nana oukou (Korineto 1; 14-17) e heluhelu kakou me ka noonoo nui me he mea la i ka nana aku, ua nui na ekalesia o Korineto i komo wale mai mamuli o ka ae ana o na hoahanau, no ka mea, ua hai mai la no o Paulo "Aole i hoouna mai o Kristo ia ia e bapetiso, aka, e hai i ka olelo maikai.''

Aole holo keia mea iwaena o lakou, eia keia, o ka ahaina o ka Haku, i ka noonoo ana no keia kumu manao, olelo aku o Rowela, ke manao nei au, ua pono no ke hoololi'a ka ahaaina a ka Haku ma na la e ae o kela hebedoma keia hebedoma, ma na la sabati wale no anei?

Joane, &co. Ae.

Rowela. Auhea ka olelo a Iesu e papa mai ana, aole e ahaaina i na la e ae? Mumule iho la; eia hoi keia ninau, aia mahea o ka ka Haku mau kauoha ma ka la pule wale no e ahaaina ai? Auhea hoi ka mea nana i olelo mai, i kela hapaha makahiki keia hapaha makahiki e ahaaina ai, aole anei ia na kakou wale iho no. Pela no anei ka Iesu? E nana oukou ma Oihana 2:46 nolaila, ua pono no ia kakou ke hoololi i ka ahaaina i na la e ae, me ka la sabati no hoi kekahi manawa; a ke manaolana nei au, i na kakou e hana pela oia ka like loa me ka ka Haku hana, a me ka na Lunaolelo.

Ioane, & co. Eia ko'u manao, o na kanawai liilii o na haipule ke hoololi, a o na kanawai nui, aole pono ke hoololi.

Rowela. Auhea na kanawai nui, a auhea hoi na kanawai liilii ma ka Baibala? Aole ekemu.

Wil cox, &co. Aole pono ke hoololi ia kekahi mea a kakou e olelo nei. E hahai kakou e like me ka Iesu mau hana i haawi mai ai.

R owela. Makehewa ia oukou ke hoopaakiki, ua manao anei oukou, ke hahai nei oukou ma ka Iesu mau kauoha, me ka hoololi ole?

Smith. Ae, o oe wale no ka makemake e hoololi.

Rowela. Ke hoololi nei kakou i ka pule, a ke pule nei kakou i ka pule a Iesu i ao ole mai ai ma Mataio 6:9—13. Oia ka Iesu pule i ao aku ai i kana poe haumana, a ia kakakou e noho nei, ke pule nei kakou i ke Aupuni, a i na'Lii, a i na aina pouli, a pela aku. Aole anei ia he hoololi no oukou, a mahea oukou e olelo nei, he kupaa i na kauoha a ka Haku?

Pela iho la makou i noonoo ai, mahope iho nei o ko makou hoohewa i ka makou Kumu.

I ka malama o Ianuari, A. D. 1864, hooku hou ua Ahahui nei ma Koloa, ia hui ana, ua hoopaapaa hou no ua poe Kumu nei no ka Palapala Hemolele.

Olelo o J. W. Smith, e haawi i palapala haiolelo no Mr. Kauhane, ka mea i kohoia i haiolelo no Wailua.

Rowela. Aole pono ke haawi i palapala haiolelo, he pono no ke ninau aku i kona ano haipule a me kona makaukau ma na mea nui o ka Baibala, a e ae aku no ia ia e haiolelo.

Samith. Aole ia o ka mea wau, eia ka rula, o ka loaa o ka palapala haiolelo.

Mr. Wana. He oiaio, ua kali makou ma Anahola, ia Mr. E. Helekunihi, mai ka hora 8 o ke kakahiaka, a ka hora 12 awakea, aole i hiki mai o Helekunihi, ka mea i loaa ka palapala haiolelo, a ua molowa makou, he makemake makou e halawai, aka, ua kau nui aku ka manao i ka mea i loaa ka palapala haiolelo.

Rev. Kamika. He haole haihai rula loa o Rowela.

Rowela. Ua ike no au ia oe o Kauka Kamika, e haawi ana i ka haiolelo i kekahi mau Luna Ekalesia i loaa ole ka palapala haiolelo.

