Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 15, 14 April 1900 — Page 2

KE ALOHA AINA

POAONO, APERILA 14, 1.00

 

KE ALOHA AINA

HOOKUMUIA NO KA

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

 

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoohana.

 

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

 

EMMA A. NAWAHI

Puuku O KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU....APR. 14, 1900

 

LILO KA LOKOMAIKAI IA MAI I KUMU IMILOAA.

Ua ike iho makou maloko o kekahi o na hoike e pili ana no na loaa o ke aupuni, mailoko mai o na palahehe e ia mai nei i na poe apau e hele aku ana e ia, no ke pale ana aku i ka bubonika, he puu dala nui o hookahi tausani a oi dala, a ka lehulehu i uku ae ai i ke aupuni, mamuli o ko lakou ia ana, oiai, e auhau ia ana kee poo hookahi $2.00 alaila loaa iaia he ia mai.

 

 

KA OI AKU O KA ILIHUNE O KA MEA ILIIONE A ME KA OI O KA WAIWAIO KA MEA WAIWAI.

Ma ko makou ku ana a nana eka i ke ano o ka ke aupuni mau Lana o na la i hala ae nei, a me ko keia wa e nei nee, ua loaa ia makou na hoohuoi kupono e pono ai ke ninau ia, a pane ia ae hoi, a oia keia.  Heaha na kopena e loaa ana i ka lahui mahope iho o ka pau ana o keia ma’i babonika eleele?

 

O ka makou e pane nei e hooi @ ia aku ana ka ilihune o ka n@  @ e mua, a e papaumi a papakauaone iho ana ki waiwai o ka mea i waiwai mua.  ua ulu ae keia hoohuoi ana ia makou, @@@@@ua lapana a me na Pake,  aole lakou e waiho ana i ka lakou mau koi poho imua o ka Aha Koi Poho Pauahi, no ka mea, ua hoomaopoopo mua lakou, aole e loaa ana he hooholo kaulike ana no koi e waihoia aku ana, ina pela, alaila, he hana ano kamalii ke ia a ke aupuni, a makou e olelo nei aole i nana ia mai ka pono o ka mea ilihune e ke aupuni, a ma kahi o ko ke aupuni nana ana mai i ka mea ilihune hee noo kaumaha a hoonui hou mai i ka ilihune o ka mea ilihune mua a hewa ae la na maka o na aupuni nei, a nana aku la i ka mea waiwai a hoohomamaia ae la ka puka o ka pahu hao no na lima o ka mea waiwai e hookomo aku ai a kope mai la a ku ke ahua mai loko mai o ka waihona o ka lehulehu.  A o kekahi hoi e hoea mai ana ka la, e kauohaia mai ana ka mea i hooilihune ia e ka ahi bubonika a ke aupuni, e kukulu ae i mau hale pohaku, ma kahi o ko ka lehulehu ilihune e noho kuewa mai nei, a ina ua hooilihune ia mai ka lehulehu e ke aupuni, pehea e hiki ai i ka mea ilihune ke olelo iho e kukulu ana au i hale pohaku?  Oiai ua pau aku na pono a pau i ke ahi, a aole hoi i loaa mai na poho i hooilihune ia ai ka mea ilihune.

 

Nolaila, he mau hana pakaha maoli keia i ka pono o ke kauka ilihune, ina e lawe io mai ana ke aupuni a onou maoli mai e like ae la me ka makou e kamailio e aku nei i ola honua, aka hoi, ina e kapae ia ae ana keia mau hookaumaha ana i ka mea nele, alaila, o ka loaa ana no ia o ka maha i na poe mea aina i hoilihuneia me ka home ole.

 

NO KOI POHO PAUAHI.

Oiai ua hoolaha ia ae nei ma ka olelo namu ke kuahana a ka Peresidena Dole, (a haalele ia iho la ka hoolaha ae ma ka olelo Hawaii, no ka ulaula o ka ili) na rula a me na kauoha Mana Hooko no na poho pauahi a na poe e koi aku ana i ke aupuni no ko lakou mau poho, ma o na waiwai i pau i ke ahi ma ke “Taona Pake,” (China Town.)

 

A oiai ma ko makou ano he wahaolelo no ka lehulehu, a e kiai ana hoi i ko ka lehulehu mau pono, nolaila, ke lawe mai nei makou i kekahi mau mea ano nui e pono ai i ka lehulehu i hoopoino ia ke ku iho a nana pono, no na hopena kuio e hoea mai ana, mahope iho o ka lakou noo@ ana aku ia lakou iho, a me ka lakou mau koi iloko o @ e hiki ele ai ke honu kou @ nu ka manawa pau ole.

 

Ke lawe mai nei makou a nau hi ae i na mea ano hui e pili ana i ka hopena e loaa ana i ka mea e koi ana i kona poho, e like me na olelo maopopo a ua rula kauoha la a ka Mana Hooko i hoopuka ae nei penei:

 

“Ua hoonohoia keia Aha no ka hoolohe wale ana no a me ka hooponopono ana i na koi e ili ana maluna o ke aupuni, no na poino i loohio ma o ka pau ana o ke Taona Pake, China Town, i ke ahi, a iaia wale no ka mana kaokoa ma ia hana.”

