Ke Aloha Aina, Volume V, Number 8, 25 February 1899 — Page 8
This text was transcribed by: | Kahikina De Silva |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 25, 1899.
HE MOOLELO WALOHIA
-: NO KA : -
UI SOPAEA.
Iloko o ka Hanohano
-: A ME :-
TOME BAKALA
Ka Ilihune.
[Hoohenoia no KE ALOHA AINA.]
O keia wa a ka Moi e hoomoana nei ma na palena waho loa o ka ululaau oia ka wa a ke Alii powa e hoouna mau ala i kona mau kanaka ma kela a me keia wahi me ka hao ana i na waiwai a pau i pili i ka Moi.
A ua papa pu ia hoi ka hao wale ana aku i ka waiwai o na makaainana mamuli hoi o keia hana a ke Alii powa mamuli o ke alakai ana a Bakala, ka makuakane o kahi Tome i hoopakele ia ai ka waiwai o na poe e ae, a o ko ka Moi mau waiwai wale no ia e hao ia nei, i panai hoi no kana mau hana o na wa i hala aku.
Ua hakilo ia na wahi a pau e ke alii powa, a ua ike ia, ua manoanoa na koa o ka moi i kukulu kiai ia ma kela a me keia wahi, aka, ua lele kaua ia mai no nae lakou, a hao ia aku la ko lakou mau lako kaua, me ka waiho pu ana iho, he heluna nui o ka poe i hoeha ia, a i pau pu hoi i ka make, me ka hookokoke loa ana aku i kahi a ua moi la e ku kiai ana no kona ola iho.
I ko ka moi ike ana, eia oia ke hele loa aku nei i kau wahi o ka pilikia, ina oia e hoomau loa aku ana i ka nee ana iloko o na ululaau, kahi hoi i nohoalii ia e ke alii o na powa me ka weli ia.
Nolaila, ua hooholo koke iho la oia i kona manao no ke emi hou ana aku ihope, no ke kuke pu ana me kona mau makaainana, heaha la ka mea pono a lakou e hana aku ai i wahi e pakele ai ko lakou aina.
Nolaila, ua kuahaua koke ae la oia i keia manao ano nui i ulu mai iloko ona, a malia paha, aia iloko o keia kuahaua lahui nui ana, e hoea mai ai na kanaka loea o ka aina, na kuhikuhi puuone kaulana, na kakaolelo akamai a me na poe kilo, i kaulana ka lakou mau hana me ka hilinai piha ia.
Aia na elele a ka moi ke holo paukiki la mao a maanei o ka aina, e hoike ana imua o ka lehulehu, e akoakoa mai iloko o elua pule mai ia manawa aku.
He mea oiaio, ua hoopiha koke ia mai la ke kulanakauhale me na mea a pau a ka moi i makemake ai a i hakalia wale no i ka la e uniki ai
I ka la i wehe ia ai o keia hana, aia he anaina nui e akoakoa ana, no ka noonoo ana i na mea e hooko ia ai ko ka moi mau upu ana.
Ua hului pau ia ae na kane, na wahine, a me na keiki, mai ka poe kiekie a hanohano, a hiki loa aku i ka poe ilihuhe haalele loa,
Aia iloko o keia anaina, ka ui Sopaea a me kona mau makua kahi i luakaha pu ai, malalo o ke kuahaua a ke alii, ka moi.
I ka wa o keia anaina nui e noonoo ana, oia ka wa i ike ia aku ai o kekahi opio kanaka ui, me kona mau aahu weluwelu, i ke ku ana ae iluna me ka wiwo ole, me ka haka pono ana aku imua o ka moi, a me ka leo nui moakaka o ka mea i piha i ka wiwo ole, ua pane aku la oia penei:
E ke alii ka moi, ua loaa i kau kauwa haahaa nei ka manao maikai e nonoi aku ia oe, e ae mai kou kiekie, e wae ia ae i mau kanaka koa a wiwo ole mailoko ae o kou mau makaainana nei, a na lakou e hele aku e hoohalua i na wahi hoomoana o kou mau enemi.
E hoolako pono ia hoi lakou me na ihe a me na pahikaua, a e hoouna ia aku hoi lakou me ka hakalia ole, iloko o keia wa a kakou e malama nei i keia anaina.
