Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 48, 26 November 1898 — Page 2

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 26, 1898.

Ke - Aloha - Aina

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU...NOV. 24, 1898

KA LA HOALAHALOHA.

O ka Poaha nei, a la i hookaawale ia e na Amerika, i la hoomaikai i ke Akua, a nolaila, ua paa ia mea iloko o ka puuwai o na kanaka Amerika a pau a ua komo pu aku hoi me ko kakou poe hapa Amerika i ka malama pu ana i keia la. Ma na hale hana o kekahi mau Hui nui o ke kulanakauhale nei, ua paniku ia ko lakou mau ipuka hale hana, a pela no hoi me na hale kaa kikane, ua komo pu lakou i ka malama ana, me ka haawi pu ana aku i ko lakou mau paahana, i wa no lakou e hauoli pu ai me ko lakou mau haku. Aka, oiai e malama ana i na hauoli hoomanao ana no ka la kulaia o ko oukou mau haku, e pono pu e malama me ke akahele aole o ka lu a oi aku mamua o ka mea kupono, a oiai hoi, he mau la helu wale no koe a hoea aku hoi kakou i ka la 28, ka la kuokoa o kou aina hanau, e hoomanao e na Hawaii, he la kupono ia noi e malama ai, a o ko kakou la hiki ia ke haawi i na lealea i ku i ka maikai, aole hoi o ka palale aku a oi mamua o ka mea kupono, E hoonaauao mau aku no makou i ka lehulehu, i ole ai e lilo ia i mea na kekahi poe e pane kikoola mai ai i kekahi manawa, no ke ao ole ia aku ke kumu o ko lakou hana ana pela, nolaila, e ai a e inu ma ka mea kupono, no ka mea, o ka hana ana pela, he hana naauao ia.

AOLE I KANAMAI KA HOONAHOA.

Ua lilo i mea hookahaha nui ia ka ulu hou ana ae o na manao paio iloko o na poo alakai o na Komisina o ka maluhia ma ka aoao o ke aupuni o Sepania, a oiai, aia na manao ooloku ke hakukoi mau la i na wa a pau, elike me ka ohu ana o kekahi nalu ma na lae kahakai, a pela no e ulu mau ala na manao aa hakaka kaua iloko o na manao puni hakaka kela lahui Sepania a hiki i keia la. O na lono hope loa i hoea mai nei ma ka Auseteralia o ka Poakolu nei, oia no ua kauoha kapili moku a me hana poka, pu, a pela aku, i kauoha ia aku la iloko o na hale hana, a aia hoi na papu a me na moku i piha me na mea kaua ke liuliu ala, no ka hooko ana i na kauoha i haawi ia aku o hana, a i ka wa e hoole ia ai o ko lakou makemake, e ko Amerika poe @ hou no ia, a o ka hana aku paha ia, komo pu me kakou, ka poe i haawi wale ia aku, i luahi na ka poe Amerika, me na poe o na mokupuni Pilipine. Ke komo e mai nei na hauli iloko o makou, ina he oiaio, keia hoonuinui olelo a na nupepa o na aina e, alaila, ua pololei ka makou e koho nei, e ohi mai ana o Amerika i poe koa nona ma keia aina a ka lokomaikai o ka poe hoohui aina i haawi wale aku nei, a ia wa paha e hooko pau ia ai ke koena o na hana a ka poe kumakaia ia kakou. O ka makou nae hoi e olelo nei, oia no ka hoonahoa a puni hakaka maoli no o kela lahui Paniolo, a ina, o na mea kaua a kela poe, a he mau mea ano hou wae no, elike me ka ka poe Amerika, ina aohe nao ai i ka papaa o na enemi o ua poe keiki la. Aka, aole nae oia pokepoke ia ana a liilii, he mea ia e hoemi ia iho ai na manao puni kaua o keia poe, oiai, ke hoike mai la no na lono, he liuliu a he hoomakaukau no ia e hooko ia la e na Poo Aupuni o ua aina la. He hoike ana mai hoi, he lahui maoli no kela i mohai ia iloko o ke okooko o ke ahi, a me he mea la, i ka hoomaopopo maoli aku no, o ko lakou wai auau ia, oiai, ua ulupa ia iho nei lakou a neoneo, aka, aole nae ia he kumu e kuhao ai, a ike iho, ua waiwai ole ka hoonahoa ana mai imua o ko lakou mau enemi. Na keia mua e hoike mai ina laua e ulale hakaka hou ana, nana e hoomalu holookoa i ko laua mau lahuikanaka pakahi, a ia wa hoi e akaka ai ka puali o ka hau nui i kahi hau iki.

E HULI HOI AKU ANA NO KA HOME.