 

Ma keia mahele ua haawiia ka mana piha kaokoa i ka aha koi poho pauahi, e hoolohe a e hooholo i na koi poho e pili wale ana no i ke Taona Pake i pau i ke ahi, e hoala pu ia mai ana ka ninau mai hea a hea na kaupalena ana, e hiki ai e hoomaopopoia maloko oia mau palena kahi i kapaia ma keia maa rula kauoha a ka Mana, ke Taona Pake?  E ili ana maluna o kela a me keia mea na poino pauahi ka hoomaopopo ana aia oia maloko o na palena i oleloia he Taona Pake, a ke nele oia me na hooiaia e lawe i ko ka aha manao he Taona Pake ia, o ka hopena e loaa mai ana he hoole ia mai ana ke koi a kekahi mea i waiho aku i kaua hoopii imua o na aha la, ke olelo hou nei kekahi mahele o na rula nei, penei:  “Aole hiki ke hoohalahalaia kana olelo hooholo o ka hope loa iho la ia.”

 

 

Ma keia mahele o ua rula la ua kaupaleia ke kuleana o ka mea e koi ana i kona poho, mai ka hoohalahala ana aku imua o kekahi aha mana e ae i haawiia ai ia pono hoohalahala i kela a me keia mea kuleana, ma ko kakou mau hanawai.

 

Nolaila, ke hoonaauao aku nei makou i ka lehulehu, o ka hookomo ana i na koi poho e like me ia e koi ia mai nei, e ka rula kauoha a ka Maua Hooko, a ina e hoole ia mai ana e ua aha koi poho nei o ka pauahi o ke Taona Pake, o ka hopena loa iho la ia e loaa ana i ka mea e koi ana i kono poho, aole he manaolana hou ana aku no ka manawa e lana hou ae ai ia koi, oiai, ma ko makou hoomaopono ana iho i ka manao nui o ka rula kauoha a ka Mana Hooko i kukala mai nei no na koi poho pauahi, e hookokomo ana ka mea koi poho iaia iho na ka hoopaa ana ma ka aelike maloko o kana palapala hoopii e olelo ana.  “O kou mea nei aole oia e hana i kekahi hoopii hana kanawai olelo pale, noi, no ka hooko ana aku i keia koi a i ole na hana e pili ana iloko o kekahiaha e ae a i ole imua paha o ke keena kuhina ma Wasinetona, imua o ka Ahaolelo ma Amerika Huipuia a i oia i ka Ahaolelo o Hawaii.”

 

O keia ae la na olelo hoopaa mawaena o ke Aupuni a me ka mea e koi aku ana i kona poho, a o ka umi i hoe e puai hanu ole ae ai ka mea koi, ke haule aku oia iloko o kona hoonele loa ia mai.

 

Ko makou manao iho:  O ka lawe ana ae o ke aupuni, ma o na rula kauoha a ka Mana Hooko ina keehina hana aelike me ka mea i kuleano maoli e koi, a hoopii aku i ke poho no kona mau pono ponoi iho. he hana ia i kue maoli i ke Kumukanawai o Hawaii e ku nei, oiai, e olelo maopopo ana ke Kumukanawai, ma ka pauku 86, o ka Aha Kiekie, (Supreme Court,) wale no ka mana e haawi i ka olelo hooholo hope loa maluna o na aoao a pau ma kekahi hoopii, aka, ma keia au o ka Bubonica Pelegi, i oili ae nei.  O makenele telegalapa ia Peresidena, holo ke kanawai kue Kumukanawai.  O ka makou e hoonaauao aku nei i ka lehulehu, o na hana kue Kumukanawai a pau e lilo lakou i mea ole.

 

Nolaila, mai hookomo ka lehulehu ia lakou e haihai pa i ke Kumukanawai me na olohe Peresidena, a o ka makou e hoolalelale e aku nei, e hoohui ae na Hawaii a pau i loohia me na poino a poho pauahi ia lakou iho, a e lawe maoli ae i keia i ninau kanawai a waiho loa aku imua o ka Aha Kiekie ma Wasinetona, no ka nana ia mai o na pono kau like io o ka poe i hooneleia, aole hoi e like me ka lakou nei, ka hoohuli mai i ke alo o ke kii ia kakou, a ma ke kaa aku he ole.  O, ka makou ia e ka-o e akua nei.

 

E nihi ka hele mai hoopa,

Mai pulale i ka ike a ka maka.

 

HAKAKA MA KAHI KOKOKE I MAFEKING.

 

Pretaria, Apr. 1.  Ua lohe hou ia aku ka leo o na pukumahi mai Brandfort mai, ma ka Poaono iho nei, a ua olelo ia ae, ua ulele hou ia he hakaka ma kahi kokoke i Mafeking.  Ua pakui hou ia mai ua emihope aku la ka pu...li o Konela Plumer me ke koikoi o na poino.  Aole nae he mau hoike oiaio i loaa mai.

 

Ladana, Apr. 3.  O ka lono hope o pili ana no Mafeking, ua olelo ia ae, ua olelo aku la o Haku Robata ia Konela Baden-Powell e paa i kona kulana a hiki i Mei 24.  ua liko me aneane elua mahina hou aku.  Ua kanalua ia keia hoike, a ua oi loa aku nae ke kaualua i ka hiki i ka pa kaua ka noomau ana aku i ke kae ana a hiki ia manawa.

 

He wahine k@ hoopai ia no la aihue he hookahi makahi i hoopaanao.

 

Ua huli hoi mai la o Alanaki Kauka ma ke mokuahi Auseterilla iloko o ke kulana nawaliwali loa.