A ua makaukau hoi au e komo pu no ka hakaka ana i ka aina a'u i pipili paa ai ke aloha iloko o kuu puuwai, i na manawa a pau, ke pono keia ia oe e ke alii.
I ka wa i hooki iho ai ka opio i kana kamailio ana, aia hoi, ua ho'a ia ka inaina wela iloko o ka moi, a kauoha koke ae la oia e hopu ia ke kino o ke kanaka opio, a e lawe ia aku noloko o ka halepaahao, mamuli o ka manao ia, he alakai ana aku keia e hoopilikia i ka lehulehu.
A oia ka wa a ke anaina i puhee aku ai no ko lakou mau wahi ponoi iho, me ka naau i piha i ke aloha no ka opio e lawe ia la no ka halepaahao, oiai hoi kona makuahine me ka naau kaumaha e hahai la mahope o ka huakai a kana keiki no kahi i kauoha ia nona,
O na leo nonoi o ka makuahine imua o ka moi no ka hookuu ana ae i kana keiki, aole ia i maliu ia mai, oiai hoi kona mau waimaka e hiolo ana me ke aloha walania iloko o kona puuwai.
Ua kipaku ia mai la oia e hoi no kona wahi iho, a oia no ka wa i komo koke aku ai o ka opio iloko o na paia manoanoa o ka halepaahao, a o ka wa no ia i holo koke ae ai ke ki a ka wiliki, a nalo aku la oia mai na maka aku o ka lehulehu a me kona makuahine ponoi.
Nani ka uahoa o ka puuwai o keia moi o ka lokoino nui wale, oiai hoi kona mau manao hookiekie e hoopunana mau ana iloko ona i na wa a pau, me ka hoolilo ana aku i kona mau makaainana ponoi, he mau enemi ia nona.
Ma keia wahi, e huli ae ai kakou e nana aku no ka makuahine o kahi Tome e ku aku nei mawaho o na pani manoanoa o ka halepaahao, me kahi ilio punahele a kana keiki e noke aku nei i ka uwe i kona kahu opio.
Mahope iho o ka ike ana o ka makuahine, aole he hana hou aku ana e uwao aku ai no ka hoopakele ana i kana keiki, ulu aa la ka manao iloko ona, e aho e hele aku oia e nonoi i kona hoahanau, e hookuu ia mai kana keiki mai kahi paa mai.
Me keia manao e uluku ana iloko ona, hele pololei aku la oia no ka Paalii, a i kona hoea ana aku mawaho o ka puka, kikeke aku la oia i ka puka, a oia no hoi ka wa a ke koa kiai i wehe koke ae ai i ke pani o ka pukapa e alai ana mamua o kona alo, a ike mai la oia he wahine e ku aku ana imua ona.
NELE O HILO I KA WAI OLE.
Ma na lono i loa mai nei ia makou mai Hilo mai, aia o Hilo ua nele i ka wai, a ke ku wale la na hale olopapa mamuli o ka loaa ole o ka wai e hooniniu ai i ka huila. A ua hiki pu ole hoi i ka hale hana uwila ke hoomahuahua i na hora e a ai o ka uwila o na halekuai a me na alanui.
Ua olelo ia ae o keia kekahi o na kau papaa la loa i ikeia ma Hilo, mai ka makahiki 1856 mai, a ke kaniuhu la na mahiko i ka pilikia o ke ko, mamuli o ka hiki ole i kai o ka hale wili me ka au ana i kahi e loaa ai ka wai o na hawai halihali ko. Ma ka Poalua nei, ua haule wahi ua iki iho, aka, aole no nae i lawa ka makapehu o ko laila mau kupa.
E AO IA AKU ANA KA HULAHULA MA NA KULA AUPUNI.
Ma ka halawai ana a ka Papa Hoonaauao ma ka Poaha nei, ua lawe mai la o Armstrong Smith, ka haole e lilo aku ana i poo kumu nui no ka halekula hou o Palama, he noi imua o ua halawai la e ae ia aku oia e ao i kana mau hana i ka hulahula haole mahope iho o ka wa e pau ai na hora kula.
Ua nui na hoopaapaa i malamaia no keia kumuhana, a o ka hopena i ikeia, ua ae aku la ka Papa Hoonaauao i ke noi a keia kumukula, a ua olelo na hoa o keia papa, he hana maikai no ia ke ao ana i ka hulahula iloko o na kula, a ua manaoia e ae ia ana na kumukula e a'o i ka lakou mau haumana i ka hulahula maloko o na halekula mahope iho o ka pau ana o na hora kula.