Kapalakiko, Nov. 16. E hoihoi ia mai ana ka Regimana Ekahi o na koa o Nu Ioka elike me ka hikiwawe ke hoihoi ia mai lakou, a i ko lakou wa e hoea mai ia nei oia no ko lakou wa e hoouna loa ia aku ai no Nu Ioka. Ua hoohikilele ia ka mana hooko o ka oihana kaua aina mamuli o ka laha nui ana o ka ma'i iwaena o ia regimana. O ka ma'i fiva taifoa a me ka pehu, ke hoopiha la ia i ka haukipila ma Honolulu, ma ka haukipila koa a a haukipila maoli. Ua pii mahuahua ae ka make ma na wahi hoolili Otis a me Makinile. Ma ka mokuahi Auseteralia i loaa mai he hoike ia Kenerala Meriama mai a Konela Barber mai no ke kulana hoolulu o na koa. Ua hookaumaha ia oia me ke kulana i hoike ia mai iaia nolaila, ua telgarapa koke aku la oia i ke Kuhina @ ka hooku'i ia ana o ka regimana Nu Ioka mai ka hana ae, ka hoi ana mai i ko lakou aina. Ma ka la inehinei, ua loaa mai la he telegarapa mai Wasinetona mai e apono mai ana i keia manao o Kenerala Meriama.

Ua hoohauoli ia na koa Nu Ioka no keia kauoha i loaa mai ia lakou no ka huli hoi ana aku i ka home e ike i na mea aloha i haalele ia aku mahope. a ua manao ia he 500 mau koa Nu Ioka e huli hoi aku ana maluna o ka mokuahi Auseteralia. A o ke koena maluna aku o ka mokuahi Mariposa. O na koa Eneginia aole lakou e hoi aku ana, mamuli o ka ikeia ana aole he nui o ka ma'i i oili ae mai waena mai o ko lakou hoea mua ana mai a hiki i keia wa.

I KO MAKOU MAU MAKAMAKA HELUHELU.

Oiai, he mau wahi la helu wale no koe, a hoea aku kakou ma kela aoao o ka makahiki hou o 1899, a kaalo ae hoi keia makahiki 1898, me na hoomanao poina ole no kana mau hana i haawi mai ai maluna o ka lahuikanaka o Hawaii a me ka aina o ko kakou mau kupuna i na'i ai, a waiho iho na na mamo mahope o lakou. Ua hoikeike mai keia makahiki i na ouli kupanaha i pahola mai maluna o ka lahuikanaka, e hoehaeha ana i ko kakou mau naau me ka walania kuhohonu, ua ike ke kane, ka wahine a me na keiki, i ka makolukolu oia mea me ko lakou mau waimaka i hele a pulupe i ke aloha i ka aina, e hoike ana hoi, aole ia mailoko mai o ka punawai o ka poe naau kapekepeke a piha i ka hookamani, aka, mailoko mai o ka poe a ke Akua i wae ai, i poe koo e hiki ole ai ke hoonaueue ia ke kupaa o ke aloha i ka aina. Ua nanaia mai kakou e na hoaloha a kakou i hoohiwahiwa aku ai me na hana e pono ai ko lakou mau naau, a olelo iho la, "nani ka pomaikai o ka ike ana i na kipakai o Hawaii, ka aina nona ka waiu a me ka meli e kahe wale ana, a o ka Ierusalema hou o na la hope o ko ke kanaka ilihune o na aina noho ana ma keia ao me ka maalahi, me ka hoopilikia ole ia. A oiai hoi o keia makahiki 1899 e hoea mai ana, aia iloko ona kekahi mea huna pohihihi a kakou e ake aku nei, ka wa hoi i manaoia ai, e lawe ae ana o Amerika ma kona mau Hale Ahaolelo la elua, e ana pono i ke kulaia o ka ninau o Hawaii e ku nei a hiki i keia la, a oia hoi ka wa hope loa a kakou a pau e nana aku ai ma na ano a pau, ina paha no ka loaa ana he pono a he lanakila no kakou maluna o keia ninau a i ole, he nele loa paha no kakou ma na ano a pau. Nolaila, o ka wa kupono wale no keia e lawe nui ai i ka nupepa KE ALOHA AINA, ka wahaolelo hookahi wale iho no, e hiki ai i na makamaka heluhelu, ke ike iho, ua hoolawa aku makou i na mea hou o ka aina nei, e hiki ai ke kena iho ka makewai ono mea hou o ka aina hanau, na manao kalai aupuni o ko makou mau makamaka, na hoonaauao, a pela aku, a makou hoi i wae ponoi ai, mailoko mai o ko makou hooikaika ponoi ana, i mea e hoomau ai i ke ku ana o ke kanaka Hawaii ponoi maluna o kona kapuai ponoi iho, me ke kaukai ole aku, na hai e ao mai. I na la hope o keia makahiki, e hooikaikai ana makou, e loaa na hoike pololei a oiaio hoi no ko kakou kulana, elike me ka makou i hooikaika paupauaho ole ai mai kinohi mai a hiki i keia la, a oiai hoi, eia me makou he kahua a he mea hoi na makou i hilinai nui ai, e hooi loa ia aku ana ka mea e loaa mai ana ia makou, mamua o kekahi mau nupepa e ae, pela i loaa ai ia makou ka manao e paipai aku aku, mamua o ka hoea ana mai o ka makahiki hou. Ua ike a ua kamaaina na makamaka i ka rula o ka pepa, aia wale no a hookaa mua ia mai kona ola, alaila mau ka ikaika o kona kaahele ana aku iwaena o na makamaka, a maloko hoi o ko oukou mau home i hoouluwehiwehi ia me na pua aala; he mea ole ka aala oia mau pua, ina ua nele oukou me na mea e hoomalamalama ai i ko oukou mau lunaikehala. Nolaila, a o ka wa e lawe nui ai i ka pepa me ka hoohakalia ole, o lohe pepeiao auanei mai a hai mai. Oiai, o ko kakou lahui hookahi wale iho no malalo o na kaupoku lani, i pahola ia ka ike laula ma ka heluhelu a me ke kakau, a oi loa aku no hoi ma ke ano a ko kakou noho ana, ua hoomalamalama pihaia kakou me ka ike Karistiano, e hiki ai ke kaawale ae kela mau huaolelo hookumakaia o na au poliuliu loa i hala, a makou hoi e hilinai aku nei, e hookoia ana no ka makou mau leo noi.