Kamika. He haole paakiki loa o Rowela, no ka mea, o ka rula no ia o Amerika, pela i na Aupuni o Europa. Ina wau e ninau i na Kahunapule o Hawaii, Maui a me Oahu, e hai mai no aunei lakou e like me ka'u. He mea maikai ke loaa ka palapala haiolelo.

R owela. Ina he umi tausani Kahunapule ma kekahi aoao, aole au e ae i ko lakou manao, no ka mea, eia ke kumu o ke kakau ia, a hookohu ia o na palapala haialelo ma Amerika, no ka nui o ka poe naauao, nolaila, ua ala mai ka hoopaapaa.

S. K. KAWAILIULA.

Ua lele i ka pali.

O kekahi kanaka hana ma kahi hana pulu o J. C. King, ma Panau, ua mahuka i ka la 5 o Aperila o keia makahiki no; ua lawe pu oia me Kalua w, ka wahine mare a Paakaua ua noho laua ma Waiaeele i Kau, a i ka la 18 o Iulai iho nei, ua ike ia oia e Moku k, ua hai ia mai ia H. W. Kailihou, oia ke keiki a L. Kaina ka mea nana e malama ua papa hana nei, ua kauoha ia laua e hele ae i o na 'la, ua halawai lakou, a ua olelo aku o Kailihou e hoi, ua ae no laua, ua moe nae lakou ma ka hale o Moku ia po a i kakahiaka, hele mai lakou a Kanukupili, oia ka huina e hele ai i Kaluaopele, ua hele lakou ma ke ala e hiki pona ai i Panau, a hiki lakou i Ohele, he wahi ulu ohia ia wahi, he kakai pali ma ka aoao mauka o ke alanui, o ka holo aku la no ia o ua Kalihipaa nei a lele i ka pali a make loa, ike aku la o Moku, kahea aku la ia Kailihou, ua holo aku la o Kalihipaa a lele aku la i ka pali, i ko lakou nana ana aku e waiho mai ana kela ilalo ua make loa, a no ke ala ole e hiki ai ke iho aku a me ka poeleele, ua hoi loa mai lakou a hiki i kahi o makou, ua hai mai lakou i ka lele ana o Kalihipaa i ka pali. Ua ninau ia aku ka wahine o Kulua i ke kumu o ka lele ana, ua olelo oia, no kona oluolu ole paha i ka hoi o'u me kuu kane hanau kama. A i ke kakahiaka Poaha, ua kii makou e kanu i kona kino make. Ua kiekie no ka pali i lele ai, ua umi a oi ae paha na anana.

Auhea oukou e na makamaka mai Hawaii a Niihau, mai hoohalike mai kakou me Kalihipaa, ka makee i ka hai wahine, a minamina hoi, a o ka lele i ka pali ka mea e pau ai. He kanaka kaawale keia, he hiki no ke mare oia i wahine kaawale nana, alaila e noke wale a pau ke aho, aia ka mea ino la he kii i ka hai he make ka hope.

No Molokai keia kanaka, ua loihi nno kona noho ana me L. Kaina i ka hana pulu, a ua make oia mamuli o ka puni kauoha a na kupuna. Me ke aloha.

JOHN HOOPII.

Panau, Puna, Hawaii, Iulai 20, 1865.

J. D. HALAI.

MEA KAKAU PALAPALA!

—NO—

NA ANO HANA A PAU LOA!

UA HIKI I KA MEA NONA KA INOA Maluna ae, ke hana i ko oukou mau palapala ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii, oia hoi na

Palapala Hooilina,

Palapala Kuai,

Palapala Moraki,

Palapala Hoolimalima,

Palapala Hoolilo Hope,

Palapala Hoopaa,

a me na palapala o na ano a pau. Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu, ma ke Keena mua, mauka iho o ka puka komo, e loaa no ia, mai ka hora eiwa o ke kakahiaka, a hiki i ka hora eha o ke ahiahi.

Honolulu, Iulai 15, 1865. 13-3m

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O KAMIKI (W,) KUE I kana kane mare, ia Apanihina (Pake) no Kaumakapili, Oahu, mamua, e hooki i ko laua mare ana, no ka nalowale ana no na makahiki ekolu o ua Apanihina (Pake) nei ma ka aina e, aole i lohe hou ia mai. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano R. G. DAVIS, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 8 o Sepatemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Wm. HUMPHREYS.