Ua hookuu ia mai o Hansen a me Keoni Kalaukoa mai ko laua hihia hoopae opiuma mai e Lunakanawai Wilikoki ma ka Poaono nei, mamuli o ka lawa ole o na hoike ma ka aoao o ke aupuni no ka hoopai ana ia laua.
Kuahaua Akea me ka Hauoli
Imua o oukou e ko maua mau hoa o ka pupuu hookahi.
Aloha oukou a pau loa: -
O maua o na mea no laua na inoa malalo iho nei, ke waiho akea aku nei maua imua o ka lahui Hawaii, i ke kuleana mahele iloko o ka Halekuai Temple of Fashion, i kapaia Ka Heiau o na Paikini e ku nei ma ke Alanui Papu, Honolulu, mokupuni Oahu.
O ka huina waiwaiio o keia Hale kuai i keia wa he $18,000, a e like me ko maua manao lokahi, manao hana, ua lawe maua i ke koikoi o ke kaumaha ma ko maua aoao, ma ka lawe ana he 450 mahele. Nolaila, o ka huina o na mahele (share) i koe he 3,600.
Nolaila, ke nonoi aku nei maua i ko oukou manao hana e lawe kela a me keia Hawaii ponoi i mahele a mau mahele paha e like me ka hiki ma ka $5.00 o ka mahele, a ua loaa i kela a me keia mea lawe mahele ke kuleana o 5 keneta ka emi i na waiwai a pau ana e kuai ai i na waiwai, a e loaa pu no i ka mea paa mahele ka uku o 10 pa keneta o ke dala i ka piha ana o ka makahiki.
Nolaila, e hoomaka ana ka ohi ana i na mahele mai keia la 4 aku o Feberuari, a pau ma ka la 1 o Maraki, 1899. A e hoomaka ia no na hana. E loaa no maua ma Ka Heiau o na Paikini, no na poe a pau e makemake ana e kuka pu me maua ai ole me ko maua hope noka manawa M.G. Silva ma ka Halekuai, no na poe mawaho o ke kaona, a ma na mokupuni, ua hiki no ke hoounaia mai ma na leta ma keia mau inoa,
O maua me ke aloha,
EDWARD K. HANAPI,
MOSES PALAU.
Honolulu, Feb. 3, 1899.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, owau o Mr. S.E. Wooley, ke Konohiki o Laie, Oahu. Eia maluna e kuu aina he mau holoholona komohewa 1 Bipi (k) eleele, poo keokeo, ua poomuku na pepeiao, i kuniia i ka hao (?) ma ka uha hope hema; a me 1 Lio (w) hulupala, aole i laka, kiko keokeo ma ka lae, aole i kuni ia. Nolaila, ke kauoha ia aku nei ka mea a mau mea paha nona keia mau holoholona e kii koke mai iloko o na la he 15, e hoomaka ana mai ka la 30 aku o Ianuari 1899, me ka hoihoi pu mai i ka'u mau dala lilo no keia hoolaha ana a me ka uku o ka hele ana maluna o kuu aina. A i na aole e kii ia mai ana a hala na la he 15 e lilo loa no keia mau holoholona ia'u.
S.E. WOOLEY.
Laie, Koolauloa, Oahu, Ian. 28, '99.
jan 30 - 3wk dly a wkly.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia, owau o Kealoha Kalaehao i ikeia mamua o Kealoha Harbottle. Ke hoole, a ke hoopau loa nei au i na Palapala Hooilina, a mau Palapala noho hope paha e paa ia nei e kekahi o ko'u mau ohana a poe e ae paha ina he mau Palapala kekahi oia ano me ko'u ae ole, a ike ole mamua e kue no wau e like me na mea i hooakaaka ia maluna ae.
Owau no me ka Oiaio,
KEALOHA KALAEHAO.
Honolulu Oahu, Feb. 3, 1899.
HOOLAHA HOOPAU HOOKOHU AGENA.
E ike auanei na kanaka a pau, o maua o Ailau (w) a me S.K. Kahikina (k) no Kalaupapa, Molokai. Ke hoopau loa aku nei maua i ko E.H. Boyd noho Agena ana no maua. Aole loa he mana iaia e ohi ai i na uku hoolimalima makahiki o ko maua mau Apana Aina e waiho ana ma Manoa, Kona, Oahu.