He 13 pake piliwaiwai i lawe ia ae i ka halewai ma ke Sabati nei.

ALOHA NO IA ALOHA AINA.

Ma ka po Poalua nei, Nov. 22, malalo ae nei o Aala, ua kii mai la ka Anela o ka make a kaili aku la i ke aho hope loa o ko Lui Keliiluhi kukui o kona hale kino, a waiho iho la i kona kino wailua i ukana puanuanu na na kuluwaimaka a kona hoapili paa he wahine, a me ka ohana e u aku ai mahope nei. Aia paha mawaena o ke 45 a i ole 50 paha ka nui o kona mau makahiki; he kanaka hoopono oia ma kana mau hana, a oiai, i ke kekahi mau makahiki o kona ola ana, ua holo kapena oia no na moku o Frank Cooke me W. L. Wilikoki, a ua noho oia malalo o kona mau haku, a hiki i ka wa i hoopau ai o na Ona i ko laua lawelawe ana ma ia hana, nana i hoopau mai i kona holo moana ana. Mahope oia manawa, ua noho oia mauka nei o ka aina, a imi hana i mea e pono ai o keia noho kino ana a ua noho hana oia maloko o ka halekuai o Theo. H. Davies ma, ma Alanui Kaahumanu, a oia no hoi kekahi o na paahana kahiko oia hale, a na ka nawaliwali i kono ae iaia, e noi aku i kona mau haku, e hookuu mai iaia mamuli o ka hiki kupono ole iaia ke hana, a penei iho la i kaawale mai ai oia mai ka hana mai a kona mau haku aloha. He Aloha Aina oiaio oia, a oia hoi kekahi lala o ka Ahahui Aloha Aina o na kane o ka apana o Honolulu nei, a me ia anoano maikai i kanu ia iloko o kona puuwai i moe pu aku la no ke kali ana i ka la hookolokolo hope loa o ko ke ao nei. He mea lawe pepa kahiko oia no KE ALOHA AINA, a eia makou ke helu nei i kona inoa ma ka papa ekahi o na poe hookaa pololei iloko o na lima o na luna ana i lawe ai i ka pepa, a ke minamina nui nei hoi no na kanaka hoopono e hoi mau ia aku nei e ka make. Ma ka auina la Poakolu nei i manele ia aku ai kona kino a waiho aku la ma ka ilina o Koula. Ke komo pu aku nei makou i na u ana o ke kaumaha, me ka wahine kanemake a me ka ohana o ka mea i hala. Aloha no.

E kauoha ia aku ana na puali-koa Nu Ioka ma Hilo, e hoi koke mai i ke kulanakauhale nei, no ka hoomakaukau ana no ko lakou wa e huli hoi aku ai no ka home. Ua hoomaopopo ia i na e hoomaloo ia ka moana a maloo hoi ke kai elike me ke ano mahu, o ka nui o ka paakai e waiho ia iho ana mahope nei, ua hiki no ia ke uhi he 5,000,000 kuea mile, nona ka manoanoa he 1 mile.