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Mei 3, 1865.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA A pau, ke nana mai, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei au ma ke akea, ua haalele kumu ole mai ka'u kane mare ia'u oia hoi o

KAAIMALU,

mai ko maua la i mare ia ai a hiki i keia la a'u e kakau nei, no ka mea, ua kepa malu aku oia me ko'u ike ole, me kona malama pono ole mai i wahi ola no'u, a i pono no ko'u kino, nolaila, ke kaheaia aku nei ma ke akea, iloko o na la he 30, e hoi mai ai ia, a i ole ia e hoi mai, e hoopii no au ia ia ma ke kanawai, no kona haalele kumu ole. MAUAELAMA.

Kaumakapili, Honolulu, Iulai 27, 1860. 15-3t*

OLELO HOOLAHA.

KE HAI E AKU NEI AU, AOLE LOA AU E hookaa ana i na aie i kauoha ole ia ma ka palapala ma ko'u inoa.

HALE S. SWINTON.

Honolulu, Iulai 22, 1865. 14-3t

NA LUNA O KEIA PEPA.

EIA IHO NO NA INOA O KA POE MA KELA wahi keia wahi i hookohuia i poe Luna o Ke Au Okoa. Me lakou nei e hooponopono ai na makamaka lawe nupepa no ka uku o ka pepa, a me ko na Olelo Hoolaha.

HAWAII—J. H. Coney, Hilo.

D. H. Hitchcock, Hilo.

L. Kaina, Puna.

W. T. Martin, Kau.

C. N. Spencer, "

J. G. Hoapili, Kona Hema.

P. Cummings, "

J. Z. Waiau, Kona Akau.

J. H. Kamalo, "

G. K. Lindsay, Kohala.

J. Naiapaakai, "

S. P. Koko, Hamakua.

Maui—A. M. Kahalewai, Lahaina.

P. H. Treadway, "

W. Ap Jones, "

E. Saffrey, Honuaula.

C. K. Kakani, Kaupo.

John Rae, Hana.

W. P. Kahale, Wailuku.

W. G. Needham, Makawao.

T. W. Everett.

MOLOKAI—Mr. Meyers.

OAHU—J. P. E. Kahaleaahu, Ewa & Waianae.

J. M. Kalanipoo, Waialua & Koolauloa.

J. W. Kea, Koolaupoko.

KAUAI—T. H. Marshall, Lihue,

S. Kamahalo, "

J. S. Low, Hanalei.

H. J. Wana, "

G. W. Lilikalani, Koloa,

J. Kauai, Waimea.

HALE KUAI HOU!

ME NA LOLE HOU!

UA WEHE AE NEI KA MEA NONA KA INOA malalo nei, he Hoa Kuai Oluolu no oukou i na la i kunewa hope ae nei, e like me ka

Oluolu a'u i Hookipa ai ia Oukou, ma ka hale Kuai o Painapa; pela no ka'u e hana aku ai ia oukou. Aia ko'u Hale Kuai ma ke Alanui Papu, e kokoke ana i ke kihi o ke Alanui Kalepa a me ke Alanui Papu. Ua lako wau i na

Lole Maikai,

Na Kamaa Wahine,

Na Kamaa Kamalii,

A ME

na Lole o kela ano keia ano, no ke kumukuai

Makepono Loa!

(12-3m) C. F. PFLUGER.

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA PAPA ULAULA?

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA Papa Ulaula Makepono Loa? Ke ike nei ana oe, aia o GEORGE G. HOWE, Ke noho kuai Papa la ma kona wahi kahiko, ma Aina Hou! 7-1m

PAPA OREGONA!

KA HIKI ANA MAI NEI NO IA MALUNA o ka moku 'Cambridge,' a e kuai ia ana ma ke kumukuai haahaa loa, e GEORGE G. HOWE, ma kona wahi mau ma Aina Hou. He 100,000 kapuai papa i kahi ole ia. He 80,000 kapuai papa oa. Me na papa hele, na papa pa, a me na aaho, eono iniha ka manoanoa. He 100,000 Pili Cedera. E oluolu kakou a pau loa e kipa aku a hoolaulea me ia. 8-3 m

Hale Kuai o Ake!!