O na palapala hoolimalima a palapala e ae paha i hana ia e E.H. Boyd ma ko maua inoa, e lilo ia mau palapala i mea mana ole ma ke kanawai.
O maua iho no me ka oiaio.
AILAU (w),
S.K. KAHIKINA (k),
Kalaupapa, Molokai, Feb. 10, 1899.
HOOLAHA HOOKAPU KAI LAWAIA.
Ke papa a hookapu loa aku nei maua i na kanaka o kela a me keia ano, aole e hele wale e lawaia ma na kai o Lualualei a me Nanakuli, a me na nuku wai e pili ana i ua mau kai nei i oleloia. A ua hookohu pono aku maua ia Paikai (k) i hope a i Luna Nui no maua, e malama i ko maua mau pono a me na pomaikai ma ua mau kai nei i oleloia, a ua loaa i ua hope nei o maua ka mana, e ohi mai i na Auhau o ka poe e makemake ana e loaa ke kuleana lawaia ma ua mau kai nei i hoike ia.
A o ka mea a mau mea e kue ana i keia, he mana ko ua hope a Luna Nui nei o maua e hopu a e hana aku e like me ke kanawai.
O maua iho me ka oiaio.
D.N. POINALO,
M.K. LELEO,
Na ona o ke kai lawaia o Lualualei a me Nanakuli.
Waianae Oahu, Ian. 31, 1899.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei au, ua nalowale ia kuu lio (k.) puakea, haokuni, [W.] ma ka uha hope aoao akau, ma ka la 12 o Feb. 1899.
He ekolu wawae keokeo, elua mahope, hookahi mamua, ma ka wawae hema, a he keokeo ma ka lae. O ka mea e loaa ai, a hoihoi mai ia'u ma Kunawai, e loaa no iaia ka uku makana o umi dala, ($10.00.)
Owau no,
J. KUAKAULA.
HE KUAHAUA AKEA!!!
I kulike me ka mana i loaa ia'u ma ka Palapala Aelike o ka Hui Hoahu Dala o ka Lahui Hawaii. Ma keia ke kauoha ia aku nei na poe a pau i lilo i mau lala, a i kakauinoa hoi malalo o ua aelike ala e hookaa mai i na koena o na uku auhau a me na uku e ae i oleloia no ua Hui ala, a no ka mea hoi e piha ana ka makahiki mua o ke ku ana o keia Hui, ma ka la 1 o Maraki, a ua makemake pu ia no hoi na poe Hawaii e komo pu mai ma ka kakoo ana i na hana imua me ka ikaika a me ke ahonui.
MOSES PALAU,
Peresidena Nui o ka Hui Hoahu Dala o ka Lahui Hawaii.
Honolulu, Ian. 10, 1899. 3m.
W.C. AKANA
Kalauki
He Loea Maheleolelo mawaena o ka Lahui Hawaii a me na keiki o ka Aina Pua. He makaukau oia ma ka hana ana i na Palapala Hoolimalima, na Palapala Kuai a me na hana a pau e pili ana i na Waiwai Paa a me na Waiwai Lewa. He waipahe ma ke kuka ana.
@ Keena Hana. Ma Kanaana, kihi o na Alanui Moi a me Alakea.
feb 21 - 1 yr.
BOROKA.
$10,000 MAI KA $10,000
Waiwaipaa
Ua makaukau e Hoaie aku ma ka Moraki i ka poe a pau, he mau Waiwaipaa hihia ole ko lakou.
Ua makaukau e huli maloko o na Buke Aupuni, i na Aina pohihihi ma na ano a pau a me ka hooponopono ana i na Aina e paala nei me ke kuleana ole.
Ua makaukau e hana i na Palapala Kuai, na Palapala Hoolimalima, na Palapala Moraki a me na Palapala o kela a me keia ano i ku i ke kanawai.
E ohi ia no na Ai o kela a me keia ano ke waiho ia mai. E hookoia no na kauoha me ka eleu.
Ke kono aku nei i na makamaka a pau e kipa mai ma ko maua Keena Hana, ma ka Hale ma Ewa o ka Halepule o Kaumakapili, Alanui Beretania.
JOHN PRENDERGAST (Kapamawaho.)
WILLIAM MOSSMAN (Mokimana)
Honolulu, Mei 24, 1898. 3m. dl wk