E O'U MAU MAKAMAKA NANA AU I HOOLAUNA mai i na wa i kunewa hope ae nei, ke kalahea aku nei ia, me ka hai aku ua makaukau ia e hoolako aku ia oukou i na mea a pau a ko oukou mau puuwai e kaunu ai. Ka lole o na ano a pau, ka Luina ume naau, ka Pahoehoe uwi lua, na lole Poni Kalakoa, a me ka Puahau o Maleka. Ko kane hoi ke Paina, ke Kuila, a me na mea a pau na boy o Hawaii nei e haaheo ai.

Ua hiki mai nei he mau Kihei Papamu Huluhulu nui.

E KOMO, E WAE NO OUKOU IHO. 1-tf.

J. L. Nailiili, & A. W. B. Nahakualii,

LOIO.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O NA mea nona na inoa maluna, he mau Loio laua, a ua makaukau laua e kokua i ka poe i hoopiiia, a me ka poe hoopii no kela hewa keia hewa o lakou. A he hiki loa no hoi i ua mau Loio nei ke hana i na palapala hoopii o kela ano keia ano, a me na palapala kuai, palapala hoolimalima, palapala hoopaa, na olelo aelike a pau o kela ano keia ano, a me na palapala hoohui a pau, a me kela ano keia ano e ae o na palapala oihana, a me na palapala kupono a pau i ke Kanawai. E kakauia no me ka maikai loa na palapala. E loaa no maua, a o kekahi paha o maua ia oukou, ma HALEOLA, i Honolulu, Oahu, a i ole ia, ma Keei paha, i Kona Hema, Hawaii. E ninau no ia laua no ka uku.

Honolulu, Oahu, Apr. 24, 1865. 1-tf

HALE PAI KII.

AIA KO'U HALE PAI MA KA HALE E PILI ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai o ka "NUPEPA KUOKOA." Ua emi loa na kii Elua Dala no ka Pepa Kii Ekolu. A hookahi wale no dala no ke kii aniani.

6-tf H. L. CHASE (Keiki)

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU MA keia Hoolaha a'u, aole kanaka, a mau kanaka paha, e hele a lawaia wale ma

Nuukole,

ko'u kai lawaia ma Maalaea, Maui, a o ka mea kue i keia, e hoopiiia no oia e like me ke Kanawai.

(13 1m*) KAPU LOUZADA.

J. KAILIAHUKEA & G. W. POEPOE.

E HIKI I NA MEA NONA NA INOA MALUNA, ke hana i ko oukou mau Palapala, e like me ka ike i loaa mai ia laua, i aoia e ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai Kiekie, penei na Palapala:

Palapala Kauoha, Palapala noi e hooponopono i ka waiwai no ka make kauoha ole, Palapala Hoolimalima Aina, Palapala Kuai Aina, Palapala Moraki, Palapala noi e hooiaio i ka Palapala Kauoha, Palapala Hoopaa, Palapala Hoolilo Hope, Palapala Mahele Waiwai, a me na palapala o na ano a pau.

Eia no maua ma ke Alanui Kamita, e pili ana me ke Alanui Hotele, e wiki mai kakou, mai lohi, o kahi uku, he oluolu no.

Honolulu, Mei 27, 1865. 6-3m

OLELO HOOLAHA.

UA MAKAUKAU KO OUKOU HOA ALOHA, ka mea nona ka inoa malalo nei, e kuai aku me oukou e na kupa Hawaii, i na lole a pau e kupono ana no na kane, na wahine a me na keiki, ma ke kumukuai haahaa loa. Aia ko'u Hale Kuai ma ke Alanui Maunakea, ma keia aoao aku o ka pa o Kaaione. E hele mai, a e nana no oukou iho.

WILAMA, (W. RYAN.)

Honolulu, Mei 13, 1865. 4-3m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU A HOOMANAWANUI w., i aie aku ai, ina he mau NOTE kona e waiho ana ma ko oukou mau lima, e pono oukou e hoike mai imua o maua maloko o na la he kanakolu mai keia la aku. A me ka poe hoi i aie mai ia Hoomanawanui, he pono lakou e hoike mai i ko lakou mau aie.

HIKIAU, Hooilina.

JOHN L. NAILIILI, Luna Hooko Kauoha.

Haleola, Honolulu, Oahu, Iulai 24, 1865. 14-1m*